Chiny

Chińscy katolicy wychodzą z cienia? Starania Watykanu o zjednoczenie Kościoła

Kiedy w 1989 r. papież Jan Paweł II leciał z wizytą do Korei Południowej, władze chińskie nie zezwoliły na przelot nad terytorium Chińskiej Republiki Ludowej. Papieski samolot musiał wydłużyć trasę przez sowiecką przestrzeń powietrzną. Wielokrotnie podkreślane przez Ojca Świętego pragnienie nawiązania relacji Kościoła z Pekinem i przekucie jej w konkretne formy współpracy zatrzymało się na etapie nieoficjalnych działań na płaszczyźnie dyplomatycznej. 25 lat później Franciszek jako pierwszy w historii papież wysłał telegram z pozdrowieniami dla przywódcy Chin z pokładu samolotu przelatującego nad ChRL.

Instytut Boyma 25.12.2020

Kiedy w 1989 r. papież Jan Paweł II leciał z wizytą do Korei Południowej, władze chińskie nie zezwoliły na przelot nad terytorium Chińskiej Republiki Ludowej. Papieski samolot musiał wydłużyć trasę przez sowiecką przestrzeń powietrzną. Wielokrotnie podkreślane przez Ojca Świętego pragnienie nawiązania relacji Kościoła z Pekinem i przekucie jej w konkretne formy współpracy zatrzymało się na etapie nieoficjalnych działań na płaszczyźnie dyplomatycznej. 25 lat później Franciszek jako pierwszy w historii papież wysłał telegram z pozdrowieniami dla przywódcy Chin z pokładu samolotu przelatującego nad ChRL. 

Dialog przynosi owoce, ale jakie?

Sukcesy i niepowodzenia kościołów chrześcijańskich

Identyfikacja ze związkami religijnymi w kraju silnie doświadczonym przez politykę ateizmu państwowego to zawsze pewne wystąpienie przed szereg. W systemie, gdzie nacisk kładzie się na dostosowanie doktryny marksizmu-leninizmu do chińskiej specyfiki, chrześcijaństwo jest niepożądanym elementem „obcym” zaszczepiającym w ludziach dążenia do wykraczających poza materialne wartości. 

Chętniej sięga się do etyki konfucjanizmu, rodzimego systemu ideologicznego, który posłużył jako punkt odniesienia w postulowanej przez przewodniczącego Hu Jintao w pierwszej dekadzie XXI wieku koncepcji budowy harmonijnego społeczeństwa. Obawy przed nadmiernym wpływem zagranicznych podmiotów na prowadzenie działalności o charakterze religijnym znajdują wyraz w art. 36 Konstytucji ChRL, który wprost nie pozwala na podleganie organizacji oraz spraw religijnych zagranicznej dominacji (Dargas, 2017: 149). 

Mimo niesprzyjającej atmosfery zainteresowanie religią jednak w tej części świata wzrasta, a Chiny nie wydają się być wyjątkiem. Kiedy w Europie mówi się o stagnacji i laicyzacji społeczeństwa, według szacunków Pew Research Center do 2050 r. liczba chrześcijan w regionie Azji i Pacyfiku wzrośnie o około 33% w porównaniu z 2010 r. 

Chrześcijaństwo w Chinach

Krzyż nie wtopił się w chiński krajobraz mimo tego,  że pierwszy okres ewangelizacji Chin najczęściej datuje się już na pierwszą połowę VII wieku (Król, 2017: 74). Wśród badaczy pojawiają się także głosy interpretujące niektóre wczesne wykopaliska jako będące pod wpływem chrześcijańskich motywów, co oznaczałoby że wędrowni misjonarze przybyli do Chin jeszcze wcześniej (Konior, 2019: 26-28). Bezsprzecznie to w okresie dynastii Tang do miasta Xi’an w środkowych Chinach przybyli mnisi syryjscy na czele z biskupem Alopenem. Głoszony przez nich nestorianizm, silnie wyodrębniający dwie natury chrystusowe: ludzką i boską, dzięki tolerancyjnej polityce panującej dynastii rozprzestrzeniał się na inne prowincje.  Nestorianizm nie zapuścił jednak korzeni w chińskim gruncie, czy to z powodu skłonności misjonarzy do promowania chrześcijaństwa monastycznego zamiast ludowego, czy to pod wpływem zmiennych sympatii kolejnych cesarzy, którzy wedle chińskiej koncepcji społeczeństwa  pośredniczyli między niebem a ludem.

