Kiedyś marzyła o absolutnej władzy, dziś marzy o wolności. Tak w skrócie można streścić karierę Gulnary Karimowej, starszej córki nieżyjącego już prezydenta Uzbekistanu, Islama Karimowa, która chciała zostać pierwszą kobietą piastującą ten urząd, rzutką bizneswoman, a także sławną piosenkarką. Poważne kłopoty G. Karimowej zaczęły się po zwycięstwie Szawkata Mirzijojewa w prezydenckich wyborach, po których zapowiedział bezwzględną walkę z korupcją i postawienie winnych tych czynów przed sądem. Prezydent słowa dotrzymał, tropiąc i usuwając z państwowych stanowisk wszystkich zamieszanych w afery korupcyjne urzędników, niezależnie od szczebla władzy. Ofiarą „czystek” padł nawet wszechwładny wydawałoby się szef służby bezpieczeństwa Rustam Inojatow, który oficjalnie podał się do dymisji. Trudno się więc dziwić, że czarne chmury zaczęły zbierać się również nad głową ambitnej i bezwzględnej w dążeniu do władzy i bogactwa Gulnary Karimowej.
System polityczno-administracyjny, który stworzył i pielęgnował były prezydent I. Karimow sprzyjał korupcji, a im wyższy szczebel władzy tym oczywiście większe możliwości zapewnienia sobie nielegalnych dochodów i większe poczucie bezkarności. Oczywistym jest, że wszyscy członkowie rodziny urzędującego wówczas prezydenta byli osobami zamożnymi, ale skala tego bogactwa zaczęła wychodzić na jaw dopiero w toku obecnego śledztwa.
W istocie nie jest to początek sądowej epopei G. Karimowej. Pierwsze czarne chmury nad głową córki prezydenta zaczęły się zbierać już w 2012 r., gdy szwajcarski wymiar sprawiedliwości wszczął śledztwo w sprawie prania brudnych pieniędzy w związku z podejrzeniem, że zostały pozyskane przez Gulnarę w drodze korupcji od uzbeckiego operatora komórkowego. Sprawa ta nie skończyła się co prawda aktem oskarżenia, ale zwróciła baczniejszą uwagę służb śledczych Uzbekistanu i państw europejskich na Karimową. Ponieważ w sprawę telekomunikacji w republice zaangażowana była amerykańska firma International Communications Group, która miała przekazać Gulnarze jako łapówkę 20% udziałów w powstającym telekomie Uzdunrobita, więc sprawą zainteresował się amerykański Departament Sprawiedliwości.
Prezydentówna została po raz pierwszy aresztowana w sierpniu 2015 r., a więc jeszcze za rządów swojego ojca, pod zarzutem korupcji i unikania podatków. W państwie autorytarnym, jakim był wówczas Uzbekistan, była to sytuacja kuriozalna, zwłaszcza że dotyczyła najbliższego członka głowy państwa. W istocie jednak nie przestępstwa finansowe były powodem aresztowania prezydenckiej córki, ale jej ambicje polityczne. Już w 2013 r. podczas słynnego „zniknięcia” prezydenta I. Karimowa na ponad tydzień, córka Gulnara próbowała przejąć rolę głównego rozgrywającego i zarazem następcy w fotelu prezydenckim, co spotkało się z natychmiastowym oporem wspomnianego już szefa Służby Bezpieczeństwa Narodowego (SNB) Inojatowa. Po powrocie prezydenta do Uzbekistanu (przyczyny zniknięcia nie zostały nigdy oficjalnie wyjaśnione, wiadomo, że przebywał w tym czasie w Moskwie), R. Inojatow za zgodą prezydenta rozpoczął eskalację działań zmierzających do ograniczenia władzy i możliwości jej poszerzania przez Karimową. Efektem tej krucjaty było m.in. zamknięcie kanałów telewizyjnych i radiowych będących pod jej kontrolą, które niejednokrotnie wykorzystywała do ujawniania niewygodnych dla prezydenta wydarzeń z życia rodzinnego. Restrykcje dotknęły też wpływów w sferze biznesowej – aresztowany został jej kuzyn Akbarali Abdułłajew, który kontrolował sektor gospodarczy w Dolinie Fergańskiej, a następnie zamrożono konta Forum Kultury i Sztuki Uzbekistanu, które stanowiło wygodny parawan dla jej nielegalnych operacji finansowych.
