4 listopada bieżącego roku władze Islamskiej Republiki Iranu świętowały 40-lecie przejęcia ambasady USA w Teheranie, a przedstawiele irańskich władz odsłonili nowe antyamerykańskie murale, które zdobią były budynek ambasady, przemianowany na „Muzeum Arogancji”. Trudno o bardziej symboliczny obraz irańsko-amerykańskich relacji, które mimo wielu prób normalizacji od lat pozostają niezwykle napięte. Po wypowiedzeniu przez administrację prezydenta USA Donalda Trumpa umowy nuklearnej z Iranem (JCPOA) oraz wzrostu liczby incydentów w Zatoce Perskiej (w tym zestrzelenia amerykańskiego drona oraz ataku na saudyjską rafinerię ropy naftowej w Bukajk) coraz częściej pojawiają się spekulacje o możliwości przerodzenia się regionalnych tarć w pełnoskalowy konflikt.
Co o rozwoju relacji amerykańsko-irańskich sądzą zaproszeni przez nas paneliści? Poniżej prezentujemy zbiór najważniejszych punktów z ich wypowiedzi.
Ambasador Krzysztof Płomiński
– Stosunki USA-Iran to w pewnym sensie stała wojna.
– Jednym z celów polityki USA na Bliskim Wschodzie jest bezpieczeństwo Izraela, a w tym względzie deklaracje Teheranu, nawet jeśli częściowo niemające pokrycia w rzeczywistości, budzą niepokój części elit Waszyngtonu.
– Rozwinięcie przez Iran arsenału nuklearnego doprowadziłoby do zrównoważenia sił na Bliskim Wschodzie.
– Konfrontacja USA-Iran będzie mieć charakter niebezpośredni, będzie się rozgrywać na obszarach trzecich, takich jak Irak, Syria, Jemen.
– Iran kieruje się w pewnej mierze doświadczeniami innych państw: będzie bronił posiadanych przez siebie i rozwijanych narzędzi militarnych, bo wie, że wyzbycie się ich mogłoby oznaczać klęskę.
– Prawdopodobieństwo amerykańsko-irańskiego konfliktu militarnego zwiększają naciski Izraela, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
– Mimo deklarowanej przez USA jak i Iran niechęci wobec wojny, trzeba pamiętać, że państwo przyparte do muru i stojące tym samym w obliczu kryzysu polityczno-społecznego może uciec się do trudnych do zdefiniowania środków.
– Bliski Wschód wyróżnia się negatywnie względem innych regionów tym, że nie załatwia się tam problemów drogą dyplomatyczną; jedne konflikty przeradzają się szybko w kolejne, co sprzyja eskalacji wrogości.
–Pełnoskalowa konfrontacja militarna jest w najbliższym czasie mało możliwa, aczkolwiek jakiś form odwetu nie można wykluczyć.
Łukasz Przybyszewski, analityk Ośrodka Badań Azji
– Do konfliktu interesów Waszyngtonu i Teheranu prowadzi między innymi ścieranie się wizji obu stron dotyczących ich sfer wpływów w regionie. Jednym z celów Teheranu jest wypchnięcie USA z Zatoki Perskiej, co od pewnego czasu Iranowi częściowo zaczyna się udawać, ale w ograniczonym zakresie.
– Dla Iranu obszary Iraku i Syrii stanowią strategiczną głębię, która zapewnia większą elastyczność oraz zwiększa zakres możliwości oddziaływania na regionalnych rywali.
– Teheran dąży do niepowstrzymanego rozwoju cywilnego programu nuklearnego, ponieważ potrzeby energetyczne Iranu rosną.
– Trzeba pamiętać, że każde liczące się dziś regionalne mocarstwo na Środkowym Wschodzie ma własny program nuklearny.
– Iran nie ma powodu, by doprowadzić do normalizacji stosunków z USA. Teheran na pewno nie przystąpi do nowego czy rozszerzonego JCPOA, jeśli miałby być w takim porozumieniu stroną słabszą.
– Iran najprawdopodobniej byłby skłonny do rozmów w chwili, gdy perspektywy ekonomiczne będą ewidentnie ukazywały koniec recesji i stabilizację.
