
Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł, w tym duży niszczyciel oraz kilka typów niszczycieli i fregat. Te nowe jednostki oraz ich liczebność demonstrują znaczny postęp modernizacji Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (MWChALW). Są również wyznacznikiem zmian koncepcyjnych w zakresie zadań stawianych marynarce wojennej i planowanego zasięgu jej działań.
Przełom XX i XXI wieku był okresem zmian koncepcyjnych dla chińskiej marynarki wojennej. Jej trzon w tym czasie stanowiły niszczyciele i fregaty opracowane w latach 70. i 80., wzorowane na projektach radzieckich. Odpowiadały one zadaniom stawianym marynarce wojennej w poprzednich latach, a więc obronie własnego wybrzeża i wspieraniu działań sił lądowych. Nowymi okrętami wcielonymi do służby na przełomie wieków były pozyskane z Rosji niszczyciele typu Sowriemiennyj (projekt 956) oraz zbudowane w Chinach typy 052 (w kodzie NATO Luhu) i 051B (w kodzie NATO Luhai). Te okręty odpowiadały założeniom strategii aktywnej obrony bliskich mórz wdrażanej od lat 80. W tej koncepcji marynarka wojenna uzyskała większe znaczenie strategiczne – miała działać bardziej niezależnie i mieć określone własne geograficzne granice operacyjne tj. 1) pierwszy łańcuch wysp (rozciągający się od Wysp Kurylskich przez Wyspy Japońskie, Archipelag Riukiu, Tajwan, Filipiny aż do Borneo oraz morza wewnątrz tego obszaru (tj. Morze Żółte, Morze Wschodnio- i Południowochińskie); 2) obszary morskie przylegające do zewnętrznych wybrzeży tego łańcucha wysp oraz obszary północnego Pacyfiku.
Pierwsze dwa niszczyciele wspomnianego typu Sowriemiennyj zostały wprowadzone do służby odpowiednio w 1999 i 2000 roku, a w 2005 i 2006 roku dwa kolejne okręty ulepszonej wersji Sowriemiennyj II, oznaczonej 956EM. Jednostki te zostały wyposażone w zaawansowane, naddźwiękowe, rosyjskie pociski przeciwokrętowe 3M80E Moskit (w kodzie NATO SS-N-22 Sunburn) o maksymalnym zasięgu 120 km. Chińskie konstrukcje wprowadzane do służby w tym okresie to wspomniane już niszczyciele typu 052 i 051B oraz fregaty typu 053H2G i 053H3 (w kodzie NATO Jiangwei I i Jiangwei II) również zaczęły być wprowadzane do służby od lat 90-tych. Okręty te są znacznie większe niż odpowiadające im starsze typy, co oznacza, że mogą przenosić więcej uzbrojenia i sprzętu elektronicznego.
Jednak już w latach 90. strategia aktywnej obrony bliskich mórz zaczęła być uznawana za niewystarczającą dla zabezpieczenia chińskich interesów. Przede wszystkim chodzi tu o bezpieczeństwo gospodarcze ChRL – większość surowców naturalnych dla chińskiej gospodarki jest dostarczana drogą morską, tak samo znaczna część wytworzonych w Chinach towarów jest eksportowana tą drogą. Także rozwój ekonomiczny, technologiczny i naukowy zaczął stwarzać większe możliwości rozbudowy chińskiego potencjału morskiego. To z kolei pozwoliłoby siłom morskim rozszerzyć ich zasięg operacyjny do drugiego łańcucha wysp, który rozciąga się od północnej Japonii po Mariany Północne, Guam i dalej na południe. Już w 1988 r. przywódca ChRL Deng Xiaoping i głównodowodzący MWChALW Liu Huaqing wyznaczając główne cele rozwoju Marynarki Wojennej, wskazali, że do roku 2020 obszar jej operacji powinien sięgać drugiego łańcucha wysp. W grudniu 2001 r. sekretarz generalny KPCh i przewodniczący ChRL Jiang Zemin stwierdził, że kontynuując wdrażanie strategia aktywnej obrony bliskich mórz, chińska marynarka wojenna powinna „w dłuższej perspektywie zwracać uwagę na wzmocnienie dalekomorskich zdolności obronnych i operacyjnych”. Po tym, jak Hu Jintao zastąpił Jianga w 2002 r., podkreślił również potrzebę „stopniowego przejścia do obrony dalekomorskiej, zwiększając możliwości dalekomorskich operacji manewrowych” (Saunders, Yung, Swaine, Yang, 2011).
