Analizy

Co oznacza chińska deklaracja o osiągnięciu neutralności węglowej w 2060 roku?

Podobnie jak inne kraje Azji Wschodniej, Chiny zadeklarowały plan osiągnięcia neutralności węglowej. 22 września 2020 przewodniczący ChRL Xi Jinping zapowiedział, iż Chiny planują osiągnięcie tego celu do 2060 roku, co jest pierwszą tak dalekosiężną deklaracją tego państwa w tej sprawie. Ponieważ chińskie emisje dwutlenku węgla stanowią dużą część globalnych emisji, warto przyjrzeć się tej deklaracji.

Instytut Boyma 25.12.2020

Podobnie jak inne kraje Azji Wschodniej, Chiny zadeklarowały plan osiągnięcia neutralności węglowej. 22 września 2020 przewodniczący ChRL Xi Jinping zapowiedział, iż Chiny planują osiągnięcie tego celu do 2060 roku, co jest pierwszą tak dalekosiężną deklaracją tego państwa w tej sprawie. Ponieważ chińskie emisje dwutlenku węgla stanowią dużą część globalnych emisji, warto przyjrzeć się tej deklaracji.

Dlaczego Chiny są tak istotnym elementem w klimatycznej układance?

Wedle danych serwisu Our World in Data, dotyczących wyłącznie CO₂ pochodzącego ze spalania paliw kopalnych oraz produkcji cementu, Chiny wyemitowały w samym 2018 roku 10,06 miliarda ton dwutlenku węgla do atmosfery. Dla porównania, w tym samym czasie USA wydzieliło 5,42 mld ton CO₂, a państwa Unii Europejskiej (bez Wielkiej Brytanii) 3,07 mld. Patrząc z szerszej perspektywy, roczne emisje CO₂ pomiędzy 1978 (1,46 mld ton; rok początków reform gospodarczych i otwarcia na świat) a 2018 (wyżej wspomniane 10,06 mld) wzrosły w ChRL o 592%. W tym okresie, w przypadku USA wzrost nastąpił na poziomie 11%, a kraje UE-27 odnotowały spadek o 23%. Przy światowej emisji dwutlenku węgla w 2018 roku na poziomie 36,57 mld ton, Chiny odpowiadają zatem za ok. 27% tych emisji, USA za prawie 15%, natomiast państwa Unii Europejskiej w obecnym składzie za ok. 8%.

Przyczyna tak spektakularnego wzrostu wkładu Chin w globalne ocieplenie w ostatnich ~40 latach leży w gwałtownej industrializacji i rozroście chińskiej gospodarki, zapoczątkowanych na przełomie lat 70 i 80. W towarzyszącej stopniowemu powstawaniu „fabryki świata” rachubie rządzących nie ujmowano przez długi czas różnych kosztów uważanych za zewnętrzne rozwoju ekonomicznego – wyraźny priorytet przyznano podwyższeniu stopy życiowej Chińczyków. Poskutkowało to nie tylko lokalną degradacją środowiska naturalnego na niespotykaną wcześniej skalę, ale również skokowym wzrostem emisji wszelkich gazów cieplarnianych do atmosfery. 

22 września br., na 75 sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, Xi Jinping poświęcił część swojego przemówienia on-line sprawom klimatycznym. Ogłosił on, iż Chiny zwiększą swoje zaangażowanie w wypełnianie celów nakreślonych przez porozumienie paryskie, zapowiadając, że szczyt emisji dwutlenku węgla przez to państwo nastąpi „przed 2030 rokiem”, a „neutralność węglowa” osiągnięta zostanie „przed 2060 rokiem”. Do tej pory mówiono o nastaniu szczytu emisyjnego około 2030 i mimo że wciąż nie mamy do czynienia z konkretnym terminem, poczyniono drobną korektę na korzyść szybszego wypełnienia tego celu. 

