W nocy z czwartku na piątek Amerykanie ostrzelali przy pomocy dronów konwój poruszający się na lotnisku w irackim Bagdadzie, wskutek czego śmierć ponieśli dowódca irańskiej brygady al-Kuds generał Ghosem Sulejmani oraz Abu Mahdi al-Muhandis, iracki przywódca podległych Teheranowi Sił Mobilizacji Ludowej. Najwyższy przywódca Iranu Ali Chamenei ogłosił trzydniową żałobę narodową oraz zagroził „surową zemstą, która czeka na kryminalistów” odpowiedzialnych za zamach.
Generał Sulejmani był drugą najważniejszą osobą w państwie po najwyższym przywódcy Alim Chamenei. Jako dowódca brygady al-Kuds, funkcjonującej w ramach Korpusu Strażników Rewolucji jednostki odpowiedzialny był m.in. za utrzymywanie skomplikowanej sieci sojuszy łączących Teheran ze sprzymierzonymi organizacjami w Iraku, Syrii, Libanie i Jemenie. To on w dużej mierze odpowiedzialny był za zagospodarowanie gniewu irackich szyitów, którzy po obaleniu Saddama Husajna zaczęli organizować się w związane z Teheranem bojówki walczące ze stacjonującymi w Iraku siłami armii amerykańskiej. W ostatnich latach generał Sulejmani cieszył się w Iranie ogromną popularnością, a jego walka z tzw. Państwem Islamskim w Iraku i Syrii zyskiwała mu szacunek nawet niechętnych władzy Irańczyków.
Fenomen generała Sulejmaniego to efekt nie tylko sprawnych działań propagandowych władz, ale także wyczerpania się pewnego modelu legitymacji politycznej, który przez lata pozwalał rządzić duchownym w relatywnym spokoju. Choć zdecydowanie konserwatywny i wierny władzom Republiki Islamskiej, Sulejmani był w Iranie niezwykle popularny – rzadko wypowiadał się na bieżące tematy polityczne, miał wizerunek patrioty zaangażowanego w obronę kraju przed ekstremistycznymi organizacjami sunnickimi, z którymi Teheran od lat walczy w regionalnych konfliktach. Choć w ostatnich latach pojawiało się coraz więcej domysłów o jeszcze większej roli, jaką Strażnicy Rewolucji mieliby odgrywać po śmierci Chamenejego, sam Sulejmani nie wyrażał (przynajmniej otwarcie) ambicji politycznych.
Okoliczności i czas śmierci generała to cios w tworzoną przez Teheran narrację o sprawności irańskich służb. Decyzja o zabiciu Sulejmaniego, wydana w dzień po szturmie popieranych przez Teheran irackich szyitów na ambasadę amerykańską w Bagdadzie sugeruje, że Amerykanie od dawna czekali na dogodny moment do ataku. Choć decyzję prezydenta USA Donalda Trumpa łatwo skrytykować jako krótkowzroczną, na jej dalsze konsekwencje będziemy musieli poczekać. Mimo ogromnych emocji towarzyszącym atakowi w Bagdadzie wybuch pełnoskalowej amerykańsko-irańskiej wojny wciąż pozostaje mało prawdopodobny ze względu na ogromną dysproporcję sił (o czym dyskutowaliśmy na jednym ze spotkań zorganizowanych przez Instytut Boyma i Ośrodek Badań Azji w listopadzie). Moskwa i Pekin, niechętne dalszej eskalacji w rejonie Zatoki Perskiej, będą naciskać Irańczyków na zachowanie wstrzemięźliwości. Niemal pewny jest jednak odwet wojskowy na amerykańskie interesy w regionie. W oczekiwaniu na dalszą eskalację Amerykanie już dziś zawiesili funkcjonowanie swojej ambasady w Bagdadzie i wezwali wszystkich swoich obywateli do opuszczenia kraju oraz, jak informuje Newsweek, rozpoczęli relokację części wojsk. Mobilizację wojskową zarządził premier Izraela, oczekując ataków ze strony sprzymierzonego z Iranem libańskiego Hezbollahu.
