W nocy z czwartku na piątek Amerykanie ostrzelali przy pomocy dronów konwój poruszający się na lotnisku w irackim Bagdadzie, wskutek czego śmierć ponieśli dowódca irańskiej brygady al-Kuds generał Ghosem Sulejmani oraz Abu Mahdi al-Muhandis, iracki przywódca podległych Teheranowi Sił Mobilizacji Ludowej. Najwyższy przywódca Iranu Ali Chamenei ogłosił trzydniową żałobę narodową oraz zagroził „surową zemstą, która czeka na kryminalistów” odpowiedzialnych za zamach.
Generał Sulejmani był drugą najważniejszą osobą w państwie po najwyższym przywódcy Alim Chamenei. Jako dowódca brygady al-Kuds, funkcjonującej w ramach Korpusu Strażników Rewolucji jednostki odpowiedzialny był m.in. za utrzymywanie skomplikowanej sieci sojuszy łączących Teheran ze sprzymierzonymi organizacjami w Iraku, Syrii, Libanie i Jemenie. To on w dużej mierze odpowiedzialny był za zagospodarowanie gniewu irackich szyitów, którzy po obaleniu Saddama Husajna zaczęli organizować się w związane z Teheranem bojówki walczące ze stacjonującymi w Iraku siłami armii amerykańskiej. W ostatnich latach generał Sulejmani cieszył się w Iranie ogromną popularnością, a jego walka z tzw. Państwem Islamskim w Iraku i Syrii zyskiwała mu szacunek nawet niechętnych władzy Irańczyków.
Fenomen generała Sulejmaniego to efekt nie tylko sprawnych działań propagandowych władz, ale także wyczerpania się pewnego modelu legitymacji politycznej, który przez lata pozwalał rządzić duchownym w relatywnym spokoju. Choć zdecydowanie konserwatywny i wierny władzom Republiki Islamskiej, Sulejmani był w Iranie niezwykle popularny – rzadko wypowiadał się na bieżące tematy polityczne, miał wizerunek patrioty zaangażowanego w obronę kraju przed ekstremistycznymi organizacjami sunnickimi, z którymi Teheran od lat walczy w regionalnych konfliktach. Choć w ostatnich latach pojawiało się coraz więcej domysłów o jeszcze większej roli, jaką Strażnicy Rewolucji mieliby odgrywać po śmierci Chamenejego, sam Sulejmani nie wyrażał (przynajmniej otwarcie) ambicji politycznych.
Okoliczności i czas śmierci generała to cios w tworzoną przez Teheran narrację o sprawności irańskich służb. Decyzja o zabiciu Sulejmaniego, wydana w dzień po szturmie popieranych przez Teheran irackich szyitów na ambasadę amerykańską w Bagdadzie sugeruje, że Amerykanie od dawna czekali na dogodny moment do ataku. Choć decyzję prezydenta USA Donalda Trumpa łatwo skrytykować jako krótkowzroczną, na jej dalsze konsekwencje będziemy musieli poczekać. Mimo ogromnych emocji towarzyszącym atakowi w Bagdadzie wybuch pełnoskalowej amerykańsko-irańskiej wojny wciąż pozostaje mało prawdopodobny ze względu na ogromną dysproporcję sił (o czym dyskutowaliśmy na jednym ze spotkań zorganizowanych przez Instytut Boyma i Ośrodek Badań Azji w listopadzie). Moskwa i Pekin, niechętne dalszej eskalacji w rejonie Zatoki Perskiej, będą naciskać Irańczyków na zachowanie wstrzemięźliwości. Niemal pewny jest jednak odwet wojskowy na amerykańskie interesy w regionie. W oczekiwaniu na dalszą eskalację Amerykanie już dziś zawiesili funkcjonowanie swojej ambasady w Bagdadzie i wezwali wszystkich swoich obywateli do opuszczenia kraju oraz, jak informuje Newsweek, rozpoczęli relokację części wojsk. Mobilizację wojskową zarządził premier Izraela, oczekując ataków ze strony sprzymierzonego z Iranem libańskiego Hezbollahu.