Jednak fragmentem wypowiedzi Xi przyciągającym największą uwagę jest ten dotyczący neutralności węglowej. Jest to niewątpliwie ambitne założenie, lecz wciąż daleko mu do strategii Unii Europejskiej, zasadzającej się na dojściu do neutralności klimatycznej o dekadę wcześniej, bo w 2050 roku. Mimo pewnych sporów definicyjnych mających wpływ na uznawany zakres źródeł emisji, przyjęto iż neutralność klimatyczna oznacza zrównoważenie wydzielanych gazów cieplarnianych ze zdolnością do ich pochłaniania. Jak zauważa autorka artykułu dla Climate Home News (Gerretsen, 2020), termin „neutralności węglowej” jest mniej rygorystyczny z powodu możliwości uwzględnienia w eliminacji emisji tylko dwutlenku węgla, nie wliczając wielu innych gazów cieplarnianych, takich jak np. metan czy tlenek azotu. W sytuacji, gdy w chińskim „miksie emisyjnym” te pozostałe gazy odpowiadają za 16% całości (Song i Gerholdt, 2019), wyłączenie ich z działań ograniczających przyniesie finalnie znaczący, ale jednak częściowy efekt.

Co należy zrobić, by osiągnąć cel?

Mnogość możliwych sposobów realizacji celu redukcji emisji gazów cieplarnianych stanowi zarówno błogosławieństwo, jak i pewne utrudnienie. Dzięki niej możemy opracowywać efektywniejsze i lepiej dopasowane do warunków danego kraju plany transformacji, lecz jednocześnie ten pluralizm utrudnia ustalenie konsensusu, gdzie ulokować związane z nią koszty gospodarcze (i idące za nimi koszty społeczne), które towarzyszyć będą poszczególnym rozwiązaniom. Dopóki nie poznamy szczegółowej, przedstawionej przez władze w Pekinie „mapy drogowej” neutralności węglowej, sprawę można traktować jako otwartą. 

Najważniejsze zmiany z pewnością czekać będą sektory i branże oparte w całości lub częściowo na węglu. W 2018 odpowiadał on za 66% wytwarzanej energii elektrycznej w Chinach (Climate Action Tracker, 2020). Uzależniona od jego wykorzystania jest również znaczna część gałęzi bardzo w tym kraju rozrośniętego przemysłu, np. produkcji stali czy cementu. Z opublikowanego w Nature zestawienia opinii kilku zespołów specjalistów współpracujących z rządem ChRL nad kwestią neutralności węglowej (Mallapaty, 2020) wynika wspólne przeświadczenie o tym, że Chiny muszą w pierwszej kolejności zacząć pozyskiwać energię elektryczną w większości ze źródeł bezemisyjnych, aby następnie wykorzystać ją wszędzie tam, gdzie uda się dokonać elektryfikacji, np. w motoryzacji czy różnych procesach przemysłowych (tam gdzie elektryfikacja jest niemożliwa, istnieją propozycje zastosowania technologii wodorowych (Murtaugh i in., 2020)). Podkreślona została również rola technologii sekwestracji dwutlenku węgla (CCS), czyli wychwytywania i składowania CO₂, by nie dostawał się on do atmosfery np. z kominów fabryk czy elektrowni. Wspomagana byłaby ona sadzeniem lasów, pochłaniających ten gaz w sposób naturalny.

Analiza szans realizacji zakładanych planów i rola innych aktorów międzynarodowych

O ile specjaliści twierdzą, iż transformacja Państwa Środka w kierunku neutralności węglowej jest technicznie możliwa do osiągnięcia w zapowiedzianym 2060 roku, to już dziś wiemy, że byłby to proces niezwykle trudny i kosztowny. Według firmy doradczej Wood Mackenzie, realizacja zapowiedzi Xi Jinpinga może kosztować Chiny nawet 5 bilionów dolarów (Jaganathan, 2020). Trudności wynikają nie tylko z konieczności zmian w miksie energetycznym, ale także dokonania na dużą skalę restrukturyzacji w przemyśle, gdzie nie wszędzie jest możliwe skutecznie ograniczenie emisji przy obecnej wiedzy technicznej. Wynikające z tego ostatniego poważne koszty społeczne, będące efektem zamykania związanych z węglem miejsc pracy, pracownik Wood Mackkenzie Prakash Sharma określa jako stanowiący największe wyzwanie element nadchodzących zmian (tamże). 

