Publicystyka

Rozwój potencjału chińskich atomowych okrętów podwodnych

Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN).

Instytut Boyma 18.10.2021

Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN). Dają one chińskiej marynarce wojennej teoretycznie nieograniczony zasięg oddziaływania oraz możliwość dokonywania ataków na strategiczne cele za pomocą pocisków balistycznych. Ze względu na te możliwości są one jednym z najważniejszych elementów chińskiego potencjału odstraszania.

Pierwszym chińskim atomowym okrętem podwodnym przenoszącym pociski balistyczne był pojedyncza jednostka typu 092 (w kodzie NATO oznaczony jako Xia). Została ona zwodowana w 1981, a do służby weszła w 1983 roku. Okręt, pomimo tego, że jego budowa była kamieniem milowym w procesie modernizacji chińskich sił zbrojnych, okazał się mieć liczne wady: duża wykrywalność (okręt jest dość głośny nawet w porównaniu do starszych konstrukcji radzieckich) oraz wycieki z reaktora pokładowego. Główne uzbrojenie okrętu stanowiły pociski balistyczne JL-1 o zasięgu około 2000km. Ze względu na te problemy i relatywnie niski zasięg pocisków jednostka typu 092 większość czasu spędził w porcie i był poddawany ustawicznym remontom. Prawdopodobnie nigdy nie osiągnął pełnej gotowości operacyjnej i został wycofany ze służby w 2015 roku. Pomimo tych wad dał chińskiej marynarce wojennej niezbędną bazę doświadczeń wykorzystaną w okrętach typu 094.

Okręty typu 094 (w kodzie NATO nazywane Jin) są relatywnie cichsze, a zatem trudniej wykrywalne od swojego poprzednika, chociaż wciąż odstają pod tym względem od konstrukcji amerykańskich i rosyjskich. Głównym uzbrojeniem każdego okrętu tego typu jest 12 pocisków balistycznych JL-2 przenoszących głowice jądrowe. Zasięg tych pocisków według szacunków Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych wynosi 7200 km, co pozwala na atakowanie celów na Alasce z pozycji w pobliżu wybrzeży Chin lub celów w zachodniej części Stanów Zjednoczonych ze śródoceanicznych lokalizacji na zachód od Hawajów. Według artykułu w South China Morning Post z 2 maja 2021 najnowsze okręty typu 094 mogą być uzbrojone w pociski JL-3 o zasięgu ponad 10000km, co pozwala na atakowanie celów na większej części terytorium Stanów Zjednoczonych (Chan, 2021). Chińska marynarka wojenna posiada obecnie sześć okrętów typu 094. Ponadto projektowane są nowe okręty typu 096, które według przewidywań Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych mają być uzbrojone we wspomniane pociski JL-3 (Annual Report To Congress, 2017).

Druga kategorią atomowych okrętów podwodnych są jednostki wielozadaniowe (SSN). Chociaż nie są uzbrojone w pociski balistyczne, pełnią ważną rolę w systemie obronnym, ponieważ dzięki teoretycznie nieograniczonemu zasięgowi mogą zwalczać wrogie okręty w dużym oddaleniu od własnego wybrzeża oraz zapewniać ochronę SSBN. Ta klasa atomowych okrętów podwodnych była pierwszą pozyskaną przez chińską marynarkę wojenną. Pierwszymi jej przedstawicielami były jednostki typu 091 (zgodnie z oznaczeniem NATO Han). Zbudowano pięć jednostek tego typu, a do służby wchodziły począwszy od 1974 r. Podobnie jak okręt typu 092 (budowany zresztą w oparciu o projekt kadłuba typu 091) okazały się wadliwe i odstające od ówczesnych konstrukcji amerykańskich i radzieckich. Tak jak typ 092 były dość głośne oraz miały problemy z wyciekami radioaktywnymi z reaktorów, niemniej stanowiły pewne zagrożenie dla amerykańskiej floty. Pierwsze dwie jednostki tego typu wycofano ze służby w latach 2000 i 2004, z czego jedna z nich jest wystawiana jako stała ekspozycja w Muzeum Marynarki Wojennej w Qingdao. Pozostałe okręty typu 091 prawdopodobnie zostały przeniesione do rezerwy.