W dłuższej perspektywie śmierć generała Sulejmaniego prawdopodobnie jeszcze bardziej przyśpieszy proces konsolidacji władzy w rękach twardogłowych polityków i sprzymierzonych z nimi Strażników Rewolucji, którzy już dziś w dużej mierze kontrolują kluczowe gałęzie gospodarki, część prasy oraz współtworzą politykę zagraniczną państwa niezależnie od instytucji wybieranych w wyborach. Pod znakiem zapytania stoją także dalsze negocjacje wokół programu nuklearnego (o których pisaliśmy w naszym raporcie „Wyzwania w Azji”). Niezwykle trudno wyobrazić sobie dziś jakiekolwiek ustępstwa ze strony Teheranu w kwestii ograniczenia swojego zaangażowania w regionie.
Gdy irańscy przywódcy od miesięcy konsekwentnie zwiększali napięcie w regionie – m.in. zestrzeliwując amerykańskiego drona nad Zatoką Perską, czy atakując saudyjską rafinerię w Bukajk, Amerykanie czekali. Dziś rano powiedzieli „sprawdzam”. Odpowiedź na zabicie generała Sulajmaniego będzie więc dla rządzących w Teheranie sprawdzianem – nie tylko ich możliwości militarnych, ale przede wszystkim – politycznych kalkulacji działań. Na dalszy rozwój wydarzeń z pewnością nie będziemy musieli długo czekać.
Zdjęcie: Pixabay
Antoni Jakubowski Analityk ds. Iranu i Bliskiego Wschodu. Student iranistyki i psychologii na Uniwersytecie Warszawskim, wcześniej również stypendysta na Université Paris Nanterre. W przeszłości koordynator programów edukacyjnych oraz targów biznesowych. Interesuje się Bliskim Wschodem, współczesną filozofią irańską oraz urbanistyką.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Tydzień w Azji: K-pop, K-culture, K-money. Jak Korea z sukcesem sprzedaje produkty swojej kultury
W środę 15 października na południowokoreańskiej giełdzie (KOSPI) po raz pierwszy zanotowana została spółka Big Hit Entertainment. Jest to największa agencja muzyczna specjalizująca się w gatunku K-pop, czyli koreańskiej muzyce popularnej.
Andrzej PieniakCoronavirus outbreak in Poland – General information and recommendations for entrepreneurs
Kochański & Partners and the Boym Institute engaged in delivering information about latest after-effects of COVID-19 pandemia, which has begun to spread in Poland during the past days.
Tydzień w Azji #201: Rosjanom wyrósł w Azji nowy mocny konkurent
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
O podróżach, turystyce i przemyśle filmowym w Korei Północnej – rozmowa z Nickiem Bonnerem
Roman Husarski: Z powodu wirusa Ebola Korea Północna zamknęła swoje granice dla turystów. Co to oznacza dla twojej pracy? Nicholas Bonner*: To nie pierwszy raz, kiedy taka sytuacja ma miejsce. W 2003 na przykład zamknięto chwilowo granice z powodu SARS. To wydarzenie jest trochę bezprecedensowe. Zazwyczaj to Chiny bywały pierwsze w podejmowaniu decyzji… jeśli wiesz, […]
Roman HusarskiRosnący w czasie pandemii wpływ gigantów technologicznych i platform cyfrowych budzi poczucie konieczności działania wśród decydentów politycznych na całym świecie. Stany Zjednoczone, Unia Europejska i Chiny szukają dróg mających na celu zmniejszenie wpływu wielkich graczy dominujących na rynku i uzyskujących zbyt duży wpływ na życie społeczne i gospodarcze
Krzysztof Zalewski“Green growth” may well be more of the same
Witnessing the recent flurry of political activity amid the accelerating environmental emergency, from the Green New Deal to the UN climate summits to European political initiatives, one could be forgiven for thinking that things are finally moving forward.
