Publicystyka

„Śmierć generała Sulejmaniego to deklaracja wojny”

Śmierć generała Ghosema Sulejmaniego to prawdopodobnie najważniejszy polityczny zamach XXI w., który jeszcze bardziej komplikuje niezwykle napiętą sytuację w regionie Bliskiego Wschodu. To także wizerunkowa porażka władz w Teheranie, która nie będzie jednak łatwa do wykorzystania dla administracji Donalda Trumpa.

Instytut Boyma 03.01.2020

W nocy z czwartku na piątek Amerykanie ostrzelali przy pomocy dronów konwój poruszający się na lotnisku w irackim Bagdadzie, wskutek czego śmierć ponieśli dowódca irańskiej brygady al-Kuds generał Ghosem Sulejmani oraz Abu Mahdi al-Muhandis, iracki przywódca podległych Teheranowi Sił Mobilizacji Ludowej. Najwyższy przywódca Iranu Ali Chamenei ogłosił trzydniową żałobę narodową oraz zagroził „surową zemstą, która czeka na kryminalistów” odpowiedzialnych za zamach.

Generał Sulejmani był drugą najważniejszą osobą w państwie po najwyższym przywódcy Alim Chamenei. Jako dowódca brygady al-Kuds, funkcjonującej w ramach Korpusu Strażników Rewolucji jednostki odpowiedzialny był m.in. za utrzymywanie skomplikowanej sieci sojuszy łączących Teheran ze sprzymierzonymi organizacjami w Iraku, Syrii, Libanie i Jemenie. To on w dużej mierze odpowiedzialny był za zagospodarowanie gniewu irackich szyitów, którzy po obaleniu Saddama Husajna zaczęli organizować się w związane z Teheranem bojówki walczące ze stacjonującymi w Iraku siłami armii amerykańskiej. W ostatnich latach generał Sulejmani cieszył się w Iranie ogromną popularnością, a jego walka z tzw. Państwem Islamskim w Iraku i Syrii zyskiwała mu szacunek nawet niechętnych władzy Irańczyków.

Fenomen generała Sulejmaniego to efekt nie tylko sprawnych działań propagandowych władz, ale także wyczerpania się pewnego modelu legitymacji politycznej, który przez lata pozwalał rządzić duchownym w relatywnym spokoju. Choć zdecydowanie konserwatywny i wierny władzom Republiki Islamskiej, Sulejmani był w Iranie niezwykle popularny – rzadko wypowiadał się na bieżące tematy polityczne, miał wizerunek patrioty zaangażowanego w obronę kraju przed ekstremistycznymi organizacjami sunnickimi, z którymi Teheran od lat walczy w regionalnych konfliktach. Choć w ostatnich latach pojawiało się coraz więcej domysłów o jeszcze większej roli, jaką Strażnicy Rewolucji mieliby odgrywać po śmierci Chamenejego, sam Sulejmani nie wyrażał (przynajmniej otwarcie) ambicji politycznych.

Okoliczności i czas śmierci generała to cios w tworzoną przez Teheran narrację o sprawności irańskich służb. Decyzja o zabiciu Sulejmaniego, wydana w dzień po szturmie popieranych przez Teheran irackich szyitów na ambasadę amerykańską w Bagdadzie sugeruje, że Amerykanie od dawna czekali na dogodny moment do ataku. Choć decyzję prezydenta USA Donalda Trumpa łatwo skrytykować jako krótkowzroczną, na jej dalsze konsekwencje będziemy musieli poczekać. Mimo ogromnych emocji towarzyszącym atakowi w Bagdadzie wybuch pełnoskalowej amerykańsko-irańskiej wojny wciąż pozostaje mało prawdopodobny ze względu na ogromną dysproporcję sił (o czym dyskutowaliśmy na jednym ze spotkań zorganizowanych przez Instytut Boyma i Ośrodek Badań Azji w listopadzie). Moskwa i Pekin, niechętne dalszej eskalacji w rejonie Zatoki Perskiej, będą naciskać Irańczyków na zachowanie wstrzemięźliwości. Niemal pewny jest jednak odwet wojskowy na amerykańskie interesy w regionie. W oczekiwaniu na dalszą eskalację Amerykanie już dziś zawiesili funkcjonowanie swojej ambasady w Bagdadzie i wezwali wszystkich swoich obywateli do opuszczenia kraju oraz, jak informuje Newsweek, rozpoczęli relokację części wojsk. Mobilizację wojskową zarządził premier Izraela, oczekując ataków ze strony sprzymierzonego z Iranem libańskiego Hezbollahu.

