Publicystyka

Kolejne rozmowy USA-Chiny: droga do utrzymania stabilności?

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem.

Instytut Boyma 01.09.2024

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem. Mimo raczej symbolicznego charakteru wydarzenia, dwustronne rozmowy stanowią ważną deklarację wysłaną przez Pekin i Waszyngton.

 

Relacje Stanów Zjednoczonych i Chińskiej Republiki Ludowej w ostatnich latach nie układają się najlepiej i bez przesady można powiedzieć, że prostsze jest wymienienie punktów zapalnych między oboma państwami niż kwestii, w których panuje między nimi zgoda. Podejmowane są oczywiście próby poprawy stosunków między dwoma najsilniejszymi państwami na Indo-Pacyfiku (jak i zapewne na całym globie), lecz na ich drodze stają często wydarzenia, które zaprzepaszczają takie wysiłki, sprawiając, że wszystko trzeba zaczynać “od nowa”. Kryzys wywołany wizytą ówczesnej przewodniczącej Izby Reprezentantów Nancy Pelosi na Tajwanie w sierpniu 2022 roku doprowadził napięte i tak relacje amerykańsko-chińskie do stanu krytycznym. Oprócz nałożenia sankcji na Pelosi czy organizacji ogromnych manewrów wojskowych wokół Tajwanu, Chiny zerwały część kanałów komunikacji wojskowej wysokiego szczebla oraz zawiesiły rozmowy dot. klimatu ze Stanami Zjednoczonymi.

W listopadzie 2022 roku podczas szczytu G20 w Indonezji doszło do pierwszego spotkania Joe Bidena oraz Xi Jinpinga, gdzie obie strony wyraziły chęć poprawy stosunków, w tym wznowienia dialogu klimatycznego. Niestety, naruszenie przez chiński balon (przez USA określany jako szpiegowski, przez Chiny jako meteorologiczny) amerykańskiej przestrzeni powietrznej w lutym 2023 roku spowodowało regres dwustronnych relacji, a sekretarz stanu USA Antony Blinken odwołał swoją podróż do Pekinu. Pewien postęp w bilateralnych stosunkach nastąpił dopiero w listopadzie 2023 roku ponownie na marginesie szczytu G20 w San Francisco. Przywódcy obu państw zdecydowali m.in. o wznowieniu komunikacji wojskowej wysokiego szczebla, rozmów telefonicznych dowódców poszczególnych teatrów działań, ustanowieniu grupy roboczej do zwalczania handlu narkotykami oraz współpracy w zakresie sztucznej inteligencji.

Od szczytu w San Francisco relacje między Pekinem a Waszyngtonem idą w dobrym kierunku, mimo wzajemnych oskarżeń o destabilizację sytuacji międzynarodowej oraz trwającą wciąż wojną handlową. Na szczęście nie doszło do tej pory do żadnego większego incydentu czy wydarzenia obarczonego ryzykiem cofnięcia stosunków do punktu wyjścia. W kwietniu 2024 roku z opóźnioną o rok wizytą do Chin udał się Antony Blinken, odbywając rozmowy m.in. z Xi Jinpingiem. Była to pierwsza wizyta amerykańskiego sekretarza stanu w Chinach od 2018 roku. Natomiast w maju br. sekretarz obrony USA Lloyd Austin spotkał się w Singapurze w ramach konferencji Shangri-La Dialogue z chińskim ministrem obrony Dong Junem.

Za kolejny krok naprzód można uznać ostatnią podróż doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake’a Sullivana, który w dniach 27-29 sierpnia 2024 roku wziął udział w spotkaniach z przedstawicielami chińskiego rządu oraz KPCh. Sullivan rozmawiał z Xi Jinpingiem oraz Wangiem Yi, który stoi na czele chińskiej dyplomacji zarówno jako Dyrektor Biura Centralnej Komisji Spraw Zagranicznych KPCh oraz minister spraw zagranicznych. Choć było to już piąte spotkanie Wanga i Sullivana od maja 2023 roku, warto podkreślić, że poprzednia wizyta w Chinach amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego miała miejsce osiem lat temu tj. w 2016 roku. Według informacji opublikowanych na stronie Białego Domu, Wang oraz Sullivan odbyli “szczere, merytoryczne i konstruktywne dyskusje na temat szeregu kwestii dwustronnych, regionalnych i globalnych”. Dyskutowano o dotychczasowych postępach oraz dalszej kooperacji w zakresie zwalczania produkcji i przemytu narkotyków, komunikacji wojskowej oraz bezpieczeństwa i ryzyka związanego ze sztuczną inteligencją. Omówiono także następne kroki przy kontynuacji repatriacji nieudokumentowanych migrantów oraz współpracy organów ścigania.

