Publicystyka

Kolejne rozmowy USA-Chiny: droga do utrzymania stabilności?

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem.

Instytut Boyma 01.09.2024

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem. Mimo raczej symbolicznego charakteru wydarzenia, dwustronne rozmowy stanowią ważną deklarację wysłaną przez Pekin i Waszyngton.

 

Relacje Stanów Zjednoczonych i Chińskiej Republiki Ludowej w ostatnich latach nie układają się najlepiej i bez przesady można powiedzieć, że prostsze jest wymienienie punktów zapalnych między oboma państwami niż kwestii, w których panuje między nimi zgoda. Podejmowane są oczywiście próby poprawy stosunków między dwoma najsilniejszymi państwami na Indo-Pacyfiku (jak i zapewne na całym globie), lecz na ich drodze stają często wydarzenia, które zaprzepaszczają takie wysiłki, sprawiając, że wszystko trzeba zaczynać “od nowa”. Kryzys wywołany wizytą ówczesnej przewodniczącej Izby Reprezentantów Nancy Pelosi na Tajwanie w sierpniu 2022 roku doprowadził napięte i tak relacje amerykańsko-chińskie do stanu krytycznym. Oprócz nałożenia sankcji na Pelosi czy organizacji ogromnych manewrów wojskowych wokół Tajwanu, Chiny zerwały część kanałów komunikacji wojskowej wysokiego szczebla oraz zawiesiły rozmowy dot. klimatu ze Stanami Zjednoczonymi.

W listopadzie 2022 roku podczas szczytu G20 w Indonezji doszło do pierwszego spotkania Joe Bidena oraz Xi Jinpinga, gdzie obie strony wyraziły chęć poprawy stosunków, w tym wznowienia dialogu klimatycznego. Niestety, naruszenie przez chiński balon (przez USA określany jako szpiegowski, przez Chiny jako meteorologiczny) amerykańskiej przestrzeni powietrznej w lutym 2023 roku spowodowało regres dwustronnych relacji, a sekretarz stanu USA Antony Blinken odwołał swoją podróż do Pekinu. Pewien postęp w bilateralnych stosunkach nastąpił dopiero w listopadzie 2023 roku ponownie na marginesie szczytu G20 w San Francisco. Przywódcy obu państw zdecydowali m.in. o wznowieniu komunikacji wojskowej wysokiego szczebla, rozmów telefonicznych dowódców poszczególnych teatrów działań, ustanowieniu grupy roboczej do zwalczania handlu narkotykami oraz współpracy w zakresie sztucznej inteligencji.

Od szczytu w San Francisco relacje między Pekinem a Waszyngtonem idą w dobrym kierunku, mimo wzajemnych oskarżeń o destabilizację sytuacji międzynarodowej oraz trwającą wciąż wojną handlową. Na szczęście nie doszło do tej pory do żadnego większego incydentu czy wydarzenia obarczonego ryzykiem cofnięcia stosunków do punktu wyjścia. W kwietniu 2024 roku z opóźnioną o rok wizytą do Chin udał się Antony Blinken, odbywając rozmowy m.in. z Xi Jinpingiem. Była to pierwsza wizyta amerykańskiego sekretarza stanu w Chinach od 2018 roku. Natomiast w maju br. sekretarz obrony USA Lloyd Austin spotkał się w Singapurze w ramach konferencji Shangri-La Dialogue z chińskim ministrem obrony Dong Junem.

Za kolejny krok naprzód można uznać ostatnią podróż doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake’a Sullivana, który w dniach 27-29 sierpnia 2024 roku wziął udział w spotkaniach z przedstawicielami chińskiego rządu oraz KPCh. Sullivan rozmawiał z Xi Jinpingiem oraz Wangiem Yi, który stoi na czele chińskiej dyplomacji zarówno jako Dyrektor Biura Centralnej Komisji Spraw Zagranicznych KPCh oraz minister spraw zagranicznych. Choć było to już piąte spotkanie Wanga i Sullivana od maja 2023 roku, warto podkreślić, że poprzednia wizyta w Chinach amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego miała miejsce osiem lat temu tj. w 2016 roku. Według informacji opublikowanych na stronie Białego Domu, Wang oraz Sullivan odbyli “szczere, merytoryczne i konstruktywne dyskusje na temat szeregu kwestii dwustronnych, regionalnych i globalnych”. Dyskutowano o dotychczasowych postępach oraz dalszej kooperacji w zakresie zwalczania produkcji i przemytu narkotyków, komunikacji wojskowej oraz bezpieczeństwa i ryzyka związanego ze sztuczną inteligencją. Omówiono także następne kroki przy kontynuacji repatriacji nieudokumentowanych migrantów oraz współpracy organów ścigania.

