Publicystyka

Kazachstan w przededniu wyborów

19 marca Kazachowie udadzą się do urn wyborczych. Tym razem wybierać będą posłów do Mażylisu (niższej izby parlamentu) oraz do maslichatów (rad samorządowych). W odróżnieniu od poprzednich wyborów, które odbyły się w styczniu 2021, te mają być bardziej transparentne, równoprawne i wielopartyjne.

Instytut Boyma 16.03.2023

19 marca Kazachowie udadzą się do urn wyborczych. Tym razem wybierać będą posłów do Mażylisu (niższej izby parlamentu) oraz do maslichatów (rad samorządowych). W odróżnieniu od poprzednich wyborów, które odbyły się w styczniu 2021, te mają być bardziej transparentne, równoprawne i wielopartyjne. Prezydent Kasym-Żomart Tokajew realizuje w ten sposób postulaty zawarte w ogłoszonym w marcu zeszłego roku programie Nowy Kazachstan. Zobowiązał się w nim do demokratyzacji życia politycznego i budowania społeczeństwa obywatelskiego. To z kolei wiąże się z koniecznością zniesienia barier i utrudnień nie tylko przy zakładaniu partii politycznych i rejestrowaniu komitetów wyborczych oraz kandydatów, ale również w równoprawnym dostępie do mediów.

Zmiany w systemie wyborczym

Przyspieszone wybory zostały ogłoszone przez prezydenta już 1 września, a konkretny termin podany do wiadomości 19 stycznia. To oznaczało ponad półroczny okres na przygotowanie partii do wyborów. Do 18 lutego trwało rejestrowanie kandydatów. Istotne zmiany w procesie wyborczym wprowadzono już w 2019 r. do ustaw O zgromadzeniach pokojowych, O wyborach i O partiach politycznych, obniżono m.in. minimalną liczbę członków partii wymaganą do jej rejestracji z 40 tys. do 20 tys. osób. Dodatkowo 30 proc. miejsc w parlamencie zagwarantowano młodym do 29. roku życia, kobietom i osobom z niepełnosprawnościami.

Doświadczenia poprzednich wyborów i krytyczne opinie organizacji międzynarodowych skłoniły władze do ponownego zmniejszenia liczby osób wymaganych do zarejestrowania partii politycznej do 5 tys. oraz minimalnej reprezentacji regionalnej z 600 do 200 członków. Próg wejścia do Mażylisu obniżono z 7 do 5 proc. Ciekawostką jest wprowadzenie na karcie wyborczej kolumny „przeciwko wszystkim”. Dzięki wprowadzeniu w lipcu 2022 r. poprawki do konstytucji zmianie uległ system wybierania przedstawicieli na proporcjonalno-większościowy, w którym 70 proc. kandydatów będzie wybierane z list wyborczych, a 30 proc. w okręgach jednomandatowych. W poprzednich wyborach 98 posłów było wybieranych w wyborach proporcjonalnych a 9 wskazywał prezydent spośród członków regionalnych zgromadzeń ludowych.

Podobny do parlamentarnego mieszany system wyborczy będzie zastosowany w wyborach do maslichatów, z tym, że podział będzie wynosił 50/50. Okręgi jednomandatowe będą obowiązywać w wyborach do maslichatów dystryktów i najważniejszych miast. Nowy system praktycznie eliminuje ingerencję prezydenta w strukturę władzy ustawodawczej i samorządowej, czyli spełniony został postulat, którego domagali się protestujący w styczniu 2022 r.

Scena polityczna

Ostatecznie swój udział w wyborach zarejestrowało 7 partii politycznych: liberalno-konserwatywna Demokratyczna Partia Kazachstanu Ak-Żoł, lewicowa Ludowa Partia Kazachstanu, socjaldemokratyczna Narodowo-Demokratyczna Patriotyczna Partia Auil, liberalna Amanat, ukierunkowana na aspekty środowiskowe Baitak, centrolewicowa Narodowo-Socjalistyczna Partia Demokratyczna. Nowymi partiami są Baitak, zarejestrowana 30 listopada 2022 i Republika, zarejestrowana 18 stycznia 2023.

Ze sceny zniknęła Ludowo-Demokratyczna Partia Nur-Otan, zwycięzca poprzednich wyborów, na czele której stał były prezydent Nursułtan Nazarbajew. To skutek rozruchów społecznych, do których doszło w styczniu 2022 r. i które były pretekstem do odsunięcia od władzy N. Nazarbajewa oraz rozbicia stworzonego przez niego nieformalnego układu polityczno-biznesowego.

