Kwartalnik Boyma

Kwartalnik Boyma – nr 4 (6) /2020

W szczególnym momencie oddajemy do rąk – lub co najmniej na ekrany - Czytelniczek i Czytelników szósty w ogóle, a czwarty w tym roku „Kwartalnika Boyma”. Czas jest wyjątkowy, ponieważ wiele miejsc naszego globu dalej pogrążone jest w pandemii, a wyludnione ulice wielu zachodnich miast sprawiają wrażenie, jakby świat znieruchomiał...

Pobierz ten materiał w  PDF

Instytut Boyma 23.12.2020

Czas globalnej Azji

W szczególnym momencie oddajemy do rąk – lub co najmniej na ekrany – Czytelniczek i Czytelników szósty w ogóle, a czwarty w tym roku „Kwartalnika Boyma”. Czas jest wyjątkowy, ponieważ wiele miejsc naszego globu dalej pogrążone jest w pandemii, a wyludnione ulice wielu zachodnich miast sprawiają wrażenie, jakby świat znieruchomiał. Ci, którzy z konieczności uczą się, pracują, szukają pracy czy korzystają z rozrywek wyłącznie online, mają wrażenie, że nasz świat stał się nierzeczywisty, prawie wyłącznie wirtualny. Wielu z nas, którzy z powodu choroby straciło bliskich, ma wrażenie, że cały świat pogrążył się w smutku i żałobie. Doświadczają być może w dwójnasób materialności świata. Walczący z pandemią na pierwszej linii, lekarki, pielęgniarki czy ratownicy medyczni są często na skraju wyczerpania, a wysiłek fizyczny miesza się z niesłychanymi obciążeniami psychicznymi. Ich niezwykle ciężka praca stała się w ostatnich miesiącach jeszcze trudniejsza.

Wszyscy mamy wrażenie, że świat wypadł ze swoich zwykłych torów.

Nie cały świat się jednak zatrzymał. Pandemię udało się powstrzymać na wczesnych etapach w krajach Azji Wschodniej i to ona najszybciej powróciła do życia, także gospodarczego. We wszystkich państwach, w których społeczeństwo jest posłuszne instytucjom władzy, a ona dość sprawnie zarządza usługami publicznymi, nowych przypadków zachorowań jest niewiele, a wykrywane ogniska zarazy dość szybko usuwane.

Nieuchronnie prowadzi to do sytuacji, w której centrum światowego życia gospodarczego – a z nim politycznego i być może innowacji technologicznych – coraz szybciej przenosi się nad Pacyfik, a coraz większą rolę odgrywa jego zachodnie wybrzeże, czyli Chiny, Japonia, Tajwan czy Korea Południowa.

Z europejskiego i polskiego punktu widzenia powstrzymanie pandemii i przywrócenie normalnego życia gospodarczego jest priorytetem. Jednak namawiamy w Instytucie Boyma do myślenia długofalowego, wykraczającego poza wyzwania najbliższych tygodni czy miesięcy.

Stąd zagościła na naszych łamach stała rubryka „Nowa polska polityka azjatycka”, w ramach której zastawiamy się nad celami i środkami polskiego piwotu w kierunku Azji. To ten kontynent w przewidywalnej przyszłości będzie nie tylko motorem globalnego wzrostu gospodarczego, ale też miejscem wykuwania się nowego globalnego (nie?)ładu. Przykładowo, Niemcy i Niderlandy ogłosiły niedawno własne strategie azjatyckie, nad wspólnotową strategią pracuje Unia Europejska. Chodzi więc nie o to, by przeciwstawić kierunek azjatycki innym kierunkom naszej polityki zagranicznej, ale by dokładnie wiedzieć, czego oczekujemy od naszych stosunków z Azją w ramach UE i NATO. Jak mówiliśmy na łódzkich Igrzyskach Wolności, „polska polityka zagraniczna potrzebuje mądrego piwotu w stronę Azji.

(…) Piwot w koszykówce to takie zagranie, w którym zawodniczka ma jedną nogę na ziemi, a za pomocą drugiej dynamicznie się odbija, starając się zwiększyć swoje pole manewru. Tą nogą pozostającą na ziemi w przypadku naszej polityki zagranicznej jest zakorzenienie w NATO i UE. Trzeba wykonać jednak piwot w stronę Azji, by wypracować sobie nowe możliwości w politycznej i gospodarczej grze”. W naszej polityce zagranicznej kwestie Azji zbyt długo pozostawały wypełniaczem ostatnich partii przemówień najważniejszych polityków i odizolowanych działań – skądinąd wybitnych często – dyplomatów i przedsiębiorców.

