Wydarzenia

Podsumowanie spotkania „USA-Iran: wojna czy pokój”

5 listopada w Warszawie odbyła się debata pt. "USA-Iran: wojna czy pokój", organizowana przez Instytut Boyma i Ośrodek Badań Azji. Zapraszamy do lektury krótkiego podsumowania.

Instytut Boyma 06.11.2019

4 listopada bieżącego roku władze Islamskiej Republiki Iranu świętowały 40-lecie przejęcia ambasady USA w Teheranie, a przedstawiele irańskich władz odsłonili nowe antyamerykańskie murale, które zdobią były budynek ambasady, przemianowany na „Muzeum Arogancji”. Trudno o bardziej symboliczny obraz irańsko-amerykańskich relacji, które mimo wielu prób normalizacji od lat pozostają niezwykle napięte. Po wypowiedzeniu przez administrację prezydenta USA Donalda Trumpa umowy nuklearnej z Iranem (JCPOA) oraz wzrostu liczby incydentów w Zatoce Perskiej (w tym zestrzelenia amerykańskiego drona oraz ataku na saudyjską rafinerię ropy naftowej w Bukajk) coraz częściej pojawiają się spekulacje o możliwości przerodzenia się regionalnych tarć w pełnoskalowy konflikt.

Co o rozwoju relacji amerykańsko-irańskich sądzą zaproszeni przez nas paneliści? Poniżej prezentujemy zbiór najważniejszych punktów z ich wypowiedzi.

Ambasador Krzysztof Płomiński

– Stosunki USA-Iran to w pewnym sensie stała wojna.
– Jednym z celów polityki USA na Bliskim Wschodzie jest bezpieczeństwo Izraela, a w tym względzie deklaracje Teheranu, nawet jeśli częściowo niemające pokrycia w rzeczywistości, budzą niepokój części elit Waszyngtonu.
– Rozwinięcie przez Iran arsenału nuklearnego doprowadziłoby do zrównoważenia sił na Bliskim Wschodzie.
– Konfrontacja USA-Iran będzie mieć charakter niebezpośredni, będzie się rozgrywać na obszarach trzecich, takich jak Irak, Syria, Jemen.
– Iran kieruje się w pewnej mierze doświadczeniami innych państw: będzie bronił posiadanych przez siebie i rozwijanych narzędzi militarnych, bo wie, że wyzbycie się ich mogłoby oznaczać klęskę.
–  Prawdopodobieństwo amerykańsko-irańskiego konfliktu militarnego zwiększają naciski Izraela, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
– Mimo deklarowanej przez USA jak i Iran niechęci wobec wojny, trzeba pamiętać, że państwo przyparte do muru i stojące tym samym w obliczu kryzysu polityczno-społecznego może uciec się do trudnych do zdefiniowania środków.
– Bliski Wschód wyróżnia się negatywnie względem innych regionów tym, że nie załatwia się tam problemów drogą dyplomatyczną; jedne konflikty przeradzają się szybko w kolejne, co sprzyja eskalacji wrogości.
–Pełnoskalowa konfrontacja militarna jest w najbliższym czasie mało możliwa, aczkolwiek jakiś form odwetu nie można wykluczyć.

