
Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł, w tym duży niszczyciel oraz kilka typów niszczycieli i fregat. Te nowe jednostki oraz ich liczebność demonstrują znaczny postęp modernizacji Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (MWChALW). Są również wyznacznikiem zmian koncepcyjnych w zakresie zadań stawianych marynarce wojennej i planowanego zasięgu jej działań.
Przełom XX i XXI wieku był okresem zmian koncepcyjnych dla chińskiej marynarki wojennej. Jej trzon w tym czasie stanowiły niszczyciele i fregaty opracowane w latach 70. i 80., wzorowane na projektach radzieckich. Odpowiadały one zadaniom stawianym marynarce wojennej w poprzednich latach, a więc obronie własnego wybrzeża i wspieraniu działań sił lądowych. Nowymi okrętami wcielonymi do służby na przełomie wieków były pozyskane z Rosji niszczyciele typu Sowriemiennyj (projekt 956) oraz zbudowane w Chinach typy 052 (w kodzie NATO Luhu) i 051B (w kodzie NATO Luhai). Te okręty odpowiadały założeniom strategii aktywnej obrony bliskich mórz wdrażanej od lat 80. W tej koncepcji marynarka wojenna uzyskała większe znaczenie strategiczne – miała działać bardziej niezależnie i mieć określone własne geograficzne granice operacyjne tj. 1) pierwszy łańcuch wysp (rozciągający się od Wysp Kurylskich przez Wyspy Japońskie, Archipelag Riukiu, Tajwan, Filipiny aż do Borneo oraz morza wewnątrz tego obszaru (tj. Morze Żółte, Morze Wschodnio- i Południowochińskie); 2) obszary morskie przylegające do zewnętrznych wybrzeży tego łańcucha wysp oraz obszary północnego Pacyfiku.
Pierwsze dwa niszczyciele wspomnianego typu Sowriemiennyj zostały wprowadzone do służby odpowiednio w 1999 i 2000 roku, a w 2005 i 2006 roku dwa kolejne okręty ulepszonej wersji Sowriemiennyj II, oznaczonej 956EM. Jednostki te zostały wyposażone w zaawansowane, naddźwiękowe, rosyjskie pociski przeciwokrętowe 3M80E Moskit (w kodzie NATO SS-N-22 Sunburn) o maksymalnym zasięgu 120 km. Chińskie konstrukcje wprowadzane do służby w tym okresie to wspomniane już niszczyciele typu 052 i 051B oraz fregaty typu 053H2G i 053H3 (w kodzie NATO Jiangwei I i Jiangwei II) również zaczęły być wprowadzane do służby od lat 90-tych. Okręty te są znacznie większe niż odpowiadające im starsze typy, co oznacza, że mogą przenosić więcej uzbrojenia i sprzętu elektronicznego.
Jednak już w latach 90. strategia aktywnej obrony bliskich mórz zaczęła być uznawana za niewystarczającą dla zabezpieczenia chińskich interesów. Przede wszystkim chodzi tu o bezpieczeństwo gospodarcze ChRL – większość surowców naturalnych dla chińskiej gospodarki jest dostarczana drogą morską, tak samo znaczna część wytworzonych w Chinach towarów jest eksportowana tą drogą. Także rozwój ekonomiczny, technologiczny i naukowy zaczął stwarzać większe możliwości rozbudowy chińskiego potencjału morskiego. To z kolei pozwoliłoby siłom morskim rozszerzyć ich zasięg operacyjny do drugiego łańcucha wysp, który rozciąga się od północnej Japonii po Mariany Północne, Guam i dalej na południe. Już w 1988 r. przywódca ChRL Deng Xiaoping i głównodowodzący MWChALW Liu Huaqing wyznaczając główne cele rozwoju Marynarki Wojennej, wskazali, że do roku 2020 obszar jej operacji powinien sięgać drugiego łańcucha wysp. W grudniu 2001 r. sekretarz generalny KPCh i przewodniczący ChRL Jiang Zemin stwierdził, że kontynuując wdrażanie strategia aktywnej obrony bliskich mórz, chińska marynarka wojenna powinna „w dłuższej perspektywie zwracać uwagę na wzmocnienie dalekomorskich zdolności obronnych i operacyjnych”. Po tym, jak Hu Jintao zastąpił Jianga w 2002 r., podkreślił również potrzebę „stopniowego przejścia do obrony dalekomorskiej, zwiększając możliwości dalekomorskich operacji manewrowych” (Saunders, Yung, Swaine, Yang, 2011).