Dawid JuraszekAzjatech #124: Rekordowy lot chińskiego drona
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #99: Japońska prywatna firma kosmiczna umieściła na orbicie satelitę sprzątającego
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kirgistan na politycznym rozdrożu – nowe wybory, nowe pomysły, stare problemy
Po protestach związanych z wyborami parlamentarnymi, teraz problemem są przedterminowe wybory prezydenckie wskutek rezygnacji Sooronbaja Dżeenbekowa.
Jerzy OlędzkiRP: Kazachstan – jakie wnioski wyciągnie zagraniczny biznes ze styczniowej rewolty?
Styczeń zachwiał wypracowanym przez dekady wizerunkiem Kazachstanu jako bezpiecznej przystani dla bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Azji Środkowej. Najpierw przez kraj przetoczyła się krwawa rewolta, a następnie region dotknął blackout. Co na to międzynarodowy biznes?
Magdalena Sobańska-CwalinaTydzień w Azji #90: Konflikt nowego premiera Japonii z Japońską Radą Nauki
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azja – integracja. Wokół polityki Polski wobec Azji
Serdecznie zapraszamy na kolejne spotkanie Instytutu Boyma, na którym zastanowimy się, jak powinniśmy lepiej wykorzystywać polskie szanse w Azji oraz jakie cele i środki powinna mieć polska polityka względem krajów i regionów kontynentu.
Tydzień w Azji #82: Indie wprowadzają platformę transparentnego opodatkowania
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #108: Indyjskie firmy ścigają się do gwiazd. Państwo pomaga
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #98: Chińczycy znowu bliżej z Rosjanami. Dla Gazpromu to jak dar z niebios
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kwartalnik Boyma – nr 1 (23)/2025
W niniejszym wydaniu Kwartalnika Instytutu Boyma analizujemy złożoność tej współpracy na przykładach wybranych państw Azji oraz roli, jaką odgrywa Polska – zarówno jako partner, jak i obserwator globalnych procesów.
Szósty numer Kwartalnika „Polska w Wietnamie” już dostępny
Ambasada RP w Hanoi serdecznie zaprasza do zapoznania się z szóstym numerem Kwartalnika „Polska w Wietnamie”.
Tydzień w Azji: Indyjski rynek farmaceutyczny w czasie pandemii COVID-19
Masowe rozprzestrzenianie się koronawirusa sprawiło, że Indie stanęły do wyścigu z czasem, którego zwieńczeniem ma być stworzenie szczepionki na tę chorobę. Indyjski rynek farmaceutyczny może odegrać kluczową rolę w tym przedsięwzięciu.
Iga BielawskaTydzień w Azji #225: Chiny wpadły we własne sidła. Odpuszczą, czy będą walczyć o zachowanie twarzy?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Jeden stek, bez krwi, poproszę. Nowe specjały kuchni azjatyckiej
Najnowsze technologie pozwalają coraz wydajniej produkować mięso w laboratorium. Przedsiębiorcy z Azji znajdują się wśród najaktywniej poszukujących alternatywnych rozwiązań w dziedzinie technologii spożywczych i odważnie stawiają na nowinki w tej dziedzinie
Sabina RakoczyAzjatech #182: Japońskie firmy pracują nad akumulatorami przyszłości
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Dwie indyjskie umowy liberalizujące handel na horyzoncie. Wnioski dla Europy?
Coraz bardziej realne staje się zawarcie umowy handlowej Unia Europejska - Indie. Dlatego warto wyciągać wnioski z zakończonych niedawno negocjacji Indii ze Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i Australią.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #68: Uzbekistan chce wyjść z zamknięcia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Prostytucja i pandemia, czyli indyjskie pracownice seksualne w czasach zarazy
Wedle szacunków Havocscope, organizacji zajmującej się badaniem czarnego rynku, dochody z usług seksualnych świadczonych przez ponad 650 tys. pracownic i pracowników przemysłu erotycznego oscylują tam wokół 8,4 mld dol. rocznie.
Iga Bielawska