4 listopada bieżącego roku władze Islamskiej Republiki Iranu świętowały 40-lecie przejęcia ambasady USA w Teheranie, a przedstawiele irańskich władz odsłonili nowe antyamerykańskie murale, które zdobią były budynek ambasady, przemianowany na „Muzeum Arogancji”. Trudno o bardziej symboliczny obraz irańsko-amerykańskich relacji, które mimo wielu prób normalizacji od lat pozostają niezwykle napięte. Po wypowiedzeniu przez administrację prezydenta USA Donalda Trumpa umowy nuklearnej z Iranem (JCPOA) oraz wzrostu liczby incydentów w Zatoce Perskiej (w tym zestrzelenia amerykańskiego drona oraz ataku na saudyjską rafinerię ropy naftowej w Bukajk) coraz częściej pojawiają się spekulacje o możliwości przerodzenia się regionalnych tarć w pełnoskalowy konflikt.
Co o rozwoju relacji amerykańsko-irańskich sądzą zaproszeni przez nas paneliści? Poniżej prezentujemy zbiór najważniejszych punktów z ich wypowiedzi.
Ambasador Krzysztof Płomiński
– Stosunki USA-Iran to w pewnym sensie stała wojna.
– Jednym z celów polityki USA na Bliskim Wschodzie jest bezpieczeństwo Izraela, a w tym względzie deklaracje Teheranu, nawet jeśli częściowo niemające pokrycia w rzeczywistości, budzą niepokój części elit Waszyngtonu.
– Rozwinięcie przez Iran arsenału nuklearnego doprowadziłoby do zrównoważenia sił na Bliskim Wschodzie.
– Konfrontacja USA-Iran będzie mieć charakter niebezpośredni, będzie się rozgrywać na obszarach trzecich, takich jak Irak, Syria, Jemen.
– Iran kieruje się w pewnej mierze doświadczeniami innych państw: będzie bronił posiadanych przez siebie i rozwijanych narzędzi militarnych, bo wie, że wyzbycie się ich mogłoby oznaczać klęskę.
– Prawdopodobieństwo amerykańsko-irańskiego konfliktu militarnego zwiększają naciski Izraela, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
– Mimo deklarowanej przez USA jak i Iran niechęci wobec wojny, trzeba pamiętać, że państwo przyparte do muru i stojące tym samym w obliczu kryzysu polityczno-społecznego może uciec się do trudnych do zdefiniowania środków.
– Bliski Wschód wyróżnia się negatywnie względem innych regionów tym, że nie załatwia się tam problemów drogą dyplomatyczną; jedne konflikty przeradzają się szybko w kolejne, co sprzyja eskalacji wrogości.
–Pełnoskalowa konfrontacja militarna jest w najbliższym czasie mało możliwa, aczkolwiek jakiś form odwetu nie można wykluczyć.
Łukasz Przybyszewski, analityk Ośrodka Badań Azji
– Do konfliktu interesów Waszyngtonu i Teheranu prowadzi między innymi ścieranie się wizji obu stron dotyczących ich sfer wpływów w regionie. Jednym z celów Teheranu jest wypchnięcie USA z Zatoki Perskiej, co od pewnego czasu Iranowi częściowo zaczyna się udawać, ale w ograniczonym zakresie.
– Dla Iranu obszary Iraku i Syrii stanowią strategiczną głębię, która zapewnia większą elastyczność oraz zwiększa zakres możliwości oddziaływania na regionalnych rywali.
– Teheran dąży do niepowstrzymanego rozwoju cywilnego programu nuklearnego, ponieważ potrzeby energetyczne Iranu rosną.
– Trzeba pamiętać, że każde liczące się dziś regionalne mocarstwo na Środkowym Wschodzie ma własny program nuklearny.
– Iran nie ma powodu, by doprowadzić do normalizacji stosunków z USA. Teheran na pewno nie przystąpi do nowego czy rozszerzonego JCPOA, jeśli miałby być w takim porozumieniu stroną słabszą.
– Iran najprawdopodobniej byłby skłonny do rozmów w chwili, gdy perspektywy ekonomiczne będą ewidentnie ukazywały koniec recesji i stabilizację.
– Irańska gospodarka nie jest już typem rentierskiej, bowiem ropa naftowa stanowi obecnie z grubsza 20 proc. PKB i 8,3 proc. budżetu publicznego. Od zeszłego roku przychody do budżetu z tytułu podatków przewyższyły przychody z tytułu ropy naftowej.
– Irańska branża węglowodorowa sukcesywnie odchodzi od dominacji eksportu tych nośników energetycznych i zaczyna szeroko rozwijać przetwórczość.
– Sankcje USA nie okazały się tak dotkliwe, jak początkowo zapowiadano. Wbrew pozorom Iran jest dość odporny na tego typu działania, a szczególnie wtedy, gdy Rosja i Chiny pomagają Iranowi np. obchodzić system wymiany informacji bankowej SWIFT.
– Obecnie otwarty konflikt na pełną skalę jest mało prawdopodobny. Stany Zjednoczone nie chcą dać się sprowokować do pełnej wojny, inwazji, bo to byłaby dla nich strategiczna pułapka.
