Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN). Dają one chińskiej marynarce wojennej teoretycznie nieograniczony zasięg oddziaływania oraz możliwość dokonywania ataków na strategiczne cele za pomocą pocisków balistycznych. Ze względu na te możliwości są one jednym z najważniejszych elementów chińskiego potencjału odstraszania.
Pierwszym chińskim atomowym okrętem podwodnym przenoszącym pociski balistyczne był pojedyncza jednostka typu 092 (w kodzie NATO oznaczony jako Xia). Została ona zwodowana w 1981, a do służby weszła w 1983 roku. Okręt, pomimo tego, że jego budowa była kamieniem milowym w procesie modernizacji chińskich sił zbrojnych, okazał się mieć liczne wady: duża wykrywalność (okręt jest dość głośny nawet w porównaniu do starszych konstrukcji radzieckich) oraz wycieki z reaktora pokładowego. Główne uzbrojenie okrętu stanowiły pociski balistyczne JL-1 o zasięgu około 2000km. Ze względu na te problemy i relatywnie niski zasięg pocisków jednostka typu 092 większość czasu spędził w porcie i był poddawany ustawicznym remontom. Prawdopodobnie nigdy nie osiągnął pełnej gotowości operacyjnej i został wycofany ze służby w 2015 roku. Pomimo tych wad dał chińskiej marynarce wojennej niezbędną bazę doświadczeń wykorzystaną w okrętach typu 094.
Okręty typu 094 (w kodzie NATO nazywane Jin) są relatywnie cichsze, a zatem trudniej wykrywalne od swojego poprzednika, chociaż wciąż odstają pod tym względem od konstrukcji amerykańskich i rosyjskich. Głównym uzbrojeniem każdego okrętu tego typu jest 12 pocisków balistycznych JL-2 przenoszących głowice jądrowe. Zasięg tych pocisków według szacunków Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych wynosi 7200 km, co pozwala na atakowanie celów na Alasce z pozycji w pobliżu wybrzeży Chin lub celów w zachodniej części Stanów Zjednoczonych ze śródoceanicznych lokalizacji na zachód od Hawajów. Według artykułu w South China Morning Post z 2 maja 2021 najnowsze okręty typu 094 mogą być uzbrojone w pociski JL-3 o zasięgu ponad 10000km, co pozwala na atakowanie celów na większej części terytorium Stanów Zjednoczonych (Chan, 2021). Chińska marynarka wojenna posiada obecnie sześć okrętów typu 094. Ponadto projektowane są nowe okręty typu 096, które według przewidywań Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych mają być uzbrojone we wspomniane pociski JL-3 (Annual Report To Congress, 2017).
Druga kategorią atomowych okrętów podwodnych są jednostki wielozadaniowe (SSN). Chociaż nie są uzbrojone w pociski balistyczne, pełnią ważną rolę w systemie obronnym, ponieważ dzięki teoretycznie nieograniczonemu zasięgowi mogą zwalczać wrogie okręty w dużym oddaleniu od własnego wybrzeża oraz zapewniać ochronę SSBN. Ta klasa atomowych okrętów podwodnych była pierwszą pozyskaną przez chińską marynarkę wojenną. Pierwszymi jej przedstawicielami były jednostki typu 091 (zgodnie z oznaczeniem NATO Han). Zbudowano pięć jednostek tego typu, a do służby wchodziły począwszy od 1974 r. Podobnie jak okręt typu 092 (budowany zresztą w oparciu o projekt kadłuba typu 091) okazały się wadliwe i odstające od ówczesnych konstrukcji amerykańskich i radzieckich. Tak jak typ 092 były dość głośne oraz miały problemy z wyciekami radioaktywnymi z reaktorów, niemniej stanowiły pewne zagrożenie dla amerykańskiej floty. Pierwsze dwie jednostki tego typu wycofano ze służby w latach 2000 i 2004, z czego jedna z nich jest wystawiana jako stała ekspozycja w Muzeum Marynarki Wojennej w Qingdao. Pozostałe okręty typu 091 prawdopodobnie zostały przeniesione do rezerwy.