– Irańska gospodarka nie jest już typem rentierskiej, bowiem ropa naftowa stanowi obecnie z grubsza 20 proc. PKB i 8,3 proc. budżetu publicznego. Od zeszłego roku przychody do budżetu z tytułu podatków przewyższyły przychody z tytułu ropy naftowej.
– Irańska branża węglowodorowa sukcesywnie odchodzi od dominacji eksportu tych nośników energetycznych i zaczyna szeroko rozwijać przetwórczość.
– Sankcje USA nie okazały się tak dotkliwe, jak początkowo zapowiadano. Wbrew pozorom Iran jest dość odporny na tego typu działania, a szczególnie wtedy, gdy Rosja i Chiny pomagają Iranowi np. obchodzić system wymiany informacji bankowej SWIFT.
– Obecnie otwarty konflikt na pełną skalę jest mało prawdopodobny. Stany Zjednoczone nie chcą dać się sprowokować do pełnej wojny, inwazji, bo to byłaby dla nich strategiczna pułapka.
– Wojna USA z Iranem toczy się zasadniczo od czasu rewolucji, choć przez lata 80-te USA za większe zagrożenie postrzegały możliwość inwazji sowieckiej na Iran. Dopiero z początkiem lat 90-tych stało się jasne, że USA straciły jakąkolwiek chęć czy nadzieję na poprawę relacji z Iranem. USA nakładały na Iran sankcje w zależności od charakteru rozwoju relacji Teheranu m.in. z Moskwą, Pekinem oraz Pjongjangiem, a także w odpowiedzi na charakter rozwoju społeczno-ekonomicznego w Iranie. 40 lat sankcji nie daje Iranowi powodów do zaufania.
Antoni Jakubowski, analityk Instytutu Boyma
– W gospodarce Iranu ogromną rolę odgrywają podmioty blisko związane z aparatem państwa. Im bardziej Iran jest izolowany gospodarczo, tym wieksze korzyści mogą one odnosić.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Rozmowę z Ryszardem Hordyńskim, dyrektorem ds. strategii i komunikacji w firmie Huawei, poprowadziła Patrycja Pendrakowska.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #70: Współpraca w ASEAN, a nie izolacja, gwarancją bezpieczeństwa żywieniowego
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich, tworzony we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #214: Rząd Kanady chce wyjaśnić ingerencję Chin w ostatnie wybory
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Maciej Lipiński, analityk Instytutu Boyma bierze udział w 3 edycji International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity organizowanym przez Instytut Ekonomii Technicznej i Ilościowej Chińskiej Akademii Nauk Społecznych, a także w 8 Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego.
Azjatech #48: Jak walczyć z epidemią i nie naruszać prywatności?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #241: Wybory w trzeciej demokracji globu przyciągają uwagę świata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Indie – cyfrowy kolos zwalnia, prognozy w dół. Winne nie tylko parabanki
W ostatnich latach Indie należały do najszybciej rozwijających się państw globu. Kraj dokonał imponującego cyfrowego skoku. Czemu w ostatnich kwartałach znacznie spowolnił wzrost tej trzeciej wedle parytetu siły nabywczej i piątej w wartościach bezwzględnych gospodarki świata? I gdzie może tkwić jej siła, by przezwyciężyć obecne trudności?
Krzysztof ZalewskiPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
OZE w Chinach: rola sektora w ochronie środowiska i bezpieczeństwie energetycznym
Niniejszy artykuł ma na celu wprowadzenie do polityki energetycznej ostatnich lat w Chinach w kontekście odnawialnych źródeł energii oraz roli OZE w budowaniu bezpieczeństwa ChRL.
Karolina ZałęgowskaTydzień w Azji #98: Chińczycy znowu bliżej z Rosjanami. Dla Gazpromu to jak dar z niebios
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Ciasteczko z wróżbą o chińskim PKB 2023
Najsłynniejszy cel gospodarczy ogłaszany przez władze CHRL – wzrost chińskiego PKB - ma wynieść ok. 5% w 2023 r.
Adrian ZwolińskiCo łączy plemienne imiona z bejsbolem? Historie rdzennych Tajwańczyków #1
Historyczny triumf lokalnej drużyny podczas międzynarodowych mistrzostw, poza okazją do świętowania, stał się także kolejnym punktem zapalnym dla wielu dyskusji odnośnie tajwańskiego społeczeństwa
Karolina KodrzyckaW Indiach w zależności od sektora różny jest maksymalny dozwolony udział własnościowy podmiotu zagranicznego. Niemniej obecnie w większości z nich polscy inwestorzy, w tym polskie spółki mogą mieć 100 proc. własności.
