
Od momentu jesiennych wyborów parlamentarnych w Kirgistanie wydarzenia w tym kraju regularnie opisywane są przez wiodące media światowe i portale specjalistyczne zajmujące się polityką czy też dyplomacją. Kolejne w ciągu ostatnich kilkunastu lat „przemeblowanie polityczne” w Biszkeku może rodzić nadzieję na obniżenie poziomu korupcji w tej centralnoazjatyckiej republice. Czy jednak istnieją mocne podstawy ku temu aby patrzeć optymistycznie na zapowiedziane przemiany? Co podpowiadają nam dotychczasowe doświadczenia Kirgistanu i teorie naukowe?
Ile za państwową „fuchę”?
W październiku 2020 r. pełniący wówczas obowiązki Prezydenta Republiki Kirgiskiej – Premier – Sadyr Żaparow, w wywiadzie dla telewizji Al-Jazeera stwierdził, że wszystkie nominacje w ministerstwach, na lukratywne stanowiska państwowe na przestrzeni ostatnich 30 lat były przyznawane za pieniądze. Każda funkcja miała swoją własną cenę. Jeszcze 10 dni nie minęło, odkąd zajął swoje stanowisko, a jego krewni, na przykład syn, otrzymują telefony z ofertą 300 tysięcy USD za umieszczenie kogoś na jakimś stanowisku, inni oferują 50 tysięcy USD za inne. Ówczesny premier zapewnił, że kupowanie stanowisk nie będzie już więcej możliwe (Sputnik, 2020).
16 października 2020 Żaparow podpisał dekret, zgodnie z którym do czasu podjęcia kompleksowych działań w zakresie zwalczania korupcji i ścigania przestępstw korupcyjnych, zostanie wznowiona działalność Służby Antykorupcyjnej Państwowego Komitetu Bezpieczeństwa Narodowego kraju (Официальный сайт Президента Кыргызской Республики, 2020a). W oficjalnym oświadczeniu skierowanym do Narodu stwierdził, że „w ciągu ostatnich 30 lat w branżach takich jak energetyka, usługi celne i podatkowe, farmacja, licencjonowanie, wykorzystywanie złóż i innych, rozkwitły systemy systemowej korupcji”. Dał 30 dni na wyjawienie oszustw gospodarczych. Zażądał dobrowolnego zwrotu nielegalnie pozyskanych pieniędzy do skarbu państwa. Poinformował, że w niedługim czasie zostanie przygotowana podstawa prawna o amnestii gospodarczej i legalizacji funduszy, majątku ruchomego oraz nieruchomego. Ostrzegł, iż amnestia zdarzy się tylko raz i jeżeli nie skorzysta się z tej okazji, zgodnie z prawem zostaną podjęte najbardziej rygorystyczne środki. Jednocześnie zagwarantował nienaruszalność zadeklarowanego mienia i dochodu, zwolnienie ze wszelkiego rodzaju kar. Obiecał, że będzie przestrzegana poufność w zakresie dobrowolnych oświadczeń majątkowych i dochodowych (Официальный сайт Президента Кыргызской Республики, 2020b).
Zagranica – grzesznica ?