Spośród startujących partii tylko trzy wzięły udział w poprzednich wyborach. Jedną z nich jest Ak-Żoł, który w 2021 zdobył 12 mandatów. Na kongresie partii 1 lutego zatwierdzono 54 kandydatów na posłów z list partyjnych i 23 w okręgach jednomandatowych. 652 członków otrzymało nominacje do startu do maslichatów wszystkich szczebli. Przewodniczący partii Azat Peruszew w swoim wystąpieniu podkreślał potrzebę wzmocnienia roli parlamentu jako naczelnego organu demokratycznego państwa i reprezentującego interesy narodu. To wyzwanie ma być pierwszym etapem na drodze przekształcania systemu politycznego Kazachstanu w republikę parlamentarną.

Nie oznacza to jednak dążenia do osłabienia władzy prezydenckiej, bowiem silne przywództwo prezydenta wedle programu partii ma być drogą do budowania silnego państwa. Stronnictwo deklaruje podjęcie działań na rzecz wypracowania mechanizmów zachowania równowagi między władzą wykonawczą a interesami społeczeństwa, a także dążenie do demonopolizacji sceny politycznej i zapewnienie uczciwej konkurencji między partiami. Ak-Żoł domaga się też zapewnienia pełnej transparentności wpływów i wydatków budżetowych.

Amanat jest spadkobiercą Nur-Otan, zwycięskiej partii z ostatnich wyborów, w których uzyskała aż 76 miejsc w Mażylisie. Amanat przejęła struktury swojej poprzedniczki i jest największą partią na scenie politycznej republiki. Na kongresie partii 7 lutego zatwierdzono 90 kandydatów na posłów z listy partyjnej, 29 w okręgach jednomandatowych i 3821 do maslichatów wszystkich szczebli. Amanat stanął przed poważnym wyzwaniem, jakim jest zdecydowane odcięcie się od powiązań z kierowaną przez byłego prezydenta N. Nazarbajewa Nur-Otan oraz przekonanie wyborców, że jest w istocie nowym bytem na scenie politycznej republiki.

Narodowo-Demokratyczna Patriotyczna Partia Auil w ostatnich wyborach była jedną z partii opozycyjnych wobec władzy, które nie dostały się do parlamentu, bowiem nie przekroczyły progu 7%. Gdyby obecne wybory zakończyła tym samym wynikiem, co 2 lata temu, jej posłowie znaleźli by się w ławach Mażylisu, gdyż uzyskała ona 5,25% głosów. Podczas kongresu 4 lutego nominację uzyskało 9 kandydatów na posłów w okręgach jednomandatowych. Auil pozostaje wierna socjaldemokratycznym korzeniom, a swój program kieruje przede wszystkim do mieszkańców obszarów wiejskich (Auil oznacza wioskę), którzy stanowią ponad połowę populacji republiki. Priorytetem dla działań partii jest zapewnienie rozwoju rolnictwa i przemysłu agrarnego.

Nową, choć nie najmłodszą partią na scenie politycznej jest Baitak, zarejestrowana w listopadzie 2022 r. To pierwsza partia, która została zarejestrowana w Kazachstanie od prawie 20 lat. Zgłoszono 20 kandydatów na posłów, którzy wystartują z listy partyjnej.

Program partii jest odzwierciedleniem ruchów „zielonych”, a więc skupia się przede wszystkim na kwestiach ekologii i ochrony środowiska. Założyciel Baitaka, Azamaczan Amirtai, podkreśla konieczność większej dbałości o coraz bardziej zdegradowane środowisko naturalne Kazachstanu, choć dostrzega wysiłki, jakie rząd podejmuje, by ograniczyć to zjawisko. Głównym celem partii jest aktywizowanie władz do podjęcia kroków na rzecz bezwzględnej redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz przyspieszenie ekologicznej transformacji gospodarczej. Bardzo ważnym obszarem aktywności partii jest też zdrowie publiczne.

Narodowo-Socjalistyczna Partia Demokratyczna (NSPD) zgłosiła 19 kandydatów do Mażylisu z list partyjnych i 6 w okręgach jednomandatowych. Partia nie startowała w ostatnich wyborach parlamentarnych, a w listopadowych wyborach prezydenckich jej kandydat Nurłan Ałesbajew uzyskał 2,22% głosów. NSPD stawia sobie za cel walkę z nieprawidłowościami w polityce społecznej i z problemami gospodarczymi, uznając je za główne przeszkody na drodze politycznej transformacji. Zdaniem przewodniczącego partii Aschata Rachimżanowa zmiany w państwie wymagają aktywizacji prawdziwych patriotów, którzy znajdą w sobie dość odwagi, by nie obawiać się biurokratycznych barier dławiącą aktywność w rządzie i parlamencie.

