
Kiedyś marzyła o absolutnej władzy, dziś marzy o wolności. Tak w skrócie można streścić karierę Gulnary Karimowej, starszej córki nieżyjącego już prezydenta Uzbekistanu, Islama Karimowa, która chciała zostać pierwszą kobietą piastującą ten urząd, rzutką bizneswoman, a także sławną piosenkarką. Poważne kłopoty G. Karimowej zaczęły się po zwycięstwie Szawkata Mirzijojewa w prezydenckich wyborach, po których zapowiedział bezwzględną walkę z korupcją i postawienie winnych tych czynów przed sądem. Prezydent słowa dotrzymał, tropiąc i usuwając z państwowych stanowisk wszystkich zamieszanych w afery korupcyjne urzędników, niezależnie od szczebla władzy. Ofiarą „czystek” padł nawet wszechwładny wydawałoby się szef służby bezpieczeństwa Rustam Inojatow, który oficjalnie podał się do dymisji. Trudno się więc dziwić, że czarne chmury zaczęły zbierać się również nad głową ambitnej i bezwzględnej w dążeniu do władzy i bogactwa Gulnary Karimowej.
System polityczno-administracyjny, który stworzył i pielęgnował były prezydent I. Karimow sprzyjał korupcji, a im wyższy szczebel władzy tym oczywiście większe możliwości zapewnienia sobie nielegalnych dochodów i większe poczucie bezkarności. Oczywistym jest, że wszyscy członkowie rodziny urzędującego wówczas prezydenta byli osobami zamożnymi, ale skala tego bogactwa zaczęła wychodzić na jaw dopiero w toku obecnego śledztwa.
W istocie nie jest to początek sądowej epopei G. Karimowej. Pierwsze czarne chmury nad głową córki prezydenta zaczęły się zbierać już w 2012 r., gdy szwajcarski wymiar sprawiedliwości wszczął śledztwo w sprawie prania brudnych pieniędzy w związku z podejrzeniem, że zostały pozyskane przez Gulnarę w drodze korupcji od uzbeckiego operatora komórkowego. Sprawa ta nie skończyła się co prawda aktem oskarżenia, ale zwróciła baczniejszą uwagę służb śledczych Uzbekistanu i państw europejskich na Karimową. Ponieważ w sprawę telekomunikacji w republice zaangażowana była amerykańska firma International Communications Group, która miała przekazać Gulnarze jako łapówkę 20% udziałów w powstającym telekomie Uzdunrobita, więc sprawą zainteresował się amerykański Departament Sprawiedliwości.
Prezydentówna została po raz pierwszy aresztowana w sierpniu 2015 r., a więc jeszcze za rządów swojego ojca, pod zarzutem korupcji i unikania podatków. W państwie autorytarnym, jakim był wówczas Uzbekistan, była to sytuacja kuriozalna, zwłaszcza że dotyczyła najbliższego członka głowy państwa. W istocie jednak nie przestępstwa finansowe były powodem aresztowania prezydenckiej córki, ale jej ambicje polityczne. Już w 2013 r. podczas słynnego „zniknięcia” prezydenta I. Karimowa na ponad tydzień, córka Gulnara próbowała przejąć rolę głównego rozgrywającego i zarazem następcy w fotelu prezydenckim, co spotkało się z natychmiastowym oporem wspomnianego już szefa Służby Bezpieczeństwa Narodowego (SNB) Inojatowa. Po powrocie prezydenta do Uzbekistanu (przyczyny zniknięcia nie zostały nigdy oficjalnie wyjaśnione, wiadomo, że przebywał w tym czasie w Moskwie), R. Inojatow za zgodą prezydenta rozpoczął eskalację działań zmierzających do ograniczenia władzy i możliwości jej poszerzania przez Karimową. Efektem tej krucjaty było m.in. zamknięcie kanałów telewizyjnych i radiowych będących pod jej kontrolą, które niejednokrotnie wykorzystywała do ujawniania niewygodnych dla prezydenta wydarzeń z życia rodzinnego. Restrykcje dotknęły też wpływów w sferze biznesowej – aresztowany został jej kuzyn Akbarali Abdułłajew, który kontrolował sektor gospodarczy w Dolinie Fergańskiej, a następnie zamrożono konta Forum Kultury i Sztuki Uzbekistanu, które stanowiło wygodny parawan dla jej nielegalnych operacji finansowych.
