
Wywiad z J.E. doktorem Bahromem Babajewem – Ambasadorem Nadzwyczajnym i Pełnomocnym Republiki Uzbekistanu w Polsce.
Przeprowadziła doktor Magdalena Sobańska-Cwalina, członek zarządu Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma.
Magdalena Sobańska-Cwalina (MSC): Jakie są kluczowe obszary współpracy między
Uzbekistanem a Polską?
J.E. Bahrom Babajew (BB): Na to pytanie nie ma krótkiej odpowiedzi. Polska jest jednym z pierwszych krajów na świecie, które uznały Uzbekistan za niepodległe państwo. Od tego momentu minęło już ponad 31 lat. W tym czasie dokonano szeregu imponujących osiągnięć. Przede wszystkim mowa o współpracy handlowo-gospodarczej. W 2022 roku nasze dwustronne obroty handlowe osiągnęły poziom przeszło 350 mln. USD. Z zadowoleniem stwierdzam, że z roku na rok rośnie eksport z Uzbekistanu do Polski. W 2022 r. zwiększyliśmy eksport towarów uzbeckich do Polski o 42 mln dolarów. Współpracujemy z polskimi inwestorami. Do tej pory polskie inwestycje w Uzbekistanie wyniosły 56 mln dolarów. Współpracujemy z polskimi inwestorami z branży wydobywczej, rolnictwa, ochrony zdrowia, farmaceutycznej, energetycznej, w zakresie edukacji i innych.
MSC: Co się zmieniło w relacjach gospodarczych obu krajów w związku z faktem, że Uzbekistan został beneficjentem programu GSP + ?
BB: Tak, w 2021 roku, w tym ze wsparciem Polski Uzbekistan został beneficjentem GSP +. Wcześniej mogliśmy eksportować 3000 pozycji towarowych z Uzbekistanu do krajów Unii Europejskiej. Dzięki GSP + liczba towarów osiągnęła 6200. Teraz praktycznie całą listę towarów, które są produkowane w Uzbekistanie, możemy eksportować do Polski. Dzięki temu nasz eksport zwiększył się i nadal rośnie. Przede wszystkim chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że Polska kupuje u nas wyroby tekstylne. Wyroby te stanowią 70% naszego eksportu do Polski.
MSC: Ile jest w Uzbekistanie firm z udziałem kapitału polskiego?
BB: Obecnie są 44 firmy. Spośród nich 10 przedsiębiorstw to podmioty ze 100 proc. kapitałem polskim.
MSC:Dlaczego warto inwestować w Uzbekistanie?
BB: Uzbekistan od kilku lat prowadzi bardzo pragmatyczną politykę inwestycyjną, otwartą politykę gospodarczą. W Uzbekistanie dla inwestorów zagranicznych, w tym polskich, stworzyliśmy bardzo dobre warunki. Działa tam ok. 20 wolnych stref ekonomicznych, ok. 50 małych stref przemysłowych, w których występują bardzo istotne ulgi i preferencje dla inwestorów zagranicznych. W ostatnich latach w Uzbekistanie coraz ważniejsza staje się polityka energetyczna, zielone technologie. Polska ma zaawansowane rozwiązania w tym zakresie. Chcielibyśmy, aby polskie firmy współpracowały przy budowie elektrowni fotowoltaicznych, farm wiatrowych itp. Zachęcamy polskie firmy do inwestycji w high-tech. Wysokie technologie możemy kupić we Francji, w Belgii, Niemczech, Wielkiej Brytanii, ale polskie są tańsze, dlatego jesteśmy zainteresowani ich zakupem właśnie z Polski.
MSC: Czy Wasza Ekscelencja widzi szanse rozwoju współpracy w dziedzinie szkolnictwa wyższego?
BB: Jesteśmy zwolennikami zbliżania naszego narodowego systemu edukacji do norm europejskich, w tym polskich. Dogłębnie analizowałem polski system edukacji, w tym szkolnictwo wyższe. W tym przypadku imponująca jest zasada ciągłości kształcenia – od przedszkola do uczelni wyższej. Skorzystaliśmy reformując system edukacji w Uzbekistanie z dobrych praktyk zagranicznych w tym polskich. W Andiżanie swoje filie otworzyło już ponad 20 uczelni zagranicznych, w tym Collegium Humanum z Warszawy, którego filia działa w naszym kraju już od dwóch lat. W tej chwili pomagamy kolejnej uczelni z Polski w przygotowaniu dokumentów niezbędnych do otwarcia filii w Uzbekistanie. Obecnie około 4000 studentów z naszego kraju studiuje na różnych uczelniach w Polsce. Zachęcamy ich do tego z uwagi na to, iż postrzegamy polski system edukacji z najlepszy w Europie Środkowo-Wschodniej.
