
Po aksamitnej rewolucji 2018 roku nowa władza Armenii podjęła kroki i działania, by zwalczyć korupcję, która przez kilkadziesiąt lat zakorzeniona była w sferze instytucjonalnej i w sferze społecznej. W celu pełnego przeciwdziałania występowaniu takiej patologii w państwie Zgromadzenie Narodowe opracowało nową strategię na lata 2019-22, pozwalającą na powołanie nowych, specjalnych instytucji, które będą zajmować się zwalczaniem i karaniem korupcji.
- Zaczęła już działać Komisja Antykorupcyjna, która ma za zadanie przygotowanie potrzebnych materiałów, do kontynuowania śledztwa już przez Komitet Antykorupcyjny
- Nowy Premier Armenii twierdzi, iż korupcja w sferze instytucjonalnej została wykorzeniona
- Według raportu Transparency International z 2019 roku, Armenia poprawiła swój wynik, jeżeli chodzi o dostrzeganie korupcji
- Kilku byłych polityków zostało oskarżonych o defraudację i działania korupcyjne
W październiku zeszłego roku, Zgromadzenie Narodowe Republiki Armenii opracowało i ogłosiło nową strategię antykorupcyjną na lata 2019-22. W konsekwencji przewidziano powstanie kilku nowych instytucji, które mają pomóc w zwalczaniu korupcji, co wskazuje na przyjęcie modelu separacji w tej kwestii. Główne organy, które mają zająć się zwalczaniem korupcji to przede wszystkim Komisja Antykorupcyjna, i Komitet Antykorupcyjny, którego utworzenie jest przewidywane na przyszły rok.
Wszystkie próby zwalczania korupcji miały jak do tej pory charakter fasadowy. Nowa Komisja Antykorupcyjna miała już powstać za czasów starego rządu w ciągu 50 dni, od kwietnia 2018. Jednak po aksamitnej rewolucji zdecydowano się przyjąć zupełnie inną metodę działania.
Przewodniczącym nowopowstałej Komisji została członkini opozycyjnej partii “Bright Armenia”. Najwyraźniej nowy rząd nie ma problemu podjęcia współpracy z opozycją, by przeciwdziałać nieprawidłowościom. Utworzona instytucja przede wszystkim będzie się zajmować ujawnianiem różnych spraw, związanych z korupcją w wymiarze instytucjonalnym. Materiały, które zostaną przez ten organ przygotowane, trafią dalej do Komitetu Antykorupcyjnego. Do czasu powstania Komitetu, śledztwa będą prowadzone nadal przez Specjalną Służbę Śledczą, która po utworzeniu i pełnym funkcjonowaniu nowego organu zmieni sposób działania. Komitet w przyszłości będzie więc jedyną instytucją, która będzie prowadziła śledztwa w sprawach korupcyjnych. Przewiduje się również, iż wraz z powstaniem Komitetu Antykorupcyjnego powstaną inne organy m.in. Sąd Antykorupcyjny.
Członkowie Komitetu, jak również przewodniczący powstającej instytucji będą wybierani według konkursów, które będą prowadzone przez specjalne komitety. Będą się składały po jednym przedstawicielu ze Zgromadzenia Narodowego, Rządu, Najwyższej Rady Sądownictwa, Ombudsmana i Przedstawiciela Społeczeństwa Obywatelskiego. Ostatecznie po różnych weryfikacjach, wyboru m.in. na stanowisko przewodniczącego Komitetu na 8 lat dokona Premier RA.
Co przyczyniło się do podejmowania zmian instytucjonalnych w sprawie zwalczania korupcji?
Rok 2018 był dla Armenii rokiem przełomowym. Od kwietnia wybuchły liczne protesty w Erywaniu i w innych częściach kraju. Wszyscy się zmobilizowali do walki z autokratycznym reżimem, którego ówczesnym “przedstawicielem” był Serż Sargsyan. Na początku nikt nie wierzył w koniec starego systemu. Jednak dzięki motywacji Pashinyana i innych aktywistów społeczeństwo uwierzyło w swoją siłę. Uwierzyło, że jest jedynym suwerenem i „Panem swojego państwa”.
