Recenzja książki: Paweł Jaskuła, W cieniu smoków i tygrysów. Azja Centralna w pogoni za gospodarką światową, Grupa Wydawnicza FNCE, Wydawnictwo Naukowe FNCE, 2024, s. 532
Autor prezentowanej publikacji podjął się trudnego zadania identyfikacji korelacji między kierunkami zmian ustrojowych a ich wpływami na wektory przemian gospodarczych.
Ponieważ zagadnienie jest bardzo złożone, Paweł Jaskuła słusznie poświęcił pierwszy rozdział na prezentację teorii ekonomicznych, począwszy od klasycznej, po współczesne koncepcje uwarunkowań wzrostu gospodarczego. Trzeba tu podkreślić szeroki zakres wykorzystanej literatury źródłowej, który posłużył Autorowi do przybliżenia nie tylko ogólnych założeń każdej z teorii ekonomicznych, ale również ich ewolucję i powstałą wokół nich polemikę. Bardzo przydatne dla lepszego zrozumienia dalszych rozważań jest przybliżenie teoretycznych modeli systemów rozwojowych tzw. państw rozwijających się oraz systemu kapitalizmu państwowego, który jest szeroko rozpowszechniony w różnych wariacjach na obszarze Azji.
Rozdział drugi zawiera teoretyczne podstawy badań w dziedzinie nauk politycznych oraz skrótową prezentację kształtowania się specyfiki ustrojowej państw Azji Centralnej i południowo-wschodniej od 1945 roku po lata 20. obecnego wieku.
Pewne wątpliwości budzi szerokie omówienie zagadnień z zakresu metodologii badań, które ze względu na swoją obszerność wydają się niepotrzebne, bowiem nie mają bezpośredniego przełożenia na zawarte w dalszych rozdziałach próby odnalezienia wspomnianych korelacji polityczno-gospodarczych. Z punktu widzenia czytelnika zainteresowanego zagadnieniami politycznymi i gospodarczymi tego obszaru geograficznego, bardziej przydatne byłoby poszerzenie skrótowo omawianych w dalszej części rozdziału etapów przemian ustrojowych w Azji Centralnej.
Dużym plusem jest uwzględnienie potrzeby przybliżenia zmian w systemach politycznych państw „euroazjatyckich”, Turcji i Rosji, które determinują specyfikę nie tylko zewnętrznych, ale i wewnętrznych uwarunkowań rozwojowych Azji Centralnej. Dla poprawy czytelności układu i uznania geograficznej specyfiki tych państw, warto byłoby w kolejnych wydaniach stworzyć dla nich osobne podrozdziały.
Wartością dodaną rozdziału jest prezentacja ukształtowania unikatowego systemu teokracji Iranu, którego rola w procesach politycznych i ekonomicznych Azji Centralnej podlega stopniowemu wzmacnianiu, zwłaszcza w świetle uzyskania członkostwa w Szanghajskiej Organizacji Współpracy i konfliktu religijnego między szyitami i sunnitami w permanentnie niestabilnym Afganistanie.
Kolejne trzy rozdziały to ciekawa analiza modeli rozwoju gospodarczego grupy państw azjatyckich, które do niedawna cechował brak elementów demokratycznych w polityce i społeczeństwie. Część z nich, jak Chiny, Wietnam czy Kambodża obrały drogę socjalizmu państwowego, wzorując się na rozwiązaniach zaimplementowanych w ZSRR po 1917.
Inne podążały odmienną drogą. Autor słusznie zdecydował się na podział tej grupy państw na dwie podgrupy na podstawie podobieństw ustrojowych, historycznych i społecznych. W ten sposób w pierwszej analizowanej podgrupie znalazły się Japonia i Korea, a w drugiej wybrane państwa Azji Południowo-Wschodniej. Osobny rozdział poświęcony został przybliżeniu przebiegu procesów polityczno-gospodarczych w Chinach, co było zabiegiem słusznym, zważywszy że model chińskich reform był stymulujący dla części państw w tym regionie, a zarazem jego złożoność i unikatowość wymagała szerszego przedstawienia. Reformy w poszczególnych państwach omówiono z podziałem na czynniki wewnętrzne i zewnętrzne, a dodatkowo poruszono istotną w tych krajach kwestię roli przedsiębiorstw państwowych (SOE) i regulacyjnych działań państwa w ramach tzw. kapitalizmu państwowego (state capitalism).
Ostatni, szósty rozdział, stanowi próbę sformułowania koncepcji rozwojowych poszczególnych republik w oparciu o analizę czynników wewnętrznych i zewnętrznych, determinujących ich uwarunkowania rozwojowe.