W Kirgistanie co jakiś czas wybuchają skandale korupcyjne dotyczące wysokich urzędników państwowych. Przy czym warto zaznaczyć, że te nieetyczne działania są podejmowane nie tylko przez rezydentów samego kraju, ale pojawiają się również podejrzenia dotyczące uczestnictwa w tym procederze podmiotów zagranicznych. Dla przykładu, w połowie 2018 r. media informowały o nieprawidłowościach związanych z budową drogi o długości 433 km łączącej Biszkek, stolicę kraju, z miastem Osz. Finansowanie projektu realizowanego w ramach inicjatywy Jednego Pasa i Szlaku zapewniała pożyczka w wysokości 850 mln USD z Exim Bank of China. Wedle doniesień ważni urzędnicy odpowiadający za projekt, byli w zmowie z wykonawcą, China Road and Bridge Corporation (CRBC), w celu defraudacji funduszy z inwestycji infrastrukturalnych rządu chińskiego. Podejrzewano, że ceny zostały istotnie zawyżone (Satina Aidar, 2018). Pod koniec 2019 r. dwóch byłych premierów tego kraju, Saparow Isakow oraz Jantoro Satybaldijewow, zostało skazanych na wieloletnie więzienie za zarzuty korupcyjne w związku z finansowaną przez Chiny transakcją na prawie 400 mln USD dotyczącą modernizacji elektrociepłowni obsługującej Biszkek. Według prokuratorów chiński wykonawca Tebian Electric Apparatus (TBEA) otrzymał ten kontrakt dzięki lobbingowi Isakowa i pomimo istnienia tańszej oferty. Po ukończeniu projektu elektrociepłownia zepsuła się (South China Morning Post, 2019). Awaria w tym obiekcie miała miejsce 26 stycznia, kiedy to temperatura na zewnątrz stale spadała do około -27 stopni Celsjusza (Palickova i Gotev, 2019).
Kirgiska korupcja na tle świata w raporcie Transparency International
Kirgistan w wydanym w 2020 r. przez (Transparency International, 2020: 2-3) raporcie Corruption Perceptions Index 2019 otrzymał 30 punktów na 100 możliwych, co dało mu 101 pozycję na 180 świecie. Tyle samo punktów uzyskały między innymi dwa inne kraje byłego ZSRR, Azerbejdżan oraz Ukraina. Jeżeli chodzi o porównanie z rezultatami krajów sąsiednich to wynik Kirgistanu był gorszy od Chin (41 pkt.) oraz Kazachstanu (ten otrzymał 34 pkt.), a lepszy od sąsiednich Uzbekistanu oraz Tadżykistanu (oba kraje dostały po 25 punktów).
Kirgistan znalazł się w otoczeniu, które odznaczało się znaczącym poziomem korupcji. Najlepiej spozycjonowane w tym zakresie Chiny w rankingu zajęły dopiero 80 miejsce na świecie. Rosja, z którą mimo upływu lat od rozpadu ZSRR Kirgistan łączą silne więzi gospodarcze, zajęła istotnie gorszą lokatę – 120. Jednak Kirgistan należy do państw byłego ZSRR, obok Białorusi i Uzbekistanu, których wyniki w rankingu CPI uległy znacznej poprawie. Nie zmienia to jednak faktu, że w dalszym ciągu korupcja jest tam dużym problemem.
Wedle Transparency International z korupcją można walczyć skutecznie „jeśli przywódcy polityczni stawiają społeczeństwo na pierwszym miejscu zainteresowań i sami dają przykład przejrzystości” (Transparency International, 2020: 16). Kraj ten został zakwalifikowany do grupy krajów Europa Wschodnia i Azja Centralna. Średni wynik tego regionu to 35 pkt na 100 możliwych. Zatem obszar ten sam w sobie odróżnia się znacząco negatywnie od krajów Europy Zachodniej, które dość niefortunnie tworzą w tym opracowaniu jedną grupę z państwami UE. Niefortunnie, ponieważ mapa wyników CPI w tej grupie wyraźnie pokazuje, że wschód UE co do zasady (za wyjątkiem Włoch) ma istotnie większy problem z korupcją niż zachód.