Jednak także kultura zachodnia, a z nią chrześcijaństwo, wywierała swój wpływ na Chiny, szczególnie w epoce nowożytnej i nowoczesnej. Stworzenie chrześcijańskiej leksyki religijnej zawdzięczamy  jezuicie Matteo Ricci. Gdy włoski misjonarz zmarł w wieku 58 lat, cesarz Wanli w uznaniu dla jego wyjątkowych zasług zamiast zwyczajowego pochówku na terenie Makau zezwolił na pogrzeb w Pekinie. Tym samym Matteo Ricci został pierwszym obcokrajowcem, który dostąpił tego zaszczytu (Jin Tao, 2010). 

Wysiłek inkulturacji chrześcijaństwa nie był tylko pasmem sukcesów. Oskarżenia pod adresem jezuitów o wypaczanie obrządków i nauki Kościoła (kością niezgody było oddawanie czci przodkom przez Chińczyków) ostatecznie popchnęły papieża Benedykta XIV do napisania w 1742 r. bulli „Ex quo singulari” w której zakazał konwertytom podobnych praktyk.

Wiek XVIII naznaczony jest historią cesarskich dekretów zakazujących krzewienia wiary chrześcijańskiej. Upokarzające warunki nierównoprawnych traktatów pomiędzy światowymi imperiami a niezdolnymi do skutecznego oporu Chinami, pogłębiły nieufność w stosunku do obcokrajowców i utożsamianej z nimi religii. 

Z czasem charakter działań katolickich księży się zmieniał. Dla przykładu, zakonnicy z różnych zgromadzeń w trakcie działań wojennych prowadzonych na terytorium Państwa Środka w I poł. XX wieku wykazywali się jako medycy. Ogólny charakter działalności misjonarzy ewoluował z naukowego, typowego dla wykształconych jezuitów, na duszpasterski, a wiara wrosła w wiejskie środowisko, gdzie przetrwała przyszłe burzliwe wydarzenia. W przededniu przejęcia władzy przez komunistów w Chinach było 134 katolickich biskupów, w tym tylko 26 chińskich, wśród pozostałych zagranicznych znalazło się nawet 2 Polaków. Posługę pełniło ponad 2500 chińskich księży diecezjalnych i zakonnych oraz braci, oraz ponad 2 razy więcej księży i braci z zagranicy (Konior, 2019: 101).

Dwa kościoły w Chinach

Na rozłam na linii Watykan-Pekin nie trzeba było długo czekać. W dwa lata po proklamowaniu Chińskiej Republiki Ludowej przeniesiono nuncjaturę na Tajwan. W tym samym roku utworzono Urząd do Spraw Wyznań, a w 1957 r. powołano Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich (Spadaro, 2019: 15). W oczach komunistów konsekracja biskupów była jaskrawym przykładem wtrącania się Stolicy Apostolskiej w sprawy wewnętrzne kraju i zagrożeniem jego suwerenności. Jeszcze w 1957 r. powołano pierwszych biskupów bez mandatu papieskiego. 

To wyrwanie się spod pieczy Watykanu zapoczątkowało istnienie swoistej schizmy w Kościele chińskim. Pragnące ścisłej kontroli nad zwierzchnikami kościelnymi władze państwowe przez Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich mianowały biskupów nieuznawanych przez Watykan, z kolei Stolica Apostolska dawała przyzwolenie na wyświęcenie swoich kandydatów reprezentujących „podziemny” Kościół. Do 1965 r. Pekin nie zważając na sprzeciwy Watykanu mianował w ten sposób ponad 50 biskupów (Masláková, 2019: 139).

