
Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł, w tym duży niszczyciel oraz kilka typów niszczycieli i fregat. Te nowe jednostki oraz ich liczebność demonstrują znaczny postęp modernizacji Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (MWChALW). Są również wyznacznikiem zmian koncepcyjnych w zakresie zadań stawianych marynarce wojennej i planowanego zasięgu jej działań.
Przełom XX i XXI wieku był okresem zmian koncepcyjnych dla chińskiej marynarki wojennej. Jej trzon w tym czasie stanowiły niszczyciele i fregaty opracowane w latach 70. i 80., wzorowane na projektach radzieckich. Odpowiadały one zadaniom stawianym marynarce wojennej w poprzednich latach, a więc obronie własnego wybrzeża i wspieraniu działań sił lądowych. Nowymi okrętami wcielonymi do służby na przełomie wieków były pozyskane z Rosji niszczyciele typu Sowriemiennyj (projekt 956) oraz zbudowane w Chinach typy 052 (w kodzie NATO Luhu) i 051B (w kodzie NATO Luhai). Te okręty odpowiadały założeniom strategii aktywnej obrony bliskich mórz wdrażanej od lat 80. W tej koncepcji marynarka wojenna uzyskała większe znaczenie strategiczne – miała działać bardziej niezależnie i mieć określone własne geograficzne granice operacyjne tj. 1) pierwszy łańcuch wysp (rozciągający się od Wysp Kurylskich przez Wyspy Japońskie, Archipelag Riukiu, Tajwan, Filipiny aż do Borneo oraz morza wewnątrz tego obszaru (tj. Morze Żółte, Morze Wschodnio- i Południowochińskie); 2) obszary morskie przylegające do zewnętrznych wybrzeży tego łańcucha wysp oraz obszary północnego Pacyfiku.
Pierwsze dwa niszczyciele wspomnianego typu Sowriemiennyj zostały wprowadzone do służby odpowiednio w 1999 i 2000 roku, a w 2005 i 2006 roku dwa kolejne okręty ulepszonej wersji Sowriemiennyj II, oznaczonej 956EM. Jednostki te zostały wyposażone w zaawansowane, naddźwiękowe, rosyjskie pociski przeciwokrętowe 3M80E Moskit (w kodzie NATO SS-N-22 Sunburn) o maksymalnym zasięgu 120 km. Chińskie konstrukcje wprowadzane do służby w tym okresie to wspomniane już niszczyciele typu 052 i 051B oraz fregaty typu 053H2G i 053H3 (w kodzie NATO Jiangwei I i Jiangwei II) również zaczęły być wprowadzane do służby od lat 90-tych. Okręty te są znacznie większe niż odpowiadające im starsze typy, co oznacza, że mogą przenosić więcej uzbrojenia i sprzętu elektronicznego.
Jednak już w latach 90. strategia aktywnej obrony bliskich mórz zaczęła być uznawana za niewystarczającą dla zabezpieczenia chińskich interesów. Przede wszystkim chodzi tu o bezpieczeństwo gospodarcze ChRL – większość surowców naturalnych dla chińskiej gospodarki jest dostarczana drogą morską, tak samo znaczna część wytworzonych w Chinach towarów jest eksportowana tą drogą. Także rozwój ekonomiczny, technologiczny i naukowy zaczął stwarzać większe możliwości rozbudowy chińskiego potencjału morskiego. To z kolei pozwoliłoby siłom morskim rozszerzyć ich zasięg operacyjny do drugiego łańcucha wysp, który rozciąga się od północnej Japonii po Mariany Północne, Guam i dalej na południe. Już w 1988 r. przywódca ChRL Deng Xiaoping i głównodowodzący MWChALW Liu Huaqing wyznaczając główne cele rozwoju Marynarki Wojennej, wskazali, że do roku 2020 obszar jej operacji powinien sięgać drugiego łańcucha wysp. W grudniu 2001 r. sekretarz generalny KPCh i przewodniczący ChRL Jiang Zemin stwierdził, że kontynuując wdrażanie strategia aktywnej obrony bliskich mórz, chińska marynarka wojenna powinna „w dłuższej perspektywie zwracać uwagę na wzmocnienie dalekomorskich zdolności obronnych i operacyjnych”. Po tym, jak Hu Jintao zastąpił Jianga w 2002 r., podkreślił również potrzebę „stopniowego przejścia do obrony dalekomorskiej, zwiększając możliwości dalekomorskich operacji manewrowych” (Saunders, Yung, Swaine, Yang, 2011).
