W kraju, w którym mało jest integratorów, rozwijanie wysokich technologii jest bardzo trudne. Nie chodzi tutaj o brak dofinansowań, które płyną ze środków unijnych i krajowych, a o promocję branży i wspieranie sieci powiązań w jej ramach. W zasadzie wszystkie firmy, które zbudowały swoją pozycję na rynku zagranicznym, zrobiły to własnymi siłami. Zbyt rzadko dostrzega się potencjał tkwiący we współpracy i koordynacji swoich działań – z Maciejem J. Nowakowskim z Polskiej Platformy Technologicznej Fotoniki rozmawia Jakub Kamiński (Instytut Boyma).
Jakub Kamiński: Jaka jest rola mikroelektroniki i fotoniki we współczesnej gospodarce?
Maciej J. Nowakowski (Polska Platforma Technologiczna Fotoniki/Klaster Mikroelektroniki, Elektroniki i Fotoniki): Z punktu widzenia przemysłu i biznesu, mikroelektronika i fotonika są jak siostry. To dwie ważne części obszaru gospodarki określanego jako elektronika. Mikroelektronika opiera się generowaniu i przetwarzaniu sygnałów elektrycznych w coraz bardziej miniaturyzowanych układach, co poza zmniejszaniem rozmiarów urządzeń pozwala też na znalezienie zupełnie nowych zastosowań dla elektroniki. Fotonika z kolei opiera się na innym medium – fotonach (cząstkach światła), na generowaniu, przetwarzaniu i wykrywaniu światła.
Fotonika ma niezwykle szerokie zastosowanie. Jej zdobycze wykorzystywane są do kontroli jakości, wykrywania substancji i rozpoznawania ich składu. Są obecne w oświetleniu, ekranach sprzętu elektronicznego, obronności (obserwacja i wykrywanie, a nawet działania bojowe z wykorzystaniem laserów dużych mocy), medycynie (diagnostyka i terapie), rolnictwie i przetwórstwie żywności, laserowych procesach produkcji (druk, obróbka, funkcjonalizacja) czy fotowoltaice.
Mikroelektronika i fotonika to także technologie horyzontalne (enabling technologies) – stoją one u podstaw tworzenia gotowych produktów. Weźmy za przykład telefon, który trzymam w dłoni. Choć nie kojarzy się on z fotoniką, jego komponenty (np. wyświetlacz czy kamera) i metody produkcji (laserowe cięcie szkła czy proces fotolitografii, w którym powstaje procesor) to fotonika w czystej postaci.
Gdzie w tym obrazie znajdziemy dokonania polskich firm?
Nasi czempioni pracują w gęstej globalnej sieci współpracy, tworzącej długie łańcuchy wartości. Weźmy przykład smartfona. Procesor powstał na Tajwanie, z użyciem maszyny do fotolitografii holenderskiego ASML, który ma monopol na tak zaawansowane urządzenia. W tej maszynie zamontowane są detektory podczerwieni wyprodukowane w VIGO Photonics z Ożarowa Mazowieckiego. Dla nich również próżno szukać na świecie konkurencji. Obok nich, znajdziemy także soczewki z pokryciami wytrzymującymi ekstremalne poziomy promieniowania UV, które dostarcza Holendrom Solaris Optics z Józefowa.
Z innych obszarów warto wspomnieć o firmie SMARTTECH z Łomianek. Produkuje ona skanery 3D m.in. do zastosowań przemysłowych. Urządzenia te generują jedne z najlepszych modeli trójwymiarowych na świecie, wyróżniając się np. najwyższą rozdzielczością i wiernym odwzorowaniem kolorów. Co warto podkreślić, firma ta oferuje produkt końcowy, a nie jedynie komponenty. Kolejny przykład to poznańska firma Airoptic, produkująca jedne z najlepszych analizatorów gazu do kontroli emisji w przemyśle energetycznym i chemicznym. Inframet z Koczargów Nowych dostarcza topowe systemy kalibracji kamer termowizyjnych. Jego klientami są praktycznie wszyscy producenci tego zaawansowanego sprzętu.
Eagle w Wałczu produkuje najszybsze na rynku laserowe wycinarki do metalu. W Zaczerniu FIBRAIN uruchomił samodzielnie fabrykę światłowodów. Te rodzinne firmy skutecznie wykorzystują krajowe technologie do ekspansji na globalne rynki.
