W nocy z czwartku na piątek Amerykanie ostrzelali przy pomocy dronów konwój poruszający się na lotnisku w irackim Bagdadzie, wskutek czego śmierć ponieśli dowódca irańskiej brygady al-Kuds generał Ghosem Sulejmani oraz Abu Mahdi al-Muhandis, iracki przywódca podległych Teheranowi Sił Mobilizacji Ludowej. Najwyższy przywódca Iranu Ali Chamenei ogłosił trzydniową żałobę narodową oraz zagroził „surową zemstą, która czeka na kryminalistów” odpowiedzialnych za zamach.
Generał Sulejmani był drugą najważniejszą osobą w państwie po najwyższym przywódcy Alim Chamenei. Jako dowódca brygady al-Kuds, funkcjonującej w ramach Korpusu Strażników Rewolucji jednostki odpowiedzialny był m.in. za utrzymywanie skomplikowanej sieci sojuszy łączących Teheran ze sprzymierzonymi organizacjami w Iraku, Syrii, Libanie i Jemenie. To on w dużej mierze odpowiedzialny był za zagospodarowanie gniewu irackich szyitów, którzy po obaleniu Saddama Husajna zaczęli organizować się w związane z Teheranem bojówki walczące ze stacjonującymi w Iraku siłami armii amerykańskiej. W ostatnich latach generał Sulejmani cieszył się w Iranie ogromną popularnością, a jego walka z tzw. Państwem Islamskim w Iraku i Syrii zyskiwała mu szacunek nawet niechętnych władzy Irańczyków.
Fenomen generała Sulejmaniego to efekt nie tylko sprawnych działań propagandowych władz, ale także wyczerpania się pewnego modelu legitymacji politycznej, który przez lata pozwalał rządzić duchownym w relatywnym spokoju. Choć zdecydowanie konserwatywny i wierny władzom Republiki Islamskiej, Sulejmani był w Iranie niezwykle popularny – rzadko wypowiadał się na bieżące tematy polityczne, miał wizerunek patrioty zaangażowanego w obronę kraju przed ekstremistycznymi organizacjami sunnickimi, z którymi Teheran od lat walczy w regionalnych konfliktach. Choć w ostatnich latach pojawiało się coraz więcej domysłów o jeszcze większej roli, jaką Strażnicy Rewolucji mieliby odgrywać po śmierci Chamenejego, sam Sulejmani nie wyrażał (przynajmniej otwarcie) ambicji politycznych.
Okoliczności i czas śmierci generała to cios w tworzoną przez Teheran narrację o sprawności irańskich służb. Decyzja o zabiciu Sulejmaniego, wydana w dzień po szturmie popieranych przez Teheran irackich szyitów na ambasadę amerykańską w Bagdadzie sugeruje, że Amerykanie od dawna czekali na dogodny moment do ataku. Choć decyzję prezydenta USA Donalda Trumpa łatwo skrytykować jako krótkowzroczną, na jej dalsze konsekwencje będziemy musieli poczekać. Mimo ogromnych emocji towarzyszącym atakowi w Bagdadzie wybuch pełnoskalowej amerykańsko-irańskiej wojny wciąż pozostaje mało prawdopodobny ze względu na ogromną dysproporcję sił (o czym dyskutowaliśmy na jednym ze spotkań zorganizowanych przez Instytut Boyma i Ośrodek Badań Azji w listopadzie). Moskwa i Pekin, niechętne dalszej eskalacji w rejonie Zatoki Perskiej, będą naciskać Irańczyków na zachowanie wstrzemięźliwości. Niemal pewny jest jednak odwet wojskowy na amerykańskie interesy w regionie. W oczekiwaniu na dalszą eskalację Amerykanie już dziś zawiesili funkcjonowanie swojej ambasady w Bagdadzie i wezwali wszystkich swoich obywateli do opuszczenia kraju oraz, jak informuje Newsweek, rozpoczęli relokację części wojsk. Mobilizację wojskową zarządził premier Izraela, oczekując ataków ze strony sprzymierzonego z Iranem libańskiego Hezbollahu.
W dłuższej perspektywie śmierć generała Sulejmaniego prawdopodobnie jeszcze bardziej przyśpieszy proces konsolidacji władzy w rękach twardogłowych polityków i sprzymierzonych z nimi Strażników Rewolucji, którzy już dziś w dużej mierze kontrolują kluczowe gałęzie gospodarki, część prasy oraz współtworzą politykę zagraniczną państwa niezależnie od instytucji wybieranych w wyborach. Pod znakiem zapytania stoją także dalsze negocjacje wokół programu nuklearnego (o których pisaliśmy w naszym raporcie „Wyzwania w Azji”). Niezwykle trudno wyobrazić sobie dziś jakiekolwiek ustępstwa ze strony Teheranu w kwestii ograniczenia swojego zaangażowania w regionie.
Gdy irańscy przywódcy od miesięcy konsekwentnie zwiększali napięcie w regionie – m.in. zestrzeliwując amerykańskiego drona nad Zatoką Perską, czy atakując saudyjską rafinerię w Bukajk, Amerykanie czekali. Dziś rano powiedzieli „sprawdzam”. Odpowiedź na zabicie generała Sulajmaniego będzie więc dla rządzących w Teheranie sprawdzianem – nie tylko ich możliwości militarnych, ale przede wszystkim – politycznych kalkulacji działań. Na dalszy rozwój wydarzeń z pewnością nie będziemy musieli długo czekać.