Podczas rozmów dotknięto także tradycyjnie kwestii spornych na Indo-Pacyfiku, w których Pekin i Waszyngton mają całkowicie odmienne zdania. W kontekście sporu na Morzu Południowochińskim, z jednej strony, Wang stwierdził, że Chiny podejmują działania mające na celu ochronę swojej suwerenności oraz praw morskich nad wyspami zlokalizowanymi w obrębie akwenu. Z drugiej, Sullivan podkreślił zaniepokojenie Stanów Zjednoczonych destabilizują aktywnością Chin skierowaną przeciwko legalnym filipińskim operacjom morskim. Podobnie, wzajemne zarzuty oraz ostrzeżenia padły w kontekście polityk handlowych prowadzonych przez oba państwa czy też kwestii Tajwanu oraz stabilności w Cieśninie Tajwańskiej. W amerykańskim oświadczeniu, Sullivan zaznaczył potrzebę utrzymania pokoju w Cieśninie, podczas gdy Wang zaakcentował, że USA powinny zmaterializować swoje zobowiązanie do niepopierania niepodległości wyspy i zaprzestać zaopatrywać Tajwan w sprzęt wojskowy.

Mimo istnienia różnic oraz wielopłaszczyznowej rywalizacji między Waszyngtonem a Pekinem, obu mocarstwom zależy tak naprawdę na stabilnym zarządzaniu owym współzawodnictwem oraz utrzymaniu nawet napiętych stosunków poniżej progu bezpośredniej konfrontacji zbrojnej. Decydenci chińscy i amerykańscy są świadomi, że dialog, spotkania oraz otwarte kanały komunikacji polityczno-wojskowej stanowią niezbędne narzędzie do osiągnięcia oraz utrzymania takiego stanu rzeczy. Jednocześnie, spotkania, takie jak rozmowy Sullivana z Wangiem, dają obu stronom platformę do artykułowania swoich interesów, obaw oraz oczekiwań wobec siebie nawzajem. Pozwalają one w sposób powolny, ale systematyczny także odbudowywać podstawowe zaufanie oraz pogłębiać współpracę na polach, takich jak zmiany klimatu czy sztuczna inteligencja.

Tak jak można było się spodziewać, w trakcie wizyty amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego w Chinach nie doszło do żadnych przełomowych decyzji czy zaskakujących deklaracji. Nie znaczy to jednak, że spotkania przedstawicieli obu państw nie wnoszą nic do dwustronnych relacji oraz społeczności międzynarodowej. Fakt przeprowadzenia kolejnych rozmów jest zademonstrowaniem przez Waszyngton i Pekin woli naprawy wzajemnych stosunków oraz sygnałem wysłanym do innych państw, że oba mocarstwa zainteresowane są deeskalacją napięć. Ważnym elementem wizyty było omówienie planów rozmowy między dowódcami teatrów wojsk – ze strony amerykańskiej byłoby to dowództwo Indo-Pacyfiku (INDOPACOM), ze strony chińskiej południowego (Morze Południowochińskie) i wschodniego (Tajwan) teatru działań. Jako że Amerykanie od dłuższego czasu dążą do przeniesienia rozmów ze szczebla politycznego na poziom dowódców wojskowych w regionie, zgodę obu stron na połączenie wideo można już uznać za pewien sukces, mimo że nie ustalono jeszcze konkretnej daty,

Wizytę Jake’a Sullivana należy także postrzegać jako przygotowywanie gruntu pod kolejne spotkanie Biden-Xi. W najbliższym czasie prawdopodobnie obaj przywódcy odbędą rozmowę telefoniczną. Krążą również spekulacje, że jeszcze przed końcem kadencji w styczniu 2025 roku Joe Biden odwiedzi Chiny, gdzie spotkałby się z sekretarzem generalnym KPCh. Biden jest jedynym prezydentem amerykańskim od czasu Jimmy’ego Cartera, który nie postawił nogi na chińskiej ziemi w czasie sprawowania urzędu (obecna głowa państwa była już w Chinach, lecz przed objęciem stanowiska prezydenta w 2021 roku – co ciekawe, pierwszą podróż do Chin Biden odbył w 1979 roku jako senator stanu Delaware, spotykając się z ówczesnym przywódcą Deng Xiaopingiem).