Czy te sukcesy pojedynczych firm przekładają się na pozycję polskiej gospodarki?
Niestety wciąż najczęściej ograniczamy się do bycia dostawcami unikalnych – nierzadko bardzo zaawansowanych – ale tylko komponentów. Taki model nigdy nie pozwoli nam na dynamiczny rozwój. Zwłaszcza, jeśli nie możemy liczyć na duży popyt w obrębie krajowej gospodarki, opierając cały rozwój o zapotrzebowanie z zewnątrz.
W kraju, w którym mało jest integratorów, rozwijanie wysokich technologii jest bardzo trudne. Nie chodzi tutaj o brak dofinansowań, które płyną ze środków unijnych i krajowych, a o zbyt rzadką współpracę z odbiorcą technologii. Inżynier tworzący nowe rozwiązanie potrzebuje regularnego kontaktu z potencjalnym klientem zarówno dla inspiracji, jak i weryfikacji swoich pomysłów. Stworzyliśmy klaster, aby promować branżę jako partnera dla polskiego przemysłu i tworzyć sieci powiązań wspierających poszczególne podmioty. W zasadzie wszystkie firmy, które zbudowały swoją pozycję na rynku zagranicznym, zrobiły to własnymi siłami. Zbyt rzadko wykorzystuje się potencjał tkwiący we współpracy i koordynacji swoich działań. Jest to w jakimś zakresie odbicie naszego przysłowiowego indywidualizmu – jednak przede wszystkim wciąż zbyt mało mamy praktyki wzajemnego wspierania się w ramach branży.
Jak taka współpraca mogłaby wyglądać w praktyce?
Gdy tworzymy produkt, który jest niezwykle innowacyjny, naszym zadaniem jest przekonać do jego wartości potencjalnych kontrahentów. Znacznie łatwiej zrobić to z pomocą innych. Na wielkich międzynarodowych targach biznesowych lepiej wystawić się jako jeden z dziesięciu podmiotów w ramach wspólnego, dużego stoiska, zamiast w niewielkiej budce, na którą póki co jedynie nas stać. Uznana politechnika może kształcić przyszłych inżynierów w laboratoriach powstałych we współpracy z technologicznymi liderami. Wielki przemysł może szerzej pokazywać przykłady korzyści osiąganych dzięki zastosowaniu polskich technologii.
Za wzór służyć może niezwykle dobrze zintegrowana litewska branża laserowa, która cieszy się również dużym wsparciem ze strony państwa. Na najważniejszych europejskich targach laserowych w Monachium Litwini zawsze występują wspólnie na wielkim pawilonie narodowym, a na jego otwarcie przyjeżdża minister odpowiedzialny za gospodarkę. Branżę wspierają prężnie działające od lat stowarzyszenia i klastry, świadczące nieocenioną pomoc organizacyjną.
Jak polskie firmy mikroelektroniczne i fotoniczne starają się zaistnieć w Azji? To najważniejsze miejsce na mapie dla przemysłu zaawansowanej elektroniki.
Nie ma jednego modelu, z uwagi na to, że grupa firm z Polski na tym kierunku jest bardzo różnorodna. Producent materiałów czy komponentów będzie szukał integratorów, którzy wykorzystają ich potencjał do stworzenia nowych urządzeń. Wytwórca maszyn produkcyjnych – np. systemów druku lub laserowych systemów do obróbki – skieruje się do sektora wytwórczego mikroelektroniki.
Należy dobrze rozpoznać rynek i znaleźć odpowiedniego potencjalnego partnera. Potem przychodzi czas na budowę relacji. Fakt bycia zrzeszonym w klastrze pozwala wzmocnić swoją wiarygodność, szczególnie jeśli inni jego członkowie mają renomę na rynku. To niezwykle istotne szczególnie w Azji, gdzie zaufanie w biznesie jest niezbędne do podjęcia współpracy.
Litwa, dzięki 30-letniej konsekwentnej pracy nad rozwojem branży laserowej i prowadzonej wspólnie skoordynowanej promocji, zdołała zbudować wysoką renomę litewskich laserów w sektorze producentów elektroniki na Tajwanie – co przekłada się na konkretne zamówienia dla firm znad Niemna. Powinniśmy pójść ich śladem.
