Publicystyka

“Komarze gmachy” Tajwanu

Wraz z końcem stanu wojennego na Tajwanie w 1987 roku, rząd postawił sobie za punkt honoru promocję lokalnej kultury, jednocześnie wspierając wzrost gospodarczy wyspy. W ostatnich latach mocno inwestowano także w infrastrukturę poza Tajpej, które przez ostatnie dekady przysłowiowo “zasysało” środki publiczne oraz talent, zostawiając resztę wysypy w tyle. Przez ostatnie 40 lat plany te […]

Instytut Boyma 10.03.2025

Wraz z końcem stanu wojennego na Tajwanie w 1987 roku, rząd postawił sobie za punkt honoru promocję lokalnej kultury, jednocześnie wspierając wzrost gospodarczy wyspy. W ostatnich latach mocno inwestowano także w infrastrukturę poza Tajpej, które przez ostatnie dekady przysłowiowo “zasysało” środki publiczne oraz talent, zostawiając resztę wysypy w tyle. Przez ostatnie 40 lat plany te doprowadziły do budowy nowych budynków użytku publicznego w każdym większym mieście oraz powiecie. Masowo stawiano kosztujące miliony dolarów tajwańskich stadiony, biblioteki, teatry, muzea, sale koncertowe, centra turystyczne, parki industrialne itd. bez zastanowienia, czy takie działania mają jakikolwiek sens. Dziś wiele z nich stoi przez większość roku puste lub zostało kompletnie opuszczone i pozostawione na łaskę losu. Dlaczego tak się dzieje? I czy rząd ma jakieś plany, by to zmienić?

Termin “komarze gmachy” (蚊子館, wenzi guan) po raz pierwszy został użyty w 2010 przez Yao Jui-chunga, artystę-fotografa oraz wykładowcę na National Taiwan University of Arts (NTUA). Wraz ze studentami zaczął on fotografować i katalogować porzucone budynki. W przeciągu pół roku zebrali oni 147 pozycji z całej wyspy (w tym m.in. budynki przemysłowe, galerie handlowe oraz obiekty rekreacyjne, takie jak baseny), a fotografie zostały zaprezentowane w trakcie tajpejskiego biennale sztuki w 2010 roku. Kolekcja 600 zdjęć została także wydana jako książka pod tytułem Mirage: Disused Public Property in Taiwan (Miraż: Opuszczone Budynki Użytku Publicznego na Tajwanie) i rozesłana do dziennikarzy oraz polityków. Poza zdjęciami, wewnątrz można było znaleźć informacje dotyczące adresów porzuconych budynków, zleceniodawcy, obecnego zarządcy jak i kosztów przedsięwzięcia. Książka w połączeniu z wystawą wywołała falę krytyki ze strony społeczeństwa, szybko przykuwając uwagę rządu. Pełniący wówczas rolę premiera Wu Den-yih obiecał, iż rządowe agencje przeprowadzą dogłębne śledztwo dot. “komarzych gmachów” a budynki zostaną zrewitalizowane lub wyburzone, w zależności od ich stanu, w przeciągu roku.

Jak łatwo się domyślić, ani do śledztwa, ani tym bardziej do żadnych renowacji nigdy nie doszło. W przeciągu następnych kilku lat opuszczone budynki nie tylko nie zostały zrewitalizowane lub wyburzone; zamiast tego Yao i jego ekipa odszukali setki innych opuszczonych budowli i wydali kolejne trzy tomy w serii Mirage. Każdy z nich, wliczając w to także wersję angielską wydaną w 2016 roku, był wysyłany do rządowych instytucji związanych z zarządzaniem środkami publicznymi, planowaniem przestrzennym i innych istotnych dla sprawy organów. Mimo to, problem nadal nie został rozwiązany. Jak zauważa Yao, wiele z porzuconych budowli powstało jako dowód na sprawczości lokalnych rządów w nadziei na zdobycie głosu wyborców w kolejnych wyborach. Skutkowało to budową zbędnych lub zwyczajnie źle zaprojektowanych konstrukcji. Często zapominano także o uwzględnieniu kosztów późniejszej eksploatacji, w związku z czym popadały one w zapomnienie. Kolejnym powodem na porzucanie budynków jest kurcząca się populacja Tajwanu – w tym przypadku opuszczone zostają m.in. szkoły czy też mienie wojskowe.