Formułowanie i prowadzenie polityk związanych z ograniczaniem emisji gazów cieplarnianych jest o tyle problematyczne, że przy dokonywaniu czysto ekonomicznej analizy trudno przychodzi traktowanie ich w kategoriach inwestycji, gdyż te z reguły przynoszą jasno określone i mierzalne korzyści. Z powodu tego, że zmiany klimatu są problemem globalnym, aspekt ten sprzyja rozmywaniu się odpowiedzialności poszczególnych krajów. Decydentom łatwiej przychodzi stawianie aktualnych wyzwań na arenie politycznej ponad wymagające dalekosiężnego planowania i długotrwałych wysiłków zwalczanie źródeł trudnych do uchwycenia skutków globalnego ocieplenia – czego jaskrawym przykładem była prezydentura Donalda Trumpa i wyjście za jego kadencji Stanów Zjednoczonych z porozumienia paryskiego. Jeśli znajdują się politycy zdolni otwarcie dystansować się od polityki zakładającej walkę z kryzysem klimatycznym, tym łatwiej sobie wyobrazić pozorowanie działań na tym polu przez państwa takie zobowiązania przyjmujące. 

Z tego powodu niebezpodstawne są argumenty zawarte w artykule „Dlaczego nie wierzę Chinom w ich neutralność klimatyczną do 2060 roku” (Wiech, 2020), w którym autor przekonuje, że motywem dla obietnic Xi Jinpinga może być chęć przedstawienia Chin jako odpowiedzialnego mocarstwa, aktywnego w zakresie wspólnych wyzwań ludzkości, podkopując tym samym stawiające się w roli światowego lidera USA. Taką interpretację wzmacnia fakt, że deklaracja Xi nastąpiła krótko po przemówieniu on-line na tej samej sesji Donalda Trumpa, w którym podtrzymał opozycję swojego kraju wobec porozumienia paryskiego, nazywając je „jednostronnym”. Nie można również wykluczyć opisanej przez Jakuba Wiecha możliwości zastosowania przez Państwo Środka taktyki outsourcingu wysokoemisyjnego przemysłu do innych krajów (w tekście podany został przykład Afryki), która wybielałaby ten kraj, nie rozwiązując jednak realnego problemu emisji. 

Wątpliwości te sprawiają, iż chińska wrześniowa deklaracja, a także wszelkie przyszłe zobowiązania, stanowią dobrą wiadomość wyłącznie pod warunkiem aktywnej i świadomej różnych metod manipulacji postawy innych globalnych graczy, którzy będą mieli wolę efektywnie egzekwować od Chin ich zobowiązania,  poprzez naciski polityczne czy ekonomiczne, zniechęcając je do instrumentalnego traktowania owych deklaracji. Szczególne zadanie ma Unia Europejska, ważny partner handlowy Pekinu. Artykułowanie przez Państwo Środka dokładnie określonych i jasnych celów zwiększa możliwości rozliczania Chin z ich polityki klimatycznej, a to podnosi  szanse na skuteczną walkę z największym wyzwaniem ludzkości w XXI wieku.

Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 6/2020

Przypisy:

Bibliografia:

Artykuły:

Gerretsen I. (2020). 5 burning questions about China’s carbon neutrality pledge. Climate Home News <https://www.climatechangenews.com/2020/09/23/5-burning-questions-chinas-carbon-neutrality-pledge/> [dostęp 25 października 2020].