Trzecią z partii, które miały już swoją reprezentację w parlamencie, jest Ludowa Partia Kazachstanu. W rozwiązanym 19 stycznia Mażylisie zasiadało 10 jej posłów. W tych wyborach partia wystawiła 52 kandydatów z list partyjnych. Dodatkowo o miejsca w maslichatach będzie ubiegało się 600 kandydatów, a 40 wystartuje do Mażylisu w okręgach jednomandatowych. Ludowcy starają się pozyskać wyborców ze wszystkich grup społecznych i zróżnicowanych wiekowo, a ich program ukierunkowany jest przede wszystkim na sprawy społeczne.

Najmłodszą partią Kazachstanu jest Republika, zarejestrowana 18 stycznia 2023. Została ona założona przez Aidarbeka Chojanazarowa, którego wsparła grupa przedsiębiorców i osób znanych publicznie. Republika wystawiła 25 kandydatów do Mażylisu z list partyjnych i 4 w okręgach jednomandatowych. Partia dąży do pozyskania przychylności głównie młodych wyborców, czego potwierdzeniem jest najniższa średnia wieku kandydatów, 38 lat (dla porównania w Auil to 43 lata, a u ludowców – 50 lat). W programie partii dominuje jednak program reform rynku rolnego, który ma umożliwić jego dynamiczny rozwój, fundamentalne przekształcenia w przemyśle, a także zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego, z uwzględnieniem zmian w edukacji i infrastrukturze na obszarach wiejskich, powszechnego dostępu do internetu i zapewnienia wysokiej jakości wody pitnej.

Wyniki wyborów nie zmienią faktu, że centralną postacią życia politycznego Kazachstanu pozostanie prezydent Tokajew.

Jerzy Olędzki

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracę doktorską złożył na Wydziale Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, magister ekonomii i europeistyki, absolwent Wydziału Zarządzania Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (obecnie Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna) i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 r. specjalizuje się w zagadnieniach geopolitycznych Azji Centralnej i aspektach polityczno-ekonomicznej oraz militarnej współpracy regionalnej. Autor książki "Mocarstwo z panazjatyckiej mozaiki. Geneza i ewolucja Szanghajskiej Organizacji Współpracy".

czytaj więcej

Forbes: Chińczycy chcieli skorzystać na brexicie. Będą musieli obejść się smakiem

Pekin zakładał, że w obliczu brexitu dojdzie do zbliżenia gospodarczego i politycznego między Londynem a Państwem Środka. Szansę na to Chiny upatrywały w potrzebie zastrzyku inwestycyjnego nad Tamizą w związku z rozluźnieniem relacji Londynu z kontynentem.

Nowe otwarcie w Bangladeszu

„Drugi dzień zwycięstwa” - tak ustąpienie premierki Bangladeszu Sheikh Hasiny określił jej tymczasowy następca, Muhammad Yunus. Co stało za największą od ponad dziesięciolecia zmianą w banglijskiej polityce i jakie może mieć konsekwencje?

Bambusowa dyplomacja w Warszawie: znaczenie wizyty premiera Wietnamu

75. rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych, propozycja nawiązania strategicznego partnerstwa, prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej, a to wszystko na tle wizyty szefa wietnamskiego rządu w Warszawie.

Azjatech #144: Iphone 13 made in India

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #179: Zgrzyty w chińskim sektorze finansowym. Małe banki z dużymi kłopotami

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Moon Jae-in: wielki wygrany pandemii COVID-19

W ubiegłym tygodniu odbyły się wybory parlamentarne w Korei Południowej. Przeprowadzenie ich w czasach zarazy było względnie bezpieczne m.in. dzięki posłusznej postawie mieszkańców Korei Południowej, którzy zaakceptowali narzucone przez władze reguły postępowania, a także dzięki konsekwentnemu zwalczaniu epidemii, m.in. dzięki regularnemu wykonywaniu testów na szeroką skalę.

Patrycja Pendrakowska współzałożycielką WICCI’s India-EU Business Council

Dzieląc się wiedzą, możliwościami biznesowymi i najlepszymi praktykami Rada pomaga zwiększać świadomość o udziale kobiet w rozwoju relacji Indii i Unii Europejskiej.