Od uzyskania niepodległości w 1991 roku Armenia przeżyła różne okresy przełomowe. Liczne osoby, które sprawowały rządy, nie były w stanie zapewnić dobrobytu ludziom. Dla nich liczył się tylko własny interes i własny pieniądz. W każdym zakątku rozprzestrzeniała się korupcja, która nie była efektywnie zwalczana. Dopiero po rewolucji, nowo powstały rząd kładł wielki nacisk na walkę z korupcją. Najważniejszym celem było zlikwidowanie korupcji w sferze instytucjonalnej. Profesjonalne podejścia pokazują, że jeżeli w instytucjonalnych kręgach władza nie jest skorumpowana, to o 50% obniża się korupcja w systemie. Sam Pashinyan wielokrotnie podkreślał, że on sam nie wyłudza żadnych pieniędzy od innych i zwłaszcza ci, którzy wraz z nim doszli do władzy, nie mają prawa tak postępować. Zaznaczył również, iż nie ma już korupcji w przestrzeni rządu, jak i w innych organach państwowych, a jeżeli są podjęte jakieś pojedyncze próby w tym kierunku, są one od razu zwalczane.
Próbując rzeczywiście zrozumieć, jaki jest progres w zwalczaniu korupcji albo czy w ogóle zmiany, o których jest mowa, są realne, warto sięgnąć po dane opublikowane przez Transparency International, który co roku publikuje raport, jaką jest Indeks Percepcji Korupcji. W zestawieniu za rok 2019 Armenia zajęła 77 miejsce, otrzymując tym samym 42 punkty. Porównując z ostatnimi latami, zdecydowanie można stwierdzić, iż państwo to zarejestrowało znaczny progres, jeżeli chodzi o samo dostrzeganie zjawiska korupcji. W poprzednich raportach Armenia otrzymała zazwyczaj około 35 punktów. Jeżeli chodzi o sam region Kaukazu, Armenia zajmuje drugie miejsce, co może świadczyć o sukcesie “aksamitnej rewolucji”. Patrząc na wyniki państw europejskich, może się wydawać, iż to nie jest znaczący sukces, natomiast nie należy zapomnieć, jak wyglądała Armenia przed 2018 rokiem i jak trudno jest zmienić postrzeganie korupcji w takiej skali. Dla tego również w nowo przyjętej strategii kładziono nacisk na utworzenie nowych specjalnych instytucji, które będą szczegółowo badać sprawy korupcyjnie i karać winnych.
Przypadki polityków, czy innych znanych osób, które po 2018 usłyszały zarzuty
Wielu byłych polityków, jak i wojskowych zostało oskarżonych o korupcję i w konsekwencji zostało aresztowanych po rewolucji. Jednak jeden przypadek w szczególny sposób poruszył całe społeczeństwo. W czerwcu 2018 roku niespodziewanie został zatrzymany były poseł i generał Manwel Grigoryan. Zarzuty między innymi dotyczą przywłaszczanie własności, którą wycenia się na około 101 mln drama, jak również unikanie płacenia podatków w skali 1 mld drama. Jak pokazały nagrania Narodowej Służby Bezpieczeństwa, w różnych nieruchomościach, należących do niego znaleziono różne rodzaje broni, specjalne jedzenie przeznaczone dla żołnierzy, artykuły higieniczne, a nawet listy napisane przez uczniów z różnych szkół, których adresatami byli chłopcy walczący na froncie podczas wojny czterodniowej w 2016 roku. Został zastosowany wobec niego areszt, który trwał ponad 1,5 roku. Kilka tygodni temu sąd zmienił jednak środek zapobiegawczy ze względu na krytyczny stan zdrowia.
Pod koniec 2019 roku były prezydent Serż Sargsyan został także oskarżony o defraudację i aktualnie dostał zakaz opuszczenia kraju. Dochodzenia i śledztwa w zwalczaniu korupcji trwają dalej.
