Publicystyka

Rozwój potencjału chińskich atomowych okrętów podwodnych

Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN).

Instytut Boyma 18.10.2021

Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN). Dają one chińskiej marynarce wojennej teoretycznie nieograniczony zasięg oddziaływania oraz możliwość dokonywania ataków na strategiczne cele za pomocą pocisków balistycznych. Ze względu na te możliwości są one jednym z najważniejszych elementów chińskiego potencjału odstraszania.

Pierwszym chińskim atomowym okrętem podwodnym przenoszącym pociski balistyczne był pojedyncza jednostka typu 092 (w kodzie NATO oznaczony jako Xia). Została ona zwodowana w 1981, a do służby weszła w 1983 roku. Okręt, pomimo tego, że jego budowa była kamieniem milowym w procesie modernizacji chińskich sił zbrojnych, okazał się mieć liczne wady: duża wykrywalność (okręt jest dość głośny nawet w porównaniu do starszych konstrukcji radzieckich) oraz wycieki z reaktora pokładowego. Główne uzbrojenie okrętu stanowiły pociski balistyczne JL-1 o zasięgu około 2000km. Ze względu na te problemy i relatywnie niski zasięg pocisków jednostka typu 092 większość czasu spędził w porcie i był poddawany ustawicznym remontom. Prawdopodobnie nigdy nie osiągnął pełnej gotowości operacyjnej i został wycofany ze służby w 2015 roku. Pomimo tych wad dał chińskiej marynarce wojennej niezbędną bazę doświadczeń wykorzystaną w okrętach typu 094.

Okręty typu 094 (w kodzie NATO nazywane Jin) są relatywnie cichsze, a zatem trudniej wykrywalne od swojego poprzednika, chociaż wciąż odstają pod tym względem od konstrukcji amerykańskich i rosyjskich. Głównym uzbrojeniem każdego okrętu tego typu jest 12 pocisków balistycznych JL-2 przenoszących głowice jądrowe. Zasięg tych pocisków według szacunków Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych wynosi 7200 km, co pozwala na atakowanie celów na Alasce z pozycji w pobliżu wybrzeży Chin lub celów w zachodniej części Stanów Zjednoczonych ze śródoceanicznych lokalizacji na zachód od Hawajów. Według artykułu w South China Morning Post z 2 maja 2021 najnowsze okręty typu 094 mogą być uzbrojone w pociski JL-3 o zasięgu ponad 10000km, co pozwala na atakowanie celów na większej części terytorium Stanów Zjednoczonych (Chan, 2021). Chińska marynarka wojenna posiada obecnie sześć okrętów typu 094. Ponadto projektowane są nowe okręty typu 096, które według przewidywań Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych mają być uzbrojone we wspomniane pociski JL-3 (Annual Report To Congress, 2017).

Druga kategorią atomowych okrętów podwodnych są jednostki wielozadaniowe (SSN). Chociaż nie są uzbrojone w pociski balistyczne, pełnią ważną rolę w systemie obronnym, ponieważ dzięki teoretycznie nieograniczonemu zasięgowi mogą zwalczać wrogie okręty w dużym oddaleniu od własnego wybrzeża oraz zapewniać ochronę SSBN. Ta klasa atomowych okrętów podwodnych była pierwszą pozyskaną przez chińską marynarkę wojenną. Pierwszymi jej przedstawicielami były jednostki typu 091 (zgodnie z oznaczeniem NATO Han). Zbudowano pięć jednostek tego typu, a do służby wchodziły począwszy od 1974 r. Podobnie jak okręt typu 092 (budowany zresztą w oparciu o projekt kadłuba typu 091) okazały się wadliwe i odstające od ówczesnych konstrukcji amerykańskich i radzieckich. Tak jak typ 092 były dość głośne oraz miały problemy z wyciekami radioaktywnymi z reaktorów, niemniej stanowiły pewne zagrożenie dla amerykańskiej floty. Pierwsze dwie jednostki tego typu wycofano ze służby w latach 2000 i 2004, z czego jedna z nich jest wystawiana jako stała ekspozycja w Muzeum Marynarki Wojennej w Qingdao. Pozostałe okręty typu 091 prawdopodobnie zostały przeniesione do rezerwy.