Swego rodzaju urzeczywistnieniem tej idei, ale też poligonem doświadczalnym dla daleko idących planów rozwoju sił morskich są operacje antypirackie w Zatoce Adeńskiej. Pierwszy chiński zespół został wysłany do udziału w takiej misji w grudniu 2008 roku i składał się z dwóch niszczycieli i okrętu zaopatrzeniowego. Ten schemat utrzymywał się w początkowych tego typu misjach gdzie wysyłano zazwyczaj dwie jednostki bojowe (niszczyciele lub fregaty) i jedną zaopatrzeniową. Najczęściej były to okręty niedawno wprowadzone do służby, zatem udział w takiej misji dawał również możliwość sprawdzenia ich realnych możliwości.
Pod względem operacyjnym zaczęto kłaść nacisk na konkretne kwestie związane z operacjami na bliskich i dalekich morzach, czego przykładem jest opracowanie koncepcji małej grupy bojowej, co oznacza formację nawodnych i podwodnych okrętów głównych klas o różnym przeznaczeniu, ale o podobnej szybkości i zwrotności. Taka grupa powinna opierać się na komplementarności funkcji poszczególnych okrętów tj. dowodzenia, rozpoznania, obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych oraz walki elektronicznej. Taka grupa może wypełniać wszechstronne misje dla realizowania celów politycznych, a kilka takich grup można skoordynować do zwalczenia dużej grupy bojowej przeciwnika poprzez stwarzanie zagrożenia z wielu kierunków i utrudnianie określenie własnych zamiarów operacyjnych oraz uzyskanie przewagi liczebnej.
Od początku XXI wieku chińska marynarka wojenna realizuje szeroko zakrojony program budowy okrętów nawodnych, wprowadzając do służby nowe niszczyciele i fregaty. Okręty te znacznie poprawiły możliwości obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnym i nawodnych oraz pozwalają stopniowo rozszerzać obszar działania poza zasięg lądowych systemów obrony powietrznej i przeciwokrętowych. W latach 2004-2015 Chiny wprowadziły do służby osiem niszczycieli wyposażonych w pociski klasy woda-powietrze o zasięgu 100 km lub większym. Do tych okrętów należą typ 052C (w kodzie NATO Luyang II) i typ 052D (Luyang III), oba wyposażone w pociski HQ-9 i typ 051C (Luzhou) wyposażony w rosyjski system S-300 Rif.
Wszystkie główne chińskie niszczyciele i fregaty są też wyposażane w zaawansowane pociski przeciwokrętowe. Pięć niszczycieli typu 052C ma system YJ-62 o zasięgu 280 km podczas gdy typ 052D jest wyposażona w nowe wystrzeliwane pionowo naddźwiękowe pociski przeciwokrętowe YJ-18 o zasięgu 178 km. Typ 052D posiada również nowe uniwersalne wyrzutnie rakietowe pionowego startu (VLS), które mogą wystrzeliwać pociski przeciwlotnicze oraz przeciwokrętowe, a także rakietotorpedy. Warto również zwrócić uwagę na liczbę nowo budowanych okrętów – do końca 2020 r. do użytku oddano 16 niszczycieli typu 052D oraz 30 fregat typu 054A (Jiangkai II), jednocześnie planując wprowadzenie kolejnego typu fregaty.