Wiecznie aktualne mądrości instytucjonalistów
Na tym przykładzie wyraźnie widzimy, że decyzje polityczne jak na przykład akcesja do danej wspólnoty/organizacji międzynarodowej nie są w stanie nagle „odczarować” problemu korupcji. Dlaczego? Laureat nagrody Nobla w dziedzinie ekonomii – Douglass C. North – opowiedziałby nam zapewne w tym momencie o instytucjach. Dla niego są to ”zasady gry, które kierują (rządzą) sposobem, w jaki istoty ludzkie kształtują swoje (ekonomiczne) interakcje” (Sobańska-Cwalina, 2012: 17). Podzielił je na: reguły formalne (np. ustawy, przepisy, wprowadzane w życie przez ciała polityczne), zasady nieformalne (takie jak np. normy etyczne, obyczaje, dobrowolne kodeksy postępowania) oraz mechanizmy przymusu (m.in. kary, sankcje, podatki i inne bodźce kreowane przez władze) (Dunning, 2006: 187). Gdy literatura światowa charakteryzuje takie zjawiska jak np. interesująca nas korupcja, używa do tego zwykle właśnie pojęcia „instytucji nieformalnej” (Helmke i Levitsky, 2003: 7-8). Instytucje nieformalne mogą być definiowane jako „społecznie przyjęte zasady, zwykle niepisane, które są tworzone, komunikowane i narzucane poza oficjalnie usankcjonowanymi kanałami, szeroko akceptowanymi jako oficjalne” (Helmke i Levitsky, 2006: 5). Williamson (Williamson, 2000) dostrzega większą stabilność w czasie instytucji nieformalnych od formalnych. Twierdzi, że instytucje nieformalne zmieniają się na przestrzeni wieków lub tysiącleci, a jak pisze (North, 1990: 6) zasady formalne mogą powstawać prawie natychmiastowo – w rezultacie decyzji politycznych bądź prawnych.
Rosyjski (azjatycki) model zarządzania
Przytoczone wcześniej wyniki w rankingu CPI krajów byłego ZSRR i członków obecnej UE będących niegdyś w orbicie Imperium pozwalają postawić tezę, że jest jakiś wspólny mianownik korupcyjny na tym obszarze. Czy wpływ na niego miała może wspólna przeszłość, która ukształtowała w społeczeństwach wyższą niż na Zachodzie akceptację korupcji w życiu codziennym ? Na to pytanie trudno dać jednoznaczną odpowiedź. Instytucje nieformalne są bowiem co do zasady bardzo trudne do badania. Niemniej jednak warto zauważyć, że od 1876 obszar współczesnego Kirgistanu znalazł się w składzie Imperium Rosyjskiego, a to, jak również późniejszy ZSRR odznaczało się specyficznymi dla siebie uwarunkowaniami instytucjonalnymi, które prawdopodobnie były jednym z czynników kształtujących w dłuższym okresie stosunek Kirgizów do korupcji. Aleksandr Prohorow (Prohorov, 2002: 75-83) – wykładowca Jarosławskiego Państwowego Uniwersytetu im. P.G. Demidowa w swojej niezwykle interesującej publikacji “Russkaja model’ uprawljenja” („Rosyjski model zarządzania”) przytoczył szereg historycznych, momentami tragikomicznych dowodów na to, jak od wieków wszechobecne w tym państwie było ignorowanie prawa przez społeczeństwo. Na łamach tej publikacji pisał: „Rosja – kraj azjatycki, typowy dla krajów azjatyckich despotyzm odrzuca prawne podejście do budowy relacji zarządczych”.
Praktyczne wnioski Banku Światowego – czyli North miał rację
Korupcja we współczesnym Kirgistanie na przestrzeni ostatnich lat była przedmiotem dogłębnych badań. Dla przykładu w październiku 2016 r. Grupa Banku Światowego opublikowała wyniki raportu „Do the poor pay twice? Impact of Corruption in the Kyrgyz Republic” (tłum.: „Czy biedni płacą dwa razy? Wpływ korupcji w Republice Kirgiskiej”), który został przygotowany w ramach programu dotyczącego ubóstwa i sprawiedliwości w Azji Środkowej. W ramach ww. projektu w listopadzie 2014 r. przeprowadzono badanie wśród 1080 „głów gospodarstw domowych” w siedmiu obwodach, w tym w miastach Biszkek i Osz. Wyniki badań uzupełniono danymi uzyskanymi od czterech grup w miastach Biszkek i Osz w celu zebrania jakościowych informacji m.in. o przyczynach praktyk korupcyjnych. Gdy chodziło o wskazanie podmiotu winnego korupcji, to aż 40% respondentów wskazało, że łapownictwo jest utrwalone głównie przez obywateli, 7% ankietowanych za „nakręcanie” problemu obwiniło przedsiębiorstwa, 37% – biurokrację, a 16% – polityków. Respondenci definiując przyczyny korupcji często wymieniali niskie wynagrodzenia i sytuację ekonomiczną urzędników państwowych oraz uwarunkowania kulturowe. Przy czym niektórzy pytani zauważyli, że korupcja jest nawykiem wyuczonym od rodziców, co utrwala ten problem. Przyczynę korupcji upatrywali także w ograniczonym głosie i braku świadomości prawnej obywateli (World Bank Group, 2016: 3,11,16).