Tajwańczycy od niedawna zainteresowani są szkoleniem Polaków i innych cudzoziemców do pracy w zakładach produkcyjnych elektroniki u siebie. Nie obawia się pan drenażu mózgów?
W przypadku Azji, nie wierzę w to zagrożenie. Ucieszę się, jeśli Tajwańczykom uda się wyszkolić kilka tysięcy polskich mikroelektroników i zaproponować im pracę na miejscu. Dzięki temu ci specjaliści uzyskają niezwykle przydatne umiejętności. Sądzę, że mimo przyjaznego charakteru tajwańskiego społeczeństwa, to klimat, odległość geograficzna i odmienności azjatyckiego stylu życia spowodują, że większość z nich nie zdecyduje się układać sobie przyszłości na wyspie. Wówczas wrócą do Polski z unikatową wiedzą i kontaktami. A ci, którzy zostaną, będą bezcennymi polskimi łącznikami dla krajowego biznesu szukającego możliwości na Tajwanie.

Jakub Kamiński Analityk Instytutu Boyma. Zaangażowany w promocję polskiej gospodarki na rynkach azjatyckich. Absolwent stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Studiował na Malcie. Zainteresowany przemianami w polityce i gospodarce Indii i Chin. Jego artykuły, wypowiedzi i wywiady ukazywały się m.in. w Rzeczpospolitej, WNP.PL, Dzienniku Gazecie Prawnej, Teologii Politycznej, Krytyce Politycznej.
czytaj więcej
RP: Wolność gospodarcza krajów Azji Środkowej. Kazachstan nr 1
Jak kształtuje się wolność gospodarcza krajów Azji Środkowej w świetle wyników rankingu The Heritage Foundation? Kazachstan liderem regionu, a w zestawieniu wyprzedził nawet Polskę.
Magdalena Sobańska-CwalinaEksperci wezmą udział w godzinach w sesji "Future cz. I. Rozmowy o trendach przyszłości", w którym poruszone będą zagadnienia z obszaru technologii, geopolityki, rynku pracy i edukacji, e-commerce oraz klimatu.
Tydzień w Azji #190: Stany Zjednoczone chcą odzyskać kontrolę nad Indo-Pacyfikiem
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: AUKUS. W Azji kształtuje się nowy ład
Ameryka w ten sposób dokonuje realnego zwrotu w stronę Azji, pociągając za sobą najbardziej zaufanych aliantów. Gra toczy się nie tylko o kwestie bezpieczeństwa, ale też o ład gospodarczy i supremację technologiczną
Krzysztof ZalewskiT. Łukaszuk: Jaka polska polityka wobec Indo-Pacyfiku?
Rada Unii Europejskiej przedstawiła w kwietniu tego roku „Strategię dla Indo-Pacyfiku”. Przy decydującej roli Francji, Niemiec i Niderlandów państwa członkowskie UE, w tym Polska, przyjęły dokument, który ma być odpowiedzią na wyzwania trzeciej dekady XXI wieku w regionie stającym się politycznym i gospodarczym centrum współczesnego świata.
Tydzień w Azji #276: Ważna zmiana we władzach mocarstwa. Premier sprowokował muzułmanów i stracił
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Wywiad: Chiny na rynku e-commerce jako bieżące wyzwanie dla Unii Europejskiej
Wywiad z dr. Aleksandrą Musielak - doktor nauk prawnych, absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu Warwick, ekspertką Konfederacji Lewiatan ds. nowych technologii oraz rynku cyfrowego i telekomunikacyjnego.
Adrian ZwolińskiAzjatech #195: Chiny gonią USA w kwantowym wyścigu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #41: Izraelczycy będą produkować wyłącznie prąd ze słońca
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Krzysztof Zalewski gościem audycji “Usługi Kosmiczne dla Ludności” w radiu TOK.FM
Rozmowa dotyczyła wzlotów i upadków indyjskiego programu kosmicznego.
Krzysztof ZalewskiForbes: Start-up z Kazachstanu chce podbić świat. Idealny pomysł dla rodziców
Korki, niepokój czy zdążymy do pracy po odwiezieniu dziecka, dodatkowe godziny, które trzeba „odrobić” w biurze. Te problemy dostrzegł niedawno młody kazachski star-tup. Zaproponowane przez niego rozwiązanie zyskuje coraz liczniejsze grono klientów
Magdalena Sobańska-CwalinaHow to deal with gender-based segregation?