Analityk Instytutu Boyma Maciej Lipiński na International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity

Maciej Lipiński, analityk Instytutu Boyma bierze udział w 3 edycji International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity organizowanym przez Instytut Ekonomii Technicznej i Ilościowej Chińskiej Akademii Nauk Społecznych, a także w 8 Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego.

Azjatech #95: Egzotyczny owoc zastąpi wieprzowinę?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #151: Niemcy mają utwardzić stanowisko wobec Rosji i Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #159: Bliscy sojusznicy USA milczą w sprawie Ukrainy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Patrycja Pendrakowska dla Observer Research Foundation o wpływie pandemii koronawirusa na dzieci

W swoim artykule Patrycja Pendrakowska opisuje szkody, jakie wyrządziła pandemia COVID-19 najmłodszym członkom społeczeństwa.

Tydzień w Azji #100: Państwo ma ważną rolę do odegrania w kreowaniu czempionów. Tak to robią w Korei

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości

ASEAN pod przewodnictwem Wietnamu – wnioski i perspektywy

Wietnam od lat zabiega o dynamiczną i bardziej zunifikowaną współpracę regionalną w ramach formatu ASEAN. Jednym z flagowych celów Hanoi jest utrzymanie pokoju na Morzu Południowochińskim i zabezpieczenie spornych terytoriów przed roszczeniami wysuwanymi przez Pekin.

Zachowawcze empawāmento japońskiej gospodarki – od “kobieta w domu, mężczyzna w pracy” do womenomics Shinzo Abe

Najnowsze badania pokazują, że na każdy blask, które emitują Japonki, przypada równie wiele cienia, a indeksy badające równość płci cały czas pozostają dla Japonii nieubłagane.

Patrycja Pendrakowska z wykładem pt. „Chińska myśl polityczna: przeszłość i teraźniejszość”

Prezes naszej organizacji opowiedziała o ewolucji chińskiej myśli politycznej, okolicznościach jej rozwoju oraz istniejących w przeszłości jak i obecnie prądach dominujących w tej sferze.

Azjatech #13: Nowa metoda walki z malarią

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Development Strategies for Ulaanbaatar According to the Conception for the City’s 2040 General Development Plan – Part 2

This is the second part of an inquiry into Ulaanbaatar’s winning 2040 General Development Plan Conception (GDPC). In this part of paper, I look into some of the plans and/or solutions proposed in Ulaanbaatar’s 2040 GDPC.

RP: Korea Południowa – jak podbić rynek kosmetyczny w kraju kultu piękna?

Koreańczycy uznawani są za jeden z najbardziej dbających o wygląd narodów świata. Wpływa to korzystnie na rozmiar tamtejszego rynku kosmetycznego. Niektóre polskie przedsiębiorstwa kosmetyczne już tam sprzedają, i to nie od dziś.

Instytut Boyma na Konferencji „Kierunek Azja – polskie szanse i biznesowy potencjał”

Wydarzenie zorganizowane 16 października przez Uczelnię Techniczno-Handlową im. Heleny Chodkowskiej i LEGALLY.SMART zostało objęte patronatem Instytutu Boyma.

Krytyka Polityczna: Koniec świata przełożony na (trochę) później

Pamiętacie ten scenariusz? Ceny mieszkań rosną, ich kupno wydaje się żelazną inwestycją, więc buduje się ich coraz więcej, w sektorze nadyma się bańka, potem nagle pęka, wszyscy zostają z długami, a krach rozlewa się po całej gospodarce. W Chinach udało się go uniknąć o włos, ale na razie to tylko odroczenie kryzysu.

Azjatech #147: Chińczycy wymieniają zagraniczne komputery i oprogramowanie na własne

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: 30-lecie chińskiego uczestnictwa w misjach pokojowych ONZ – analiza podejścia i motywacji Pekinu

Z ponad 2500 błękitnymi hełmami obecnie w służbie czynnej, z tym 13 na kluczowych stanowiskach dowódczych, Państwo Środka jest najliczniejszym uczestnikiem misji pokojowych ONZ spośród stałych członków RB ONZ. 

Forbes: Utrata ideałów i chciwość, czyli o przypadkach światowego potentata stoczniowego

Chiński przemysł stoczniowy szturmem wdarł się na światowe rynki. W ciągu 20 lat zdetronizował Japonię i Koreę Południową, zaś europejskie stocznie zapędził w nisze okrętów wojennych i jednostek specjalistycznych. Jednak ostatnie doniesienia z sektora powinny gościć równie często na stronach gospodarczych światowych mediów, co w rubrykach kryminalnych.