Jak w tym samym miejscu zostało powiedziane, kształtowanie tej polityki powinna cechować konsultatywność, wielopoziomowość i wielodziedzinowość. Konsultatywność oznacza zaangażowanie wielu podmiotów oraz włączenie ich idei i interesów do założeń polityki. Wielopoziomowość to równoczesne uwzględnienie zaangażowania miast, regionów i oczywiście rządowego centrum. Wielodziedzinowość w tym wypadku to polityka wobec Azji, która obejmuje na podobnych prawach sfery nauki, kultury, techniki, biznesu i bezpieczeństwa. Na poziomie operacyjnym – właśnie ze względu na szczupłość środków w Polsce – powinna cechować się jasnością celów i racjonalną alokacją zasobów.

Jako środowisko Instytutu Boyma chcemy współtworzyć polską i europejską społeczność namysłu nad nową polityką azjatycką. Organizujemy debaty, takie jak dyskusja o skuteczniejszych sposobach współpracy z Polonią i Polakami w Azji, której zapis znajdą Państwo również na stronach tego wydania. Dział zamyka ważny przegląd światowej literatury dotyczącej stosunków międzynarodowych w Azji. Polskie debaty bowiem nie mogą toczyć się w oderwaniu od dyskusji globalnych.

Jednym z istotnych trendów ostatnich dekad pozostaje zmiana polityki narkotykowej w wielu państwach świata. Wielkie zmiany zachodzą zwłaszcza w stosunku do marihuany, który z narkotyku zmienia się w używkę, a w coraz większej liczbie państw Europy i rosnącej liczbie stanów USA – także w lekarstwo. Teksty Romana Husarskiego i Karoliny Zdanowicz o polityce wobec konopi w – odpowiednio Korei Południowej i Japonii – stanowią ciekawą analizę tych globalnych trendów na przykładzie państw Azji Wschodniej.

Następny dział poświęciliśmy gospodarczej sferze cienia, a więc tym wszystkim praktykom w gospodarkach Azji, które są nielegalne, bądź zgodne z prawem, ale ukrywane i wstydliwe. Jerzy Olędzki skupił się na roli Azji Centralnej w produkcji i dystrybucji substancji, z których wytwarza się twarde narkotyki. Magda Sobańska pisze o korupcji, nie tylko zresztą w Kirgistanie, choć formalnie o tym państwie opowiada jej tekst. Filip Walczak zastanawia się nad teraźniejszością i przyszłością piractwa morskiego w Azji, które niestety nie jest domeną jedynie filmów z Johnny’m Deppem w roli głównej.

Mateusz Moczyński przedstawia gospodarkę Hongkongu, skupiając się na kilku rodzinach, które rządziły tą metropolią. To zdecydowanie brzydszy obrazek niż ten, który znamy, z tradycyjną wedutą zdominowaną przez wysokościowce. Andrzej Pieniak pisząc o koreańskich czebolach, nie mówi tylko o ich niewątpliwym globalnym sukcesie gospodarczym, ale przede wszystkich o szczególnych – i nie zawsze czystych – związkach z koreańską klasą polityczną. Magdalena Rybczyńska przedstawia zaś sylwetki indyjskich guru, którzy w wielu wypadkach są nie tylko nauczycielami duchowości, ale potrafią na tym także zbić niekiedy pokaźną fortunę. Żadnego z tekstów tego działu nie warto zapewne traktować jako przewodnika biznesowego.

Pandemia przesłoniła wiele dotychczasowych kryzysów. Problemy wywołane globalnym ociepleniem są tak poważne, że kryzysu klimatycznego przesłonić nie zdołała. Dawid Juraszek przybliża koncepcję uchodźcy klimatycznego, pojęcia odnoszącego się do osoby, która musiała wyemigrować z miejsca swojego zamieszkania na skutek zjawisk spowodowanych zmianami klimatycznymi. Jakub Kamiński przedstawia chiński plan neutralności węglowej do 2060 r. To ważna deklaracja państwa odpowiadającego obecnie za największą część globalnych emisji. O tym, że to jest część szerszego procesu świadczy fakt, że inne kraje Azji Wschodniej – Korea i Japonia – chcą osiągnąć neutralność klimatyczną o dekadę wcześniej.