Problemy nowego rządu / podwójne standardy nowego rządu
Państwowy Komitet Skarbowy otrzymywał podwyżki pod koniec 2018 i w 2019 roku, co wzbudziło krytykę wobec nowego rządu. Jednak władza tłumaczy działania tym, iż w ten sposób próbuje się przeciwdziałać korupcji w instytucjach państwowych. Godziwe wynagrodzenie dla urzędnika ma zapobiec defraudacji.
Podczas ostatnich sesji pytań i odpowiedzi Zgromadzenia Narodowego premier podkreślił, że rząd przeznaczył 71 mld drama na podwyższenie wynagrodzeń różnych grup socjalnych, w tym wynagrodzeń wojskowych czy nauczycieli. Wynagrodzenia dla urzędników państwowych wynosiły jedynie 1 mld drama. Jednak nie da się nie zauważyć, że wynagrodzenie nauczyciela w stosunku do wynagrodzenia urzędnika jest minimalne.
Premier zaznaczył również podczas przemówienia w Zgromadzeniu Narodowym, że przez pierwsze 10 miesięcy w 2019 roku zostało odzyskanych tyle pieniędzy przywłaszczonych nielegalnie, ile podczas całego istnienia Specjalnej Służby Śledczej.
Trzecia władza jako bariera w walce z korupcją
Walka z opisaną patologią dojdzie ostatecznie do skutku tak naprawdę, jeżeli sąd będzie sprawiedliwie podejmował wyroki. W tej chwili trwa kryzys w sądownictwie, gdzie również wiele lat występowała korupcja. Co prawda sprawami tego problemu będzie się zajmował w przyszłości nowo powołany organ sądowniczy, natomiast jeżeli panuje bezwład w trzeciej władzy, trudno się spodziewać, żeby nowy organ prawidłowo zaczął funkcjonować. Jedno jest pewne, iż jeżeli Armenia chce utrzymać się na nogach i walczyć z korupcję “do końca”, musi podjąć szybkie działania w kierunku usunięcia degradacji w sądownictwie. Jest to w ostatnich miesiącach jeden z największych problemów, który musi uzyskać rozwiązania. Jak widać nowy rząd zdaje sobie sprawę już z powagi sytuacji, dlatego w ostatnim tygodniu Parlament zagłosował za przeprowadzeniem referendum, aby raz na zawsze rozwiązać kryzys w sądownictwie, a dokładnie w Sądzie Konstytucyjnym. Może referendum będzie tym czynnikiem, który wpłynie na ostateczne zakończenie “budowy nowego państwa”, na bardziej demokratycznych zasadach.

Ani Minasyan Magister Politologii oraz Studiów Eurazjatyckich Uniwersytetu Warszawskiego. Aktualnie studentka studiów magisterskich na kierunku Zarządzanie. Główne obszary zainteresowań to kultura Azji, historia powszechna, ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, a także historia i polityka regionu Zakaukazia.
czytaj więcej
Kryzys nawozowy i gazowy – unikalna szansa na rozwój biogazowni w Polsce
Wywiad z prof. dr. hab. Aleksandrem Lisowskim
Aleksander LisowskiAzjatech #177: Chińczycy chcą i mogą coraz więcej. Planują aż 60 misji kosmicznych
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Czy handel z antypodami będzie łatwiejszy?
Po podpisaniu 9 lipca br. porozumienia handlowego między Nową Zelandią a Unią Europejską do wejścia w życie negocjowanego od pięciu lat układu brakuje jeszcze tylko zgody parlamentów Europejskiego i Nowej Zelandii.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #288: Polska w końcu dostrzegła ten region. Rosja jest tam już od dawna
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Turkmenistan i Tadżykistan przyciągają uwagę światowych mediów. (...) Jeżeli wierzyć oficjalnym statystykom przed 30 kwietnia br. oba kraje były “wolne od wirusa”.