W dłuższej perspektywie śmierć generała Sulejmaniego prawdopodobnie jeszcze bardziej przyśpieszy proces konsolidacji władzy w rękach twardogłowych polityków i sprzymierzonych z nimi Strażników Rewolucji, którzy już dziś w dużej mierze kontrolują kluczowe gałęzie gospodarki, część prasy oraz współtworzą politykę zagraniczną państwa niezależnie od instytucji wybieranych w wyborach. Pod znakiem zapytania stoją także dalsze negocjacje wokół programu nuklearnego (o których pisaliśmy w naszym raporcie „Wyzwania w Azji”). Niezwykle trudno wyobrazić sobie dziś jakiekolwiek ustępstwa ze strony Teheranu w kwestii ograniczenia swojego zaangażowania w regionie.

Gdy irańscy przywódcy od miesięcy konsekwentnie zwiększali napięcie w regionie – m.in. zestrzeliwując amerykańskiego drona nad Zatoką Perską, czy atakując saudyjską rafinerię w Bukajk, Amerykanie czekali. Dziś rano powiedzieli „sprawdzam”. Odpowiedź na zabicie generała Sulajmaniego będzie więc dla rządzących w Teheranie sprawdzianem – nie tylko ich możliwości militarnych, ale przede wszystkim – politycznych kalkulacji działań. Na dalszy rozwój wydarzeń z pewnością nie będziemy musieli długo czekać.

Zdjęcie: Pixabay

Antoni Jakubowski

Analityk ds. Iranu i Bliskiego Wschodu. Student iranistyki i psychologii na Uniwersytecie Warszawskim, wcześniej również stypendysta na Université Paris Nanterre. W przeszłości koordynator programów edukacyjnych oraz targów biznesowych. Interesuje się Bliskim Wschodem, współczesną filozofią irańską oraz urbanistyką.

czytaj więcej

Azjatech #111: Nawigacja niesatelitarna dla japońskich pojazdów autonomicznych

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Korea Południowa w uścisku czeboli – ciemna strona cudu nad rzeką Han

Korea Południowa uznawana jest za jeden z najbardziej spektakularnych przypadków rozwoju gospodarczego ostatniego stulecia. Gdy w 1953 r. państwo to powstawało ze zgliszczy wojny domowej, a jednym z kluczowych wyzwań stojących przed Koreańczykami było wyżywienie ocalałych, mało kto wyobrażał sobie, że kilkadziesiąt lat później powstanie w tym miejscu jedna z największych i najbardziej innowacyjnych gospodarek świata. 

Tydzień w Azji #155: Czy szczyt potęgi Chiny mają już za sobą?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Peace is a precondition for LiFE. How systemic conflicts endanger developmental goals

The G20 can play a pivotal role in dealing with the mounting global challenges by proposing policy coordination and solutions disincentivising armed conflicts.

Azjatech #183: Tajwan traci swoją krzemową tarczę ochronną?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

COVID-19 w Hongkongu: między sukcesem społecznym a napięciem politycznym

W Hongkongu po roku wyniszczających dla miasta demonstracjach antyrządowych nastąpił krótki okres wyciszenia spowodowany pandemią COVID-19. Pomimo sukcesu metropolii w walce z koronawirusem, pandemia okazuje się być elementem pogłębiającym nie tylko kryzys gospodarczy, ale i kryzys zaufania wobec rządu.

Azjatech #224: Dwa kraje już korzystają na rozwodzie Zachodu z Chinami

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Czy wyniki ekonomiczne uzbeckiej gospodarki przyciągną inwestorów?