Swego rodzaju urzeczywistnieniem tej idei, ale też poligonem doświadczalnym dla daleko idących planów rozwoju sił morskich są operacje antypirackie w Zatoce Adeńskiej. Pierwszy chiński zespół został wysłany do udziału w takiej misji w grudniu 2008 roku i składał się z dwóch niszczycieli i okrętu zaopatrzeniowego. Ten schemat utrzymywał się w początkowych tego typu misjach gdzie wysyłano zazwyczaj dwie jednostki bojowe (niszczyciele lub fregaty) i jedną zaopatrzeniową. Najczęściej były to okręty niedawno wprowadzone do służby, zatem udział w takiej misji dawał również możliwość sprawdzenia ich realnych możliwości.
Pod względem operacyjnym zaczęto kłaść nacisk na konkretne kwestie związane z operacjami na bliskich i dalekich morzach, czego przykładem jest opracowanie koncepcji małej grupy bojowej, co oznacza formację nawodnych i podwodnych okrętów głównych klas o różnym przeznaczeniu, ale o podobnej szybkości i zwrotności. Taka grupa powinna opierać się na komplementarności funkcji poszczególnych okrętów tj. dowodzenia, rozpoznania, obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych oraz walki elektronicznej. Taka grupa może wypełniać wszechstronne misje dla realizowania celów politycznych, a kilka takich grup można skoordynować do zwalczenia dużej grupy bojowej przeciwnika poprzez stwarzanie zagrożenia z wielu kierunków i utrudnianie określenie własnych zamiarów operacyjnych oraz uzyskanie przewagi liczebnej.
Od początku XXI wieku chińska marynarka wojenna realizuje szeroko zakrojony program budowy okrętów nawodnych, wprowadzając do służby nowe niszczyciele i fregaty. Okręty te znacznie poprawiły możliwości obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnym i nawodnych oraz pozwalają stopniowo rozszerzać obszar działania poza zasięg lądowych systemów obrony powietrznej i przeciwokrętowych. W latach 2004-2015 Chiny wprowadziły do służby osiem niszczycieli wyposażonych w pociski klasy woda-powietrze o zasięgu 100 km lub większym. Do tych okrętów należą typ 052C (w kodzie NATO Luyang II) i typ 052D (Luyang III), oba wyposażone w pociski HQ-9 i typ 051C (Luzhou) wyposażony w rosyjski system S-300 Rif.
Wszystkie główne chińskie niszczyciele i fregaty są też wyposażane w zaawansowane pociski przeciwokrętowe. Pięć niszczycieli typu 052C ma system YJ-62 o zasięgu 280 km podczas gdy typ 052D jest wyposażona w nowe wystrzeliwane pionowo naddźwiękowe pociski przeciwokrętowe YJ-18 o zasięgu 178 km. Typ 052D posiada również nowe uniwersalne wyrzutnie rakietowe pionowego startu (VLS), które mogą wystrzeliwać pociski przeciwlotnicze oraz przeciwokrętowe, a także rakietotorpedy. Warto również zwrócić uwagę na liczbę nowo budowanych okrętów – do końca 2020 r. do użytku oddano 16 niszczycieli typu 052D oraz 30 fregat typu 054A (Jiangkai II), jednocześnie planując wprowadzenie kolejnego typu fregaty.