Swego rodzaju urzeczywistnieniem tej idei, ale też poligonem doświadczalnym dla daleko idących planów rozwoju sił morskich są operacje antypirackie w Zatoce Adeńskiej. Pierwszy chiński zespół został wysłany do udziału w takiej misji w grudniu 2008 roku i składał się z dwóch niszczycieli i okrętu zaopatrzeniowego. Ten schemat utrzymywał się w początkowych tego typu misjach gdzie wysyłano zazwyczaj dwie jednostki bojowe (niszczyciele lub fregaty) i jedną zaopatrzeniową. Najczęściej były to okręty niedawno wprowadzone do służby, zatem udział w takiej misji dawał również możliwość sprawdzenia ich realnych możliwości.
Pod względem operacyjnym zaczęto kłaść nacisk na konkretne kwestie związane z operacjami na bliskich i dalekich morzach, czego przykładem jest opracowanie koncepcji małej grupy bojowej, co oznacza formację nawodnych i podwodnych okrętów głównych klas o różnym przeznaczeniu, ale o podobnej szybkości i zwrotności. Taka grupa powinna opierać się na komplementarności funkcji poszczególnych okrętów tj. dowodzenia, rozpoznania, obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych oraz walki elektronicznej. Taka grupa może wypełniać wszechstronne misje dla realizowania celów politycznych, a kilka takich grup można skoordynować do zwalczenia dużej grupy bojowej przeciwnika poprzez stwarzanie zagrożenia z wielu kierunków i utrudnianie określenie własnych zamiarów operacyjnych oraz uzyskanie przewagi liczebnej.
Od początku XXI wieku chińska marynarka wojenna realizuje szeroko zakrojony program budowy okrętów nawodnych, wprowadzając do służby nowe niszczyciele i fregaty. Okręty te znacznie poprawiły możliwości obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnym i nawodnych oraz pozwalają stopniowo rozszerzać obszar działania poza zasięg lądowych systemów obrony powietrznej i przeciwokrętowych. W latach 2004-2015 Chiny wprowadziły do służby osiem niszczycieli wyposażonych w pociski klasy woda-powietrze o zasięgu 100 km lub większym. Do tych okrętów należą typ 052C (w kodzie NATO Luyang II) i typ 052D (Luyang III), oba wyposażone w pociski HQ-9 i typ 051C (Luzhou) wyposażony w rosyjski system S-300 Rif.
Wszystkie główne chińskie niszczyciele i fregaty są też wyposażane w zaawansowane pociski przeciwokrętowe. Pięć niszczycieli typu 052C ma system YJ-62 o zasięgu 280 km podczas gdy typ 052D jest wyposażona w nowe wystrzeliwane pionowo naddźwiękowe pociski przeciwokrętowe YJ-18 o zasięgu 178 km. Typ 052D posiada również nowe uniwersalne wyrzutnie rakietowe pionowego startu (VLS), które mogą wystrzeliwać pociski przeciwlotnicze oraz przeciwokrętowe, a także rakietotorpedy. Warto również zwrócić uwagę na liczbę nowo budowanych okrętów – do końca 2020 r. do użytku oddano 16 niszczycieli typu 052D oraz 30 fregat typu 054A (Jiangkai II), jednocześnie planując wprowadzenie kolejnego typu fregaty.
Jednymi z najnowszych nabytków chińskiej floty są niszczyciele (klasyfikowane niekiedy jako krążowniki) typu 055 (w kodzie NATO Renhai), których wyporność, według doniesień prasowych z marca 2021 roku, ma wynosić ponad 12 000 ton (Xuanzun, 2021). Dla porównania, amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga i niszczyciele typu Arleigh Burke wypierają odpowiednio około 10100 ton i 9300 ton, podczas gdy niszczyciele typu Zumwalt wypierają około 15 600 ton. Jego główne uzbrojenie, oprócz m.in. działa kalibru 130 mm i wyrzutni torped, stanowi 112 komór VLS. Amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga mają 122 komory VLS, a niszczyciele typu Arleigh Burke mają ich 96. Pierwszy okręt Typ 055 wszedł do służby 12 stycznia 2020 roku, około dwa i pół roku po jego zwodowaniu. Drugi i trzeci okręt tego typu podniosły banderę odpowiednio w marcu i kwietniu 2021 roku. Na wejście do służby oczekuje jeszcze 5 okrętów tego typu.