Łukasz Przybyszewski, analityk Ośrodka Badań Azji

– Do konfliktu interesów Waszyngtonu i Teheranu prowadzi między innymi ścieranie się wizji obu stron dotyczących ich sfer wpływów w regionie. Jednym z celów Teheranu jest wypchnięcie USA z Zatoki Perskiej, co od pewnego czasu Iranowi częściowo zaczyna się udawać, ale w ograniczonym zakresie.
– Dla Iranu obszary Iraku i Syrii stanowią strategiczną głębię, która zapewnia większą elastyczność oraz zwiększa zakres możliwości oddziaływania na regionalnych rywali.
– Teheran dąży do niepowstrzymanego rozwoju cywilnego programu nuklearnego, ponieważ potrzeby energetyczne Iranu rosną.
– Trzeba pamiętać, że każde liczące się dziś regionalne mocarstwo na Środkowym Wschodzie ma własny program nuklearny.
– Iran nie ma powodu, by doprowadzić do normalizacji stosunków z USA. Teheran na pewno nie przystąpi do nowego czy rozszerzonego JCPOA, jeśli miałby być w takim porozumieniu stroną słabszą.
– Iran najprawdopodobniej byłby skłonny do rozmów w chwili, gdy perspektywy ekonomiczne będą ewidentnie ukazywały koniec recesji i stabilizację.
– Irańska gospodarka nie jest już typem rentierskiej, bowiem ropa naftowa stanowi obecnie z grubsza 20 proc. PKB i 8,3 proc. budżetu publicznego. Od zeszłego roku przychody do budżetu z tytułu podatków przewyższyły przychody z tytułu ropy naftowej.
– Irańska branża węglowodorowa sukcesywnie odchodzi od dominacji eksportu tych nośników energetycznych i zaczyna szeroko rozwijać przetwórczość.
– Sankcje USA nie okazały się tak dotkliwe, jak początkowo zapowiadano. Wbrew pozorom Iran jest dość odporny na tego typu działania, a szczególnie wtedy, gdy Rosja i Chiny pomagają Iranowi np. obchodzić system wymiany informacji bankowej SWIFT.
– Obecnie otwarty konflikt na pełną skalę jest mało prawdopodobny. Stany Zjednoczone nie chcą dać się sprowokować do pełnej wojny, inwazji, bo to byłaby dla nich strategiczna pułapka.
– Wojna USA z Iranem toczy się zasadniczo od czasu rewolucji, choć przez lata 80-te USA za większe zagrożenie postrzegały możliwość inwazji sowieckiej na Iran. Dopiero z początkiem lat 90-tych stało się jasne, że USA straciły jakąkolwiek chęć czy nadzieję na poprawę relacji z Iranem. USA nakładały na Iran sankcje w zależności od charakteru rozwoju relacji Teheranu m.in. z Moskwą, Pekinem oraz Pjongjangiem, a także w odpowiedzi na charakter rozwoju społeczno-ekonomicznego w Iranie. 40 lat sankcji nie daje Iranowi powodów do zaufania.

Antoni Jakubowski, analityk Instytutu Boyma
– Impas w stosunkach USA-Iran paradoksalnie nie wynika z przeciwstawnych interesów, ale z obustronnego braku zaufania i niechęci.
– Silne wpływy Iranu w Libanie, Iraku, Syrii i Jemenie stanowią element wysuniętej obrony Iranu, a wspierane w tych krajach dają Teheranowi zdolność odstraszania; w przypadku konfliktu mogą one zaatakować Izrael czy Arabię Saudyjską. Pełnoskalowa wojna jest jednak mało możliwa. Prędzej czy później Amerykanie wrócą do negocjacji.
W bezpośredniej wojnie konwencjonalnej z USA Iran nie miałby szans. Budżet obronny Iranu jest niewiele mniejszy od budżetu Hiszpanii, a wydatki związane ze zbrojeniami nie przekraczają 3% PKB Iranu
Ciężko mi sobie wyobrazić, by irańskie władze mogły odrzucić antyamerykanizm, który jest pożytecznym narzędziem politycznym. Kontynuowanie antyamerykańskiego kursu w polityce zagranicznej łączy się z prowadzeniem działań wojskowych w wielu państwach regionu, do czego potrzebne są nie tylko zasoby finansowe, ale i ludzkie. Irańska armia, Korpus Strażników Rewolucji i inne struktury związane z bezpieczeństwem stanowią drzwi do awansu społecznego dla setek tysięcy młodych mężczyzn z biednych części kraju.
– W gospodarce Iranu ogromną rolę odgrywają podmioty blisko związane z aparatem państwa. Im bardziej Iran jest izolowany gospodarczo, tym wieksze korzyści mogą one odnosić.
czytaj więcej

Tydzień w Azji #44: Polska może mieć swój udział w bangladeskim sukcesie

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #50: Tadżykistan ma swój pomysł na walkę z COVID 19

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #36: Fińska technologia ociepli kazachskie samochody

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Korea Południowa w fazie post-COVIDOWEJ

Rząd po wygranej bitwie – zahamowaniu epidemii do marca 2020, wdraża zasady zorganizowania społecznego, aby wygrać wojnę z COVID-19, mając na uwadze prognozy wirusologów o kolejnej fali epidemii prognozowanej na jesień.

Forbes: Policja może się zmienić. Korea z problemów zrobiła produkt eksportowy

Kojarzona zwykle z innowacjami technicznymi Korea Południowa realizuje w ostatnich dekadach inne programy rozwoju. Wspiera przemysły kreatywne, dzięki czemu nie tylko zarabia, ale podnosi także globalną siłę swojego oddziaływania, zwaną soft power...

AUKUS w 2025 roku – obecny stan i przyszłość ambitnego partnerstwa

We wrześniu 2021 roku Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz Australia zawarły ambitne porozumienie w dziedzinie bezpieczeństwa nazywane AUKUS. Dotyczy ono współpracy nad rozwojem zdolności wojskowych oraz nowych technologii.