Krzysztof ZalewskiForbes: Xi Jinping, Putin i polskie 5G. Korzyści dla Polski płynące z chińskiego rynku to mit
W obliczu wojny w Ukrainie i deklaratywnie „neutralnej”, ale w praktyce często przychylnej Moskwie polityce Chin coraz większą wagę należy przykładać do doboru partnerów handlowych.
Patrycja PendrakowskaRP: Fotoniczne czipy szyte na miarę trafiają z Polski na cały świat
Współczesna gospodarka, szczególnie w obszarze wysokich technologii, jest mocno zglobalizowana. Celujemy w cały świat. Obecnie jednak najwięcej inwestujemy w USA. Tam technologie fotoniczne znajdują wiele zastosowań - mówi Adam Piotrowski, prezes VIGO.
Jakub KamińskiWietnamscy wikipedyści po raz drugi napisali o Polsce
Pod patronatem biura UNESCO w Hanoi odbyła się druga edycja konkursu dla wietnamskich wikipedystów, zorganizowanego przez polską placówkę dyplomatyczną. Niemal 120 uczestników konkursu stworzyło ponad 2 tysiące nowych haseł na temat kultury polskiej. Zwycięzcom nagrody wręczył Ambasador RP w Wietnamie Wojciech Gerwel.
RP: Uzbekistan negocjuje z WTO. Czy na akcesji zyska polski przemysł farmaceutyczny?
Branża farmaceutyczna jest jednym z najbardziej perspektywicznych pól współpracy Polski z Uzbekistanem. Planowana akcesja tego kraju do Światowej Organizacji Handlu (WTO) może znacznie ułatwić wymianę handlową i inwestycyjną między dwoma państwami.
Magdalena Sobańska-CwalinaHelp! Czyli dlaczego Korea Południowa potrzebuje Korei Północnej?
Słynny utwór Beatlesów pt. „Help” z 1965 roku stał się pretekstem do napisania poniższego komentarza. W latach 80. i przede wszystkim 90. to Korea Północna prosiła o pomoc gospodarczą, kiedy Korea Południowa błysnęła na arenie międzynarodowej dzięki wzrostowi gospodarczemu (według Światowego Banku około 4% w stosunku rocznym między 2000 a 2009). Sytuacja gospodarcza nieco się […]
Nicolas LeviTydzień w Azji: Turkmenistan – naród, tożsamość i pomniki
(...) Celem tego zabiegu (budowy pomników) jest przede wszystkim stworzenie symboli, wokół których można konsolidować władzę, jak również wzmacnianie autorytetu osoby rządzącej, czy też po prostu zaspokajanie rozbuchanego zazwyczaj ego przywódcy.
Jerzy OlędzkiPolski producent wysokich technologii rozwija sprzedaż w Japonii
Na rynku japońskim szczególnie ważna jest dla nas obecność dużej liczby firm chemicznych. Nie widzą one w nas jedynie dostarczyciela niebieskich kropek kwantowych, ale firmę, która opracowała unikalną technologię wytwarzania nanomateriałów oraz tuszów na nich bazujących - z Arturem Podhorodeckim, prezesem firmy QNA Technology S.A., rozmawia Jakub Kamiński
Jakub KamińskiTydzień w Azji #230: Północ Wietnamu rywalizuje o inwestorów z Południem
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Zarys problematyki bezpieczeństwa regionalnego Azji Centralnej
Celem prezentowanego opracowania jest przybliżenie tematyki bezpieczeństwa regionalnego w Azji Centralnej w kontekście polityki regionalnej i zdolności poszczególnych republik do przeciwdziałania i eliminacji zagrożeń ze strony sił zewnętrznych.
Jerzy OlędzkiRP: Uzbeckie władze odkrywają plany w zakresie rozwoju energetyki wodnej
Uzbekistan szczególne nadzieje wiąże z energetyką wodną. Może to być szansa dla polskich firm z branży.
Magdalena Sobańska-Cwalina