Wyraźnie widać, że siły nawodne chińskiej marynarki wojennej poczyniły znaczące postępy. O ile jeszcze w 2003 roku tylko około 14% niszczycieli i 24% fregat można było uznać za nowoczesne, zdolne do prowadzenia operacji defensywnych i ofensywnych przeciwko nowocześnie uzbrojonemu przeciwnikowi, o tyle już w 2015 roku liczby te wzrosły do 65% i 69%. Chińska marynarka wojenna nadal rozwija swoje możliwości stopniowo rozszerzając swój zasięg operowania poza Azję Wschodnią dążąc do uzyskania trwałej zdolności do działania na coraz dłuższych dystansach.
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Projekt 956 Sowriemiennyj I | 2 | 2 | 2 | 2 | 3 |
Projekt 956EM Sowriemiennyj II | – | 1 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051 | 16 | 16 | 12 | 7 | 2 |
Typ 052 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051B | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
Typ 052B | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 051C | – | – | 2 | 2 | 2 |
Typ 052C | – | 2 | 2 | 6 | 6 |
Typ 052D | – | – | – | 3 | 16 |
Typ 055 | – | – | – | – | 1 |
Razem niszczyciele | 21 | 26 | 25 | 27 | 36 |
Zestawienie liczby niszczycieli Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020 (Holmes, 2018).
Typ okrętu | Rok | ||||
2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 | |
Typ 053 | 31 | 31 | 28 | 16 | 10 |
Typ 053H2G | 4 | 4 | 4 | – | – |
Typ 053H3 | 6 | 10 | 10 | 10 | 8 |
Typ 054 | – | 2 | 2 | 2 | 2 |
Typ 054A | – | – | 7 | 19 | 30 |
Razem fregaty | 41 | 47 | 51 | 47 | 50 |
Zestawienie liczby fregat Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020.

Grzegorz Gleń Współpracownik Instytutu Boyma. Doktor nauk społecznych w dyscyplinie stosunki międzynarodowe. Absolwent Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują głównie bezpieczeństwo międzynarodowe, w szczególności jego wymiar militarny, ale też relacje polityczne i gospodarcze w regionie Azji i Pacyfiku. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.
czytaj więcej
Dlaczego walka z korupcją w Kirgistanie nie będzie łatwa
Od momentu jesiennych wyborów parlamentarnych w Kirgistanie wydarzenia w tym kraju regularnie opisywane są przez wiodące media światowe i portale specjalistyczne zajmujące się polityką czy też dyplomacją. Kolejne w ciągu ostatnich kilkunastu lat „przemeblowanie polityczne” w Biszkeku może rodzić nadzieję na obniżenie poziomu korupcji w tej centralnoazjatyckiej republice. Czy jednak istnieją mocne podstawy ku temu aby patrzeć optymistycznie na zapowiedziane przemiany? Co podpowiadają nam dotychczasowe doświadczenia Kirgistanu i teorie naukowe?
Magdalena Sobańska-CwalinaPodcasty „Dziesiątki z Boymem” dostępne do odsłuchu na Spotify
"Dziesiątka z Boymem" to seria dziesięciominutowych podcastów tworzonych z naszymi ekspertami. Opowiadamy w nich o procesach i wydarzeniach w Azji, które mają globalne znaczenie.
Tydzień w Azji #164: Chiny „dobrą siłą” dla Ukrainy?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Bogini COVID-19, czyli indyjski sposób na koronawirusa
Masowe rozprzestrzenianie się koronawirusa sprawiło, że w wielu krajach trwa wyścig z czasem, którego zwieńczeniem ma być stworzenie szczepionki na tę chorobę. Bez niej wiele społeczności żyje w lęku przed pandemią i poszukuje odpowiedzi na kryzys, która odwołuje się do zamierzchłych praktyk i wierzeń.