Rozmowy Sullivana z Wangiem oraz spotkanie z Xi stanowią kontynuację “dobrej passy” w relacjach amerykańsko-chińskich od szczytu z San Francisco z listopada ubiegłego roku. Nie były to rozmowy przełomowe, lecz stanowią kolejny wyraz woli Waszyngtonu i Pekinu do odpowiedzialnego zarządzania “rywalizacją wielkich mocarstw”, co jest szczególnie ważne w kontekście de facto permanentnie napiętych relacji na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, w Cieśninie Tajwańskiej czy na Półwyspie Koreańskim. Tylko w przeciągu ostatnich kilkunastu dni doszło do kolejnego incydentu filipińsko-chińskiego w rejonie spornych Wysp Spratly oraz pierwszego w historii naruszenia przez samolot chińskich sił zbrojnych japońskiej przestrzeni powietrznej. Dlatego tak samo jak w okresie zimnej wojny po kryzysie kubańskim z 1962 roku gdy funkcjonował “czerwony telefon” między Kremlem a Białym Domem, kluczowe znaczenie obecnie ma, aby kanały komunikacji oraz dialogu między Waszyngtonem a Pekinem pozostawały otwarte. Nie należy się łudzić – takie rozmowy nie rozwiążą kwestii Tajwanu czy sporów terytorialnych na Morzu Południowochińskim, ale mogą przeciwdziałać przekształceniu się pojedynczych incydentów w coś znacznie gorszego.

Jakub Witczak

Koordynator Projektów w Instytucie Boyma. Student stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Forum Młodych Dyplomatów oraz założyciel koła naukowego Koło Państw Obszaru Pacyficznego. Zainteresowania badawcze obejmują bezpieczeństwo transatlantyckie, bezpieczeństwo międzynarodowe na Indo-Pacyfiku, międzynarodowe stosunki wojskowe, politykę bezpieczeństwa Japonii, Tajwan, relacje chińsko-amerykańskie oraz historię stosunków międzynarodowych w Azji i Pacyfiku.

TAGI: /

czytaj więcej

Tydzień w Azji #54: Epidemia koronawirusa – strach gorszy od zarazy?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Jaki wpływ będzie miała umowa RCEP na polskich przedsiębiorców?

Od 1 stycznia br. działa największa na świecie strefa wolnego handlu. W miarę znoszenia ceł i barier pozataryfowych między jej uczestnikami w następnych dekadach będzie ona miała coraz większy wpływ na globalną wymianę i światowe łańcuchy produkcyjne.

Armenia: były prezydent nadal w areszcie

Były Prezydent Republiki Armenii Robert Koczaryan w 2018 roku został oskarżony o próbę obalenia konstytucyjnego porządku Armenii przez wstępne porozumienie z innymi osobami w 2008 roku. Jako środek zapobiegawczy przez Sąd Powszechny został wybrany tymczasowy areszt. Natomiast w sierpniu tego samego roku został on uchylony i prezydent został zwolniony. (...) Dochodzenie nadal trwa.

Tydzień w Azji #281: Cła na chińskie samochody to ślepa uliczka. Jest lepszy sposób, ale przed nami trudne zadanie

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #36: Niepokojące sygnały z gospodarek Singapuru i Hongkongu

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #114: Aleksander Kwaśniewski tworzy nam dobry, gospodarczy klimat w Uzbekistanie

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Nowy cykl wydarzeń: Miejskie obserwacje Boyma

29.11 rozpoczynamy cykl spotkań poświęconych urbanistyce. Na pierwszym z nich omówimy rozwój chińskich miast - Chengdu i Kantonu.

Forbes: AUKUS. W Azji kształtuje się nowy ład

Ameryka w ten sposób dokonuje realnego zwrotu w stronę Azji, pociągając za sobą najbardziej zaufanych aliantów. Gra toczy się nie tylko o kwestie bezpieczeństwa, ale też o ład gospodarczy i supremację technologiczną

RP: Region Ałmaty liderem w pozyskiwaniu inwestorów

Kazachstan jest, i raczej jeszcze długo pozostanie, niekwestionowanym liderem w pozyskiwaniu inwestycji zagranicznych w Azji Środkowej. Sprzyja temu stały rozwój gospodarczy, stabilna scena polityczna oraz specjalne strefy ekonomiczne oferujące atrakcyjne warunki inwestowania.