Doświadczenia zdobyte przy budowie i eksploatacji okrętów typu 091 przyczyniły się do powstania kolejnej konstrukcji – typ 093 (w kodzie NATO Shang). W ciągu ostatnich 20 lat zbudowanych zostało sześć okrętów podwodnych tego typu. Początkowa produkcja została wstrzymana po zwodowaniu dwóch kadłubów w 2002 i 2003 roku. Okręty typu 093 w podstawowej wersji okazały się hałaśliwe i drogie, choć i tak stanowiły znaczną poprawę w stosunku do Typu 091. Po prawie dziesięciu latach Chiny wznowiły budowę wprowadzając począwszy od 2012 roku dwie jednostki ulepszonej wersji typu 093A – trudniej wykrywalnej i szybszej. Z kolei typ 093B (lub według niektórych źródeł jego wariant 093G) ma być pierwszym chińskim okrętem podwodnym wyposażonym w pionowe wyrzutnie dla pocisków manewrujących. Ma dzięki temu przewagę nad starszymi konstrukcjami, ponieważ wystrzeliwanie pocisków z wyrzutni pionowego startu jest znacznie szybsze niż z wyrzutni torped, a ponadto pociski manewrujące zapewniają potencjał konwencjonalnego odstraszania. Daje to też możliwość wystrzeliwania pojazdów bezzałogowych. Nie wiadomo, czy jakakolwiek jednostka typu 093B/G jest już w służbie, ani czy w ogóle ruszyła ich budowa. Pojawiają się też doniesienia o pracach nad SSN kolejnej generacji oznaczonym typ 095, brak jednak konkretnych informacji na jego temat.

Podsumowując, Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej przywiązuje dużą wagę do modernizacji swoich atomowych okrętów podwodnych. Chociaż pod względem wykrywalności i uzbrojenia okręty chińskie nadal wydają się ustępować odpowiadającym im konstrukcjom amerykańskim i rosyjskim, należy wskazać na duży postęp jaki Chiny osiągnęły wraz z kolejnymi wprowadzanymi konstrukcjami. Ponadto warto zwrócić uwagę na potencjał rozwoju technologicznego jaki daje Chinom opracowywanie od podstaw własnych atomowych okrętów podwodnych i wykorzystywania doświadczeń w nowych projektach. Chińskie atomowe okręty podwodne, pomimo że wciąż nieliczne w porównaniu do amerykańskich, zapewniają podstawowy potencjał odstraszania. Należy też zauważyć, że ten potencjał odstraszania stale się zwiększa wraz z zastosowaniem coraz nowszych typów pocisków balistycznych o coraz większym zasięgu.

Rok
Typ okrętu 2000 2005 2010 2015 2020
092 (SSBN) 1 1 1
094 (SSBN) 1 4 6
091 (SSN) 4 3 3 2
093 (SSN) 1 2 4 6
Razem atomowe okręty podwodne 4 5 7 10 12

Tabela przedstawia rozwój ilościowy poszczególnych typów chińskich atomowych okrętów podwodnych w latach 2000-2020 (Subramanian 2016).

Grzegorz Gleń

Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.

czytaj więcej

Prezydent Tokajew zapowiada nowy program rozwoju gospodarczego Kazachstanu

W grupie kluczowych obszarów objętych programem znalazł się m.in. proces demokratyzacji systemu władzy z uwzględnieniem pogłębienia decentralizacji, reformy społeczne ukierunkowane na kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój nauki i szkolnictwa oraz reformy gospodarcze, których fundamentem miała stać się dywersyfikacja branżowa i wielowektorowość polityki zagranicznej.

Głosy z Azji – wprowadzenie

Chcielibyśmy Państwa serdecznie zaprosić do naszego cyklu „Głosy z Azji”, który poświęcony będzie azjatyckiej perspektywie na konflikt w Ukrainie. W ramach cyklu będziemy publikowali analizy ekspertów z krajów Azji, w których przedstawią oni swoje stanowisko w tej sprawie.

Zmiany na Jedwabnym Szlaku: dokąd zmierza Azja Centralna? [nagranie + fotorelacja]

Debata Instytutu Boyma poświęcona miejscu Azji Centralnej w światowej gospodarce i możliwościach Polski zaistnienia w tym regionie odbyła się w poniedziałek 28 października 2019 w Warszawie.

Tydzień w Azji #215: Niemcy ignorują ryzyko. Rosyjska lekcja nic ich nie nauczyła

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Gęsty tekst: jak pisać teksty analityczne? – zaproszenie na warsztaty

Wyobraź sobie, że redakcja specjalistycznego portalu może przyjąć od Ciebie tekst na 9 tysięcy znaków. Chcesz się ze swojego zadania wywiązać jak najlepiej i widzisz bardzo bogaty zebrany materiał. Zastanawiasz się, jak w sposób przejrzysty zmieścić te wszystkie ważne informacje w tak krótkim tekście?

Długi koniec Imperium. Azja Centralna żegna się z Rosją?

Dla Władimira Putina niespodziewaną konsekwencją wojny w Ukrainie jest spadek znaczenia Rosji w Azji Centralnej. W autorytarnych państwach tego regionu nie należy się raczej spodziewać demokratycznej odwilży, ale rewizji stosunków łączących je z Moskwą – jak najbardziej.

