
Kiedyś marzyła o absolutnej władzy, dziś marzy o wolności. Tak w skrócie można streścić karierę Gulnary Karimowej, starszej córki nieżyjącego już prezydenta Uzbekistanu, Islama Karimowa, która chciała zostać pierwszą kobietą piastującą ten urząd, rzutką bizneswoman, a także sławną piosenkarką. Poważne kłopoty G. Karimowej zaczęły się po zwycięstwie Szawkata Mirzijojewa w prezydenckich wyborach, po których zapowiedział bezwzględną walkę z korupcją i postawienie winnych tych czynów przed sądem. Prezydent słowa dotrzymał, tropiąc i usuwając z państwowych stanowisk wszystkich zamieszanych w afery korupcyjne urzędników, niezależnie od szczebla władzy. Ofiarą „czystek” padł nawet wszechwładny wydawałoby się szef służby bezpieczeństwa Rustam Inojatow, który oficjalnie podał się do dymisji. Trudno się więc dziwić, że czarne chmury zaczęły zbierać się również nad głową ambitnej i bezwzględnej w dążeniu do władzy i bogactwa Gulnary Karimowej.
System polityczno-administracyjny, który stworzył i pielęgnował były prezydent I. Karimow sprzyjał korupcji, a im wyższy szczebel władzy tym oczywiście większe możliwości zapewnienia sobie nielegalnych dochodów i większe poczucie bezkarności. Oczywistym jest, że wszyscy członkowie rodziny urzędującego wówczas prezydenta byli osobami zamożnymi, ale skala tego bogactwa zaczęła wychodzić na jaw dopiero w toku obecnego śledztwa.
W istocie nie jest to początek sądowej epopei G. Karimowej. Pierwsze czarne chmury nad głową córki prezydenta zaczęły się zbierać już w 2012 r., gdy szwajcarski wymiar sprawiedliwości wszczął śledztwo w sprawie prania brudnych pieniędzy w związku z podejrzeniem, że zostały pozyskane przez Gulnarę w drodze korupcji od uzbeckiego operatora komórkowego. Sprawa ta nie skończyła się co prawda aktem oskarżenia, ale zwróciła baczniejszą uwagę służb śledczych Uzbekistanu i państw europejskich na Karimową. Ponieważ w sprawę telekomunikacji w republice zaangażowana była amerykańska firma International Communications Group, która miała przekazać Gulnarze jako łapówkę 20% udziałów w powstającym telekomie Uzdunrobita, więc sprawą zainteresował się amerykański Departament Sprawiedliwości.
Prezydentówna została po raz pierwszy aresztowana w sierpniu 2015 r., a więc jeszcze za rządów swojego ojca, pod zarzutem korupcji i unikania podatków. W państwie autorytarnym, jakim był wówczas Uzbekistan, była to sytuacja kuriozalna, zwłaszcza że dotyczyła najbliższego członka głowy państwa. W istocie jednak nie przestępstwa finansowe były powodem aresztowania prezydenckiej córki, ale jej ambicje polityczne. Już w 2013 r. podczas słynnego „zniknięcia” prezydenta I. Karimowa na ponad tydzień, córka Gulnara próbowała przejąć rolę głównego rozgrywającego i zarazem następcy w fotelu prezydenckim, co spotkało się z natychmiastowym oporem wspomnianego już szefa Służby Bezpieczeństwa Narodowego (SNB) Inojatowa. Po powrocie prezydenta do Uzbekistanu (przyczyny zniknięcia nie zostały nigdy oficjalnie wyjaśnione, wiadomo, że przebywał w tym czasie w Moskwie), R. Inojatow za zgodą prezydenta rozpoczął eskalację działań zmierzających do ograniczenia władzy i możliwości jej poszerzania przez Karimową. Efektem tej krucjaty było m.in. zamknięcie kanałów telewizyjnych i radiowych będących pod jej kontrolą, które niejednokrotnie wykorzystywała do ujawniania niewygodnych dla prezydenta wydarzeń z życia rodzinnego. Restrykcje dotknęły też wpływów w sferze biznesowej – aresztowany został jej kuzyn Akbarali Abdułłajew, który kontrolował sektor gospodarczy w Dolinie Fergańskiej, a następnie zamrożono konta Forum Kultury i Sztuki Uzbekistanu, które stanowiło wygodny parawan dla jej nielegalnych operacji finansowych.