Podczas rozmów dotknięto także tradycyjnie kwestii spornych na Indo-Pacyfiku, w których Pekin i Waszyngton mają całkowicie odmienne zdania. W kontekście sporu na Morzu Południowochińskim, z jednej strony, Wang stwierdził, że Chiny podejmują działania mające na celu ochronę swojej suwerenności oraz praw morskich nad wyspami zlokalizowanymi w obrębie akwenu. Z drugiej, Sullivan podkreślił zaniepokojenie Stanów Zjednoczonych destabilizują aktywnością Chin skierowaną przeciwko legalnym filipińskim operacjom morskim. Podobnie, wzajemne zarzuty oraz ostrzeżenia padły w kontekście polityk handlowych prowadzonych przez oba państwa czy też kwestii Tajwanu oraz stabilności w Cieśninie Tajwańskiej. W amerykańskim oświadczeniu, Sullivan zaznaczył potrzebę utrzymania pokoju w Cieśninie, podczas gdy Wang zaakcentował, że USA powinny zmaterializować swoje zobowiązanie do niepopierania niepodległości wyspy i zaprzestać zaopatrywać Tajwan w sprzęt wojskowy.

Mimo istnienia różnic oraz wielopłaszczyznowej rywalizacji między Waszyngtonem a Pekinem, obu mocarstwom zależy tak naprawdę na stabilnym zarządzaniu owym współzawodnictwem oraz utrzymaniu nawet napiętych stosunków poniżej progu bezpośredniej konfrontacji zbrojnej. Decydenci chińscy i amerykańscy są świadomi, że dialog, spotkania oraz otwarte kanały komunikacji polityczno-wojskowej stanowią niezbędne narzędzie do osiągnięcia oraz utrzymania takiego stanu rzeczy. Jednocześnie, spotkania, takie jak rozmowy Sullivana z Wangiem, dają obu stronom platformę do artykułowania swoich interesów, obaw oraz oczekiwań wobec siebie nawzajem. Pozwalają one w sposób powolny, ale systematyczny także odbudowywać podstawowe zaufanie oraz pogłębiać współpracę na polach, takich jak zmiany klimatu czy sztuczna inteligencja.

Tak jak można było się spodziewać, w trakcie wizyty amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego w Chinach nie doszło do żadnych przełomowych decyzji czy zaskakujących deklaracji. Nie znaczy to jednak, że spotkania przedstawicieli obu państw nie wnoszą nic do dwustronnych relacji oraz społeczności międzynarodowej. Fakt przeprowadzenia kolejnych rozmów jest zademonstrowaniem przez Waszyngton i Pekin woli naprawy wzajemnych stosunków oraz sygnałem wysłanym do innych państw, że oba mocarstwa zainteresowane są deeskalacją napięć. Ważnym elementem wizyty było omówienie planów rozmowy między dowódcami teatrów wojsk – ze strony amerykańskiej byłoby to dowództwo Indo-Pacyfiku (INDOPACOM), ze strony chińskiej południowego (Morze Południowochińskie) i wschodniego (Tajwan) teatru działań. Jako że Amerykanie od dłuższego czasu dążą do przeniesienia rozmów ze szczebla politycznego na poziom dowódców wojskowych w regionie, zgodę obu stron na połączenie wideo można już uznać za pewien sukces, mimo że nie ustalono jeszcze konkretnej daty,

Wizytę Jake’a Sullivana należy także postrzegać jako przygotowywanie gruntu pod kolejne spotkanie Biden-Xi. W najbliższym czasie prawdopodobnie obaj przywódcy odbędą rozmowę telefoniczną. Krążą również spekulacje, że jeszcze przed końcem kadencji w styczniu 2025 roku Joe Biden odwiedzi Chiny, gdzie spotkałby się z sekretarzem generalnym KPCh. Biden jest jedynym prezydentem amerykańskim od czasu Jimmy’ego Cartera, który nie postawił nogi na chińskiej ziemi w czasie sprawowania urzędu (obecna głowa państwa była już w Chinach, lecz przed objęciem stanowiska prezydenta w 2021 roku – co ciekawe, pierwszą podróż do Chin Biden odbył w 1979 roku jako senator stanu Delaware, spotykając się z ówczesnym przywódcą Deng Xiaopingiem).