Dodać należy, że próbę udaną. Autor trafnie zestawia cechy systemu polityczno-gospodarczego każdego z analizowanych krajów regionu z wzorcami rozwojowymi, wypracowanymi w toku analizy państw Azji w poprzednich rozdziałach. Należy tu podkreślić dbałość Pawła Jaskuły o dopasowanie modeli do konkretnych sektorów gospodarki. Nie jest to więc proste i zapewne łatwiejsze, ale i mniej miarodajne, wskazanie ogólnego modelu rozwoju danego państwa, jako najbardziej adekwatnego dla konkretnej republiki.
W konsekwencji, Autor wykazał, że nie ma jednego uniwersalnego modelu rozwojowego dla republik Azji Centralnej. Skuteczność decyzji gospodarczych i dynamika rozwoju wymagają zastosowania konglomeratu rozwiązań sektorowych, które sprawdziły się w różnych państwach i najbardziej przystają do specyfiki konkretnej republiki. Niewątpliwie, należy wziąć pod uwagę, że przedstawione modele i ich implementacja nie uwzględniają wielu czynników, jak choćby specyficzne uwarunkowania społeczne i kulturowe czy klimatyczne i geofizyczne. Nie jest to jednak zarzut wobec pracy Autora, bowiem modele ze swojej definicji mają charakter uproszczony, a uwzględnienie wszystkich czynników determinujących procesy społeczno-polityczno-gospodarcze w poszczególnych republikach wymagałoby osobnych publikacji dla każdej z nich.
Podsumowując, Autor wzbogacił swoją książką relatywnie wąską dziedzinę publikacji poświęconych Azji Centralnej. Publikacja ta jest tym bardziej godna przeczytania, że podejmuje temat rozwoju gospodarczego w sposób unikatowy, w oparciu o szereg analiz państw azjatyckich, a przedmiotowy obszar geograficzny staje się newralgicznym miejscem ścierania interesów globalnych graczy.
To, jak będzie wyglądał pejzaż polityczno-gospodarczy Azji Centralnej w przyszłości jest wciąż niewiadomą. Obserwowane obecnie kierunki przemian w regionie zdają się wskazywać na zwrot republik w kierunku wielowektorowości, w której ani Rosja ani Chiny nie będą miały decydującego wpływu na przyszły kształt systemu polityczno-gospodarczego republik.
Otwartą kwestią pozostaje czy kierunki rozwoju gospodarczego w Azji Centralnej zostaną zdominowane przez polityczne uwarunkowania, wewnętrzne i zewnętrzne, czy też będą oparte na sprawdzonych wzorcach, które wykreowały „azjatyckie tygrysy”.

Jerzy Olędzki Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracę doktorską złożył na Wydziale Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, magister ekonomii i europeistyki, absolwent Wydziału Zarządzania Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (obecnie Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna) i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 r. specjalizuje się w zagadnieniach geopolitycznych Azji Centralnej i aspektach polityczno-ekonomicznej oraz militarnej współpracy regionalnej. Autor książki "Mocarstwo z panazjatyckiej mozaiki. Geneza i ewolucja Szanghajskiej Organizacji Współpracy".
czytaj więcej
Komunikacja międzykulturowa: jak rozmawiać, żeby się porozumieć?
Jak rozmawiać z partnerami z innych kręgów kulturowych? Spotkanie Instytutu Boyma poświęcone komunikacji międzynarodowej z partnerami z Azji odbędzie się 3 października 2019 r. o godzinie 18:00.
RP: Korea Południowa, czyli ciastko z fasoli może być słodkością
Południowokoreański cud gospodarczy to szansa dla polskich eksporterów. Jak przygotować się do wejścia na południowokoreański rynek? Warto poznać panujące tam trendy, które promieniują na całą Azję Wschodnią.
Andrzej PieniakAzjatech #189: Zimna wojna rozszerza się. Czy USA zakażą chińskich usług w chmurze?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Instytut Boyma partnerem merytorycznym Igrzysk Wolności
W ramach panelu "Chińskie stulecie w Azji? Jakiej polityki azjatyckiej potrzebuje Polska", objętego naszą merytoryczną opieką, udział wzięło dwoje członków Instytutu Boyma.
Azjatech #211: Gracze komputerowi jak atleci. Igrzyska Azjatyckie rozdają im medale
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #75: Japonia chce wspierać turystykę, ale plan blokują podejrzenia korupcyjne
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
III Kongres Gospodarczy Europy Centralnej i Wschodniej
W dniach 29-31 maja 2019 roku w hali PTAK Expo w Nadarzynie k. Warszawy odbędzie się trzecia edycja Kongresu Gospodarczego Europy Centralnej i Wschodniej. Zgromadzeni eksperci poruszą zagadnienia z zakresu m.in. międzynarodowej współpracy gospodarczej i naukowej, e-commerce, innowacji, logistyki, turystyki i samorządu.