W dłuższej perspektywie śmierć generała Sulejmaniego prawdopodobnie jeszcze bardziej przyśpieszy proces konsolidacji władzy w rękach twardogłowych polityków i sprzymierzonych z nimi Strażników Rewolucji, którzy już dziś w dużej mierze kontrolują kluczowe gałęzie gospodarki, część prasy oraz współtworzą politykę zagraniczną państwa niezależnie od instytucji wybieranych w wyborach. Pod znakiem zapytania stoją także dalsze negocjacje wokół programu nuklearnego (o których pisaliśmy w naszym raporcie „Wyzwania w Azji”). Niezwykle trudno wyobrazić sobie dziś jakiekolwiek ustępstwa ze strony Teheranu w kwestii ograniczenia swojego zaangażowania w regionie.
Gdy irańscy przywódcy od miesięcy konsekwentnie zwiększali napięcie w regionie – m.in. zestrzeliwując amerykańskiego drona nad Zatoką Perską, czy atakując saudyjską rafinerię w Bukajk, Amerykanie czekali. Dziś rano powiedzieli „sprawdzam”. Odpowiedź na zabicie generała Sulajmaniego będzie więc dla rządzących w Teheranie sprawdzianem – nie tylko ich możliwości militarnych, ale przede wszystkim – politycznych kalkulacji działań. Na dalszy rozwój wydarzeń z pewnością nie będziemy musieli długo czekać.
Zdjęcie: Pixabay
Antoni Jakubowski Analityk ds. Iranu i Bliskiego Wschodu. Student iranistyki i psychologii na Uniwersytecie Warszawskim, wcześniej również stypendysta na Université Paris Nanterre. W przeszłości koordynator programów edukacyjnych oraz targów biznesowych. Interesuje się Bliskim Wschodem, współczesną filozofią irańską oraz urbanistyką.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Azjatech #83: Huawei szykuje rewolucję w fotografii mobilnej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Uzbekistan zachęca polskie firmy do udziału w prywatyzacji
– Uzbekistan jest ważnym i perspektywicznym partnerem gospodarczym Polski w Azji Centralnej. Główne atuty tego kraju to dynamiczne i młode społeczeństwo, bogate zasoby naturalne oraz determinacja władz w zakresie poprawy klimatu inwestycyjnego – stwierdził Robert Tomanek, wiceminister rozwoju, pracy i technologii.
Magdalena Sobańska-CwalinaWspółpraca z Kazachstanem w praktyce
Wywiad z Panem Piotrem Guzowskim – Prezesem Polsko-Kazachstańskiej Izby Handlowo-Przemysłowej.
Magdalena Sobańska-CwalinaAzjatech #29: Prawie pół miliona urządzeń 5G sprzedanych w Chinach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
A letter from the Adam Institute in Jerusalem
This letter is part of our series on the Voices from Asia. We share our platform with Dr. Uki Maroshek-Klarman who serves as the Executive Director at the Adam Institute for Democracy and Peace in Jerusalem, Israel.
Uki Maroshek-KlarmanTydzień w Azji #75: Japonia chce wspierać turystykę, ale plan blokują podejrzenia korupcyjne
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #170: Antykorupcyjna ofensywa prezydenta Tokajewa
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Inna epidemia, czyli kryzys zdrowia psychicznego w Indiach
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia ponad 90 milionów Indusów cierpi na zaburzenia psychiczne. (...) Dotyka to szczególnie młodych mieszkańców Subkontynentu. Jak podaje Lancet Global Health w 2016 r. główną przyczyną śmierci w Indiach wśród osób w przedziale wiekowym 15-39 lat było samobójstwo.
Iga BielawskaTydzień w Azji #247: Ten kraj umiejętnie balansuje między USA i Chinami. Ma asa w rękawie
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Rosnący w czasie pandemii wpływ gigantów technologicznych i platform cyfrowych budzi poczucie konieczności działania wśród decydentów politycznych na całym świecie. Stany Zjednoczone, Unia Europejska i Chiny szukają dróg mających na celu zmniejszenie wpływu wielkich graczy dominujących na rynku i uzyskujących zbyt duży wpływ na życie społeczne i gospodarcze
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji: Bogini COVID-19, czyli indyjski sposób na koronawirusa
Masowe rozprzestrzenianie się koronawirusa sprawiło, że w wielu krajach trwa wyścig z czasem, którego zwieńczeniem ma być stworzenie szczepionki na tę chorobę. Bez niej wiele społeczności żyje w lęku przed pandemią i poszukuje odpowiedzi na kryzys, która odwołuje się do zamierzchłych praktyk i wierzeń.