Autorzy i autorki tekstów działu „Bezpieczeństwo i konflikt” podeszli do tematu w różnorodny sposób. Paweł Behrendt wyczerpująco opisał japońskie dylematy dotyczące obrony przeciwrakietowej. Jakich systemów użyć? Gdzie je umieścić? Przed jakimi zagrożeniami mają chronić? Polecam wszystkim, którzy interesują się strategicznymi dylematami wojskowymi.

W swoim debiucie na łamach naszego kwartalnika Waldemar Jaszczyk tłumaczy powody i sposoby zaangażowania Chin w misje pokojowe ONZ. Państwo Środka w ciągu kilkudziesięciu lat stało się pod tym względem jednym z ważnych dostawców zbiorowego bezpieczeństwa, choć wielu zauważa, że przy okazji bardzo umiejętnie realizuje swoje konkretne interesy strategiczne. Chiny dostarczają więc dobro publiczne, same z tego korzystając.

Patrycja Pendrakowska podeszła do kwestii bezpieczeństwa i konfliktów w inny sposób: komunikacyjny. Rozmawiając z Uki Maroshek, zastanawiają się nad pożytkami z filozofii i ze stworzonej przez tę ostatnią metody “Betzavta”. “Może ona być stosowana w każdej sferze, w której ludzie muszą zajmować się procesem partycypacji i rozwiązywania konfliktów”. Wygląda na to, że to metoda bardzo uniwersalna.

Autorzy ostatniej części naszego kwartalnika zajmują się historią. To znaczy zarówno wydarzeniami przeszłymi, jak i polityką pamięci, czyli sposobem, w jaki elity chciałyby, by przeszłość była pamiętana. Wiktor Nycz prowadzi nas przez historię japońskich podręczników do historii, by pokazać powody, dla których rozliczenie się z wojenną przeszłością było w Japonii co najwyżej połowiczne. Waldemar Jaszczyk w swoim drugim tekście pisze zaś o Chinach i ich politycznej pamięci wojny koreańskiej. W ostatnim artykule działu i całego numeru Sabina Rakoczy opowiada historię Kościoła Katolickiego w komunistycznych Chinach. Tym z państwa, którzy są ciekawi, czemu ten kościół nie jest w Państwie Środka w katakumbach, tekst polecam szczególnie.

Wydanie zbioru nie byłoby możliwe bez pracy wielu ludzi. W tym miejscu szczególnie chciałbym podziękować Wiktorowi Nyczowi, który oprócz napisania własnego artykułu, włożył wiele wysiłku w przygotowanie kwartalnikowych tekstów do druku. Ten numer – ani żaden dotychczasowy – nie uzyskałby swego ostatecznego kształtu, gdyby nie praca i kreatywność Karoliny Załęgowskiej, której w imieniu całego zespołu Instytutu Boyma serdecznie dziękuję.

Krzysztof M. Zalewski

czytaj więcej

Tydzień w Azji #292: Z objęć Putina wpadają w ręce Chin. Niebezpieczne związki Gruzji przed wyborami parlamentarnymi

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Przemysł stoczniowy w Azji: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

Prawdopodobnie przesunięcie światowego centrum gospodarczego znad Atlantyku nad Pacyfik nigdzie nie jest tak widoczne jak w przemyśle stoczniowym. (...) W ostatnich latach na prowadzenie wybiły się stocznie chińskie, znacznie dystansując rywali. Jednak wobec słabnącej koniunktury rodzi się pytanie jak trwałe swą fundamenty tego sukcesu i czy Chinom uda się utrzymać pozycję lidera.

Azjatech #56: Japonia uchwala ustawę o „super-miastach”

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Quo vadis Armenio? Kurs na Zachód – realne szanse czy polityczna gra?

Parlament armeński w pierwszym czytaniu przyjął projekt ustawy o rozpoczęciu procesu akcesyjnego do UE na początku 2025 r. Armenia jest coraz bliżej Zachodu, ale czy te kroki mają szansę przerodzić się w realne działania?

Forbes: Japoński exodus z Chin. Czego warto uczyć się od Tokio

Do niedawna gospodarka światowa przypominała długi pociąg ze sprzęgniętymi ze sobą wagonami. Obecnie coraz więcej wagonów chce się odłączyć od chińskiej lokomotywy. Japonia konsekwentnie i bez rozgłosu realizuje projekt stopniowego uniezależniania się od Państwa Środka (...)

Kurs on-line: “Conflict Resolution and Democracy”

Instytut Adama zaprasza do udziału w nowym kursie poświęconym rozwiązywaniu konfliktów i wspomaganiu procesów demokratycznych z pomocą metody Betzavta. Zajęcia prowadzone będą za pośrednictwem platformy ZOOM.