Tydzień w Azji #283: Nowy chiński przebój eksportowy. Mocno wykracza poza gospodarkę
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #35: „Dyplomacja twitterowa” w chińskim wykonaniu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #39: Tlą się kolejne protesty w Korei. Czy wypłynie na nich miejscowy Trump?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #116: Linie lotnicze JAL zamierzają wejść na rynek latających samochodów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #143: Azja chce zarabiać na pędzie ku gwiazdom
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Dyplomacja kupiecka, czyli jak Berlin dogaduje się z Pekinem
(...) Silna gospodarka, liczba ludności, rozwinięte ośrodki naukowe i względna stabilność ekonomiczna sprawiają, że Chińczycy traktują Berlin jako swego strategicznego partnera. Na to jednak nakładają się tarcia między Pekinem a Waszyngtonem, dlatego Berlin, troszcząc się o interes ekonomiczny, szuka drogi środka
Patrycja PendrakowskaAdam Institute for Democracy & Peace – Crowdfunding Campaign December 2020
Democracy in Israel is in crisis. And if we don't educate for democracy, it just won't exist. It's that simple. The actual teaching of democracy, on the other hand, isn't so simple. It requires experience, theoretical and practical knowledge and the flexibility to adapt to our ever-changing reality.
Azjatech #142: Pakistan pomoże Turcji zbudować myśliwiec następnej generacji?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kurs on-line: “Conflict Resolution and Democracy”
Instytut Adama zaprasza do udziału w nowym kursie poświęconym rozwiązywaniu konfliktów i wspomaganiu procesów demokratycznych z pomocą metody Betzavta. Zajęcia prowadzone będą za pośrednictwem platformy ZOOM.
Tydzień w Azji: Pandemia koronawirusa tłem kolejnego kryzysu w relacjach Pekin-Tajpej
Rozwój pandemii koronawirusa przyniósł nowe napięcia na linii Pekin-Tajpej. Jaki wpływ mają te niedawne wydarzenia na nastroje społeczne na wyspie?
Jakub KamińskiSierpniowa wizyta amerykańskich kongresmenów w Tajpej na czele z przewodniczącą Izby Reprezentantów wywołała gwałtowne reakcje w Pekinie.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #142: Polskie firmy celują w Azję Centralną. Pandemia im nie przeszkadza
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
The Dasgupta Review on Women and the Environmental Crisis
Commissioned in 2019 by the British government and published in February 2021, The Dasgupta Review has been likened to the 2006 Stern Review. Where the latter brought to widespread attention the many failings of the world economy in the face of global warming, the former makes similar points as regards biodiversity – and identifies the unique challenges faced by women.
Dawid JuraszekKoronawirus na Zakaukaziu: podjęte strategie i środki zapobiegawcze
Pandemia COVID-19 postawiła państwa przed nowymi wyzwaniami, a wyjątku nie stanowi również region Kaukazu Południowego. Wszystkie państwa Zakaukazia przyjmują dalekosiężne i konkretne działania w walce z koronawirusem. Aby móc dokładnie porównać i ocenić podjęte działania, sytuacja w każdym kraju zostanie przedstawiona z osobna. Poniższy tekst podsumowuje wydarzenia na Zakaukaziu do połowy kwietnia 2020 r.
Ani MinasyanGra w Platona. Z Uki Maroshek-Klarman na temat metody “Betzavta” rozmawia Patrycja Pendrakowska
Wywiad z Uki Maroshek-Klarman - Dyrektorką Naukową Instytutu Adama dla Demokracji i Pokoju w Izraelu, twórczynią metody "Betzavta", która została stworzona z myślą o podwyższeniu partycypacji ludzi w społeczeństwie i ułatwieniu rozwiązywania konfliktów.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #86: Honda żegna się z Europą
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Jak po pandemii może zmienić się przestrzeń wokół nas?
Wielu dziennikarzy, ekspertów i naukowców na całym świecie publikuje obecnie szereg artykułów, opracowań dotyczących tego jak po epidemii może się zmienić się przestrzeń wokół nas. Trudno przewidzieć przyszłość, ale warto wsłuchiwać się w głosy próbujące zdiagnozować czekające nas wyzwania. To właśnie one podpowiadają nam jakie mogą być trendy w zakresie planowania przestrzennego i budownictwa.
Magdalena Sobańska-Cwalina