Doświadczenia zdobyte przy budowie i eksploatacji okrętów typu 091 przyczyniły się do powstania kolejnej konstrukcji – typ 093 (w kodzie NATO Shang). W ciągu ostatnich 20 lat zbudowanych zostało sześć okrętów podwodnych tego typu. Początkowa produkcja została wstrzymana po zwodowaniu dwóch kadłubów w 2002 i 2003 roku. Okręty typu 093 w podstawowej wersji okazały się hałaśliwe i drogie, choć i tak stanowiły znaczną poprawę w stosunku do Typu 091. Po prawie dziesięciu latach Chiny wznowiły budowę wprowadzając począwszy od 2012 roku dwie jednostki ulepszonej wersji typu 093A – trudniej wykrywalnej i szybszej. Z kolei typ 093B (lub według niektórych źródeł jego wariant 093G) ma być pierwszym chińskim okrętem podwodnym wyposażonym w pionowe wyrzutnie dla pocisków manewrujących. Ma dzięki temu przewagę nad starszymi konstrukcjami, ponieważ wystrzeliwanie pocisków z wyrzutni pionowego startu jest znacznie szybsze niż z wyrzutni torped, a ponadto pociski manewrujące zapewniają potencjał konwencjonalnego odstraszania. Daje to też możliwość wystrzeliwania pojazdów bezzałogowych. Nie wiadomo, czy jakakolwiek jednostka typu 093B/G jest już w służbie, ani czy w ogóle ruszyła ich budowa. Pojawiają się też doniesienia o pracach nad SSN kolejnej generacji oznaczonym typ 095, brak jednak konkretnych informacji na jego temat.

Podsumowując, Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej przywiązuje dużą wagę do modernizacji swoich atomowych okrętów podwodnych. Chociaż pod względem wykrywalności i uzbrojenia okręty chińskie nadal wydają się ustępować odpowiadającym im konstrukcjom amerykańskim i rosyjskim, należy wskazać na duży postęp jaki Chiny osiągnęły wraz z kolejnymi wprowadzanymi konstrukcjami. Ponadto warto zwrócić uwagę na potencjał rozwoju technologicznego jaki daje Chinom opracowywanie od podstaw własnych atomowych okrętów podwodnych i wykorzystywania doświadczeń w nowych projektach. Chińskie atomowe okręty podwodne, pomimo że wciąż nieliczne w porównaniu do amerykańskich, zapewniają podstawowy potencjał odstraszania. Należy też zauważyć, że ten potencjał odstraszania stale się zwiększa wraz z zastosowaniem coraz nowszych typów pocisków balistycznych o coraz większym zasięgu.

Rok
Typ okrętu 2000 2005 2010 2015 2020
092 (SSBN) 1 1 1
094 (SSBN) 1 4 6
091 (SSN) 4 3 3 2
093 (SSN) 1 2 4 6
Razem atomowe okręty podwodne 4 5 7 10 12

Tabela przedstawia rozwój ilościowy poszczególnych typów chińskich atomowych okrętów podwodnych w latach 2000-2020 (Subramanian 2016).

Grzegorz Gleń

Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.

czytaj więcej

Tydzień w Azji #291: Wynik tych wyborów może doprowadzić do zbliżenia dyktatorów. Oto kolejny punkt zapalny

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

The Dasgupta Review on Women and the Environmental Crisis

Commissioned in 2019 by the British government and published in February 2021, The Dasgupta Review has been likened to the 2006 Stern Review. Where the latter brought to widespread attention the many failings of the world economy in the face of global warming, the former makes similar points as regards biodiversity – and identifies the unique challenges faced by women.

Odtajniona misja Johna Sweeneya. Recenzja książki „Korea Północna. Tajna misja w kraju wielkiego blefu”

Do reportażu „Korea Północna. Tajna misja w kraju wielkiego blefu” podchodziłem sceptycznie. Znałem dokument o Korei Północnej wyprodukowany dla BBC przez autora książki Johna Sweeneya. Film był zapisem z ośmiu dni podróży reportera w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej, opatrzonej komentarzem samego twórcy i kilku ekspertów. Choć ten krótki dokument w kwestii Korei Północnej nie pokazywał zupełnie […]

Tydzień w Azji #224: Żółta kartka dla premiera Modiego

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #297: Polska firma podbija Azję. Tam kraj producenta nie ma znaczenia. Liczy się coś zupełnie innego

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Krytyka Polityczna: Ambasada w Pradze, czyli potrzeba systemu

W sprawie wywiadu udzielonego przez polskiego ambasadora w Pradze portalowi Deutsche Welle i następujących po nim wieściach o odwołaniu dyplomaty, opinia publiczna w Polsce zareagowała w przewidywalny sposób.

Tydzień w Azji #263: Nowatorski projekt USA już działa. To odpowiedź na politykę Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: O możliwej wojnie. Dlaczego Tajwan to nie(zupełnie) Ukraina?

W związku z kryzysem rosyjskim u granic Ukrainy pojawiły się opinie zestawiające tę sytuację z napięciem międzynarodowym panującym w Cieśninie Tajwańskiej. Czy sytuacja wokół krajów odległych od siebie o ponad 8 tys. km jest porównywalna?

Forbes: Singapur coraz bardziej zielony. „Jadalne ogrody” w globalnym centrum finansowym

Ogródki na dachach wysokościowców, uprawy bez światła słonecznego i w dawnym więzieniu, kury w jednym z przodujących centrów finansowych świata – to bogactwo rolnictwa miejskiego w Singapurze...