Magdalena Sobańska-CwalinaWspomnienia, czyli co to jest sinologia politologiczna
W odpowiedzi na niedawną publikację prasową prof. Bogdan Góralczyk zdecydował się opowiedzieć na naszych łamach bogatą historię swojego życia. Oddajmy więc głos Profesorowi i wysłuchajmy jego trudnej opowieści
Bogdan GóralczykAzjatech #149: Chińczycy oskarżają amerykańską agencję o ataki cybernetyczne
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #220: Miliarderzy wyprowadzają się z Chin
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Decyzją milionów Amerykanów Joe Biden z ramienia Partii Demokratycznej 20 stycznia 2021 r. zostanie zaprzysiężony na 46. prezydenta USA. Wraz z nim stery w zarządzaniu państwem przejmuje Kamala Harris.
Iga BielawskaAzjatech #134: Nowe technologie i startupy z Pakistanu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #88: Gwiazdy sportu i fitnessu wspierają kampanię premiera Modiego
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
O chińskiej perspektywie na rosyjską inwazję na Ukrainę opowiada prof. Yu Bin, specjalista w zakresie stosunków rosyjsko-chińskich, wykładający na Uniwersytecie w Wittenberdze.
Jakub KamińskiTłumaczenie niewytłumaczalnego, czyli polski przekład raportu klimatycznego
Czy sunącą wciąż siłą rozpędu machinę międzynarodowego procesu klimatycznego da się zatrzymać i naprawić na czas?
Dawid JuraszekSubiektywny przewodnik po wyborach i kampanii w Indiach
Głosowanie w Indiach jest prawem konstytucyjnym. Organizacja wyborów w kraju – znajdującym się na drugim miejscu pod względem liczby ludności i siódmym pod względem powierzchni na świecie – stanowi ogromne wyzwanie. Jak zatem głosuje się w największej demokracji świata, gdzie zarejestrowanych jest ponad dwa tysiące partii politycznych, elektroniczne urządzenia zastępują drukowane karty wyborcze, a urzędnicy przemierzają tysiące kilometrów, by utworzyć lokal wyborczy nawet dla jednego obywatela?
Magdalena RybczyńskaDlaczego Ormianie są przekonani, że to Azerowie jako pierwsi zaatakowali Górski Karabach?
27 września po raz kolejny wybuchły poważne starcia w Górskim Karabachu, co można już nazwać wojną na dużą skalę. (...) W tym artykule chcę przedstawić fakty i analizy, które udowodnią, że to Azerbejdżanowi było na rękę zaatakować Górski Karabach (Arcach).
Ani MinasyanTydzień w Azji #255: Organizacja, w której bryluje Rosja, coraz potężniejsza.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #151: Niemcy mają utwardzić stanowisko wobec Rosji i Chin
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Patrycja Pendrakowska na seminarium „17 plus czy minus 1: o współpracy Europy Środkowej z Chinami”
Wydarzenie odbędzie się w formule on-line za pośrednictwem platformy Zoom, w środę 16 grudnia o godzinie 12:00.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #34: Perła Azji Środkowej wciąż nieodkryta dla polskich firm. To się może zmienić
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #36: Niepokojące sygnały z gospodarek Singapuru i Hongkongu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #133: Ładowanie smartfona tylko raz w tygodniu? Innowacyjny projekt Samsunga i IBM
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #201: Korea Północna okrada firmy na całym świecie i zarabia miliardy dolarów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Okrągły stół: polsko-azjatycka współpraca w dziedzinie nowych technologii
Jak polskie przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii rozwijają współpracę z Azją? Jak polskie instytucje mogą wspierać ekspansję tych firm?
Niepokój w Azji Centralnej po zakończeniu amerykańskiej interwencji w Afganistanie
Spodziewane od kilku lat ostateczne wycofanie wojsk amerykańskich z Afganistanu stanie się faktem 11 września 2021 roku. Pozostawienie tego kraju w samodzielnym zarządzaniu przez rząd w Kabulu spowodowało gwałtowny wzrost niepokoju w Azji Centralnej...
Jerzy Olędzki