Jednymi z najnowszych nabytków chińskiej floty są niszczyciele (klasyfikowane niekiedy jako krążowniki) typu 055 (w kodzie NATO Renhai), których wyporność, według doniesień prasowych z marca 2021 roku, ma wynosić ponad 12 000 ton (Xuanzun, 2021). Dla porównania, amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga i niszczyciele typu Arleigh Burke wypierają odpowiednio około 10100 ton i 9300 ton, podczas gdy niszczyciele typu Zumwalt wypierają około 15 600 ton. Jego główne uzbrojenie, oprócz m.in. działa kalibru 130 mm i wyrzutni torped, stanowi 112 komór VLS. Amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga mają 122 komory VLS, a niszczyciele typu Arleigh Burke mają ich 96. Pierwszy okręt Typ 055 wszedł do służby 12 stycznia 2020 roku, około dwa i pół roku po jego zwodowaniu. Drugi i trzeci okręt tego typu podniosły banderę odpowiednio w marcu i kwietniu 2021 roku. Na wejście do służby oczekuje jeszcze 5 okrętów tego typu.
Wyraźnie widać, że siły nawodne chińskiej marynarki wojennej poczyniły znaczące postępy. O ile jeszcze w 2003 roku tylko około 14% niszczycieli i 24% fregat można było uznać za nowoczesne, zdolne do prowadzenia operacji defensywnych i ofensywnych przeciwko nowocześnie uzbrojonemu przeciwnikowi, o tyle już w 2015 roku liczby te wzrosły do 65% i 69%. Chińska marynarka wojenna nadal rozwija swoje możliwości stopniowo rozszerzając swój zasięg operowania poza Azję Wschodnią dążąc do uzyskania trwałej zdolności do działania na coraz dłuższych dystansach.
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Projekt 956 Sowriemiennyj I | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 |
Projekt 956EM Sowriemiennyj II | – | 1 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051 | 16 | 16 | 12 | 7 | 2 |
Typ 052 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051B | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
Typ 052B | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051C | – | – | 2 | 2 | 2 |
Typ 052C | – | 2 | 2 | 6 | 6 |
Typ 052D | – | – | – | 3 | 16 |
Typ 055 | – | – | – | – | 1 |
Razem niszczyciele | 21 | 26 | 25 | 27 | 36 |
Zestawienie liczby niszczycieli Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020 (Holmes, 2018).
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Typ 053 | 31 | 31 | 28 | 16 | 10 |
Typ 053H2G | 4 | 4 | 4 | – | – |
Typ 053H3 | 6 | 10 | 10 | 10 | 8 |
Typ 054 | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 054A | – | – | 7 | 19 | 30 |
Razem fregaty | 41 | 47 | 51 | 47 | 50 |
Zestawienie liczby fregat Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020.

Grzegorz Gleń Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.
czytaj więcej
Tydzień w Azji #68: Uzbekistan chce wyjść z zamknięcia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Jaki wpływ będzie miała umowa RCEP na polskich przedsiębiorców?
Od 1 stycznia br. działa największa na świecie strefa wolnego handlu. W miarę znoszenia ceł i barier pozataryfowych między jej uczestnikami w następnych dekadach będzie ona miała coraz większy wpływ na globalną wymianę i światowe łańcuchy produkcyjne.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #183: Tajwan traci swoją krzemową tarczę ochronną?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump w niedalekiej przeszłości oświadczył, że z jednej strony pozostaje on w pełnej gotowości do podjęcia działań mających na celu rozwiązanie trapiącego społeczność międzynarodową problemu Korei Północnej, nawet wówczas, gdyby niniejsze działanie musiało przybrać charakter jednostronny. Z drugiej zaś, podkreślił, iż osobiste spotkanie z Kim Dzong – Unem, przywódcą Korei Północnej i zwierzchnikiem armii tegoż państwa, stanowiłoby dla niego zaszczyt.
Nicolas LeviTydzień w Azji #40: GoJek wchodzi do rządu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
The link between EU Aid and Good Governance in Central Asia
Nowadays all the CA states continue transitioning into the human-centered model of governance where the comprehensive needs of societies must be satisfied, nevertheless, the achievements are to a greater extent ambiguous.
Are “Climate Refugees” (Just) About Climate?
As the awareness of the scale and pervasiveness of climate impacts on human societies keeps rising, so does the frequency with which the terms “climate refugees” and “climate migrants” are being used in the public discourse “to describe those who are being displaced due to adverse consequences related to climate change” (Atapattu, 2020). One might be forgiven to think these terms – given their apparent utility and ubiquity – are purely descriptive and conveniently straightforward. Not quite. And contesting their seeming obviousness is key to tackling the issues that they purport to describe.