Wydawałoby się, że po tak głośnej (i nadal kontynuowanej) akcji, lokalne rządy zrewidują swoje plany rozwoju na następne lata. Tak się jednak nie stało. Zamiast tego, powstało swego rodzaju błędne koło. Największe poparcie rządząca obecnie na Tajwanie partia DPP (Democratic Progressive Party, Demokratyczna Partia Postępowa) zdobywa na południu wyspy, w pasie rozciągającym się od Taichungu, w dół przez powiaty Changhua, Yunlin i Chiayi aż do Tainanu, Kaohsiungu i Pingtungu. By zapewnić sobie dalsze poparcie w regionie, lokalne rządy otrzymują od rządu krajowego dodatkowe pieniądze na rozwój. I choć część inwestycji jest jak najbardziej potrzebna i uzasadniona – południe przez wiele lat mierzyło się bowiem z brakiem jakiegokolwiek finansowania, zostając tym samym daleko w tyle za Tajpej – to wiele postawionych w ostatnich latach budynków użytku publicznego przez większość roku świeci pustkami. Wymienić można by tu chociażby południowy oddział Muzeum Pałacowego znajdujący się nieopodal stacji HSR w Chiayi (główny znajduje się w Tajpej w dystrykcie Beitou) czy wyrastające jak grzyby po deszczu parki kulturowe poświęcone mniejszościom takim jak Hakka.

W Kaohsiungu, największym mieście na południu, możemy zobaczyć prawdziwe perełki współczesnej architektury takie jak np. otwarte w 2018 roku centrum sztuki Weiwuying. W kompleksie znajduje się sala operowa, dwie sale koncertowe na odpowiednio 1981 miejsc i 434 miejsca oraz scena teatralna. Mimo licznych promocji i pieniędzy wyłożonych na budowę, centrum przez większość czasu stoi puste, a organizowane tam koncerty czy przedstawienia często pozostają jedynie częściowo wyprzedane.

Zdjęcia Weiwuying (autorka Karolina Kodrzycka):

Puste wnętrza Weiwuying (autorka Karolina Kodrzycka):

Podobnie rzecz się ma z Kaohsiung Music Center otwartym w roku 2021. Po blisko 4 latach od otwarcia, część budynku pozostaje zamknięta i wyłączona z użytku. Póki co w kalendarzu imprez na stronie centrum widnieje jedyne 29 wydarzeń rozłożonych w czasie od stycznia do maja, choć w centrum znajdziemy dwie sale koncertowe. Także części komercyjne kompleksu, oferujące przestrzeń pod wynajem dla restauracji czy sklepów, pozostają w przeważającej większości puste.

Puste wnętrza Kaohsiung Music Center (autorka Karolina Kodrzycka):

Mimo tak świetnej infrastruktury znajdującej się w Kaohsiungu, większość wydarzeń czy imprez kulturalnych dalej organizowana jest na północy wyspy w Tajpej lub Nowym Tajpej. Problem stanowi jednak nie sama oferta kulturalna. Dużo ważniejszy jest brak osób chętnych do wzięcia udziału w wydarzeniach, czy to ze względu na brak dopasowania oferty do publiczności czy ze względu na wysokie koszta. Bo choć rozwój południa postępuje z zawrotną prędkością, to bilety na wydarzenia organizowane czy to w Weiwuying, czy w KMC potrafią osiągać zawrotne ceny. Przy często sporo niższych zarobkach niż na północy, mało kto może pozwolić sobie na regularny udział w życiu kulturalnym miasta. Z kolei wydarzenia skierowane do młodszych Tajwańczyków w większości skupiają się dalej na Tajpej, gdzie migrują oni na studia oraz w poszukiwaniu pracy. Prestiż związany z życiem w Tajpej i studiowaniem tam, budowany przez dekady, w tym samym czasie gdy południem nikt z rządzących za bardzo się nie interesował, na stałe wrył się w psychikę Tajwańczyków. Nierzadko zdarza się, że korzystniejsze oferty można znaleźć właśnie na południu, ale nawet to nie przekonuje młodych, skłonnych do wszystkiego byleby tylko pozostać w stolicy.