Występująca przeciwko ojcu, a więc całej machinie autorytarnej administracji, Gulnara była skazana na porażkę, która zakończyła się jej wspomnianym aresztowaniem w sierpniu 2015 r. Ostatecznie w styczniu 2017 r., a więc już pod rządami nowego prezydenta, sąd skazał córkę byłego przywódcy republiki na 10 lat ograniczonej wolności, czyli w istocie formę aresztu domowego. Wyrok został następnie skrócony do 5 lat w wyniku współpracy G. Karimowej z organami rządowymi przy odzyskiwaniu nielegalnie zdobytych środków finansowych, ale też w 2019 r. zamieniony na pobyt w więzieniu za łamanie przez nią warunków aresztu domowego.
Nie był to jednak koniec problemów Gulnary. Śledczy we współpracy ze służbami europejskich państw ujawnili, że nielegalnie uzyskany kapitał chętnie lokowała w rozmaite aktywa (dzieła sztuki, nieruchomości) w Szwajcarii, Francji, Federacji Rosyjskiej czy na Litwie. Ponieważ śledztwo cały czas trwa, lista tych państw może się wydłużyć. W willi Karimowej w Genewie znaleziono 70 dzieł sztuki, które dodano do 985 innych już odzyskanych przedmiotów (biżuterii, obrazów, ceramiki) o wartości co najmniej 25 mln USD. To jednak zaledwie drobna część strat, spowodowanych przez jej nieuczciwość (łapówki i unikanie podatków), szacowanych na co najmniej 680 mln USD.
Trudno jednoznacznie oszacować jakim faktycznie majątkiem dysponuje Karimowa. Ona sama złożyła w więzieniu oświadczenie, że jest gotowa do przekazania rządowi 686 mln USD, zdeponowanych na szwajcarskich kontach bankowych, w zamian za ułaskawienie. Wcześniej, bo w czerwcu 2019 r., pojawiło się oświadczenie ponoć pochodzące od Karimowej, że zwróciła do skarbu państwa kwotę 1.2 mld USD z aktywów przechowywanych w Uzbekistanie, a w zamian miała otrzymać ułaskawienie. Jednak Ministerstwo Finansów zaprzeczyło, jakoby taka kwota została wpłacona.
Według amerykańskiego Departamentu Sprawiedliwości, wciąż prowadzącego śledztwo korupcyjne przeciwko Karimowej, wysokość otrzymanych przez nią łapówek mogła sięgnąć kwoty 1 mld USD. Prokuratura Generalna USA potwierdza też, że wykorzystała ona swoje oficjalne stanowisko do wymuszania łapówek od telekomów, a następnie prania pieniędzy z wykorzystaniem amerykańskiego systemu finansowego.
Główne zarzuty ciążące na Gulnarze Karimowej w Uzbekistanie to przede wszystkim działalność na szkodę państwa, w tym udział w nielegalnym przejęciu udziałów państwa w dwóch głównych cementowniach Kuwasajcement i Bakebadcement JSC, w dodatku po zaniżonej cenie, a następnie bezprawne ich zbycie zagranicznym inwestorom. Lista zarzutów może się niebawem powiększyć, bowiem G. Karimowa jest też podejrzewana o kierowanie grupą przestępczą, która wymuszała na biznesmenach sprzedaż aktywów (nieruchomości, udziałów) firmom, które kontrolowała.