Interview on the project Supporting the Economic Empowerment of Afghan Women through Education and Training in Kazakhstan and Uzbekistan. Magdalena Sobańska-Cwalina and Krzysztof M. Zalewski (The Boym Institute) in discussion with: Yakup Beris, Johannes Stenbaek Madsen, Maria Dotsenko, Gulnar Smailova,
Zespół Instytutu BoymaPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy m.in o tegorocznym Forum Pasa i Szlaku, spotkaniu V4-Japonia i nowej polityce inwestycyjnej w Uzbekistanie.
Forbes: Ryby, ropa i rozterki, czyli dziwne relacje rosyjsko-japońskie
Od grudnia ubiegłego roku rosyjskie jednostki zatrzymały sześć japońskich łodzi rybackich. Mimo napięć premier Shinzō Abe na pierwszy rzut oka zachowuje się nie jak polityk. Zamiast grać na nacjonalistycznej nucie, woli zachęcać japońskie firmy do inwestowania w rosyjski sektor energetyczny. O co chodzi w tym z pozoru dziwnym rosyjsko-japońskim tańcu?
Paweł BehrendtTydzień w Azji #264: Kolejny europejski kraj otwiera się na Tajwan. Może sporo ugrać
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Indyjski speed dating, czyli małżeństwa aranżowane
Serdecznie zapraszamy na spotkanie na temat małżeństw aranżowanych w Indiach już 2 marca w biurze WeWork Mennica Legacy Tower, przy ul. Prostej 20. Spotkanie poprowadzi analityczka ds. Indii Instytutu Boyma, Iga Bielawska.
Indie: Bojkot tureckich i azerbejdżańskich produktów oraz usług
W Indiach nasila się bojkot konsumencki wobec produktów i usług pochodzących z Turcji oraz Azerbejdżanu. Jest to reakcja społeczna na otwarte wsparcie, jakiego oba państwa udzieliły Pakistanowi podczas ostatnich starć militarnych.
Ani MinasyanOn conflict in the Middle East: Malik Dahlan’s Letter to President Isaac Herzog
This letter has been included into our Voices From Asia series, as we consider it a significant addition to the ongoing discussion surrounding the ongoing conflict in the Middle East.
Malik DahlanRP: Jak chronić znaki towarowe i wzory w Indiach?
Polskie firmy, dla których Indie są często największym rynkiem w Azji Południowej powinny tam chronić swoją własność intelektualną. Znaki towarowe (trademark) i wzory przemysłowe (design) należy rejestrować w indyjskich instytucjach jak najwcześniej.
Krzysztof ZalewskiRaport po spotkaniu o polsko-azjatyckiej współpracy w dziedzinie nowych technologii
Analitycy i analityczki Instytutu Boyma razem z osobami związanymi z sektorem nowych technologii oraz administracją poszukiwali wspólnie propozycji odpowiedzi na wyzwania stojące przed Polską i jej najbardziej innowacyjnymi przedsiębiorstwami. Prezentujemy wyniki pracy w formie niniejszego raportu.
Jak nie rozpętać Trzeciej Wojny Światowej, czyli spór o Kaszmir – Gra strategiczna
Wyobraźmy sobie, że konflikt wokół Kaszmiru można rozwiązać. Wyobraźmy sobie, że można to zrobić na forum Szanghajskiej Organizacji Współpracy, której wszystkie państwa sporu są członkami. Instytut Boyma i Forum Młodych Dyplomatów zapraszają wspólnie do udziału w grze strategicznej.
Azjatech #24: Skuter Gogoro symbolem sukcesów tajwańskich start-upów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #228: Drony na ratunek ofiarom trzęsienia ziemi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Pierwsze forum rektorów uczelni Polski i Uzbekistanu, czyli od nauki po biznes
Ostatnie tygodnie przyniosły Uzbekistanowi szereg ważnych wydarzeń o charakterze politycznym. Pod koniec kwietnia przeprowadzono referendum dotyczące zmian w konstytucji. W pierwszej dekadzie maja prezydent Szawkat Mirzijojew ogłosił przedterminowe wybory prezydenckie. Odbędą się one już 9 lipca br.
Magdalena Sobańska-Cwalina