Indonezja

Indonezja – między religią a demokracją

Indonezja jest największą muzułmańską demokracją na świecie. Około 88% ludności w Indonezji deklaruje wyznanie islamskie, ale mimo tej znaczącej dominacji Indonezja nie jest państwem religijnym.

Instytut Boyma 21.06.2019

Credits: pexels.com/ Artem Beliaikin

Nie ma jednoznacznej zgody co do tego, czy Indonezja jest państwem świeckim, ale nie oznacza to również, że jest państwem teokratycznym (Salim 2008). Niektóre państwa i ich systemy znajdują się pomiędzy tymi dwoma kategoriami – takim jest właśnie Indonezja. Według niektórych badaczy problematyki indonezyjskiej, Indonezję można sklasyfikować jako państwo przychylne religii, ale które jest regulowane i zarządzane zgodnie z ideologią narodową Pancasila[I]. Wskazuje się, że indonezyjski islam jest bardziej umiarkowany niż w innych państwach muzułmańskich.

Rozpoczęcie azjatyckiego kryzysu finansowego w 1997 roku, odsunięcie od władzy Suharto w 1998 roku, a także rozpoczęcie tranzycji politycznej w stronę demokracji wpłynęły zarówno na wewnętrzną, jak i zewnętrzną tożsamość społeczeństwa indonezyjskiego. Indonezja zanim jeszcze odzyskała wewnętrzną stabilność polityczno-społeczną i siłę ekonomiczną, przyjęła postawę bardziej aktywnej polityki. Rządy po reformasi (po reformach zapoczątkowanych w 1998 roku) miały odbudować wizerunek Indonezji jako przewidywalnego i stabilnego państwa. Stało się to jednym z priorytetów narodowych.

Szukając sposobu na odbudowanie wizerunku międzynarodowego Indonezji, podkreślano nowe wymiary tożsamości narodowej wynikające ze zmian społecznych i politycznych – przede wszystkim demokratyzację i wzrost znaczenia politycznego islamu.

Islam w polityce zagranicznej Indonezji

Dyskusji poddawane jest znaczenie i wpływ czynnika islamskiego w polityce zagranicznej Indonezji, większość badaczy jednak uznaje, że nie jest kwestią to czy czynnik islamski się pojawia, ale raczej w jakim stopniu wpływa na politykę Indonezji. Indonezyjski badacz Rizal Sukma określa tożsamość Indonezji jako dualną, będącą efektem niedokończonej debaty między ruchem nacjonalistycznym a ruchem islamskim, która rozpoczęła się w czasie odzyskiwania niepodległości przez Indonezję[II]. Ruch nacjonalistyczny twierdził, że Indonezja może być tylko państwem świeckim i nie ma miejsca na religię w sprawach państwowych, z drugiej strony zaś stał ruch islamski. Środowisko muzułmańskie chciało formalnego związku islamu z państwem III]. Siły te konkurują od 1945 roku do dzisiaj, w efekcie więc Indonezja funkcjonuje pomiędzy, próbując pogodzić obie opcje. Biorąc to pod uwagę – przy założeniu, że czynniki wewnętrzne kształtują aktywność zewnętrzną państwa – w sferze międzynarodowej ta dualność również się pojawia.

Inkluzja wartości demokratycznych do polityki zagranicznej służy również ważnemu wewnętrznemu celowi. Podejmowanie problemów demokratyzacji w polityce zagranicznej służy umacnianiu wartości demokratycznych w kraju. Społeczeństwo zaczyna postrzegać siebie, ale też społeczność międzynarodowa zaczyna postrzegać państwo jako spełniające wymogi demokracji. Promowanie wartości demokratycznych na zewnątrz, przypomina w wymiarze wewnętrznym, że wartości te należy umacniać[IV]. Rizal Sukma przekonuje, że konsolidacja demokracji w Indonezji dała szansę i możliwość Indonezji do odgrywania większej roli w regionie, ale też sprawiła, że Indonezja mogła zacząć odgrywać znaczące role międzynarodowe – jako funkcjonująca demokracja oraz jako umiarkowane muzułmańskie państwo – kwestie, które zależą od warunków wewnętrznych[V].

Indonezja odgrywa przynajmniej kilka ról, najczęściej wskazuje się na promotora demokracji, lidera regionu, a także pomostu łączącego różne strony: państwa rozwinięte z rozwijającymi się, demokracje z niedemokracjami, państwa muzułmańskie z Zachodnimi[VI].