Mimo zamykania miejsc kultu i zakazywania praktyk religijnych w latach 60. katolicy przetrwali, a ich wspólnoty odżyły w czasach reform i gospodarczego otwarcia na świat. Wraz z dopuszczeniem sektora prywatnego do usług i handlu nastąpiło również rozluźnienie na polu religijnym. Wielu biskupów wybranych za aprobatą rządu szukało przyzwolenia Watykanu i uznania ich biskupstwa. 

Pomimo zerwania stosunków dyplomatycznych kontakt między Chinami a Stolicą Świętą był utrzymywany od 1986 r. Jan Paweł II aktywnie opowiadał się za pojednaniem i zjednoczeniem katolików, postawa diametralnie różna od ścieżki obranej przez Piusa XII, który kilkadziesiąt lat wcześniej w materializmie ateistycznym i socjalizmie widział zagrożenie dla chrześcijańskiej wiary. Z kolejnymi pontyfikatami stanowisko Watykanu złagodniało, zaczęto mówić o jednolitym ciele Kościoła i zamknięciu okresu przeciwieństw blokującym pełny rozwój Kościoła katolickiego w Chinach.

Warto zwrócić uwagę, że choć zdarzają się prześladowania chrześcijan, nieoficjalny Kościół chiński nie jest w katakumbach. Już samo nazywanie go „podziemnym” przywołuje skojarzenia rodem z pierwszych wieków chrześcijaństwa i nasuwa obrazy wylęknionych chrześcijan odprawiających msze święte gdzieś w wilgotnych ciemnościach katakumb. Tymczasem katolicy z nieuznawanego Kościoła najczęściej spotykają się w domach członków, przy okazji większych wydarzeń wynajmują sale restauracyjne lub hotelowe. Wspólnoty nieoficjalne czasami funkcjonują w sposób mętny i niejednoznaczny, wiele zależy od sytuacji lokalnej i relacji z miejscowymi urzędnikami. Rząd chiński przez organy kontrolne szczebla lokalnego (Stowarzyszenie Patriotyczne oraz Komisję ds. Wyznań) trzyma rękę na pulsie. Właściwi dla danego miejsca liderzy religijni w razie sprzeciwiania się kierownictwu partyjnemu odsuwani są od obejmowania funkcji w Kościele, o ile jednak nie uderzają w ład społeczny, mogą pozostać w kraju (Shih 2019: 378).

Cena porozumienia

Kamieniem milowym na drodze do normalizacji stosunków Pekin-Watykan, a przez to do możliwego zjednoczenia Kościoła chińskiego, był list Benedykta XVI z 2007 r. do kleru i laikatu w Chinach. Treść dokumentu tchnie jedną myślą – jedność to fundamentalna zasada działalności Kościoła, dlatego papież biorąc pod uwagę szczególną sytuację niektórych biskupów wyświęconych bez zgody Watykanu, na ich prośbę zezwalał na wykonywanie jurysdykcji biskupiej. Co się zaś tyczy biskupów, którzy nie szukali uprawomocnienia swojej pozycji w kontakcie ze Stolicą Apostolską, to o ile otrzymali święcenia z rąk ważnie wyświęconych biskupów i przy zachowaniu ceremoniału, to ich święcenia są ważne, ale bezprawnie udzielone i duchowni ci nie są w jedności z papieżem (Benedykt XVI, 72-74).

Także strona chińska zdaje się obecnie przychylniej patrzeć na intencje Watykanu. Papież Franciszek to osoba spoza Starego Kontynentu, wolna od ciężaru zaszłości imperiów kolonialnych. Nie budzi nieufności, jaką mógł wywoływać papież pochodzący z kraju, gdzie obalono komunistyczne rządy.  