Uzbekistan systematycznie zaskakuje kolejnymi inicjatywami i inwestycjami gospodarczymi. Po rozpoczęciu budowy największej na świecie farmy wiatrowej i wielu innych inwestycji w odnawialne źródła energii, kraj może pochwalić się kolejnym krokiem na drodze promowania zielonych technologii.

Azjatech #145: Wodorowy vs. elektryk. Szykuje się starcie motoryzacyjnych gigantów

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

III Kongres Gospodarczy Europy Centralnej i Wschodniej

W dniach 29-31 maja 2019 roku w hali PTAK Expo w Nadarzynie k. Warszawy odbędzie się trzecia edycja Kongresu Gospodarczego Europy Centralnej i Wschodniej. Zgromadzeni eksperci poruszą zagadnienia z zakresu m.in. międzynarodowej współpracy gospodarczej i naukowej, e-commerce, innowacji, logistyki, turystyki i samorządu.

Tydzień w Azji: Lider Samsunga wraca do więzienia. Kryzys przywództwa w jednej z największych firm technologicznych na świecie

W połowie stycznia bieżącego roku światowe media obiegła informacja, że Lee Jae-yong, wiceprezes i faktyczny lider konglomeratu Samsung, został skazany przez sąd w Seulu na dwa i pół roku bezwzględnego pozbawienia wolności.

Roman Husarski o swojej najnowszej książce poświęconej Korei Południowej

W najnowszym podcaście Iga Bielawska rozmawia z autorem "Kraju niespokojnego poranka", książki o Korei Południowej, której premiera już wkrótce!

Forbes: Australijskie wybory. Wątpliwy prezent na platynowy jubileusz Elżbiety II

Nowy rząd lewicy na antypodach obiecuje wiele zmian. Nieco niespodziewanie i tylnymi drzwiami wróciła jednak zapomniana sprawa ustroju: czy Australia stanie się republiką?

Azjatech #165: USA i Chiny ścigają się o to, kto ochroni Ziemię

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #48: Jak walczyć z epidemią i nie naruszać prywatności?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #127: Ofensywa OZE na Wschodzie. Kazachstan liderem

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Podcasty „Dziesiątki z Boymem” dostępne do odsłuchu na Spotify

"Dziesiątka z Boymem" to seria dziesięciominutowych podcastów tworzonych z naszymi ekspertami. Opowiadamy w nich o procesach i wydarzeniach w Azji, które mają globalne znaczenie.

Forbes: Swatanie po indyjsku. Jak współcześni Indusi kojarzą się w pary

W Indiach mówi się, że istnieją dwa rodzaje małżeństw: zwykłe i z miłości. Jeżeli wierzyć statystykom, w największym państwie subkontynentu aranżowanych jest aż 90 proc. związków matrymonialnych. Indie to także kraj o jednym z najniższych wskaźników rozwodów na świecie...

Azjatech #34: Nowy sposób na walkę z komarami

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Indyjski Okrągły Stół: raport ze spotkania 9 marca

Przedstawiamy raport ze spotkania 9 marca: "Indyjski okrągły stół - wyzwania i szanse Polski na Subkontynencie". Raport powstał w oparciu o wnioski z dyskusji z przedstawicielami świata biznesu, administracji publicznej i think-tanków, którzy w niemal zgodnej opinii przedsiębiorców Subkontynent pozostaje obiecującym, lecz trudnym terenem dla polskich firm.

Tydzień w Azji #265: W uwielbianym przez Polaków kraju toczy się gra o tron

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Taiwanese Perceptions of Russia’s Ukraine war

Since the invasion of Ukraine, the Taiwanese government remained committed to its position of condemnation for Russia, humanitarian support for Ukraine, and deep appreciation and admiration for the Ukrainian people’s will to defy power, resist aggression, and defend their nation.

Tydzień w Azji #206: Chinom grozi exodus miliarderów

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #85: Kolejny sukces Chin w budowie maszyn kwantowych

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.