MSC: Jeśli mówimy o zasobach ludzkich nie możemy nie wspomnieć o kwestii migracji zarobkowej. Jak wygląda potencjał relacji dwustronnych w tym zakresie ?
BB: Zajmujemy się tym problemem od kilku lat. Promujemy tę inicjatywę na wszystkich szczeblach, spotykając się przedstawicielami Rady Ministrów RP, Sejmu, Senatu itp. Prowadzimy rozmowy z urzędem ds. cudzoziemców. Tak, wiemy, że Polska potrzebuje siły roboczej. Chcielibyśmy tę niszę wypełnić obywatelami Uzbekistanu. Nasi młodzi migranci pracują w Rosji, na Ukrainie w Korei Południowej, w Turcji i tak dalej. Są także w Polsce, mimo że nie mamy teraz żadnej umowy międzyrządowej w tym zakresie. Obecnie pracuje tu około 20 000 osób z Uzbekistanu. Trafiają do Polski różnymi drogami, w tym nieoficjalnymi. Chcielibyśmy cały ten przepływ zalegalizować. Aby tak się stało musimy podpisać umowę. Teraz Polska ma taką możliwość. Możliwość przyciągnięcia zasobów siły roboczej z 6 krajów. Rosja, Ukraina, Białoruś, Gruzja, Mołdawia, Azja i Armenia, chcielibyśmy być siódmym krajem i żeby to zostało prawnie zatwierdzone przez parlament, podpisalibyśmy umowę dwustronną i tak dalej.
MSC: Na rynek pracy w Polsce ma wpływ wojna trwająca na Ukrainie. Jak w Uzbekistanie jest ona postrzegana ?
BB: Cóż, w Uzbekistanie, podobnie jak we wszystkich innych krajach, każda wojna jest oczywiście postrzegana bardzo negatywnie. Wojna to śmierć ludzi. To jest ruina, recesja gospodarki i tak dalej. Złożyliśmy oświadczenie, że zdecydowanie uznajemy, że niedopuszczalna jest agresja na obcym terytorium. Nie chcemy naruszania integralności terytorialnej żadnego państwa. Nasz MSZ jako jeden z pierwszych w Azji Centralnej jeszcze w 2014 r., kiedy rozstrzygano kwestię krymską, złożył dwa oświadczenia, że jesteśmy za rozwiązaniem każdej sytuacji konfliktowej na drodze dyplomacji. Sprzeciwialiśmy się wtedy naruszaniu integralności terytorialnej jakiegokolwiek państwa. W tym miejscu chcemy podkreślić, że wielokrotnie wysyłaliśmy pomoc humanitarną na Ukrainę. Zawsze uważaliśmy Ukrainę za naszego bardzo bliskiego partnera. Nasi obywatele pracują zarówno w Rosji, jak i na Ukrainie. Próbujemy dywersyfikować nasze przepływy, w tym migrantów zarobkowych z Rosji i Ukrainy, również do Polski. Korzystając z okazji. Chcę jeszcze raz podziękować polskim władzom. Udzieliły nam cenną pomoc w ewakuacji naszych obywateli z terytorium Ukrainy przez terytorium Polski do Uzbekistanu. Około 7 tysięcy osób udało nam się ewakuowac do ojczyzny dzięki decyzji polskich władz dotyczącej transportu osób z Polski przez lotnisko w Katowicach. Jesteśmy zdeterminowani, aby czynić to w przyszłości i mamy ogromną nadzieję, że w najbliższych latach uda nam się zorganizować oficjalną wizytę Prezydenta Andrzeja Dudy w Uzbekistanie.
MSC:Kiedy odbyła się ostatnia wizyta prezydencka?
BB: Ostatnia była wizyta Prezydenta Uzbekistanu. Złożył wizytę w Polsce w 2003 roku.