W udzielonym w 2016 r. wywiadzie dla portalu Asia Times papież Franciszek z wielkim szacunkiem i podziwem wypowiadał się na temat bogatej kultury Państwa Środka. Ojciec Święty kładł nacisk na to, by nie izolować Chin, ale angażować się w rozmowę z nimi. Świat Zachodni, Wschodni i Chiny mają wszelkie zdolności utrzymania równowagi pokoju. Papież podkreślił, że środkiem osiągnięcia pokoju nie jest kompromis, który tak jak w przypadku Jałty nie skończył się dobrze, ale dialog. Bez podziałów, ale przy wspólnej odpowiedzialności wszystkich (Sisci, 2016).

Ukoronowaniem pewnego etapu negocjacji jest podpisanie wstępnego porozumienia w 2018 r. regulującego niektóre aspekty organizacji Kościoła w Chinach, szczególnie zapalnej kwestii święceń biskupich. Szczegóły umowy nie zostały ujawnione, ale porozumienie ma gwarantować papieżowi prawo weta wobec kandydatur wysuniętych przez władze państwowe. Podpisanie porozumienia nie jest równoznaczne z nawiązaniem stosunków dyplomatycznych, ale przełamuje wieloletnią stagnację i oziębłość. Równocześnie z ogłoszeniem porozumienia opublikowano informację o utworzeniu nowej diecezji na terytorium Chin oraz zdjęciu ekskomuniki nałożonej na siedmiu biskupów (AsiaNews, 2018). W październiku tego roku świat obiegła informacja o przedłużeniu porozumienia o kolejne dwa lata. Proces negocjacji pomiędzy Stolicą Apostolską a przedstawicielami rządu Chin nie omieszkał się skomentować sekretarz stanu Mike Pompeo. Amerykański polityk zarzucił Watykanowi naruszanie własnego moralnego autorytetu w razie odnowienia warunków porozumienia (Aljazeera, 2020).

Także ze strony lokalnych hierarchów kościelnych pobrzmiewają głosy niezadowolenia oskarżające Watykan o porzucenie chrześcijan nieoficjalnego Kościoła i odwrócenie się od ich ofiary i lojalności. Głośno swój zawód wyraża były biskup diecezji Hongkongu Joseph Zen, który obawia się że rząd chiński nie ustąpi z żadnego pola (Jucca, Kang Lim i Torode, 2016). Pekin w ostatnich latach zdaje się uważniej przyglądać funkcjonowaniu wspólnot religijnych, czego wyrazem jest np. przepis nakładający konieczność zgłaszania zagranicznego dofinansowania jeśli przekracza kwotę 100 000 RMB (około 59 000 złotych) (Rada Państwa, 2017).

Stolica Apostolska podkreśla, że podjęte działania mają wyłącznie charakter duszpasterski i nie powinny w oczach Zachodu nabierać politycznego ciężaru. Zdrowy realizm nakazuje przede wszystkim skupienie się na misji ewangelizacyjnej Kościoła, która może w pełni realizować swoje przesłanie w „jednym, powszechnym, apostolskim Kościele”. Ostatnie porozumienie jest tylko początkiem dialogu, który Ojciec Święty ma nadzieję kontynuować, by chińscy wierni mogli w jedności uczestniczyć w życiu Kościoła. 

Czy mały Kościół urośnie?

Według danych zebranych przez organ hongkońskiej diecezji Holy Spirit Study Center w 2019 r. w Chinach było w sumie około 10 mln katolików w Kościele oficjalnym i podziemnym. Pracownicy Centrum szacują, że rocznie do sakramentu chrztu przystępuje od 40 do 50 tys. dorosłych Chińczyków. Około 40 diecezji funkcjonuje bez biskupa na czele, w całym kraju zarejestrowanych jest niespełna 5000 księży. Za rządowym przyzwoleniem w 6 głównych seminariach kształtuje się 370 seminarzystów, w nieoficjalnych 6 seminariach uczy się około 100 seminarzystów (Wenzel-Teuber, 2020: 33-34).