Dawid JuraszekForbes: Zmiany w Japonii. Niektórzy będą pracować do 80. roku życia
Wedle ciągle silnego stereotypu Japończycy pracują całe życie w jednej firmie. Przez lata był to zresztą typowy wzór kariery w kulturze, w której lojalność wobec pracodawcy stanowi ważną wartość społeczną. Rynek pracy w Kraju Kwitnącej Wiśni jednak ostatnio dość dynamicznie się zmienia
Paweł BehrendtAzjatech #169: Chińczycy zamierzają wykorzystać zakaz dla aut spalinowych w Europie
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Adamed Pharma międzynarodowym graczem
Od początku działalności firmy należy promować nastawienie na internacjonalizację. Funkcjonujemy w warunkach gospodarki światowej i to w tej skali powinniśmy mierzyć własny sukces – mówi Paweł Roszczyk, członek zarządu, dyrektor zarządzający Adamed Pharma SA.
Krzysztof ZalewskiW swoim artykule Patrycja Pendrakowska opisuje polityczne i gospodarcze okoliczności przebiegu pandemii koronawirusa w Polsce.
Patrycja PendrakowskaJak prowadzić badania społeczne w Chinach? – subiektywny przewodnik po pobycie w CASS
Mimo rosnącego zainteresowania Państwem Środka, ciągle niewielu polskich naukowców decyduje się na prowadzenie badań za Wielkim Murem.
Patrycja PendrakowskaPlastikoza – wstydliwy problem Korei Południowej
W Korei panuje szalona „plastikoza”. Przybyszom z Europy ciężko tego nie zauważyć. Plastik jest wszędzie, poczynając od plastikowych gadżetów, opakowań, rurek, torebek, kubków… to tylko część problemu. Kraj, który lubi chwalić się ekologicznymi innowacjami i technologiami, ma poważny ekologiczny kryzys, którego nie może dłużej ignorować.
Roman HusarskiAzjatech #141: Japończycy pracują nad sztuczną fotosyntezą, by radzić sobie z CO2
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Recenzja książki „Wielki renesans. Chińska transformacja i jej konsekwencje”
„Wielki Renesans” opowiada historię ChRL nie tylko chronologicznie, ale również spójnie łączy różne aspekty: gospodarcze, społeczne, polityczne i kulturalne. Opowiedzenie zawiłej historii Chin na kilku płaszczyznach to wyzwanie, któremu niewątpliwie sprostał autor.
Patrycja PendrakowskaKwartalnik Boyma – nr 2 (8) /2021
Głównym tematem niniejszego wydania Kwartalnika Boyma jest bezpieczeństwo.
RP: Indie – co trzeba wiedzieć wchodząc na rynek indyjski?
Po pandemicznym załamaniu ekonomii Indie powinny, wedle ostatnich prognoz Banku Światowego, wrócić na szybką ścieżkę rozwoju, w granicach 10 proc. wzrostu PKB rocznie. Nie dziwi zatem, że wielu inwestorów coraz częściej spogląda właśnie w kierunku największej demokracji świata.
Iga BielawskaTradycyjny lek czy groźny narkotyk? Marihuana w Korei Południowej
Pod koniec 2018 roku w Korei Południowej wprowadzono do obrotu leki na bazie konopi (Cannabis sativa, Cannabis indica). Korea jest pierwszym krajem w konserwatywnej pod tym względem Azji Wschodniej, który odważył się na taki krok. Pacjenci muszą jednak mierzyć się z uciążliwym prawem, wysokimi cenami i przede wszystkim silną stygmatyzacją społeczną.
Roman HusarskiTydzień w Azji #26 : Globalny problem – gdzie wylądują toksyczne śmieci?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #144: Po 68 latach Air India wraca do grupy Tata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #288: Polska w końcu dostrzegła ten region. Rosja jest tam już od dawna
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #222: Kazachstan staje się regionalnym liderem innowacyjności w onkologii
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #195: Wybuchowa granica. Konflikt Tadżykistanu z Kirgistanem może się rozlać
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #180: Indyjski start-up zainwestuje prawie miliard dolarów w elektromobilność
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.