MSC: Czyli bardzo dawno …
BB: Tak, ale w zeszłym roku, zorganizowaliśmy wizytę Ministra Spraw Zagranicznych RP, pana Rau w Taszkencie. Pan Minister odwiedził wówczas również Samarkandę. Przeprowadzał rozmowy w MSZ, Senacie, innych naszych resortach. Wypowiadał się pozytywnie o reformach przeprowadzanych w Uzbekistanie.
MSC: Jeśli chodzi o reformy, nie można nie zauważyć, że teraz Uzbekistan przygotowuje się do referendum. Dlaczego jest ono organizowane i jakie są oczekiwania względem niego ?
BB: Rzeczywiście, w Uzbekistanie 30 kwietnia będzie przeprowadzone referendum dotyczące konstytucji. Ustawa zasadniczna została uchwalona 31 lat temu, kiedy uzyskaliśmy niepodległość. Od tego czasu Uzbekistan poczynił ogromne postępy pod względem gospodarczym, społecznym, demograficznym, środowiskowym itd. Te fundamenty konstytucji, te ustawy, które zostały uchwalone u zarania naszej niepodległości, w pewnym sensie zostały już zużyte, a w niektórych przypadkach stały się przestarzałe. Konstytucja nie powinna stać w miejscu, a sprzyjać jego rozwojowi. W sensie globalnym, regionalnym i lokalnym pojawiły się teraz zupełnie nowe kategorie, nowe zjawiska, procesy w świecie. A więc na przykład cyfryzacja, nowe problemy środowiskowe, nadeszły nowe technologie, cyberbezpieczeństwo. Od Konstytucji, oczekujemy, tego że wszystkie zasady, które zostaną w tych Konstytucjach zapisane, będą dla nas drogowskazem. Tak, postawiliśmy sobie cel, który musimy osiągnąć w przyszłości w tej Konstytucji i go osiągniemy.
MSC: I tego Państwu życzę. Wasza Ekscelencjo dziękuję bardzo za rozmowę.
BB: Dziękuję

Magdalena Sobańska-Cwalina Analityk ds. Azji Centralnej, członek Zarządu Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma, doktor nauk ekonomicznych (temat rozprawy doktorskiej: „Instytucjonalne uwarunkowania działalności polskich przedsiębiorstw przemysłu materiałów budowlanych na rynkach wschodnich”). Prywatnie pasjonatka muzyki klasycznej.
czytaj więcej
Wstęp Krzysztofa Zalewskiego do polskiego wydania książki "Indie i geopolityka Azji. Historia i teraźniejszość" autorstwa Shivshankara Menona
Krzysztof ZalewskiRP: W poszukiwaniu alternatywnych szlaków dystrybucji pomiędzy Azją a Europą
Dotychczasowe lądowe szlaki handlowe łączące wiodące gospodarki azjatyckie - Chiny, Koreę i Japonię z Europą prowadziły przez Azję Centralną, Rosję i Ukrainę. Agresja Rosji na Ukrainę to zmieniła. Jakie są alternatywy i czy Polska na tym straci?
Jerzy OlędzkiRóżnorodny, ale i trudny rynek czeka na polskie firmy. Tak mogą odnieść na nim sukces
O szansach i wyzwaniach związanych ze współpracą gospodarczą z państwami afrykańskimi z dr Anną Masłoń-Oracz, pełnomocniczką rektora SGH ds. Afryki, rozmawia Krzysztof M. Zalewski.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #54: Epidemia koronawirusa – strach gorszy od zarazy?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Turkmenistan – naród, tożsamość i pomniki
(...) Celem tego zabiegu (budowy pomników) jest przede wszystkim stworzenie symboli, wokół których można konsolidować władzę, jak również wzmacnianie autorytetu osoby rządzącej, czy też po prostu zaspokajanie rozbuchanego zazwyczaj ego przywódcy.
Jerzy OlędzkiSłońce made in China – energia przyszłości
Energia pochodząca z reakcji termojądrowej (fuzji jądrowej) mogłaby zasilić miliony gospodarstw domowych nie emitując przy tym produktów ubocznych takich jak tlenek węgla, azotu, siarki, pyły, popiół itd . Dlatego naukowcy pracujący przy udoskonalaniu projektu podkładają w nim wielkie nadzieje.
Ewelina HoroszkiewiczAzjatech #41: Izraelczycy będą produkować wyłącznie prąd ze słońca
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
W wielu krajach rozwijających się postępujący proces degradacji środowiska naturalnego jest jedną z negatywnych oznak rozwoju ekonomicznego. Indie doskonale to potwierdzają. (...) Czy rządzący mają pomysł na poprawę stanu nie tylko indyjskiego ekosystemu, ale także warunków życia milionów Indusów?