Liczba chińskich katolików nie jest imponująca w porównaniu do 38 milionów protestantów (rządowe dane na 2018 r.), a już na tle ponad miliardowego społeczeństwa wydaje się nikłą kroplą w morzu. Jednak organizacje religijne znajdują się w trendzie rosnącym. Chińczycy zwracają się ku różnym religiom, a i wyznanie katolickie przyciąga coraz większe zainteresowanie (Spadaro, 2019b: 372). Franciszek kilkakrotnie wyrażał pragnienie odwiedzenia Chin. Może w przyszłości zostanie pierwszym papieżem, który ziści to marzenie, a przez to rozwój chrześcijaństwa w Chinach zyska nowy impuls?

Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 6/2020

Przypisy:

Bibliografia:

Aljazeera (2020). US, Vatican clash over China as Pompeo urges harsher stance <https://www.aljazeera.com/news/2020/10/2/us-vatican-clash-over-china-as-pompeo-urges-harsher-stance> [dostęp 30 października 2020].

AsiaNews (2018). The excommunication of seven illegitimate bishops lifted, the new Diocese of Chengde established for Mgr Guo Jincai <http://www.asianews.it/news-en/The-excommunication-of-seven-illegitimate-bishops-lifted,-the-new-Diocese-of-Chengde-established-for-Mgr-Guo-Jincai-45012.html> [dostęp 1 listopada 2020].

Benedykt XVI (2019). List do biskupów, do kapłanów, do osób konsekrowanych oraz do wiernych świeckich Kościoła katolickiego w Chińskiej Republice Ludowej. [w:] Państwo Środka. Chrześcijaństwo w Chinach wczoraj i dziś, (s. 55-91). Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Dargas, Marta (2017). Idee i zasady konstytucjonalne chińskiego porządku prawnego. Warszawa, Wydawnictwo C.H.Beck.

Jin Tao (2010). 利玛窦在北京 [Matteo Ricci w Pekinie]. Science Times <http://news.sciencenet.cn/sbhtmlnews/2010/3/229797.html> [dostęp 30 października 2020].

Jucca Lisa, Kang Lim Benjamin i Torode Greg (2016). After decades of mistrust, Pope pushes for diplomatic breakthrough with China. Reuters <https://www.reuters.com/investigates/special-report/china-vatican/>  [dostęp 29 października 2020].

Konior, Jan (2019). Historia Kościoła w Chinach. Kraków, Wydawnictwo M.

Król, Paulina (2017). Dyplomacja oparta na religii – stosunki dyplomatyczne Chin z Watykanem wczoraj i dziś. „Gdańskie studia Azji Wschodniej” nr 11, s. 73-82.

Masláková, Magdaléna (2019). The role of successive popes in the process of unification of the Church in China. „International Journal for the Study of the Christian Church” nr 19, s. 133-148.

Rada Państwa (2017). 宗 教 事 务 条 例 [Regulacje ds. wyznań religijnych] < http://www.gov.cn/zhengce/content/2017-09/07/content_5223282.htm> [dostęp 1 listopada 2020 r.]

Shih, Joseph (2019). Kościół katolicki w Chinach. Świadectwo. [w:] Państwo Środka. Chrześcijaństwo w Chinach wczoraj i dziś, (s. 379-383). Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Sisci, Francesco (2016). Pope Francis urges world not to fear China’s rise: AT exclusive <https://asiatimes.com/2016/02/at-exclusive-pope-francis-urges-world-not-to-fear-chinas-rise/> [dostęp 30 października 2020].

Spadaro, Antonio (2019). Porozumienie między Chinami i Stolicą Świętą. [w:] Państwo Środka. Chrześcijaństwo w Chinach wczoraj i dziś, (s. 11-28). Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Spadaro, Antonio (2019b). Kościół i rząd chiński. Wywiad z o. Josephem Shihem S.I. [w:] Państwo Środka. Chrześcijaństwo w Chinach wczoraj i dziś, (s. 370-377). Toruń, Wydawnictwo Adam Marszałek.

Wenzel-Teuber, Katharina (2020). Statistics on Religions and Churches in the People’s Republic of China – Update for the Year. [w:] „Reigions & Christianity in Today’s China” tom 10, s. 21- 41.