Jednymi z najnowszych nabytków chińskiej floty są niszczyciele (klasyfikowane niekiedy jako krążowniki) typu 055 (w kodzie NATO Renhai), których wyporność, według doniesień prasowych z marca 2021 roku, ma wynosić ponad 12 000 ton (Xuanzun, 2021). Dla porównania, amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga i niszczyciele typu Arleigh Burke wypierają odpowiednio około 10100 ton i 9300 ton, podczas gdy niszczyciele typu Zumwalt wypierają około 15 600 ton. Jego główne uzbrojenie, oprócz m.in. działa kalibru 130 mm i wyrzutni torped, stanowi 112 komór VLS. Amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga mają 122 komory VLS, a niszczyciele typu Arleigh Burke mają ich 96. Pierwszy okręt Typ 055 wszedł do służby 12 stycznia 2020 roku, około dwa i pół roku po jego zwodowaniu. Drugi i trzeci okręt tego typu podniosły banderę odpowiednio w marcu i kwietniu 2021 roku. Na wejście do służby oczekuje jeszcze 5 okrętów tego typu.
Wyraźnie widać, że siły nawodne chińskiej marynarki wojennej poczyniły znaczące postępy. O ile jeszcze w 2003 roku tylko około 14% niszczycieli i 24% fregat można było uznać za nowoczesne, zdolne do prowadzenia operacji defensywnych i ofensywnych przeciwko nowocześnie uzbrojonemu przeciwnikowi, o tyle już w 2015 roku liczby te wzrosły do 65% i 69%. Chińska marynarka wojenna nadal rozwija swoje możliwości stopniowo rozszerzając swój zasięg operowania poza Azję Wschodnią dążąc do uzyskania trwałej zdolności do działania na coraz dłuższych dystansach.
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Projekt 956 Sowriemiennyj I | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 |
Projekt 956EM Sowriemiennyj II | – | 1 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051 | 16 | 16 | 12 | 7 | 2 |
Typ 052 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051B | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
Typ 052B | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051C | – | – | 2 | 2 | 2 |
Typ 052C | – | 2 | 2 | 6 | 6 |
Typ 052D | – | – | – | 3 | 16 |
Typ 055 | – | – | – | – | 1 |
Razem niszczyciele | 21 | 26 | 25 | 27 | 36 |
Zestawienie liczby niszczycieli Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020 (Holmes, 2018).
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Typ 053 | 31 | 31 | 28 | 16 | 10 |
Typ 053H2G | 4 | 4 | 4 | – | – |
Typ 053H3 | 6 | 10 | 10 | 10 | 8 |
Typ 054 | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 054A | – | – | 7 | 19 | 30 |
Razem fregaty | 41 | 47 | 51 | 47 | 50 |
Zestawienie liczby fregat Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020.

Grzegorz Gleń Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.
czytaj więcej
Azjatech #203: Kazachstan wprowadza elektroniczny system kontroli przepływu towarów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #170: Antykorupcyjna ofensywa prezydenta Tokajewa
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #102: Nowy korytarz transportowy w Azji. W tle polskie interesy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości
Forbes: Kres Chinameryki. Czy reszta świata rozluźni więzi gospodarcze z Chinami?
Nowa rzeczywistość zweryfikowała modną dziesięć lat temu koncepcję „Chinameryki”. Dziś nie ma po niej śladu. Dwie największe gospodarki wydają się od siebie oddalać.
Paweł BehrendtKiedy poprzednim razem miałem okazję przyjrzeć się świadomości ekologicznej przyszłych chińskich przedsiębiorców, to, co zobaczyłem, nie było zachęcające. Wobec skali zagrożeń środowiskowych przed jakimi stoi ludzkość oraz faktu, że każdy, w tym biznes, musi przyłączyć się do wysiłków na rzecz ich zażegnania, powiem więcej: było zatrważające.
Dawid JuraszekRekrutacja do Szkoły Prawa i Gospodarki Chin na Wydziale Prawa i Administracji UW
Zachęcamy do aplikowania o przyjęcie do grona słuchaczy Szkoły Prawa i Gospodarki Chin WPiA UW. Jest to wyjątkowy roczny program, który pozwala na zdobycie podstawowej, interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu chińskiego prawa, kultury, ekonomii i otoczenia biznesowego.