Iga BielawskaTydzień w Azji #95: Ulga, nadzieje i obawy. Państwa Azji reagują na zmianę władzy w Białym Domu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Armenia: były prezydent nadal w areszcie
Były Prezydent Republiki Armenii Robert Koczaryan w 2018 roku został oskarżony o próbę obalenia konstytucyjnego porządku Armenii przez wstępne porozumienie z innymi osobami w 2008 roku. Jako środek zapobiegawczy przez Sąd Powszechny został wybrany tymczasowy areszt. Natomiast w sierpniu tego samego roku został on uchylony i prezydent został zwolniony. (...) Dochodzenie nadal trwa.
Ani MinasyanAzjatech #10 Szanghaj: segreguj odpady lub płać
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #172: Półprzewodnikowa potęga Indii rośnie, ale w bólach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Przedstawiciel Instytutu Boyma weźmie udział w konferencji organizowanej przez Polsko-Chińską Główną Izbę Gospodarczą SinoCham.
Tydzień w Azji #194: Przyspieszone wybory prezydenckie w Kazachstanie to tylko formalność?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Polityka (pro?)rodzinna Państwa Środka
Problem demograficzny Państwa Środka stał się głównym wyzwaniem dla XXI-wiecznej polityki wewnętrznej kraju. Rząd chiński od 2015 roku, po całkowitym wycofaniu się z polityki jednego dziecka, próbuje spowolnić kryzys demograficzny i idące za nim negatywne skutki, jednak działania te pozostają niewystarczające i nie satysfakcjonują potencjalnych przyszłych rodziców.
Sandra Krawczyszyn-SzczotkaForbes: Singapur coraz bardziej zielony. „Jadalne ogrody” w globalnym centrum finansowym
Ogródki na dachach wysokościowców, uprawy bez światła słonecznego i w dawnym więzieniu, kury w jednym z przodujących centrów finansowych świata – to bogactwo rolnictwa miejskiego w Singapurze...
Magdalena Sobańska-CwalinaInstytut Boyma we współpracy z Ambasadą Republiki Kazachstanu w RP zorganizował debatę międzynarodową w formule on-line z udziałem Prezydenta RP w latach 1995-2005 r., Aleksandra Kwaśniewskiego.
W ostatnich latach w regionie zachodniego pacyfiku Australia (2016), Nowa Zelandia (2018) Korea Południowa (2019) i Tajlandia (2019) kolejno zalegalizowały medyczne zastosowania marihuany. Niektóre z tych krajów rozważają dekryminalizację jej rekreacyjnego użycia. Mimo liberalizacyjnych tendencji w części państw, większość regionu surowo reguluje zastosowanie konopi.
Karolina ZdanowiczAzjatech #83: Huawei szykuje rewolucję w fotografii mobilnej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kirgistan na politycznym rozdrożu – nowe wybory, nowe pomysły, stare problemy
Po protestach związanych z wyborami parlamentarnymi, teraz problemem są przedterminowe wybory prezydenckie wskutek rezygnacji Sooronbaja Dżeenbekowa.
Jerzy OlędzkiRozwój gospodarczy Chińskiej Republiki Ludowej i wzrost jej aktywności na arenie międzynarodowej przypadł na okres dużych zmian w środowisku bezpieczeństwa. W tym kontekście intensyfikacja działań ChRL w ramach dyplomacji wojskowej, stała się przedmiotem kontrowersji ze względu na brak pewności co do jej rzeczywistych celów.
Paweł MazurekTydzień w Azji #79: Chiny łączą gaz z ropą
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Anna Grzywacz dla Third World Quarterly o polityce zagranicznej państw w kryzysie demokracji
W najnowszym wydaniu periodyku dr Anna Grzywacz dokonała analizy zmian w uprawianej polityce zagranicznej państw średnich (pod względem potencjału - middle powers), znajdujących się w kryzysie demokracji.
Anna GrzywaczRP: Pierwsze spotkanie biznesowe w Indiach
W zeszłorocznym raporcie PwC opracowanym we współpracy z PFR TFI Indie znalazły się na pierwszym miejscu wśród najbardziej obiecujących kierunków inwestycji zagranicznych dla polskich firm.
Krzysztof Zalewski