Występująca przeciwko ojcu, a więc całej machinie autorytarnej administracji, Gulnara była skazana na porażkę, która zakończyła się jej wspomnianym aresztowaniem w sierpniu 2015 r. Ostatecznie w styczniu 2017 r., a więc już pod rządami nowego prezydenta, sąd skazał córkę byłego przywódcy republiki na 10 lat ograniczonej wolności, czyli w istocie formę aresztu domowego. Wyrok został następnie skrócony do 5 lat w wyniku współpracy G. Karimowej z organami rządowymi przy odzyskiwaniu nielegalnie zdobytych środków finansowych, ale też w 2019 r. zamieniony na pobyt w więzieniu za łamanie przez nią warunków aresztu domowego.
Nie był to jednak koniec problemów Gulnary. Śledczy we współpracy ze służbami europejskich państw ujawnili, że nielegalnie uzyskany kapitał chętnie lokowała w rozmaite aktywa (dzieła sztuki, nieruchomości) w Szwajcarii, Francji, Federacji Rosyjskiej czy na Litwie. Ponieważ śledztwo cały czas trwa, lista tych państw może się wydłużyć. W willi Karimowej w Genewie znaleziono 70 dzieł sztuki, które dodano do 985 innych już odzyskanych przedmiotów (biżuterii, obrazów, ceramiki) o wartości co najmniej 25 mln USD. To jednak zaledwie drobna część strat, spowodowanych przez jej nieuczciwość (łapówki i unikanie podatków), szacowanych na co najmniej 680 mln USD.
Trudno jednoznacznie oszacować jakim faktycznie majątkiem dysponuje Karimowa. Ona sama złożyła w więzieniu oświadczenie, że jest gotowa do przekazania rządowi 686 mln USD, zdeponowanych na szwajcarskich kontach bankowych, w zamian za ułaskawienie. Wcześniej, bo w czerwcu 2019 r., pojawiło się oświadczenie ponoć pochodzące od Karimowej, że zwróciła do skarbu państwa kwotę 1.2 mld USD z aktywów przechowywanych w Uzbekistanie, a w zamian miała otrzymać ułaskawienie. Jednak Ministerstwo Finansów zaprzeczyło, jakoby taka kwota została wpłacona.
Według amerykańskiego Departamentu Sprawiedliwości, wciąż prowadzącego śledztwo korupcyjne przeciwko Karimowej, wysokość otrzymanych przez nią łapówek mogła sięgnąć kwoty 1 mld USD. Prokuratura Generalna USA potwierdza też, że wykorzystała ona swoje oficjalne stanowisko do wymuszania łapówek od telekomów, a następnie prania pieniędzy z wykorzystaniem amerykańskiego systemu finansowego.
Główne zarzuty ciążące na Gulnarze Karimowej w Uzbekistanie to przede wszystkim działalność na szkodę państwa, w tym udział w nielegalnym przejęciu udziałów państwa w dwóch głównych cementowniach Kuwasajcement i Bakebadcement JSC, w dodatku po zaniżonej cenie, a następnie bezprawne ich zbycie zagranicznym inwestorom. Lista zarzutów może się niebawem powiększyć, bowiem G. Karimowa jest też podejrzewana o kierowanie grupą przestępczą, która wymuszała na biznesmenach sprzedaż aktywów (nieruchomości, udziałów) firmom, które kontrolowała.
Zdjęcie: Pixabay

Jerzy Olędzki Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, pracę doktorską złożył na Wydziale Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego, magister ekonomii i europeistyki, absolwent Wydziału Zarządzania Wyższej Szkoły Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (obecnie Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna) i Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2011 r. specjalizuje się w zagadnieniach geopolitycznych Azji Centralnej i aspektach polityczno-ekonomicznej oraz militarnej współpracy regionalnej. Autor książki "Mocarstwo z panazjatyckiej mozaiki. Geneza i ewolucja Szanghajskiej Organizacji Współpracy".
czytaj więcej
Azjatech #152: Tworzywo z wydzieliny pazurnic. Naukowcy poszukują zamiennika plastiku
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Czy walka o równouprawnienie kobiet w Korei Południowej jest wyjątkowa?
Celem artykułu jest pokazanie walki kobiet południowokoreańskich o równouprawnienie w społeczeństwie, przedstawienie czynników budujących ruch feministyczny, omówienie aktualnego stanu prawnego dotyczącego zabezpieczenia praw kobiet jak również pokazanie rzeczywistej sytuacji zawodowej kobiet w Korei Południowej w 2020 roku.
Wioletta MałotaTydzień w Azji #173: Zbliża się kryzys gospodarczy w Chinach. Już od 20 lat.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #68: Pod okiem Wielkiego Brata, czyli smart city po chińsku
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Program obejmował również udział w VIII Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego w Pekinie oraz Warsztacie Zrównoważonego Rozwoju Korporacyjnego i Innowacyjnego Zarządzania w Szanghaju.