Doświadczenia zdobyte przy budowie i eksploatacji okrętów typu 091 przyczyniły się do powstania kolejnej konstrukcji – typ 093 (w kodzie NATO Shang). W ciągu ostatnich 20 lat zbudowanych zostało sześć okrętów podwodnych tego typu. Początkowa produkcja została wstrzymana po zwodowaniu dwóch kadłubów w 2002 i 2003 roku. Okręty typu 093 w podstawowej wersji okazały się hałaśliwe i drogie, choć i tak stanowiły znaczną poprawę w stosunku do Typu 091. Po prawie dziesięciu latach Chiny wznowiły budowę wprowadzając począwszy od 2012 roku dwie jednostki ulepszonej wersji typu 093A – trudniej wykrywalnej i szybszej. Z kolei typ 093B (lub według niektórych źródeł jego wariant 093G) ma być pierwszym chińskim okrętem podwodnym wyposażonym w pionowe wyrzutnie dla pocisków manewrujących. Ma dzięki temu przewagę nad starszymi konstrukcjami, ponieważ wystrzeliwanie pocisków z wyrzutni pionowego startu jest znacznie szybsze niż z wyrzutni torped, a ponadto pociski manewrujące zapewniają potencjał konwencjonalnego odstraszania. Daje to też możliwość wystrzeliwania pojazdów bezzałogowych. Nie wiadomo, czy jakakolwiek jednostka typu 093B/G jest już w służbie, ani czy w ogóle ruszyła ich budowa. Pojawiają się też doniesienia o pracach nad SSN kolejnej generacji oznaczonym typ 095, brak jednak konkretnych informacji na jego temat.
Podsumowując, Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej przywiązuje dużą wagę do modernizacji swoich atomowych okrętów podwodnych. Chociaż pod względem wykrywalności i uzbrojenia okręty chińskie nadal wydają się ustępować odpowiadającym im konstrukcjom amerykańskim i rosyjskim, należy wskazać na duży postęp jaki Chiny osiągnęły wraz z kolejnymi wprowadzanymi konstrukcjami. Ponadto warto zwrócić uwagę na potencjał rozwoju technologicznego jaki daje Chinom opracowywanie od podstaw własnych atomowych okrętów podwodnych i wykorzystywania doświadczeń w nowych projektach. Chińskie atomowe okręty podwodne, pomimo że wciąż nieliczne w porównaniu do amerykańskich, zapewniają podstawowy potencjał odstraszania. Należy też zauważyć, że ten potencjał odstraszania stale się zwiększa wraz z zastosowaniem coraz nowszych typów pocisków balistycznych o coraz większym zasięgu.
| Rok | |||||
| Typ okrętu | 2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 |
| 092 (SSBN) | 1 | 1 | 1 | – | – |
| 094 (SSBN) | – | – | 1 | 4 | 6 |
| 091 (SSN) | 4 | 3 | 3 | 2 | – |
| 093 (SSN) | – | 1 | 2 | 4 | 6 |
| Razem atomowe okręty podwodne | 4 | 5 | 7 | 10 | 12 |
Tabela przedstawia rozwój ilościowy poszczególnych typów chińskich atomowych okrętów podwodnych w latach 2000-2020 (Subramanian 2016).
Grzegorz Gleń Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Kwartalnik Instytutu Boyma – nr 1/2019
Zapraszamy Państwa do lektury pierwszego wydania Kwartalnika Boyma – próby utworzenia czasopisma inicjującego debatę na istotne tematy związane z Azją Centralną, Azją Południową, Azją Południowo-Wschodnią i Azją Wschodnią.