Występująca przeciwko ojcu, a więc całej machinie autorytarnej administracji, Gulnara była skazana na porażkę, która zakończyła się jej wspomnianym aresztowaniem w sierpniu 2015 r. Ostatecznie w styczniu 2017 r., a więc już pod rządami nowego prezydenta, sąd skazał córkę byłego przywódcy republiki na 10 lat ograniczonej wolności, czyli w istocie formę aresztu domowego. Wyrok został następnie skrócony do 5 lat w wyniku współpracy G. Karimowej z organami rządowymi przy odzyskiwaniu nielegalnie zdobytych środków finansowych, ale też w 2019 r. zamieniony na pobyt w więzieniu za łamanie przez nią warunków aresztu domowego.
Nie był to jednak koniec problemów Gulnary. Śledczy we współpracy ze służbami europejskich państw ujawnili, że nielegalnie uzyskany kapitał chętnie lokowała w rozmaite aktywa (dzieła sztuki, nieruchomości) w Szwajcarii, Francji, Federacji Rosyjskiej czy na Litwie. Ponieważ śledztwo cały czas trwa, lista tych państw może się wydłużyć. W willi Karimowej w Genewie znaleziono 70 dzieł sztuki, które dodano do 985 innych już odzyskanych przedmiotów (biżuterii, obrazów, ceramiki) o wartości co najmniej 25 mln USD. To jednak zaledwie drobna część strat, spowodowanych przez jej nieuczciwość (łapówki i unikanie podatków), szacowanych na co najmniej 680 mln USD.
Trudno jednoznacznie oszacować jakim faktycznie majątkiem dysponuje Karimowa. Ona sama złożyła w więzieniu oświadczenie, że jest gotowa do przekazania rządowi 686 mln USD, zdeponowanych na szwajcarskich kontach bankowych, w zamian za ułaskawienie. Wcześniej, bo w czerwcu 2019 r., pojawiło się oświadczenie ponoć pochodzące od Karimowej, że zwróciła do skarbu państwa kwotę 1.2 mld USD z aktywów przechowywanych w Uzbekistanie, a w zamian miała otrzymać ułaskawienie. Jednak Ministerstwo Finansów zaprzeczyło, jakoby taka kwota została wpłacona.
Według amerykańskiego Departamentu Sprawiedliwości, wciąż prowadzącego śledztwo korupcyjne przeciwko Karimowej, wysokość otrzymanych przez nią łapówek mogła sięgnąć kwoty 1 mld USD. Prokuratura Generalna USA potwierdza też, że wykorzystała ona swoje oficjalne stanowisko do wymuszania łapówek od telekomów, a następnie prania pieniędzy z wykorzystaniem amerykańskiego systemu finansowego.
Główne zarzuty ciążące na Gulnarze Karimowej w Uzbekistanie to przede wszystkim działalność na szkodę państwa, w tym udział w nielegalnym przejęciu udziałów państwa w dwóch głównych cementowniach Kuwasajcement i Bakebadcement JSC, w dodatku po zaniżonej cenie, a następnie bezprawne ich zbycie zagranicznym inwestorom. Lista zarzutów może się niebawem powiększyć, bowiem G. Karimowa jest też podejrzewana o kierowanie grupą przestępczą, która wymuszała na biznesmenach sprzedaż aktywów (nieruchomości, udziałów) firmom, które kontrolowała.
Zdjęcie: Pixabay

Jerzy Olędzki Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracę doktorską złożył na Wydziale Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, magister ekonomii i europeistyki, absolwent Wydziału Zarządzania Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (obecnie Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna) i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 r. specjalizuje się w zagadnieniach geopolitycznych Azji Centralnej i aspektach polityczno-ekonomicznej oraz militarnej współpracy regionalnej. Autor książki "Mocarstwo z panazjatyckiej mozaiki. Geneza i ewolucja Szanghajskiej Organizacji Współpracy".
czytaj więcej
Forbes: Paliwo ze stepów. Czy państwa Azji Centralnej ruszą na ratunek Europie?
Wybuch wojny w Ukrainie wywołał kryzys energetyczny w Europie, uwidaczniając zależność państw Unii od dostaw węgla, gazu i ropy naftowej z Rosji.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji #73: Pierwszy kodeks cywilny w dziejach Chińskiej Republiki Ludowej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Rozwój potencjału chińskich atomowych okrętów podwodnych
Chińska Republika Ludowa już w latach 60. XX w. podjęła działania zmierzające do pozyskania atomowych okrętów podwodnych. Pekin postrzega je jako krytyczny element potencjału odstraszania. Największe znaczenie strategiczne mają okręty podwodne o napędzie jądrowym zdolne do przenoszenia pocisków balistycznych (SSBN).