Systemowy seksizm na Tokijskim Uniwersytecie Medycznym – niemal rok później

Mimo niezwykłego rozwoju w wielu dziedzinach Japonia wciąż pozostaje krajem, w którym rola kobiety bardzo często ogranicza się do dbania o domowe ognisko i wychowywanie dzieci, a władze wielu uczelni zdają się zapominać, że nie każda kobieta chce lub może zostać matką.

Instytut Boyma dla PAP o pożarze chińskiego śmigłowcowca desantowego

Informujemy, iż analitycy Instytutu Boyma udzielili komentarza dla Polskiej Agencji Prasowej na temat pożaru na chińskim śmigłowcowcu desantowym typu 075, który wybuchł 11 kwietnia w stoczni Hudong-Zhonghua Shipbuilding w Szanghaju.

Tydzień w Azji #229: Fatalne wieści dla Chin. Biznes wyobraża sobie działanie bez nich

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Roman Husarski o swojej najnowszej książce poświęconej Korei Południowej

W najnowszym podcaście Iga Bielawska rozmawia z autorem "Kraju niespokojnego poranka", książki o Korei Południowej, której premiera już wkrótce!

Tydzień w Azji #217: Xi Jinping przypieczętował koniec ery Denga w Chinach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #273: Nowy kraj wkracza do gry mocarstw w strategicznym regionie. Może rozbić układ Rosji i Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #164: Na morza i oceany mogą wrócić żaglowce

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #127: Singapurska wyspa poligonem doświadczalnym technologii 5G

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Dlaczego w dolinie rzeki Galwan atomowe mocarstwa biją się na pałki i kamienie?

Stosunki Chin i Indii cechuje z jednej strony kwitnąca współpraca gospodarcza, z drugiej zaś narastająca rywalizacja strategiczna. Ostatnie potyczki na granicy indyjsko-chińskiej dostarczyły argumentów tym w Delhi, którzy uważają Chiny za zagrożenie, a nie szansę dla rozwoju kraju.

RP: Wojna w Ukrainie uderza w kazachską dystrybucję

Ograniczenia eksportowe i importowe w związku z sankcjami na Rosję i Białoruś, załamanie kursów walut powiązanych z rublem i destabilizacja systemów finansowych to tylko niektóre skutki napaści Rosji na Ukrainę uderzające w gospodarki Azji Centralnej.

Tydzień w Azji #60: Rosja, Stany, Arabia Saudyjska. Kto pierwszy odpuści w wojnie cenowej?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Jak znaleźć miejsce między potęgami, czyli poglądy polityczne Lee Kuan Yewa, ojca nowoczesnego Singapuru

W marcu 2019 roku minęła czwarta rocznica śmierci Lee Kuan Yew (LKY), najbardziej wpływowego singapurskiego polityka, ojca narodu, pierwszego i wieloletniego premiera (1959-1990). LKY stał się symbolem Singapuru i jest uważany za polityka, któremu udało się uczynić z byłej brytyjskiej kolonii nowoczesne państwo.

Czy język może być wyznacznikiem jedności państwa?

Serdecznie zapraszamy na spotkanie na temat dialektów i polityki językowej w ChRL 31 stycznia w WeWork na ulicy Prostej 20 o godzinie 18:00.

RP: Najważniejsze negocjacje handlowe Unii w erze cyfrowej – układ UE-Indie

Umowy między Unią Europejską a Indiami w dziedzinie handlu, ochrony inwestycji i systemu oznaczeń geograficznych dla produktów to najważniejsze obecnie układy tego typu negocjowane przez Komisję Europejską w imieniu 27 państw unijnych.

Azjatech #39: Toyota inwestuje w latające samochody z kalifornijską firmą

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Jak chronić znaki towarowe i wzory w Indiach?

Polskie firmy, dla których Indie są często największym rynkiem w Azji Południowej powinny tam chronić swoją własność intelektualną. Znaki towarowe (trademark) i wzory przemysłowe (design) należy rejestrować w indyjskich instytucjach jak najwcześniej.

Dr Joanna Dobkowska recenzuje książkę “Polityka zagraniczna Singapuru w regionie Azji i Pacyfiku”

Recenzja książki analityczki Instytutu Boyma dr Anny Grzywacz

Azjatech #69: Japonia będzie uczyć się cyfryzacji od Indii

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.