Inną rolą, która odgrywa Indonezja to rola promotora muzułmańskiej demokracji. Indonezja inicjuje spotkania o charakterze dwustronnym i wielostronnym, zarówno w wymiarze regionalnym, jak i globalnym. Dialogi te mają na celu poprawienie wizerunku islamu w oczach Zachodu, ale też przybliżenie kultury zachodniej społeczeństwom muzułmańskim. Działania te dotyczą wielu inicjatyw: dialogów cywilizacyjnych, międzyreligijnych, działania na forum Organizacji Konferencji Islamskiej (w tym grupy D-8),  a także powstanie Forum Demokracji na Bali (BDF).

 

Artykuł wykorzystuje fragmenty z publikacji: Grzywacz, Anna (2019), Indonesia’s (inter)national role as a Muslim democracy model: effectiveness and conflict between the conception and prescription roles, The Pacific Review.

Pierwsze 50 osób może pobrać artykuł w całości:

https://www.tandfonline.com/eprint/rkfDVah94rAppdEsRMXp/full?target=10.1080/09512748.2019.1585387

Przypisy:

[I] Pancasila jest ideologiczno-filozoficzną podstwą państwa, oznacza „pięć zasad”: 1. wiara w jednego Boga (Ketuhanan); 2. humanitaryzmu (kemanusiaan); 3. nacjonalizm (kebangsaan); 4. zasada konsensusu lub demokracji (mufakat atau demokrasi); 5. sprawiedliwość społeczna (kesejehteraan sosial).

[II] Rizal Sukma, Islam in Indonesian Foreign Policy: Domestic Weakness and the Dilemma of Dual Identity, London–New York: Routledge, 2004.

[III] Losy islamu w Indonezji jako elementu warunkującego proces budowy narodu były umiejscowione pomiędzy politycznym a ideologicznym dyskursem, który skoncentrował się na rywalizacji dwóch zinstytucjonalizowanych tradycji: nacjonalistycznej, zwanej merah-putih (oznaczającym w języku indonezyjskim czerwono-biały) oraz islamskim – zwanej hijau (oznaczającym zielony), Kikue Hamayotsu, Islam and nation building in Southeast Asia: Malaysia and Indonesia in comparative perspective, Pacific Affairs 2002, vol. 75, no. 3, s. 353–375.

[IV] Rizal Sukma, Domestic politics and international posture: constraints and possibilities, w: Anthony Reid (red.), Indonesia rising: the repositioning of Asia’s third giant, Singapore: Institute of Southeast Asian Studies, 2012, s. 85.

[V] Ibidem, s. 78, 85–86.

[VI] Zob. Moch Faisal Karim, Role conflict and the limits of state identity: the case of Indonesia in democracy promotion, The Pacific Review 2017, vol. 30, no. 3, s. 385–404.

Anna Grzywacz

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Laureatka konkursów Narodowego Centrum Nauki oraz stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców (2022–2025). Jej zainteresowania naukowe: stosunki międzynarodowe w Azji Południowo-Wschodniej, ASEAN, średnie potęgi i polityka dyskursywna.

czytaj więcej

Tydzień w Azji #128: Chiny przykręcają śrubę prywatnym rafineriom

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Davkhar deel a wolność mongolskich mediów w kontekście wyborów

Ostatnie lata były dla Mongolii czasem ciągłych intensywnych prób na wielu frontach. Wciąż nowe rozczarowania ekonomiczne (spadek wzrostu PKB z ok. 18% w 2013 r. do ok. 2% w 2015 r., przeciągające się negocjacje w sprawie Oyu Tolgoi, problemy finansowe Tavantolgoi), kontrowersyjne tematy społeczno-polityczne (sprawa „Prawa o długiej nazwie”, skazanie aktywisty ekologicznego Tsetsgee Mönkhbayara, protesty […]

Park Geun-hye na krawędzi

Według magazynu Korean Times w ostatnią sobotę w Seulu został pobity kolejny rekord pod względem wielkości manifestacji w historii kraju – demonstrować miało aż 1,9 miliona osób. Ta ocena różni się od policyjnej, która oszacowała ilość protestujących na 270 000. Różnice w kalkulacji nie wzięły się przez przypadek. Emocje sięgają wyżyn. Celem manifestujących jest obecna […]

Tydzień w Azji #284: Z Niemiec płynie bardzo ważna lekcja dla Polski. Chodzi o sposób na Chiny

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Prostytucja i pandemia, czyli indyjskie pracownice seksualne w czasach zarazy

Wedle szacunków Havocscope, organizacji zajmującej się badaniem czarnego rynku, dochody z usług seksualnych świadczonych przez ponad 650 tys. pracownic i pracowników przemysłu erotycznego oscylują tam wokół 8,4 mld dol. rocznie.