Zdjęcie: Pixabay
Antoni Jakubowski Analityk ds. Iranu i Bliskiego Wschodu. Student iranistyki i psychologii na Uniwersytecie Warszawskim, wcześniej również stypendysta na Université Paris Nanterre. W przeszłości koordynator programów edukacyjnych oraz targów biznesowych. Interesuje się Bliskim Wschodem, współczesną filozofią irańską oraz urbanistyką.
czytaj więcej
Sprawa Morza Południowochińskiego to jeden z najbardziej istotnych punktów zapalnych w regionie Azji i Pacyfiku, obszar niezwykle ważny w sensie strategicznym i gospodarczym dla państw graniczących z akwenem, a także dla największych światowych mocarstw – USA i Chin.
Tydzień w Azji #102: Nowy korytarz transportowy w Azji. W tle polskie interesy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości
Tydzień w Azji #205: Japonia zwiększa wydatki na obronę i szuka na to pieniędzy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: „China exit”. Międzynarodowi giganci przegrywają walkę o chińskiego konsumenta
W czerwcu Kindle, serwis oferujący czytniki do e-booków oraz platforma sprzedaży książek elektronicznych, ogłosiła stopniowe wycofanie się z chińskiego rynku. Decyzja platformy ze stajni amerykańskiego Amazona to już kolejny głośny „China exit” międzynarodowego giganta z branży cyfrowej.
Sabina RakoczyAzjatech #158: Najpopularniejszy telefon świata będzie produkowany gdzie indziej, niż dotąd
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #66: Japońskie start-upy szukają mocniejszych akumulatorów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #221: Po burzliwym brexicie Londyn żegluje na Ocean Spokojny
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #166: Koreańscy giganci technologiczni znaleźli się w potrzasku
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Patrycja Pendrakowska uczestniczką debaty „USA vs. Chiny jako konflikt o wartości pozaekonomiczne”
Debata zorganizowana została w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Dyplomacji – projektu mającego na celu przybliżenie odbiorcom konkretnych zagadnień z zakresu stosunków międzynarodowych...
Patrycja PendrakowskaZ okazji Dnia Kobiet serdecznie zapraszamy do lektury naszego przewodnika dobrych praktyk: "Kobiety w debacie publicznej – jak organizować inkluzywne i merytoryczne dyskusje"
Ada Dyndo„Północnokoreańscy pracownicy w Polsce” – nagranie ze spotkania z dr Nicolasem Levim
Zapraszamy do obejrzenia nagrania ze spotkania dotyczącego raportu Nicolasa Leviego "A statistical analysis of the North Korean overseas laborers in Poland during the period 2000-2017".
Forbes: Bezrobocie, kryzys i widmo wojny. Czy to koniec „chińskiego cudu”?
Słabe ożywienie gospodarcze po zniesieniu drakońskiej polityki zero covid, pełzający kryzys na rynku nieruchomości, który może rozlać się na inne sektory gospodarki. Czy to koniec ery szybkiego wzrostu Państwa Środka?
Paweł BehrendtForbes: Xi Jinping, Putin i polskie 5G. Korzyści dla Polski płynące z chińskiego rynku to mit
W obliczu wojny w Ukrainie i deklaratywnie „neutralnej”, ale w praktyce często przychylnej Moskwie polityce Chin coraz większą wagę należy przykładać do doboru partnerów handlowych.
Patrycja PendrakowskaRP: W poszukiwaniu alternatywnych szlaków dystrybucji pomiędzy Azją a Europą
Dotychczasowe lądowe szlaki handlowe łączące wiodące gospodarki azjatyckie - Chiny, Koreę i Japonię z Europą prowadziły przez Azję Centralną, Rosję i Ukrainę. Agresja Rosji na Ukrainę to zmieniła. Jakie są alternatywy i czy Polska na tym straci?
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji #223: Wielka chińska izolacja. Przepisy antyszpiegowskie uderzą w inwestorów
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Czy walka o równouprawnienie kobiet w Korei Południowej jest wyjątkowa?
Celem artykułu jest pokazanie walki kobiet południowokoreańskich o równouprawnienie w społeczeństwie, przedstawienie czynników budujących ruch feministyczny, omówienie aktualnego stanu prawnego dotyczącego zabezpieczenia praw kobiet jak również pokazanie rzeczywistej sytuacji zawodowej kobiet w Korei Południowej w 2020 roku.
Wioletta MałotaTydzień w Azji #132: Talibowie z wizytą w Chinach. Co mogą ugrać Chińczycy?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #107: Komuniści otwierają Wietnam
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #122: Niezrównoważone ożywienie gospodarcze w Chinach budzi obawy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azja Centralna: nowe energetyczne rozdanie
Sytuacja energetyczna Azji Centralnej w teorii jest dobra. Bogactwo zasobów naturalnych gazu i ropy w Kazachstanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie oraz system rzeczny umożliwiający pozyskiwanie energii z hydroelektrowni w Kirgistanie i Tadżykistanie wydają się wystarczające dla zapewniania regionowi bezpieczeństwa energetycznego.
Jerzy OlędzkiAzjatech #80: Czy wyobraźnia sztucznej inteligencji dorówna ludzkiej?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kazachsko-białoruskie relacje w cieniu Kremla
Kazachstan i Białoruś od wielu lat stopniowo zacieśniają współpracę na płaszczyźnie politycznej, społecznej oraz gospodarczej i to coraz częściej bez oglądania się na interesy i stanowisko Kremla.
Jerzy Olędzki