Jaganathan J. (2020). China’s 2060 carbon neutral goal bill could hit over $5 trillion. Reuters <https://www.reuters.com/article/us-china-emissions-target/chinas-2060-carbon-neutral-goal-bill-could-hit-over-5-trillion-idUSKBN26S2PT> [dostęp 1 listopada 2020].

Mallapaty S. (2020). How China could be carbon neutral by mid-century. Nature <https://www.nature.com/articles/d41586-020-02927-9> [dostęp 1 listopada 2020].

Murtaugh D., Kan K., Shen F., Li J., Chen Q. (2020). China Wants to Be Carbon Neutral By 2060. Is That Possible? Bloomberg <https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-09-23/china-wants-to-be-carbon-neutral-by-2060-is-that-even-possible> [dostęp 1 listopada 2020].

Song R., Gerholdt R. (2019). Not Just CO2: China’s Efforts on Lesser Known Greenhouse Gases Critical to Stabilizing the Climate. World Resources Institute <https://www.wri.org/blog/2019/09/not-just-co2-china-s-efforts-lesser-known-greenhouse-gases-critical-stabilizing-climate> [dostęp 1 listopada 2020].

Wiech J. (2020). Dlaczego nie wierzę Chinom w ich neutralność klimatyczną do 2060 roku. Energetyka24 <https://www.energetyka24.com/chemia/dlaczego-nie-wierze-chinom-w-ich-neutralnosc-klimatyczna-do-2060-roku-komentarz> [dostęp 8 listopada 2020].

Wykresy, nagrania wideo: 

Annual production-based emissions of carbon dioxide (CO₂), measured in tonnes per year. Our World in Data <https://ourworldindata.org/grapher/annual-co-emissions-by-region?tab=table&time=earliest..latest> [dostęp 21 października 2020].

China – Current Policy Projections. Climate Action Tracker <https://climateactiontracker.org/countries/china/current-policy-projections/> [dostęp 1 listopada 2020].

United Nations. China – President Addresses General Debate, 75th Session. Youtube < https://youtu.be/aT2-CQ_5g60> [dostęp 25 października 2020].

United Nations. Donald Trump – United States – President Addresses General Debate, 75th Session. Youtube <https://youtu.be/p0CtV_nMPAI> [dostęp 8 listopada 2020].

Jakub Kamiński

Analityk Instytutu Boyma. Zaangażowany w promocję polskiej gospodarki na rynkach azjatyckich. Absolwent stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Studiował na Malcie. Zainteresowany przemianami w polityce i gospodarce Indii i Chin. Jego artykuły, wypowiedzi i wywiady ukazywały się m.in. w Rzeczpospolitej, WNP.PL, Dzienniku Gazecie Prawnej, Teologii Politycznej, Krytyce Politycznej.

czytaj więcej

Tydzień w Azji #186: Laos wpadł w pułapkę chińskiego zadłużenia

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Okrągły stół: polsko-azjatycka współpraca w dziedzinie nowych technologii

Jak polskie przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii rozwijają współpracę z Azją? Jak polskie instytucje mogą wspierać ekspansję tych firm?

Tydzień w Azji #147: Tadżykistan – nowy partner polskiego biznesu?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Umowa UE-Chiny o inwestycjach (CAI) – analiza pozycji inwestora, technologii, pracy i środowiska

Po tym jak w grudniu 2020 ogłoszono, iż Chiny i UE osiągnęły porozumienie co do zasadniczych kwestii umowy UE-Chiny o inwestycjach 22 stycznia 2021 Komisja Europejska opublikowała projekt CAI. Jest to efekt długich i trudnych prac nad umową których wczesne początki sięgają 2012, a które na dobre rozpoczęły się w 2013.