– Wojna USA z Iranem toczy się zasadniczo od czasu rewolucji, choć przez lata 80-te USA za większe zagrożenie postrzegały możliwość inwazji sowieckiej na Iran. Dopiero z początkiem lat 90-tych stało się jasne, że USA straciły jakąkolwiek chęć czy nadzieję na poprawę relacji z Iranem. USA nakładały na Iran sankcje w zależności od charakteru rozwoju relacji Teheranu m.in. z Moskwą, Pekinem oraz Pjongjangiem, a także w odpowiedzi na charakter rozwoju społeczno-ekonomicznego w Iranie. 40 lat sankcji nie daje Iranowi powodów do zaufania.
Antoni Jakubowski, analityk Instytutu Boyma
– W gospodarce Iranu ogromną rolę odgrywają podmioty blisko związane z aparatem państwa. Im bardziej Iran jest izolowany gospodarczo, tym wieksze korzyści mogą one odnosić.
czytaj więcej
Newsweek: Indie zaczną się dystansować, gdy Rosja osłabnie.
Indie najbardziej obawiają się, że dojdzie do użycia broni jądrowej w trakcie wojny w Ukrainie. I to jest coś, o czym potrafią rozmawiać nawet z Chinami, dla których to także jest czerwona linia.
Krzysztof ZalewskiPatrycja Pendrakowska uczestniczką Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach
Jako uczestniczka sesji "Handel, geopolityka, praktyka", podzieliła się spostrzeżeniami na temat tego, jakie rozwiązania powinna wdrożyć Polska celem zwiększenia skuteczności polityki wobec Azji.
Patrycja PendrakowskaAzjatech #155: Chiny wystrzeliły satelitę komunikacji kwantowej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #148: W Chinach przyznano pierwsze licencje na autonomiczne taksówki
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #139: Japończycy planują budowę elektrowni termojądrowej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #168: Chiny bliżej Afganistanu. Pomoc nie będzie bezinteresowna
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
An “Asian NATO”: Chances and perspectives
The Russian invasion of Ukraine has reinvigorated NATO. Can the Chinese pressure on its neighbours, especially Taiwan, create an Asian equivalent of NATO?
Paweł BehrendtRP: Przyspieszenie prywatyzacji w Uzbekistanie
Prezydent Uzbekistanu Szawkat Mirzijojew stara się przyspieszyć prywatyzację majątku państwowego. Uzbecy zapraszają potencjalnych inwestorów na marcowe forum w swej stolicy - Taszkencie.
Magdalena Sobańska-CwalinaPrzez tysiące lat Lewant był miejscem spotkania cywilizacji Europy, Azji i Afryki. Rolę jednak stracił 500 lat temu gdy Europejczycy postanowili poszukać dróg handlu z Azją bez pośrednictwa muzułmańskich władców regionu.
Leszek WiśniewskiAzjatech #12: Przegrzanie chińskiego sektora technologicznego
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #218: Awatary wspierają nauczanie w małych szkołach w Japonii
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #89: Węgry otwierają się na Wschód
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #226: Kryzys demograficzny dopadł ten kraj. Niedawno był najludniejszy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Historia bogaczy Hongkongu, czyli “the four big”
Dwie najważniejsze metropolie Azji południowo-wschodniej to Singapur i Hongkong. Obie są bogatymi centrami handlu i finansów, obie były Brytyjskimi koloniami. Przy czym, gdy pierwszą z jej czystymi ulicami, niezwykłymi ogrodami, organizacją, nudą i bogactwem, można by porównać do pięknej arystokratki, o drugiej nie można by mówić z takim zachwytem.
Mateusz MoczyńskiAzjatech #127: Singapurska wyspa poligonem doświadczalnym technologii 5G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Bogini COVID-19, czyli indyjski sposób na koronawirusa
Masowe rozprzestrzenianie się koronawirusa sprawiło, że w wielu krajach trwa wyścig z czasem, którego zwieńczeniem ma być stworzenie szczepionki na tę chorobę. Bez niej wiele społeczności żyje w lęku przed pandemią i poszukuje odpowiedzi na kryzys, która odwołuje się do zamierzchłych praktyk i wierzeń.
Iga BielawskaKorea Północna – kraina jednorożców i niedomówień
Korea Północna wydaje się być jednym z najbardziej medialnych krajów całego Dalekiego Wschodu. W tym przypadku magazyny informacyjne mają ułatwione zadanie – zazwyczaj nie trzeba się specjalnie przejmować uczciwością dziennikarską, wszystkie chwyty są dozwolone. Obecnie odbiorcy nie tylko przywykli do fantastycznych newsów z najbardziej zamkniętego kraju świata, ale też rzadko wykazują potrzebę krytycznego myślenia w […]
Roman HusarskiTydzień w Azji #131: Nowy podatek Unii Europejskiej rozdrażnił Australię
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #45: Koronawirus zmienia e-commerce. Oto lekcja z Państwa Środka
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Paweł Behrendt w rozmowie z cyklu Zoom na Świat „Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?”
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania rozmowy z cyklu Zoom na Świat "Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?", w której wziął udział analityk Instytutu Boyma, Paweł Behrendt.
Tydzień w Azji #175: Największy eksporter LNG i węgla robi zielony zwrot
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Adrian Zwoliński w Telewizji wPolsce o pułapce zadłużenia w kontekście Chin
Gościem programu Aleksandry Rybińskiej był ekspert Instytutu Boyma Adrian Zwoliński. Analityk opowiadał o zagadnieniu popularnie określanym "pułapką zadłużenia" w odniesieniu do pożyczek udzielanych przez Chińską Republikę Ludową
Adrian Zwoliński