Zdjęcie: Pixabay
Jerzy Olędzki Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracę doktorską złożył na Wydziale Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, magister ekonomii i europeistyki, absolwent Wydziału Zarządzania Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (obecnie Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna) i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 r. specjalizuje się w zagadnieniach geopolitycznych Azji Centralnej i aspektach polityczno-ekonomicznej oraz militarnej współpracy regionalnej. Autor książki "Mocarstwo z panazjatyckiej mozaiki. Geneza i ewolucja Szanghajskiej Organizacji Współpracy".
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Tydzień w Azji #84: Chińskie firmy mogą zniknąć z amerykańskiej giełdy. W Hongkongu zacierają ręce
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Azja i reszta świata. Zmiany w siatce kooperantów amerykańskiego przemysłu odzieżowego
Pandemia, inflacja, polityki zapobiegania wykorzystywania pracy przymusowej wśród kooperantów oraz regulacje środowiskowe zmuszają firmy, także z USA, do przemyślenia strategii biznesowych.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #45: Koronawirus zmienia e-commerce. Oto lekcja z Państwa Środka
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #293: Polskie firmy szturmują Chiny. Oto nasze hity eksportowe
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Chiński renesans: spotkanie autorskie z profesorem Bogdanem Góralczykiem
Serdecznie zapraszamy na spotkanie z prof. Bogdanem Góralczykiem, który już w najbliższy czwartek, 27 czerwca, opowie o chińskiej transformacji oraz o tym jak kształtuje się przyszłość światowego ładu wobec rosnącej siły Państwa Środka na arenie międzynarodowej,
Prawa kobiet w Indonezji i ich partycypacja w życiu politycznym
Korzenie indonezyjskiego feminizmu sięgają końca XIX wieku, a pierwsze działaczki skupiały się w swoich postulatach na równym dostępie do edukacji. W kolejnym stuleciu kobiety stopniowo wywalczyły sobie poprawę statusu społecznego, a w ciągu ostatnich kilkunastu lat zwiększył się ich udział w polityce. Mimo to ich pozycja pozostaje relatywnie słaba, zaś jej wzmocnienie wymaga przemyślanych zmian systemowych.
Anna GrzywaczAzjatech #121: Japonia ma pomysł na prąd. Stawia na energię z wnętrza Ziemi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #39: Toyota inwestuje w latające samochody z kalifornijską firmą
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Nowy blask Samarkandy. Jak Uzbekistan otwiera się na świat
Nowy prezydent Uzbekistanu liberalizuje gospodarkę i przyczynia się do polepszenia współpracy w sąsiedztwie. Na nowej polityce Taszkientu mogą zyskać nie tylko mieszkańcy regionu, ale również przedsiębiorcy zagraniczni, którzy będą w stanie umiejętnie wykorzystać reformy w Azji Centralnej i zminimalizować ryzyka związane z działalnością na tamtejszym trudnym rynku
Magdalena Sobańska-Cwalina“Gospoda Polska” Association in Harbin 1907-1947. Part One.
This is the first part of an article about Gospoda Polska, a Polish association in Harbin. It is an extraordinary account of the Polish diaspora that lived in Harbin before the Second World War. It was written by Jerzy Czajewski, and we are very grateful that he chose our think tank and foundation to publish his work.
Jerzy CzajewskiRoman Husarski w wywiadzie dla Nowej Konfederacji o książce „Kraj niespokojnego poranka”
W rozmowie z Jakubem Kamińskim nasz analityk opowiedział o realiach politycznych, społecznych, kulturalnych, religijnych na Półwyspie Koreańskim.
Roman HusarskiCzy chińscy giganci płatności mobilnych zmienią Hongkong?