Azjatech #233: Chiny przegrały z USA bitwę o TikToka, ale to nie koniec wojny

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #33: Kto ma najwięcej kamer monitoringu w przeliczeniu na mieszkańca?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #124: Ukryty smok. Pekin chce podbić branżę chipów

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #59: Technologie pomagają w zarządzaniu miastem

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Paweł Behrendt dla portalu 9DASHLINE o historii sporu na Morzu Południowochińskim

W swoim artykule Paweł Behrendt opisuje historię sporu na Morzu Południowochińskim na przestrzeni XX wieku. Tekst ukazał się w języku angielskim na portalu poświęconym sytuacji politycznej w regionie Indo-Pacyfiku - 9DASHLINE

Azjatech #111: Nawigacja niesatelitarna dla japońskich pojazdów autonomicznych

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Kwadryga na Indopacyfiku – ani sojusz, ani efemeryda

Czterostronna współpraca Japonii, Australii, Indii i Stanów Zjednoczonych znana jest jako Czterostronny Dialog w dziedzinie Bezpieczeństwa. Wedle założeń projektu, Japonia, USA, Australia i Indie miałyby tworzyć azjatycką oś pokoju, a dialog wzmacniać istniejące bilateralne i trilateralne formaty współpracy między nimi. 

Na marginesie koronawirusa. Co dalej z irańskim kryzysem narkotykowym?

Bezzębni mężczyźni zaciskający sznurkiem ramiona przed wstrzyknięciem heroiny, nieobecny wzrok bezdomnych dzieci i prostytutek oraz wszechobecne ubóstwo (...) Podobne widoki stały się codziennością w Iranie, który według szacunków Biura Narodów Zjednoczonych ds. narkotyków i przestępczości (UNODC) posiada dziś najwyższy na świecie odsetek uzależnionych od heroiny w populacji.

RP: Konkurencja Chiny-USA. Nowe ograniczenia w branży motoryzacyjnej

Amerykański Departament Gospodarki chce nowych ograniczeń dla chińskich i rosyjskich technologii. Można zakładać, że finalnie będą one miały wpływ na cały globalny łańcuch dostaw, w tym producentów aut z Niemiec i ich dostawców z Polski.

Azjatech #78: Toyota dostarczy hybrydowy napęd dla chińskiego producenta samochodów GAC

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Dlaczego Ormianie są przekonani, że to Azerowie jako pierwsi zaatakowali Górski Karabach?

27 września po raz kolejny wybuchły poważne starcia w Górskim Karabachu, co można już nazwać wojną na dużą skalę. (...) W tym artykule chcę przedstawić fakty i analizy, które udowodnią, że to Azerbejdżanowi było na rękę zaatakować Górski Karabach (Arcach). 

Azjatech #101: Zabawa w podglądanie. Wielki handel prywatnymi nagraniami wideo

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #179: To odkrycie może stworzyć nową surowcową potęgę. Olbrzymie złoża

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #302: Putin spogląda na kolejne państwo. Coraz więcej niepokojących znaków

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #20: Czy miejskie niebo zapełni się taksówkami?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Instytut Boyma współtworzył Europejskie Forum Gospodarcze w Łodzi

16 grudnia 2022 r. Krzysztof M. Zalewski prowadził panele dyskusyjne o szansach polskiego biznesu na rynkach ASEAN, Bliskiego Wschodu i Turcji na XV Europejskim Forum Gospodarczym w Łodzi.

Forbes: Polska na globalnym szlaku kolejowym. Czy to się nam opłaci?

Rozwój połączeń kolejowych pomiędzy Chinami a Europą jest szansą dla polskiej gospodarki i przedsiębiorców. Nie jesteśmy w stanie łatwo zmienić ujemnego salda w handlu z Państwem Środka, ale możemy maksymalnie wykorzystać szanse, jakie daje transport towarów przez nasz kraj. (...) Polskie terminale i firmy logistyczne starają się wykorzystać szansę, która jest również okazją dla firm z innych branż

Tydzień w Azji #34: Perła Azji Środkowej wciąż nieodkryta dla polskich firm. To się może zmienić

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #305: Chińczycy cierpią w strategicznych dla siebie krajach. Narasta sinofobia

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #63: Google for India 2020, czyli 10 mld USD na rozwój gospodarki cyfrowej w Indiach

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.