Uwagi końcowe
Teorie dotyczące instytucji nieformalnych oraz badania praktyczne jasno wskazują, że takie zjawiska jak korupcja są bardzo silne zakorzenione w społeczeństwach, dlatego zwalczanie ich to zadanie niezwykle trudne i wymagające czasu. Kirgistan jest jednym z tych krajów na świecie, w których życiu politycznym i gospodarczym na co dzień bardzo silnie uwidacznia się gra o wpływy wielkich mocarstw. Naiwnością byłoby sądzić, że reguły gry, którym hołdują w praktyce Rosja i Chiny, nie będą przenikać do Kirgistanu. Trudno też oczekiwać skutecznej walki władzy z korupcją, jeżeli kraj znajduje się aktualnie w nieustabilizowanej sytuacji politycznej. Jak zauważył na łamach „The Diplomat”, Ilgiz Kambarow (Kambarow, 2020), Żaparow „doszedł do władzy przy wsparciu wąskiej grupy osób, w tym niektórych rzekomych przestępców”. Mając powyższe na uwadze, na obecnym etapie raczej nie należy się spodziewać, że Kirgistan w najbliższym czasie skutecznie zwalczy problem korupcji.
Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 6/2020
Przypisy:
Bibliografia:
Dunning J.H., (2006). Towards a new paradigm of development: implications for the determinants of international business, Transnational Corporations, Vol.15, No.1.
Helmke G., Levitsky S. (2003). Informal institutions and comparative politics: a research agenda, Working Paper No 307.
Helmke G., Levitsky S. (2006). Informal institutions and democracy: lessons from Latin America, JHU Press 2006.
North D.C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance, Political Economy of Institutions and Decisions, Cambridge, Cambridge University Press.
Прохоров А. П. (2002). Русская модель управления, М.: ЗАО «Журнал Эксперт».
Sobańska-Cwalina, Magdalena (2012). Instytucjonalne uwarunkowania działalności polskich przedsiębiorstw przemysłu materiałów budowlanych na rynkach wschodnich. Rozprawa doktorska. Rękopis, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie.
Williamson O.E. (2000). The New Institutional Economics: Taking Stock, Looking Ahead, “Journal of Economic Literature” Vol. 38.
Dokumenty elektroniczne:
Aidar S. (2018). Kyrgyzstan’s north-south road to corruption A new investigation reveals another side of Chinese infrastructure projects in Central Asia: elite corruption Opendemocracy.net <https://www.opendemocracy.net/en/odr/kyrgyzstans-north-south-road-to-corruption/> [dostęp 21 pazdziernika 2020].
Johns K. i inni (2016). Do the poor pay twice? Impact of Corruption in the Kyrgyz Republic A Poverty and Social Impact Analysis. Openknowledge. Worldbank.org <https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/25283 > [dostęp: 21 października 2020].
Kambarov I. (2020). Japarov’s Many Promises: Can Stability Emerge From Chaos in Kyrgyzstan? TheDiplomat.com <https://thediplomat.com/2020/10/japarovs-many-promises-can-stability-emerge-from-chaos-in-kyrgyzstan/ > [dostęp: 31 pazdziernika 2020].
Официальный сайт Президента Кыргызской Республики (2020). Официальное заявление исполняющего обязанности Президента, Премьер-министра Кыргызской Республики Садыра Жапарова <http://www.president.kg/ru/sobytiya/18071_oficialnoe_zayavlenie_ispolnyayushego_obyazannosti_prezidenta_premer_ministra_kirgizskoy_respubliki_sadira_ghaparova > [dostęp 31 października 2020].