Hongkong powrócił do Chin w 1997 roku. Dla goniącej za rozwojem ekonomicznym Chińskiej Republiki Ludowej był furtką do świata biznesu i handlu, wzorem nowoczesności. Dominował nad kontynentem nie tylko w kwestii rozwoju gospodarczego, ale także kulturowego. Zmęczone wydarzeniami poprzednich dekad Chiny dopiero co zaczynały budować swoje współczesne dziedzictwo kulturowe, coś, co można by dzisiaj nazwać […]
Karolina ZałęgowskaChińscy katolicy wychodzą z cienia? Starania Watykanu o zjednoczenie Kościoła
Kiedy w 1989 r. papież Jan Paweł II leciał z wizytą do Korei Południowej, władze chińskie nie zezwoliły na przelot nad terytorium Chińskiej Republiki Ludowej. Papieski samolot musiał wydłużyć trasę przez sowiecką przestrzeń powietrzną. Wielokrotnie podkreślane przez Ojca Świętego pragnienie nawiązania relacji Kościoła z Pekinem i przekucie jej w konkretne formy współpracy zatrzymało się na etapie nieoficjalnych działań na płaszczyźnie dyplomatycznej. 25 lat później Franciszek jako pierwszy w historii papież wysłał telegram z pozdrowieniami dla przywódcy Chin z pokładu samolotu przelatującego nad ChRL.
Sabina RakoczyTydzień w Azji #30: Polityka rządu odstraszy inwestorów od trzeciej gospodarki Azji
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #227: Chińczycy cierpią coraz bardziej. Rośnie frustracja, bo brakuje pieniędzy
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Militarne zwycięstwo, polityczny hazard?
Izrael osiągnął spektakularny sukces w militarny w swojej kampanii przeciw Iranowi. Jednak polityczne konsekwencje zwycięstwa mogą być znacznie gorsze od tego, co znaliśmy do tej pory jako chybotliwą równowagę na Bliskim Wschodzie.
Krzysztof ZalewskiForbes: Dyplomacja kupiecka, czyli jak Berlin dogaduje się z Pekinem
(...) Silna gospodarka, liczba ludności, rozwinięte ośrodki naukowe i względna stabilność ekonomiczna sprawiają, że Chińczycy traktują Berlin jako swego strategicznego partnera. Na to jednak nakładają się tarcia między Pekinem a Waszyngtonem, dlatego Berlin, troszcząc się o interes ekonomiczny, szuka drogi środka
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji: Awicenna, czyli uzbecki pomysł na turystykę w czasach zarazy
Turystyka po objęciu prezydentury przez Szawkata Mirzjojojewa została uznana za ważny dział gospodarki o niewykorzystanym dotąd potencjale. COVID-19 dodał do istniejących, strukturalnych problemów branży w Uzbekistanie kolejne wyzwania.
Magdalena Sobańska-CwalinaAzjatech #144: Iphone 13 made in India
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #92: Japończycy napromieniowują mandarynki
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #116: Linie lotnicze JAL zamierzają wejść na rynek latających samochodów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Korea Południowa w uścisku czeboli – ciemna strona cudu nad rzeką Han
Korea Południowa uznawana jest za jeden z najbardziej spektakularnych przypadków rozwoju gospodarczego ostatniego stulecia. Gdy w 1953 r. państwo to powstawało ze zgliszczy wojny domowej, a jednym z kluczowych wyzwań stojących przed Koreańczykami było wyżywienie ocalałych, mało kto wyobrażał sobie, że kilkadziesiąt lat później powstanie w tym miejscu jedna z największych i najbardziej innowacyjnych gospodarek świata.
Andrzej PieniakKwartalnik Boyma – nr 4 (6) /2020
W szczególnym momencie oddajemy do rąk – lub co najmniej na ekrany - Czytelniczek i Czytelników szósty w ogóle, a czwarty w tym roku „Kwartalnika Boyma”. Czas jest wyjątkowy, ponieważ wiele miejsc naszego globu dalej pogrążone jest w pandemii, a wyludnione ulice wielu zachodnich miast sprawiają wrażenie, jakby świat znieruchomiał...
New Female Prime Minister Faces Thailand’s Political Turmoil
Thailand, known for military coups, political downfalls, and dashed democratic hopes, has a new Prime Minister. Paetongtarn Shinawatra is not only the youngest elected Prime Minister in the country's history and the second woman to hold this post, but she is also a member of the Shinawatra political dynasty.
Andżelika Serwatka