Tydzień w Azji #71: Morski wyścig zbrojeń. Chiny jak Związek Radziecki?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Rozwój potencjału okrętów eskortowych Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł

Propozycja zmian do projektu „Kierunki rozwoju ekspansji zagranicznej” w ramach konsultacji społecznych

Kierunki rozwoju ekspansji zagranicznej to niezwykle ciekawy dokument, którego największymi zaletami są chęć integracji istniejących mechanizmów wsparcia w Polsce i efektywnego informowania o nich przedsiębiorców, którzy obecnie nie orientują się często w istniejących mechanizmach wsparcia na poziomie krajowym i UE.

Tydzień w Azji #197: Chińska zmiana warty. Kim jest człowiek nr 2, który rządzić będzie gospodarką?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Indie wspierają inwestycje produkcyjne. Mogą na tym skorzystać i polskie firmy

Rządowi Indii zależy na ściągnięciu do kraju inwestycji produkcyjnych. Tworzy więc bodźce dla rozwoju fabryk na Subkontynencie Indyjskim. Polskie przedsiębiorstwa eksportujące do Indii coraz częściej decydują się na wytwarzanie w tym kraju.

RP: Kazachstan stawia na MSP. Również polskie

Najmocniejszy gospodarczo kraj w Azji Centralnej chce postawić na małe i średnie firmy. To one mają stanowić trzon nowego modelu gospodarczego.

Zachowawcze empawāmento japońskiej gospodarki – od “kobieta w domu, mężczyzna w pracy” do womenomics Shinzo Abe

Najnowsze badania pokazują, że na każdy blask, które emitują Japonki, przypada równie wiele cienia, a indeksy badające równość płci cały czas pozostają dla Japonii nieubłagane.

Tydzień w Azji #156: 14 rund rozmów bez przełomu. Czy Indie i Chiny się dogadają?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Dzień otwarty Instytutu Boyma

Sezon wakacyjny już za nami! Wracamy do pracy pełni nowej energii i świeżych pomysłów.

RP: Wojna w Ukrainie uderza w kazachską dystrybucję

Ograniczenia eksportowe i importowe w związku z sankcjami na Rosję i Białoruś, załamanie kursów walut powiązanych z rublem i destabilizacja systemów finansowych to tylko niektóre skutki napaści Rosji na Ukrainę uderzające w gospodarki Azji Centralnej.

Tydzień w Azji #120: Co poszło nie tak w indyjskiej polityce walki z pandemią?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #192: Nowe oblicze globalnej wojny chipowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Świąteczne Życzenia od Zespołu Instytutu Boyma

Wszystkiego Najlepszego na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok!

W sprawie konfliktu na Bliskim Wschodzie: List Malika Dahlana do Prezydenta Isaaca Herzoga

Ten list został włączony do naszej serii „Głosy z Azji”, gdyż uznaliśmy go za istotny komentarz do trwającej dyskusji dotyczącej trwającego konfliktu na Bliskim Wschodzie.

Statut Fundacji

Statut Fundacji INSTYTUT STUDIÓW AZJATYCKICH I GLOBALNYCH IM. MICHAŁA BOYMA z dnia 1 grudnia 2018 r., zmieniony oświadczeniem Fundatora z dnia 21 marca 2019 r.

Tydzień w Azji #23: Długa droga do czystej wody. Kryzys i szansa w Indiach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze wiadomości z Indii, Tadżykistanu, Japonii oraz Australii.

Rekrutacja do Szkoły Prawa i Gospodarki Chin na Wydziale Prawa i Administracji UW

Zachęcamy do aplikowania o przyjęcie do grona słuchaczy Szkoły Prawa i Gospodarki Chin WPiA UW. Jest to wyjątkowy roczny program, który pozwala na zdobycie podstawowej, interdyscyplinarnej wiedzy z zakresu chińskiego prawa, kultury, ekonomii i otoczenia biznesowego.

Gra w Platona. Z Uki Maroshek-Klarman na temat metody “Betzavta” rozmawia Patrycja Pendrakowska

Wywiad z Uki Maroshek-Klarman - Dyrektorką Naukową Instytutu Adama dla Demokracji i Pokoju w Izraelu, twórczynią metody "Betzavta", która została stworzona z myślą o podwyższeniu partycypacji ludzi w społeczeństwie i ułatwieniu rozwiązywania konfliktów.