Iga BielawskaPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #144: Po 68 latach Air India wraca do grupy Tata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #96: W Azji dla Azji: o konsekwencjach nowej umowy handlowej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Krzysztof Zalewski dla portalu PolskieRadio24.pl o problemach gospodarczych w Azji Południowej
Informujemy, że nasz analityk dr Krzysztof Zalewski udzielił wywiadu dla portalu PolskieRadio24.pl. Tematem rozmowy były wywołane pandemią problemy gospodarcze krajów Azji Południowej.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #12: Przegrzanie chińskiego sektora technologicznego
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Rok 2024 może stać się okresem nowego otwarcia w relacjach Polski z Uzbekistanem
Już od marca br. pasażerowie PLL LOT będą mogli latać z Warszawy do Taszkentu - stolicy Uzbekistanu. Ułatwi to współpracę gospodarczą i turystykę.
Magdalena Sobańska-CwalinaTydzień w Azji #304: Nowa ziemia obiecana dla polskich firm. Pierwsi śmiałkowie już tam są
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Meeting with Dr. Uki Maroshek-Klarman
It’s a great pleasure for the Boym Institute to organize an open meeting with dr Uki Maroshek who founded the betzavta method. Betzavta is taught across the globe at the Adam Institute for Democracy and Peace in Jerusalem as well as in other institutions in Europe and the Middle East.
Tydzień w Azji #38: Czas się liczy. Unia negocjuje układ handlowy z Australią
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
The North Korean nuclear dismantlement and the management of its nuclear wastes
Evidence suggests that North Korea stores its high-level nuclear waste (HLW) in liquid form in tanks on the same site where it is made, and has not invested in infrastructure to reduce, dentrify, or vitrify this waste. However, this is just the tip of the iceberg, one of many aspects of the North Korean nuclear waste problem.
Nicolas LeviTydzień w Azji#17: Czy ktoś może zyskać na tej wojnie? USA i Chiny dalekie od porozumienia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy nie tylko o napięciu w stosunkach chińsko-amerykańskich, ale i Japonii, która przystosowuje się do napływu obcokrajowców, Uzbekistanie rozwijającym przemysł budowlany i o tym, do kogo tak naprawdę należy Huawei.
Tydzień w Azji #287: Świat szuka nowej Doliny Krzemowej. Te dwa kraje są w grze
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
San zhong zhanfa czyli Trzy Wojny. Działania hybrydowe po chińsku
Działania w sferze kognitywnej staje się coraz istotniejszym i powszechniejszym elementem niekinetycznych działań militarnych. Państwa i inni aktorzy polityczni świadomie manipulują sposobem, w jaki postrzegane są ich działania oraz działania ich sojuszników i przeciwników przez rządy i społeczeństwa innych aktorów sceny międzynarodowej.
Paweł BehrendtRoman Husarski dla Tygodnika Powszechnego: „Śmierć feministy”
"Jeden z najważniejszych polityków Korei Południowej, do tego ikona walki o prawa człowieka i równouprawnienie kobiet, niespodziewanie odbiera sobie życie. A w tle są oskarżenia spod znaku #MeToo."
Roman HusarskiForbes: Australijskie wybory. Wątpliwy prezent na platynowy jubileusz Elżbiety II
Nowy rząd lewicy na antypodach obiecuje wiele zmian. Nieco niespodziewanie i tylnymi drzwiami wróciła jednak zapomniana sprawa ustroju: czy Australia stanie się republiką?
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #75: Japonia chce wspierać turystykę, ale plan blokują podejrzenia korupcyjne
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: UE, Chiny, Turcja i Azja Centralna stawiają na Korytarz Środkowy. A Polska?
UE, Chiny, Turcja i Azja Centralna stawiają na Korytarz Środkowy. A Polska? Od wybuchu wojny w Ukrainie Korytarz Środkowy stał się dystrybucyjną koniecznością.
Jerzy OlędzkiAzjatech #40: Pionowe lasy w mieście pomogą w walce ze smogiem?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #228: Drony na ratunek ofiarom trzęsienia ziemi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.