Официальный сайт Президента Кыргызской Республики (2020). Возобновляется деятельность Антикоррупционной службы Государственного комитета национальной безопасности President.kg <http://www.president.kg/ru/sobytiya/18062_vozobnovlyaetsya_deyatelnost_antikorrupcionnoy_slughbi_gosudarstvennogo_komiteta_nacionalnoy_bezopasnosti > [dostęp: 31 października 2020].
Palickova A., Gotev G. (2019). Scandals in Kyrgyzstan highlight dubious Chinese business practices, Euroactiv.com <https://www.euractiv.com/section/central-asia/news/scandals-in-kyrgyzstan-highlight-dubious-chinese-business-practices/ > [dostęp 31 pazdziernika 2020].
South China Morning Post (2019). Scmp.com <https://www.scmp.com/news/world/russia-central-asia/article/3041051/kyrgyzstan-jails-former-pms-over-china-linked-graft >, [dostęp: 21 października 2020].
Sputnik (2020). Звонят моему сыну и предлагают $ 300 тыс за должность — Жапаров Ru.sputnik.kg < https://ru.sputnik.kg/politics/20201020/1050131392/zhaparov-intervyu-al-jazerra-kadry-naznacheniya.html> [dostęp 21 października 2020].
Transparency International (2020). Corruption Perceptions Index 2019 Transparency.org <https://www.transparency.org/files/content/pages/2019_CPI_Report_EN.pdf > [dostęp 21 października 2020].

Magdalena Sobańska-Cwalina Analityk ds. Azji Centralnej, członek Zarządu Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma, doktor nauk ekonomicznych (temat rozprawy doktorskiej: „Instytucjonalne uwarunkowania działalności polskich przedsiębiorstw przemysłu materiałów budowlanych na rynkach wschodnich”). Prywatnie pasjonatka muzyki klasycznej.
czytaj więcej
Tydzień w Azji #45: Tajwan szykuje się do wyborów a Chiny oskarżone o ingerencję
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Obserwacja działań polityków dwóch najważniejszych partii w Stanach Zjednoczonych wskazuje na stopniowe kreowanie się wspólnej percepcji Chin, jako jednego z głównych zagrożeń dla interesów USA na świecie.
Jakub KamińskiRP: Gry wideo z Indii, czyli kto jest lepszy w ludo?
Wygląda na to, że wydawcy starają się na razie wciągnąć jak największą liczbę osób w świat gier wideo. Ci użytkownicy mogą z czasem nabrać apetytu na odważniejsze tytuły.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji: 17+1 w dobie koronawirusa: wnioski z webinaru China-CEEC Think Tank Network
Podczas epidemii COVID-19 Chińczycy nie rezygnują z koordynowania działań stworzonego przez siebie formatu współpracy 17+1. Przedmiotem rozmów, ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną i gospodarczą, stały się polityki i rozwiązania wprowadzone przez poszczególne państwa w tym zakresie.
Patrycja PendrakowskaForbes: Australijskie wybory. Wątpliwy prezent na platynowy jubileusz Elżbiety II
Nowy rząd lewicy na antypodach obiecuje wiele zmian. Nieco niespodziewanie i tylnymi drzwiami wróciła jednak zapomniana sprawa ustroju: czy Australia stanie się republiką?
Krzysztof ZalewskiBądź na bieżąco. Newsletter Instytutu Boyma to wysyłany raz w miesiącu zbiór najważniejszych artykułów, analiz i wydarzeń związanych z polityką, gospodarką i innowacjami w państwach rozwijających się, ze szczególnym naciskiem na Azję
Azjatech #7: Chiny rozwijają inteligentne technologie identyfikacji ludzi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze najświeższe wiadomości o technologiach z Chin, Izraela oraz Tajlandii.