Książka „The Role of Regions in EU-China Relations” w wolnym dostępie
Zapraszamy do pobrania wersji elektronicznej książki pod redakcją dr Tomasza Kamińskiego. Ta anglojęzyczna pozycja opisująca rolę jednostek samorządowych w relacjach Unii Europejskiej z Chinami stanowi kolejną książkę umieszczoną w wolnym dostępie na naszej stronie
RP: Adamed Pharma międzynarodowym graczem
Od początku działalności firmy należy promować nastawienie na internacjonalizację. Funkcjonujemy w warunkach gospodarki światowej i to w tej skali powinniśmy mierzyć własny sukces – mówi Paweł Roszczyk, członek zarządu, dyrektor zarządzający Adamed Pharma SA.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #217: Inteligentne śmietniki zdobywają przyczółki w Japonii
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #87: Indusi odkrywają prawdziwsze oblicze Świętego Mikołaja
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #287: Świat szuka nowej Doliny Krzemowej. Te dwa kraje są w grze
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Odbudować prestiż USA w Azji. Oto ludzie, którzy mają w tym pomóc Joemu Bidenowi
...Najpotężniejsza demokracja świata – ku zadowoleniu Moskwy i Pekinu – w ciągu kilkunastu zimowych godzin utraciła wiele ze swojej atrakcyjności, dającej jej miękką siłę w kształtowaniu relacji z największym z kontynentów
Krzysztof ZalewskiByungjin – kolejna fasada Pyongyangu
„Kiyông wysłuchiwał ich egzaltowanych, skrajnie nieprzekonujących odpowiedzi i kiwał głową. Ich ślepa wiara w ideologię Chuch’e w rzeczywistości zaczęła odbierać mu własną pewność ideologiczną. Jak mogli wierzyć w nią bez cienia wątpliwości? Po przeczytaniu kilku cienkich broszurek? Niektórzy działacze twierdzili nawet, że jej siła polega na, ściśle mówiąc, łatwości zrozumienia. W przeciwieństwie do zagmatwanych i […]
Roman HusarskiTydzień w Azji #122: Niezrównoważone ożywienie gospodarcze w Chinach budzi obawy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #109: Japońskie roboty przeprowadzają nawet 2500 testów PCR dziennie
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #131: Koniec targetowanych reklam w Chinach?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Polki nieczęsto staja się bohaterkami doniesień medialnych w Azji Centralnej. W lutym 2020 r. jednak było inaczej. Historia Agnieszki Pikulickiej - Wilczewskiej – dziennikarki „rozgrzała” nagłówki tamtejszych portali informacyjnych. Co ważniejsze, „między wierszami” opowiedziała wiele na temat współczesnego Uzbekistanu i roli kobiet w polityce.
Magdalena Sobańska-CwalinaW jakim zakresie zmienił się charakter międzynarodowego zaangażowania w wojny domowe po 1989 roku?
Od końca drugiej wojny światowej to wojny domowe, a nie międzypaństwowe konflikty, stały się dominującą i najbardziej wyniszczającą formą zorganizowanej przemocy w ramach systemu międzynarodowego. Jak zmieniła się ich charakterystyka na przestrzeni lat?
Waldemar JaszczykTydzień w Azji #48: Uzbekistan krajem 2019 roku. Reformy kuszą międzynarodowych graczy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Czy handel z antypodami będzie łatwiejszy?
Po podpisaniu 9 lipca br. porozumienia handlowego między Nową Zelandią a Unią Europejską do wejścia w życie negocjowanego od pięciu lat układu brakuje jeszcze tylko zgody parlamentów Europejskiego i Nowej Zelandii.
Krzysztof ZalewskiPółnocnokoreańska loteria wojownicza i co dalej?
W ostatnim czasie sytuacja geopolityczna Korei Północnej gwałtownie się pogorszyła pod wpływem retoryki prezydenta Stanów Zjednoczonych – Donalda Trumpa. Celem tego komentarza jest przedstawienie nietuzinkowego obrazu potencjalnego zjednoczenia Korei w świetle polityki amerykańskiej nowego przywództwa tego państwa. Władze amerykańskie, które poprzez zjednoczenie Półwyspu Koreańskiego mogłyby wysłać oddziały armii Stanów Zjednoczonych na aktualną granicę chińsko-północnokoreańską.
Nicolas LeviForbes: Ciemne chmury nad Chinami. Zostają coraz bardziej w tyle
Chińska branża półprzewodników — czyli produktów, na których opiera się cała nowoczesna gospodarka — notuje kolejne sukcesy. Jednak wiele z nich ma powierzchowny charakter, a chińskie firmy tak samo jak inne są podatne na geopolityczne zawirowania i wstrząsy.
Paweł BehrendtTydzień w Azji #142: Polskie firmy celują w Azję Centralną. Pandemia im nie przeszkadza
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #60: Rosja, Stany, Arabia Saudyjska. Kto pierwszy odpuści w wojnie cenowej?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #46: Systemy promieniowania UV dezynfekują autobusy w Chinach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Dlaczego Wietnam staje się ciekawym miejscem dla inwestycji produkcyjnych?
W Azji rodzi się nowa architektura handlu. Firmy poszukujące lokalizacji do inwestycji produkcyjnych powinny wziąć pod uwagę Wietnam z uwagi na jego członkostwo w wielostronnych umowach handlowych RCEP i CPTPP i obowiązujące porozumienie (FTA) z UE.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #125: Młode kobiety w Uzbekistanie wykluczone cyfrowo
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #94: Ekologiczna ofensywa Uzbekistanu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #135: Tajwańskie startupy w Las Vegas
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.