Grzegorz GleńTydzień w Azji #300: USA i Chiny na kursie kolizyjnym. Donald Trump dolewa oliwy do ognia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Jak po pandemii może zmienić się przestrzeń wokół nas?
Wielu dziennikarzy, ekspertów i naukowców na całym świecie publikuje obecnie szereg artykułów, opracowań dotyczących tego jak po epidemii może się zmienić się przestrzeń wokół nas. Trudno przewidzieć przyszłość, ale warto wsłuchiwać się w głosy próbujące zdiagnozować czekające nas wyzwania. To właśnie one podpowiadają nam jakie mogą być trendy w zakresie planowania przestrzennego i budownictwa.
Magdalena Sobańska-CwalinaForbes: Jeden z najbardziej zanieczyszczonych krajów świata chce zarabiać na OZE
Gdzie jest Nowe Delhi na drodze do neutralnej klimatycznie energetyki i czy warto je w tej podróży wesprzeć.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #73: Bezzałogowe statki szansą dla japońskich armatorów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #89: Węgry otwierają się na Wschód
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #181: Azjaci szykują mocną odpowiedź na ChatGPT
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #23: Szansa na znalezienie partnerów w Azji Centralnej w dziedzinie IT
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Searching for Japan’s Role in the World Amid the Russia-Ukraine War
The G7 Hiroshima Summit concluded on May 21 with a communiqué reiterating continued support for Ukraine in face of Russia’s illegal war of aggression. Although Japan was perceived at the onset of the war as reluctant to go beyond condemning Russia at the expense of its own interests, it has since become one of the leading countries taking action during the war.
Rintaro NishimuraHow to deal with gender-based segregation?
Interview on the project Supporting the Economic Empowerment of Afghan Women through Education and Training in Kazakhstan and Uzbekistan. Magdalena Sobańska-Cwalina and Krzysztof M. Zalewski (The Boym Institute) in discussion with: Yakup Beris, Johannes Stenbaek Madsen, Maria Dotsenko, Gulnar Smailova,
Zespół Instytutu BoymaTematem rozmowy były wysiłki władz indyjskich w zakresie walki z koronawirusem i ich konsekwencje dla obywateli, a także o wielkich wygranych pandemii oraz sytuacji w Kaszmirze.
Tydzień w Azji #255: Organizacja, w której bryluje Rosja, coraz potężniejsza.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Dlaczego Ormianie są przekonani, że to Azerowie jako pierwsi zaatakowali Górski Karabach?
27 września po raz kolejny wybuchły poważne starcia w Górskim Karabachu, co można już nazwać wojną na dużą skalę. (...) W tym artykule chcę przedstawić fakty i analizy, które udowodnią, że to Azerbejdżanowi było na rękę zaatakować Górski Karabach (Arcach).
Ani MinasyanRP: Polska-Indie. Uchylone okno gospodarczych możliwości
Pierwsza od 45 lat wizyta indyjskiego premiera w Polsce była ważnym sygnałem rosnącego wzajemnego zainteresowania. Deklaracja o strategicznym partnerstwie otwiera nowe możliwości. Polscy przedsiębiorcy mają szansę wypełnić tę deklarację treścią.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #252: Polska prześpi wielką szansę, jeśli nie dojdzie do politycznego zwrotu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #65: Chińska wiedza z pomocą dla domowych zwierzaków
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #69: Indie odbudowują gospodarkę na pięciu filarach
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #313: Chińczycy w natarciu. DeepSeek to nie jest ich ostatnie słowo
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #158: Najpopularniejszy telefon świata będzie produkowany gdzie indziej, niż dotąd
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #239: Ruch turystyczny w Chinach powraca do poziomu sprzed pandemii
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kazachstan w przededniu wyborów
19 marca Kazachowie udadzą się do urn wyborczych. Tym razem wybierać będą posłów do Mażylisu (niższej izby parlamentu) oraz do maslichatów (rad samorządowych). W odróżnieniu od poprzednich wyborów, które odbyły się w styczniu 2021, te mają być bardziej transparentne, równoprawne i wielopartyjne.
Jerzy OlędzkiAzjatech #179: To odkrycie może stworzyć nową surowcową potęgę. Olbrzymie złoża
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.