Jak wpłynie to na przyszłość obecnie stawianych budynków użytku publicznego? Osobiście uważam, że tak długo, jak u władzy utrzyma się DPP, dzięki dodatkowemu finansowaniu pozostaną one otwarte, choć dalej w większości puste. Co potem? Trudno to przewidzieć. Wiele zależy od młodych – jeśli zdecydują się oni na powrót, to być może południe przestanie przypominać sztucznie podtrzymywany przy życiu organizm. Jeśli jednak tak się nie stanie, obecnie zachwycające budowle zapewne dołączą do podobnych sobie “komarzych gmachów” masowo stawianych w latach 90. XX wieku i początku lat 00. XXI wieku, które zostały kompletnie porzucone i obecnie powoli zjada je czas.

Karolina Kodrzycka

Ukończyła studia licencjackie z Kulturoznawstwa (specjalizacja Kultura Dalekiego Wschodu) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obecnie studiuje na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu na kierunku Modern China Studies. Stypendystka Huayu Enrichment Scholarship w roku akademickim 2021/2022, dzięki któremu odbyła 9-cio miesięczny kurs j. mandaryńskiego na National Taiwan Normal University. Zwyciężczyni konkursu tłumaczeniowego podczas drugiej edycji festiwalu “Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu”, w ramach którego we współpracy z dr. Maciejem Szatkowskim przełożyła na j. polski sztukę “China Dream” autorstwa Sun Huizhu i Fei Chunfang. Obecnie przebywa na wymianie uczelnianej na National Sun Yat-sen University w Kaohsiungu. Interesuje się folklorem, folkloryzmem oraz popkulturą krajów chińskojęzycznych, w szczególności Tajwanu. Bliskie są jej także tematy związane z feminizmem, sytuacją kobiet oraz prawami mniejszości seksualnych w regionie Azji Wschodniej.

czytaj więcej

The Dasgupta Review on Women and the Environmental Crisis

Commissioned in 2019 by the British government and published in February 2021, The Dasgupta Review has been likened to the 2006 Stern Review. Where the latter brought to widespread attention the many failings of the world economy in the face of global warming, the former makes similar points as regards biodiversity – and identifies the unique challenges faced by women.

Kurs on-line: “Conflict Resolution and Democracy”

Instytut Adama zaprasza do udziału w nowym kursie poświęconym rozwiązywaniu konfliktów i wspomaganiu procesów demokratycznych z pomocą metody Betzavta. Zajęcia prowadzone będą za pośrednictwem platformy ZOOM.

Azjatech #43: Czy Japonia i Chiny zbudują własne samoloty pasażerskie?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Paweł Behrendt dla portalu 9DASHLINE o historii sporu na Morzu Południowochińskim

W swoim artykule Paweł Behrendt opisuje historię sporu na Morzu Południowochińskim na przestrzeni XX wieku. Tekst ukazał się w języku angielskim na portalu poświęconym sytuacji politycznej w regionie Indo-Pacyfiku - 9DASHLINE

Ciasteczko z wróżbą o chińskim PKB 2023

Najsłynniejszy cel gospodarczy ogłaszany przez władze CHRL – wzrost chińskiego PKB - ma wynieść ok. 5% w 2023 r.

Książka “Krewetka między wielorybami. Półwysep Koreański w polityce mocarstw” w wolnym dostępie

Zapraszamy do pobrania wersji elektronicznej książki dr Oskara Pietrewicza, poświęconej Półwyspowi Koreańskiemu. Jest to kolejna pozycja wydawnictwa Asian Century udostępniona do przeczytania w wolnym dostępie.