Azjatech #129: Południowokoreański precedens Google

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #239: Ruch turystyczny w Chinach powraca do poziomu sprzed pandemii

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Styczniowa rebelia. Wydarzenia w Kazachstanie i reakcja na nie Rosji, Chin i państw Azji Centralnej

Po 30 latach od stworzenia państwowości, Kazachstan stał się areną wybuchu społecznych niepokojów, wewnętrznych starć, chaosu i politycznej destabilizacji. O ile jednak same społeczne protesty miały silne podłoże ekonomiczne i nie były dużym zaskoczeniem dla obserwatorów sytuacji w republice, o tyle już nagły wybuch przemocy - zwłaszcza atak na członków służb mundurowych, obiekty administracji publicznej, lotnisko i posterunki policji - zaskoczyły prawdopodobnie na równi władze państwa oraz ekspertów na świecie.

Azjatech #107: W 2 godziny z Tokio do Nowego Jorku przez orbitę Ziemi

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Czy jeśli Polska wykluczy chińskie firmy z budowy 5G, to Chiny zablokują polskie jabłka?

Pekin od lat współtworzy mit wielkiego chińskiego rynku, który mogą podbić polskie firmy. Wraz z polityką luzowania pandemicznych obostrzeń za Wielkim Murem, narracja ta powraca także przy okazji debaty o 5G w Polsce.

Patrycja Pendrakowska z wywiadem dla Balkan Development Support: „Państwa Europy Zachodniej skorzystały najbardziej na chińskim kapitale”

Na łamach portalu Financial Intelligence ukazał się wywiad z Patrycją Pendrakowską dla Balkan Development Support.

Forbes: Nie cały świat potępia Rosję. Skąd tyle wyrozumiałości dla polityki Kremla w Azji

Wiele państw Azji potępiło rosyjską agresję na Ukrainę i przyłączyło się do koordynowanych przez USA sankcji. Inne jednak próbują zachować neutralność lub skrycie sympatyzują z Moskwą. Warto zastanowić się nad źródłami tych postaw i konsekwencjami wojny dla największego z kontynentów i jego mieszkańców.

Zapraszamy na pierwszą debatę Instytutu Boyma i Ośrodka Badań Azji!

Partia BJP pod wodzą premiera Modiego poniosła pod koniec ubiegłego roku niespodziewaną klęskę w trzech ważnych wyborach stanowych, co wielu uznało za prognostyk przed tegorocznym głosowaniem. Dlatego komentatorzy spodziewali się w kwietniu i maju wyrównanej walki BJP o pierwszą pozycję z koalicją zbudowaną wokół Indyjskiego Kongresu Narodowego (INC) lub tylko niewielkiej przewagi prawicy. Tymczasem odniosła ona historycznie wysokie zwycięstwo przy dużej mobilizacji wyborców. Co było tego powodem? Jak dominacja jednej partii wpłynie na Indie? Jakie są plany BJP na najbliższą kadencję? Co może to oznaczać dla świata?

RP: Rośnie ryzyko inwestycyjne w Azji Centralnej

Trudny okres dla globalnej gospodarki odbił się negatywnie na gospodarkach krajów Azji Centralnej, znacząco spowalniając wzrost dwóch regionalnych „parowozów” Kazachstanu i Uzbekistanu.

Azjatech #75: Sztuczna inteligencja w Indiach. Wielomiliardowy rynek zdominowany przez Zachód

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #74: Wodór z księżycowego lodu napędzi pojazdy kosmiczne?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #225: Japonia bierze się za media społecznościowe

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #219: USA i Chiny biją się o duży rynek. Rosja biernie patrzy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Fotoniczne czipy szyte na miarę trafiają z Polski na cały świat

Współczesna gospodarka, szczególnie w obszarze wysokich technologii, jest mocno zglobalizowana. Celujemy w cały świat. Obecnie jednak najwięcej inwestujemy w USA. Tam technologie fotoniczne znajdują wiele zastosowań - mówi Adam Piotrowski, prezes VIGO.

Strategia Polski wobec państw Azji

Zespół Instytutu Boyma wypracował serię rekomendacji dla polskiej polityki zagranicznej. Motywacją jest podzielenie się refleksjami o relacjach Polska-Azja, na które składa się również głos polskich przedsiębiorców funkcjonujących w Azji. Seria składa się z rekomendacji dla relacji Polski z Indiami, Korea Południowa i Japonią, Azją Centralną i Chinami

Tydzień w Azji #188: Najludniejsze państwo świata się wyludnia. Mocarstwo traci siły

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #205: Mazda wraca do silników z tłokiem obrotowym

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #69: Indie odbudowują gospodarkę na pięciu filarach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Krzysztof Zalewski dla portalu Wnet.fm: Indie mają dość wysoki dług publiczny, nie są przygotowane do przejęcia roli fabryki świata

Tematem rozmowy były wysiłki władz indyjskich w zakresie walki z koronawirusem i ich konsekwencje dla obywateli, a także o wielkich wygranych pandemii oraz sytuacji w Kaszmirze.