Chiny – USA na Morzu Południowochińskim

Wojna handlowa jest tylko jednym z aspektów konfrontacji między Stanami Zjednoczonymi i Chińską Republiką Ludową. Wiele aspektów tej rywalizacji zbiega się na Morzu Południowochińskim.

Azjatech #18: Chińczycy stworzyli najbardziej zaawansowaną aplikację do tzw. „deepfake”

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Korea Południowa w oczekiwaniu na Joe Bidena. Jak zmiana prezydenta USA wpłynie na Półwysep Koreański?

Zmiana na stanowisku Prezydenta USA będzie miała ogromny wpływ także na sytuację wielu pozostałych państw świata, w których Amerykanie odgrywają ważną rolę. Nie inaczej jest w przypadku Korei Południowej, gdzie zarówno rządzący jak i świat biznesu przygotowują się do nowego formatu relacji z największym mocarstwem świata.

Azjatech #107: W 2 godziny z Tokio do Nowego Jorku przez orbitę Ziemi

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Raport: Wyzwania w Azji

W dobie dominacji mediów społecznościowych ilość dostępnych danych nie przekłada się na ich jakość, wzbudzając poczucie niedosytu i zagubienia wśród odważnych tez niepopartych argumentami.Wyszliśmy naprzeciw potrzebie zrównoważonej debaty i stworzyliśmy raport, który podejmie najważniejsze według nas wyzwania przed którymi stoją poszczególne państwa Azji.

„Miasto samowystarczalne” – rozmowa z Honoratą Grzesikowską – dyrektorem biura Guallart Architects

MSC: W sierpniu 2020 r. firma, w której jest od pięciu lat jest Pani dyrektorem biura – wygrała międzynarodowy „konkurs na projekt architektoniczny Xiong’an z cechami chińskimi, zgodnie z zasadą wysokiej jakości”. Zwycięstwo zapewnił Państwu projekt ”Miasto samowystarczalne”.

Nalaikh – niewygodne widmo mongolskiej gospodarki wydobywczej

Nalaikh (po polsku Nalajch lub Nalajcha) jest obecnie jedną z dziewięciu dzielnic Ułan Batoru. Należy do grupy trzech ułanbatorskich dzielnic-eksklaw i tak jak pozostałe dwie (Bagakhangai i Baganuur) została włączona w obszar administracyjny stolicy w 1992 r. Fizycznie oddzielne miasteczko, Nalaikh położona jest ok. 20 km na wschód od centrum miasta, przy głównej drodze wiodącej […]

Tydzień w Azji #165: Rosja ma cichych sprzymierzeńców. Sankcje mają za nic

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Kazachstan wybrał stabilizację

Wybory parlamentarne w Kazachstanie, które odbyły się 10 stycznia, nie przyniosły istotnych zmian politycznych. Brak protestów społecznych, podobnych do Białorusi czy Rosji może wskazywać, że Kazachowie nie oczekują zmian, a przede wszystkim aktywnej polityki społecznej, kontynuacji rozwoju gospodarczego oraz stabilności rządów.

Głosy z Azji – wprowadzenie

Chcielibyśmy Państwa serdecznie zaprosić do naszego cyklu „Głosy z Azji”, który poświęcony będzie azjatyckiej perspektywie na konflikt w Ukrainie. W ramach cyklu będziemy publikowali analizy ekspertów z krajów Azji, w których przedstawią oni swoje stanowisko w tej sprawie.

Azjatech #202: Chińskie firmy zbrojeniowe ruszają po nowych klientów. Ucierpieć może głównie Rosja

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Umowa o wolnym handlu UE-Australia na horyzoncie

W ostatnich latach weszły w życie umowy o wolnym handlu UE z Japonią, Wietnamem i Singapurem. Teraz Bruksela negocjuje z Canberrą.

Wojna w Ukrainie. Co oznacza dla Azji Centralnej?

24 lutego Rosja rozpoczęła pełnoskalową wojnę przeciw Ukrainie. Moment ten można uznać za początek końca istniejącego porządku światowego. Azja Centralna jest regionem wrażliwym na zmiany geopolityczne. Od trzech dekad ścierają się tu wpływy Chin, Rosji, Iranu i Zachodu.

Forbes: Słabszy partner i systemowy rywal. Wirtualny szczyt Unia-Chiny bez przełomu

Partnerzy, konkurenci i systemowi rywale – tak coraz częściej Unia Europejska postrzega Chiny. Wirtualny szczyt, który odbył się 22 czerwca, nie przyniósł przełomu, ale dobrze zdefiniował pola napięć i przestrzeń do przyszłej współpracy pomiędzy Brukselą a Pekinem.

Nowy premier Japonii – jaki kierunek obierze państwo pod rządami Ishiby w kontekście bezpieczeństwa narodowego?

27 września 2024 r. rządząca Japonią Partia Liberalno-Demokratyczna (LDP) wybrała swojego nowego przewodniczącego - Shigeru Ishibę, który 1 października został zaprzysiężony jako premier Kraju Kwitnącej Wiśni.