Tydzień w Azji #224: Żółta kartka dla premiera Modiego

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #185: Strajk, długi i zablokowane przejęcie. Korea ratuje przemysł stoczniowy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #191: Azja Południowo-Wschodnia włącza się w kosmiczny wyścig

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Krzysztof Zalewski dla Observer Research Foundation o polityce Luksemburga i unijnej integracji w obliczu koronawirusa

W swoim artykule Krzysztof Zalewski, na przykładzie Luksemburga opisuje dylemat integracji państw Unii Europejskiej w obliczu pandemii koronawirusa.

Tydzień w Azji #312: Alianci są dla USA obciążeniem. Trump woli uderzyć w sojuszników, niż w przeciwników

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: 70 rocznica chińskiej interwencji w Korei – jak pamięć o konflikcie odzwierciedla dzisiejsze relacje między Pekinem a Waszyngtonem

23 października miała miejsce 70-ta rocznica chińskiej interwencji w wojnę koreańską. Tegoroczne obchody zaskoczyły obserwatorów skalą upamiętnienia tzw. „zapomnianej wojny”.

Nicolas Levi na konferencji Asian-European Forum 2021: Przyszłość Należy do Azji

22 kwietnia o godz. 14:15 analityk Instytutu Boyma Nicolas Levi, weźmie udział panelu dyskusyjnym “Przenikanie kultur, czyli jak Wschód łączy się z Zachodem. Globalizacja kultur dziś i perspektywy na przyszłość”.

RP: Czemu warto rozważyć otwieranie filii polskich uczelni w Azji Środkowej?

W ostatnich latach dynamicznie wzrosła liczba filii zagranicznych szkół wyższych w Uzbekistanie. W ten trend wpisała się warszawska uczelnia Collegium Humanum. Jej działalność w Azji Środkowej może pozytywnie wpływać na polski biznes w regionie.

Azjatech #79: Koreańczycy umacniają dominację na światowym rynku półprzewodników

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #71: Morski wyścig zbrojeń. Chiny jak Związek Radziecki?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

AzjaTech#3: Kodeks drogowy dla aut autonomicznych i projekt nowego statku powietrznego

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy m.in. o japońskim kodeksie drogowym dla pojazdów autonomicznych, inteligentnej telewizji przemysłowej w Korei i otoczeniu regulacyjnym dla innowacji w Kazachstanie.

Tydzień w Azji: 30-lecie chińskiego uczestnictwa w misjach pokojowych ONZ – analiza podejścia i motywacji Pekinu

Z ponad 2500 błękitnymi hełmami obecnie w służbie czynnej, z tym 13 na kluczowych stanowiskach dowódczych, Państwo Środka jest najliczniejszym uczestnikiem misji pokojowych ONZ spośród stałych członków RB ONZ. 

Quo vadis Armenio? Kurs na Zachód – realne szanse czy polityczna gra?

Parlament armeński w pierwszym czytaniu przyjął projekt ustawy o rozpoczęciu procesu akcesyjnego do UE na początku 2025 r. Armenia jest coraz bliżej Zachodu, ale czy te kroki mają szansę przerodzić się w realne działania?

On conflict in the Middle East: Malik Dahlan’s Letter to President Isaac Herzog

This letter has been included into our Voices From Asia series, as we consider it a significant addition to the ongoing discussion surrounding the ongoing conflict in the Middle East.

Tydzień w Azji #146: W Japonii zaskoczenia nie było

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #63: Eksporterzy ropy w Eurazji cierpią na wojnie cenowej na rynku ropy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Powyborcza Azja Centralna w optyce Moskwy i Pekinu

10 stycznia zakończył się wyborczy maraton w Azji Centralnej, w którym Kazachowie wybierali nowy skład parlamentu, a Tadżykowie i Kirgizowie nowego prezydenta, przy czym Kirgistan czekają jeszcze zaplanowane na maj wybory parlamentarne. Praktycznie we wszystkich republikach nie nastąpiły przetasowania we władzach.

Azjatech #27: Izraelskie automaty do produkcji wody z powietrza ruszają na podbój Uzbekistanu

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.