Sabina Rakoczy

Studentka sinologii na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zainteresowana funkcjonowaniem Komunistycznej Partii Chin i Kościołem katolickim w Chinach. Stażystka Instytutu Boyma w okresie marzec-lipiec 2020, obecnie współtworzy treści w social media Instytutu.

czytaj więcej

Azjatech #26: Japońscy dostawcy podzespołów samochodowych łączą siły

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Społeczeństwo siwieje. Lepiej się przygotować, niż załamywać ręce

Nadchodzące dekady przeobrażą światowe miasta. W krótszej perspektywie zmiany będą spuścizną pandemii, natomiast w dłuższej – pokłosiem demografii. Trendów demograficznych prawdopodobnie nie odwrócimy, dlatego warto się zastanowić, jak przystosować otoczenie do starzejącego się społeczeństwa

Tydzień w Azji #74: Azja to kosztowny region dla ekspatów

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

“Green growth” may well be more of the same

Witnessing the recent flurry of political activity amid the accelerating environmental emergency, from the Green New Deal to the UN climate summits to European political initiatives, one could be forgiven for thinking that things are finally moving forward.

Forbes: Ceny surowców energetycznych i nawozów przebiły sufit. Czy to szansa na rozwój biogazowni w Polsce?

Komisja Europejska daje jasny sygnał co do preferowanych źródeł energii, które mogą docelowo zastąpić import rosyjskich węglowodorów. Jednym z nich jest biometan.

Azjatech #98: Polak stanął na czele jednej z największych firm telekomunikacyjnych w Uzbekistanie

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Start-up z Kazachstanu chce podbić świat. Idealny pomysł dla rodziców

Korki, niepokój czy zdążymy do pracy po odwiezieniu dziecka, dodatkowe godziny, które trzeba „odrobić” w biurze. Te problemy dostrzegł niedawno młody kazachski star-tup. Zaproponowane przez niego rozwiązanie zyskuje coraz liczniejsze grono klientów

Dlaczego walka z korupcją w Kirgistanie nie będzie łatwa

Od momentu jesiennych wyborów parlamentarnych w Kirgistanie wydarzenia w tym kraju regularnie opisywane są przez wiodące media światowe i portale specjalistyczne zajmujące się polityką czy też dyplomacją. Kolejne w ciągu ostatnich kilkunastu lat „przemeblowanie polityczne” w Biszkeku może rodzić nadzieję na obniżenie poziomu korupcji w tej centralnoazjatyckiej republice. Czy jednak istnieją mocne podstawy ku temu aby patrzeć optymistycznie na zapowiedziane przemiany? Co podpowiadają nam dotychczasowe doświadczenia Kirgistanu i teorie naukowe?

Przełom w kinie Korei Północnej

W 2011 roku w Korei Północnej władzę przejął Kim Dzong Un. Choć polityka  nowego dyktatora w kwestiach kluczowych dla kraju pozostała taka sama, nie dało się nie zauważyć pewnych zmian. Zwłaszcza na gruncie kina. Przykładem zmian jest film, wyreżyserowany przez In Hak Janga, „Po drugiej stronie góry” (Sanneomeo ma-eul) – opowieść o parze kochanków, których […]

Qing Ming Jie – tegoroczne święto zmarłych dniem żałoby narodowej w Chinach

W Chinach na 24 godziny wstrzymano działalność wszystkich miejsc związanych z rozrywką. Producenci gier zostali zobowiązani do wyłączenia serwerów na dzień żałoby, a serwisy video zapełniły się materiałami o bohaterskiej walce personelu medycznego z koronawirusem.

Forbes: Chińczycy chcieli skorzystać na brexicie. Będą musieli obejść się smakiem

Pekin zakładał, że w obliczu brexitu dojdzie do zbliżenia gospodarczego i politycznego między Londynem a Państwem Środka. Szansę na to Chiny upatrywały w potrzebie zastrzyku inwestycyjnego nad Tamizą w związku z rozluźnieniem relacji Londynu z kontynentem.