Azjatech #129: Południowokoreański precedens Google
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #34: Nowy sposób na walkę z komarami
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #199: Drogi Niemiec i Chin zaczynają się rozchodzić
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Czego nie wiemy o rewolcie w Kazachstanie?
Zamieszki w najbogatszym i jednocześnie dotychczas najbardziej stabilnym kraju Azji Środkowej były zaskakujące dla olbrzymiej większości ekspertów. Jeszcze dziwniejsze jest to, że po dwóch tygodniach od rozpoczęcia protestów tak mało wiadomo o powodach, przebiegu i skutkach kryzysu
Magdalena Sobańska-CwalinaZ ponad 2500 błękitnymi hełmami obecnie w służbie czynnej, z tym 13 na kluczowych stanowiskach dowódczych, Państwo Środka jest najliczniejszym uczestnikiem misji pokojowych ONZ spośród stałych członków RB ONZ.
Waldemar JaszczykPeace and development as the call of our day again face severe challenges on a global scale, with more prominent instability, uncertainty and complexity
Yiwei WangPolityka (pro?)rodzinna Państwa Środka
Problem demograficzny Państwa Środka stał się głównym wyzwaniem dla XXI-wiecznej polityki wewnętrznej kraju. Rząd chiński od 2015 roku, po całkowitym wycofaniu się z polityki jednego dziecka, próbuje spowolnić kryzys demograficzny i idące za nim negatywne skutki, jednak działania te pozostają niewystarczające i nie satysfakcjonują potencjalnych przyszłych rodziców.
Sandra Krawczyszyn-SzczotkaRP: Kiedy nowozelandzki kiwi trafi bez cła na polskie stoły?
W połowie lutego br. Komisja Europejska przesłała do Rady projekt decyzji w sprawie zawarcia układu o wolnym handlu z Nową Zelandią. Umowa ta, gdy już wejdzie w życie, będzie miała znaczenie dla polskich przedsiębiorców, szczególnie z sektora rolnego.
Krzysztof ZalewskiKryzys kina niezależnego w Korei?
W 2015 roku za sprawą sukcesów takich blockbasterów jak Weteran (베테랑, Ryoo Seung-wan ) i Zabójstwo (암살, Choi Dong-hoon) Korea po raz kolejny pobiła swój rekord przychodów w box office. W zeszłym roku padł również rekord w historii kraju pod względem wyprodukowanych filmów. W seulskiej fabryce snów powstało aż 1208 obrazów. Kolejne rekordy sprawiają wrażenie dynamicznego […]
Roman HusarskiTydzień w Azji #300: USA i Chiny na kursie kolizyjnym. Donald Trump dolewa oliwy do ognia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #43: Hakerzy dochodzą do głosu na międzynarodowych rynkach
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Zjednoczenie oczami Złego Chłopca
Ludzie zawodzą nad moimi filmami, bo odsłaniają „genitalia”, które wszyscy chcą schować. Kim Ki Duk Temat zjednoczenia Korei Południowej i Północnej na trwale gości w dyskursie politycznym i społecznym Półwyspu Koreańskiego. Nic nie wskazuje na to, by rozdzielony naród miał się w najbliższym czasie połączyć, ale artyści nie dają zapomnieć społeczeństwu o ciągle aktualnym problemie. […]
Roman HusarskiAzjatech #24: Skuter Gogoro symbolem sukcesów tajwańskich start-upów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Chiński renesans: spotkanie autorskie z profesorem Bogdanem Góralczykiem
Serdecznie zapraszamy na spotkanie z prof. Bogdanem Góralczykiem, który już w najbliższy czwartek, 27 czerwca, opowie o chińskiej transformacji oraz o tym jak kształtuje się przyszłość światowego ładu wobec rosnącej siły Państwa Środka na arenie międzynarodowej,
Tydzień w Azji #122: Niezrównoważone ożywienie gospodarcze w Chinach budzi obawy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #36: Fińska technologia ociepli kazachskie samochody
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #22: Pojazd elektryczny za 3 tysiące dolarów z Uzbekistanu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.