Spór między USA a Chinami i Rosją to prezent dla Korei Północnej

Anna Grzywacz rozmawia o Półwyspie Koreańskim z Oskarem Pietrewiczem, analitykiem PISM i autorem książki "Spór o Koreę. Rola USA i Chin w kształtowaniu bezpieczeństwa międzynarodowego na Półwyspie Koreańskim".

Azjatech #16: Wietnamska sieć 5G bez Huawei

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Sprzeciw wobec wizyty Xi Jinpinga w Japonii – nowy etap w japońsko-chińskich relacjach?

Japonia, dotychczas powstrzymując się od otwartej krytyki ChRL, wobec ostatnich wydarzeń decyduje się na podjęcie odważniejszych, ale nie otwarcie konfrontacyjnych dyplomatycznych środków wobec Chin. 

Azjatech #10 Szanghaj: segreguj odpady lub płać

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Uzbekistan – czy pandemia przekreśli reformy sektora usług?

Jeszcze niedawno władze kraju zapowiadały, że usługi staną się kołem zamachowym tamtejszej gospodarki. Decyzje dotyczące wprowadzenia tzw. ulic całodobowych miały sprzyjać realizacji tego planu.

Tydzień w Azji #296: Uranowa potęga powraca na atomową ścieżkę. Może nas wyprzedzić w budowie elektrowni

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Guochao, czyli moda na chińskość

Po kilku dekadach zachłyśnięcia się kulturą materialną i wzorami Zachodu, obecnie w Państwie Środka popularność zyskuje „moda na chińskość”, zwana guochao lub China chick. Jak wykorzystać ten trend rynkowy?

Forbes: Czy NATO przygotowuje się na wrogi atak? „Musimy być gotowi na dwa scenariusze”

Obecnie sojusznicy są podzieleni w sprawie przyszłości Ukrainy. W 2008 r. obiecano Kijowowi możliwość przystąpienia do NATO, ale bez żadnych planów bądź zobowiązań.

Debata „Cała w prawo – jak Indyjska Partia Ludowa (BJP) premiera N. Modiego wygrała wybory i co to oznacza dla świata?” [nagranie]

Debata poruszająca kwestie wyników ostatnich wyborów parlamentarnych w Indiach odbyła się w czwartek 6 czerwca 2019 w siedzibie Instytutu Boyma.

Korea Południowa w uścisku czeboli – ciemna strona cudu nad rzeką Han

Korea Południowa uznawana jest za jeden z najbardziej spektakularnych przypadków rozwoju gospodarczego ostatniego stulecia. Gdy w 1953 r. państwo to powstawało ze zgliszczy wojny domowej, a jednym z kluczowych wyzwań stojących przed Koreańczykami było wyżywienie ocalałych, mało kto wyobrażał sobie, że kilkadziesiąt lat później powstanie w tym miejscu jedna z największych i najbardziej innowacyjnych gospodarek świata. 

Tydzień w Azji #282: Chińczycy szykują się na Trumpa 2.0. Będą duże zmiany

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

„Żeglując w stronę jutra” – znaczenie rozbudowy australijskiej marynarki wojennej

Australia ogłosiła niedawno plan budowy największej floty od czasów II wojny światowej. Posunięcie to stanowi kolejny krok w zmianie strategii obronnej Canberry i dostosowaniu się do zmieniającego się środowiska bezpieczeństwa.

Nowy premier Japonii – jaki kierunek obierze państwo pod rządami Ishiby w kontekście bezpieczeństwa narodowego?

27 września 2024 r. rządząca Japonią Partia Liberalno-Demokratyczna (LDP) wybrała swojego nowego przewodniczącego - Shigeru Ishibę, który 1 października został zaprzysiężony jako premier Kraju Kwitnącej Wiśni.

Azjatech #124: Japończycy pracują nad kosmicznymi uprawami i hodowlą

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Prezydent Tokajew zapowiada nowy program rozwoju gospodarczego Kazachstanu

W grupie kluczowych obszarów objętych programem znalazł się m.in. proces demokratyzacji systemu władzy z uwzględnieniem pogłębienia decentralizacji, reformy społeczne ukierunkowane na kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój nauki i szkolnictwa oraz reformy gospodarcze, których fundamentem miała stać się dywersyfikacja branżowa i wielowektorowość polityki zagranicznej.