Iga BielawskaTydzień w Azji #251: Ruszyła wyborcza machina w najludniejszym kraju świata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kirgistan. Od ułomnej demokracji do współczesnego chanatu?
Celem niniejszego opracowania jest przybliżenie wydarzeń, które zapoczątkowały rozruchy społeczne w 2020 r. i w konsekwencji wyniosły do władzy stosunkowo mało znanego polityka, jakim był wtedy Sadyra Żaparowa.
Jerzy OlędzkiTradycyjny lek czy groźny narkotyk? Marihuana w Korei Południowej
Pod koniec 2018 roku w Korei Południowej wprowadzono do obrotu leki na bazie konopi (Cannabis sativa, Cannabis indica). Korea jest pierwszym krajem w konserwatywnej pod tym względem Azji Wschodniej, który odważył się na taki krok. Pacjenci muszą jednak mierzyć się z uciążliwym prawem, wysokimi cenami i przede wszystkim silną stygmatyzacją społeczną.
Roman Husarski„Zachowanie twarzy” w dyplomacji ASEAN
(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.
Anna GrzywaczTydzień w Azji #37: Dżokej schodzi z konia, czyli co dalej z Hongkongiem?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
#Azjatech 52: Bez portfela, bez karty, bez kodu. Kolejny etap cyfrowej rewolucji w Korei
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #156: 14 rund rozmów bez przełomu. Czy Indie i Chiny się dogadają?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Ekspansja zagraniczna bez wychodzenia z biura
O zmianach w podejściu do wspierania ekspansji zagranicznej polskich spółek z Januszem Władyczakiem, prezesem KUKE, rozmawia Krzysztof M. Zalewski.
Krzysztof ZalewskiRP: Turkmenistan coraz mocniej pogrąża się w kryzysie
Optymistyczne prognozy dla gospodarek Azji Centralnej zdają się nie dotyczyć Turkmenistanu, którego polityka neutralności i izolacjonizmu doprowadziła do kryzysu. Aszchabad skutecznie blokuje informacje o stanie gospodarki, więc wszelkie analizy opierają się na danych szacunkowych.
Jerzy OlędzkiAzja Centralna – czy pandemia ma szansę wzmocnić regionalne spoiwa?
Czy okres bezpośrednio poprzedzający pandemię COVID-19 pozwolił na wykształcenie się trwałego trendu na współpracę wewnątrzregionalną, który miałby szanse ulec wzmocnieniu w konsekwencji pandemii?
Michał ChabrosRP: Rośnie ryzyko inwestycyjne w Azji Centralnej
Trudny okres dla globalnej gospodarki odbił się negatywnie na gospodarkach krajów Azji Centralnej, znacząco spowalniając wzrost dwóch regionalnych „parowozów” Kazachstanu i Uzbekistanu.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji: 17+1 w dobie koronawirusa: wnioski z webinaru China-CEEC Think Tank Network
Podczas epidemii COVID-19 Chińczycy nie rezygnują z koordynowania działań stworzonego przez siebie formatu współpracy 17+1. Przedmiotem rozmów, ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną i gospodarczą, stały się polityki i rozwiązania wprowadzone przez poszczególne państwa w tym zakresie.
Patrycja PendrakowskaKwartalnik Boyma – nr 4 (14)/2022
W nowym numerze Kwartalnika Boyma zapraszamy do lektury tekstów poświęconych skutkom funkcjonowania Nowego Jedwabnego Szlaku dla Polski i świata, a także wywiadu wokół książki "Spór o Koreę. Rola USA i Chin w kształtowaniu bezpieczeństwa międzynarodowego na Półwyspie Koreańskim” Oskara Pietrewicza.