Azjatech #141: Japończycy pracują nad sztuczną fotosyntezą, by radzić sobie z CO2

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Głód akcji. Na giełdę trafia pierwszy indyjski jednorożec

Pierwotną ofertę akcji (IPO) wspierają tacy amerykańscy potentaci, jak bank Morgan Stanley oraz fundusze Tiger Global Management oraz Fidelity Investments. Jeśli globalny apetyt na akcje spółek technologicznych się utrzyma, za Zomato podążą kolejni. Indie na trwałe dołączą zaś do najgorętszych rynków gospodarki cyfrowej.

Fake newsy i farmy trolli – streszczenie spotkania

W dniu 17 grudnia br. w siedzibie Instytutu Boyma odbyła się autorska debata na podstawie reportaży wcieleniowych Anny Sobolewskiej i Katarzyny Pruszkiewicz. Dziennikarki przedstawiły w jaki sposób wygląda praca w przemyśle dezinformacji, a także wyjaśniły jak tworzenie manipulowanych i opłacanych wypowiedzi w Internecie może wpłynąć na opinię publiczną.

Forbes: Miasto samowystarczalne. Jak projekt z udziałem Polki uwiódł serca Chińczyków

Projekt „Miasto samowystarczalne” firmy Guallart Architects z siedzibą w Barcelonie wygrał w sierpniu 2020 r. organizowany w Chinach międzynarodowy konkurs architektoniczny. Wśród twórców koncepcji znalazła się również Polka, Honorata Grzesikowska...

Tydzień w Azji #23: Długa droga do czystej wody. Kryzys i szansa w Indiach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze wiadomości z Indii, Tadżykistanu, Japonii oraz Australii.

Forbes: Jeśli Chiny pójdą na wojnę, czy Europa pozostanie neutralna?

Tajwan nie jest sprawą Europy i Stary Kontynent nie da się wciągnąć w żaden konflikt wokół wyspy. Tak opinia publiczna zrozumiała przesłanie wywiadu udzielonego przez prezydenta Emmanuela Macrona w przededniu jego wizyty w Chinach.

Głosy z Azji – wprowadzenie

Chcielibyśmy Państwa serdecznie zaprosić do naszego cyklu „Głosy z Azji”, który poświęcony będzie azjatyckiej perspektywie na konflikt w Ukrainie. W ramach cyklu będziemy publikowali analizy ekspertów z krajów Azji, w których przedstawią oni swoje stanowisko w tej sprawie.

Forbes: Hongkong jeszcze bliżej Pekinu. Zagraniczny kapitał powoli wycofuje się z regionu

Pekin umacnia kontrolę nad Hongkongiem, uzależniając miasto od władzy centralnej. Przegłosowane niedawno nowe prawo o bezpieczeństwie narodowym (...) może znacząco ograniczyć zagwarantowaną po 1997 roku niezależność miasta i swobody obywatelskie jego mieszkańców

RP: Niemiecka ustawa o nadzorze nad łańcuchami dostaw już na horyzoncie

1 stycznia 2023 r. wejdzie w życie niemiecka ustawa federalna, która ma zapobiegać naruszeniom praw człowieka i standardów ekologicznych w globalnych łańcuchach dostaw tworzonych przez koncerny RFN. Ma ona co najmniej 3 rodzaje konsekwencji dla polskich firm.

Forbes: Xi Jinping, Putin i polskie 5G. Korzyści dla Polski płynące z chińskiego rynku to mit

W obliczu wojny w Ukrainie i deklaratywnie „neutralnej”, ale w praktyce często przychylnej Moskwie polityce Chin coraz większą wagę należy przykładać do doboru partnerów handlowych.

Coronavirus outbreak in Poland – General information and recommendations for entrepreneurs

Kochański & Partners and the Boym Institute engaged in delivering information about latest after-effects of COVID-19 pandemia, which has begun to spread in Poland during the past days.

Azjatech #157: Powódź po suszy. Czy światową gospodarkę zaleje nadprodukcja chipów?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #200: Chiny wyślą człowieka na Księżyc jeszcze w tej dekadzie

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.