Azjatech #41: Izraelczycy będą produkować wyłącznie prąd ze słońca

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Sprawozdanie z pobytu w Korei (5-10 listopada 2019)

Między 5 a 9 listopada 2019 przebywałem w Korei Południowej, gdzie miałem zaszczyt wygłosić referat pt. The case of North Korean women who worked in Poland between 2000 and 2018: an empirical study podczas szóstej edycji konferencji TPIC (Trans-Pacific International Conference).

Join us for the Adam Institute’s Latest Online Course

Conflict resolution models have been primarily crafted and codified by men. The Adam Institute for Democracy and Peace invites you to be part of that much-needed change through an experiential and innovative Online Course "Conflict Resolution in the Context of Gender".

Systemowy seksizm na Tokijskim Uniwersytecie Medycznym – niemal rok później

Mimo niezwykłego rozwoju w wielu dziedzinach Japonia wciąż pozostaje krajem, w którym rola kobiety bardzo często ogranicza się do dbania o domowe ognisko i wychowywanie dzieci, a władze wielu uczelni zdają się zapominać, że nie każda kobieta chce lub może zostać matką.

RP: Dlaczego Wietnam staje się ciekawym miejscem dla inwestycji produkcyjnych?

W Azji rodzi się nowa architektura handlu. Firmy poszukujące lokalizacji do inwestycji produkcyjnych powinny wziąć pod uwagę Wietnam z uwagi na jego członkostwo w wielostronnych umowach handlowych RCEP i CPTPP i obowiązujące porozumienie (FTA) z UE.

„Business Sutra: Bardzo indyjskie podejście do zarządzania” – Utopia czy realizm?

„Bardzo indyjskie podejście do biznesu ujawnia lukę w podstawowych założeniach, które definiują nauki o zarządzaniu [i przywództwie], nauczane współcześnie (...) Znajomość mitologii może pomóc menedżerom i liderom lepiej rozumieć zachowania ich inwestorów, (...) pracodawców, pracowników, konkurentów i klientów. W końcu mitologia jest mapą ludzkiego umysłu.”

Kwartalnik Boyma – nr 2 (8) /2021

Głównym tematem niniejszego wydania Kwartalnika Boyma jest bezpieczeństwo.

„Zachowanie twarzy” w dyplomacji ASEAN

(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.

Azjatech #145: Wodorowy vs. elektryk. Szykuje się starcie motoryzacyjnych gigantów

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Wojna w Ukrainie. Co oznacza dla Azji Centralnej?

24 lutego Rosja rozpoczęła pełnoskalową wojnę przeciw Ukrainie. Moment ten można uznać za początek końca istniejącego porządku światowego. Azja Centralna jest regionem wrażliwym na zmiany geopolityczne. Od trzech dekad ścierają się tu wpływy Chin, Rosji, Iranu i Zachodu.

Tydzień w Azji #104: Azjatyckie echa ataku na Kapitol

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości

Tydzień w Azji #56: Czy klęski naturalne skłonią Australię do zmiany polityki klimatycznej?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #139: Japończycy planują budowę elektrowni termojądrowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Gdzie polskie firmy mogą inwestować za granicą?

Wielu polskich przedsiębiorców po etapie szybkiego rozwoju na rodzimym rynku szuka okazji do ekspansji zagranicznej. Warto przyjrzeć się, na których rynkach najszybciej zachodzą zmiany sprzyjające biznesowi.

RP: Wielkie indyjskie wakacje w Polsce? Przybliżmy Polskę hinduskim turystom

Przed pandemią nasz kraj stawał się coraz popularniejszym miejscem spędzania urlopu przez Hindusów. W czasie spowolnienia gospodarczego w Europie mogą się oni stać atrakcyjnymi klientami.

RP: UE, Chiny, Turcja i Azja Centralna stawiają na Korytarz Środkowy. A Polska?

UE, Chiny, Turcja i Azja Centralna stawiają na Korytarz Środkowy. A Polska? Od wybuchu wojny w Ukrainie Korytarz Środkowy stał się dystrybucyjną koniecznością.

Instytut Boyma dla PAP o pożarze chińskiego śmigłowcowca desantowego

Informujemy, iż analitycy Instytutu Boyma udzielili komentarza dla Polskiej Agencji Prasowej na temat pożaru na chińskim śmigłowcowcu desantowym typu 075, który wybuchł 11 kwietnia w stoczni Hudong-Zhonghua Shipbuilding w Szanghaju.

Byungjin – kolejna fasada Pyongyangu

„Kiyông wysłuchiwał ich egzaltowanych, skrajnie nieprzekonujących odpowiedzi i kiwał głową. Ich ślepa wiara w ideologię Chuch’e w rzeczywistości zaczęła odbierać mu własną pewność ideologiczną. Jak mogli wierzyć w nią bez cienia wątpliwości? Po przeczytaniu kilku cienkich broszurek? Niektórzy działacze twierdzili nawet, że jej siła polega na, ściśle mówiąc, łatwości zrozumienia. W przeciwieństwie do zagmatwanych i […]