Zespół Instytutu Boyma,,To należy do muzeum!”, czyli Kambodża właśnie odzyskała bezcenne skarby
Hun Sen, premier Kambodży, mógłby krzyknąć za Indiana Jonesem ,,To należy do muzeum!”. W specjalnej ceremonii w marcu przywitał odzyskane dobra kulturowe.
Adrian ZwolińskiTydzień w Azji #115: Czy Kirgistan zrenacjonalizuje wydobycie surowców?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #123: Antypekiński zwrot na Litwie? Polska idzie swoją drogą
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
„Dokąd zmierza Hongkong?” – spotkanie z Adrianem Zwolińskim
Protesty w Hongkongu przyciągają spojrzenia z całego świata - nie tylko prezydenta Trumpa. Jaki los czeka Hongkong? Czemu problemy ekonomiczne i prawne są kluczowe dla każdego ze scenariuszy? Czym jest „problem 2047 roku” i jaki ma związek z obecnymi wydarzeniami? Na te pytania odpowiemy podczas spotkania z naszym ekspertem Adrianem Zwolińskim.
Na łamach portalu Financial Intelligence ukazał się wywiad z Patrycją Pendrakowską dla Balkan Development Support.
Tydzień w Azji #22: Biznes boi się ekstradycji do Chin
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze wiadomości z Hongkongu, Turkmenistanu, Kirgistanu, Australii oraz Chin.
Okrągły stół: polsko-azjatycka współpraca w dziedzinie nowych technologii
Jak polskie przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii rozwijają współpracę z Azją? Jak polskie instytucje mogą wspierać ekspansję tych firm?
Dlaczego walka z korupcją w Kirgistanie nie będzie łatwa
Od momentu jesiennych wyborów parlamentarnych w Kirgistanie wydarzenia w tym kraju regularnie opisywane są przez wiodące media światowe i portale specjalistyczne zajmujące się polityką czy też dyplomacją. Kolejne w ciągu ostatnich kilkunastu lat „przemeblowanie polityczne” w Biszkeku może rodzić nadzieję na obniżenie poziomu korupcji w tej centralnoazjatyckiej republice. Czy jednak istnieją mocne podstawy ku temu aby patrzeć optymistycznie na zapowiedziane przemiany? Co podpowiadają nam dotychczasowe doświadczenia Kirgistanu i teorie naukowe?
Magdalena Sobańska-CwalinaTydzień w Azji #52: Szczyt 17+1 w Pekinie, czyli dlaczego polskie władze powinny tam pojechać
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #77: Indyjska Jio Platforms chce budować z Amerykanami własną infrastrukturę sieci 5G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
AzjaTech #5: Pojazdy przyszłości i japońscy naukowcy, którzy ratują Morze Aralskie
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze najświeższe wiadomości o technologiach z Izraela, Japonii oraz Chin.
Tydzień w Azji #66: Koronawirus oznacza trzeci rok recesji dla irańskiej gospodarki
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #67: Przybliża się wprowadzenie cyfrowego juana
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Szczyt think tanków 17+1 w Lublanie, czyli czy Polska ma strategię wobec Chin?
6. edycja szczytu think tanków dotycząca 17+1 odbyła się 4 września w słoweńskiej Ljubljanie. Została zorganizowana we współpracy Chińskiej Akademii Nauk Społecznych i IEDC Bled School of Management, który stawia sobie za cel kształtowanie kadry menedżerskiej z naciskiem na wymiar etyczny biznesu. W szczycie wzięli również udział Minister Edukacji i wicepremier Słowenii Jernej Pikalo oraz były prezydent kraju Danilo Turk.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #155: Czy szczyt potęgi Chiny mają już za sobą?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Spotkanie „Wpływ filozofii na współczesną Azję” na Uniwersytecie Warszawskim
Patrycja Pendrakowska opowie w swojej prelekcji o recepcji Hegla w Chinach.
Azjatech #86: Hyundai, Toyota, Nissan… Azjatyckie firmy chcą zmienić rynek samochodów elektrycznych
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kazachsko-białoruskie relacje w cieniu Kremla
Kazachstan i Białoruś od wielu lat stopniowo zacieśniają współpracę na płaszczyźnie politycznej, społecznej oraz gospodarczej i to coraz częściej bez oglądania się na interesy i stanowisko Kremla.
Jerzy OlędzkiAzjatech #8: Indyjskie telekomy zaczynają rozmowy ws. budowy sieci 5G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze najświeższe wiadomości o technologiach z Indii, Japonii, Chin oraz Uzbekistanu.