Azjatech #69: Japonia będzie uczyć się cyfryzacji od Indii
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Instytut Boyma dla PAP o pożarze chińskiego śmigłowcowca desantowego
Informujemy, iż analitycy Instytutu Boyma udzielili komentarza dla Polskiej Agencji Prasowej na temat pożaru na chińskim śmigłowcowcu desantowym typu 075, który wybuchł 11 kwietnia w stoczni Hudong-Zhonghua Shipbuilding w Szanghaju.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Rok 2022. Co na nas czeka w Azji na styku gospodarki i polityki?
Pandemia dobitnie pokazała, że należy spodziewać się rzeczy pozornie niespodziewanych. Sygnały ostrzegające przed gwałtowną zmianą często pojawiają się z dużym wyprzedzeniem. Podobnie jednak jak z wróżbami wyroczni delfickiej, stają się zrozumiałe dopiero po fakcie. Dokąd zaprowadzą nas obserwowane obecnie trendy w przyszłym roku?
Paweł BehrendtAzjatech #32: Na Filipinach fintech jest (też) kobietą
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
The North Korean nuclear dismantlement and the management of its nuclear wastes
Evidence suggests that North Korea stores its high-level nuclear waste (HLW) in liquid form in tanks on the same site where it is made, and has not invested in infrastructure to reduce, dentrify, or vitrify this waste. However, this is just the tip of the iceberg, one of many aspects of the North Korean nuclear waste problem.
Nicolas LeviTydzień w Azji #147: Tadżykistan – nowy partner polskiego biznesu?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Wietnam jako kierunek eksportu? Oto bariery i perspektywy
Decyzje polityczne o odważnym włączeniu się w globalny obieg handlowy sprawiają, że socjalistyczny Wietnam stanowi coraz atrakcyjniejsze miejsce dla inwestorów i eksporterów. Co może czekać polskich przedsiębiorców na tym rynku?
Patrycja PendrakowskaPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #209: Sąsiad Chin staje się nowym potentatem w branży gier
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Inwestowanie w Chinach będzie bezpieczne?
Alibaba i inne chińskie platformy zakupowe funkcjonują na Zachodzie bez przeszkód, podczas gdy zachodnie giganty, jak Amazon, nie odniosły sukcesu w Chinach między innymi z powodu ograniczeń administracyjnych. Czy nowe prawo inwestycyjne w Państwie Środka sprawi, że rywalizacja gospodarcza będzie bardziej wyrównana?
Patrycja PendrakowskaPodbiła jeden z najtrudniejszych rynków świata. Ma trzy rady dla polskich firm
- Na ważne spotkanie zawsze zakładałam najwyższe szpilki. To bardzo szybko regulowało mój status w sytuacjach biznesowych - mówi Agnieszka Wronkowska, która w latach 2014-2019 pracowała w Indiach jako Managing Director dla Toruńskich Zakładów Materiałów Opatrunkowych.
Krzysztof ZalewskiForbes: Twarz jak księżyc w pełni. Jak być piękną w Indiach?
Bogacąca się, liczna i ciągle młoda klasa średnia w Indiach ma coraz większe aspiracje. Dotyczy to też wyglądu, który w dobie zdjęć przesyłanych przez media społecznościowe staje się coraz istotniejszym symbolem pozycji społecznej. Jeśli dotychczasowe trendy się utrzymają, już wkrótce Indie staną się jednym z głównych rynków dla światowej branży beauty. Czy polski biznes skorzysta z tej szansy?
Iga BielawskaAzjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #21: Chińskie komputery z Azji Centralnej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Z ponad 2500 błękitnymi hełmami obecnie w służbie czynnej, z tym 13 na kluczowych stanowiskach dowódczych, Państwo Środka jest najliczniejszym uczestnikiem misji pokojowych ONZ spośród stałych członków RB ONZ.
Waldemar JaszczykAzjatech #89: Koniec masztów? Japoński SoftBank pracuje nad powietrznymi przekaźnikami 5G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.