Rozmowy Sullivana z Wangiem oraz spotkanie z Xi stanowią kontynuację “dobrej passy” w relacjach amerykańsko-chińskich od szczytu z San Francisco z listopada ubiegłego roku. Nie były to rozmowy przełomowe, lecz stanowią kolejny wyraz woli Waszyngtonu i Pekinu do odpowiedzialnego zarządzania “rywalizacją wielkich mocarstw”, co jest szczególnie ważne w kontekście de facto permanentnie napiętych relacji na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, w Cieśninie Tajwańskiej czy na Półwyspie Koreańskim. Tylko w przeciągu ostatnich kilkunastu dni doszło do kolejnego incydentu filipińsko-chińskiego w rejonie spornych Wysp Spratly oraz pierwszego w historii naruszenia przez samolot chińskich sił zbrojnych japońskiej przestrzeni powietrznej. Dlatego tak samo jak w okresie zimnej wojny po kryzysie kubańskim z 1962 roku gdy funkcjonował “czerwony telefon” między Kremlem a Białym Domem, kluczowe znaczenie obecnie ma, aby kanały komunikacji oraz dialogu między Waszyngtonem a Pekinem pozostawały otwarte. Nie należy się łudzić – takie rozmowy nie rozwiążą kwestii Tajwanu czy sporów terytorialnych na Morzu Południowochińskim, ale mogą przeciwdziałać przekształceniu się pojedynczych incydentów w coś znacznie gorszego.

Jakub Witczak

Koordynator Projektów w Instytucie Boyma. Student stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Forum Młodych Dyplomatów oraz założyciel koła naukowego Koło Państw Obszaru Pacyficznego. Zainteresowania badawcze obejmują bezpieczeństwo transatlantyckie, bezpieczeństwo międzynarodowe na Indo-Pacyfiku, międzynarodowe stosunki wojskowe, politykę bezpieczeństwa Japonii, Tajwan, relacje chińsko-amerykańskie oraz historię stosunków międzynarodowych w Azji i Pacyfiku.

TAGI: /

czytaj więcej

Azjatech #116: Linie lotnicze JAL zamierzają wejść na rynek latających samochodów

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

„Nieistniejąca epidemia” w Korei Północnej: wnioski dotyczące ostatniego posiedzenia Najwyższego Zgromadzenia Ludowego

Oficjalnie nie potwierdzono przypadków zachorowań na koronawirusa w Korei Północnej. Zainteresowanie obserwatorów budzi fakt, że podczas Najwyższego Zgromadzenia Ludowego 12 kwietnia 2020 roku zdecydowano się na przegłosowanie ustawy o wirtualnej edukacji w tym państwie.

Tydzień w Azji #177: Nowa rola kobiet w izraelskim wojsku?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #24: Wietnam i Indie zyskają na konflikcie USA-Chiny?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze najnowsze wiadomości z regionu Azji Wschodniej i Południowej.

Potrzebujemy nowej polityki azjatyckiej – LIST OTWARTY

Azja odgrywa ważną i stale rosnącą rolę w polityce i gospodarce światowej. Dlatego wychodzimy do Państwa z apelem, aby tak dziennikarze, politycy i wszyscy inni, którzy kształtują opinię publiczną, częściej i odważniej podejmowali debatę na temat roli tego kontynentu dla Polski w wielu dziedzinach życia.

Tydzień w Azji #36: Niepokojące sygnały z gospodarek Singapuru i Hongkongu

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

,,To należy do muzeum!”, czyli Kambodża właśnie odzyskała bezcenne skarby

Hun Sen, premier Kambodży, mógłby krzyknąć za Indiana Jonesem ,,To należy do muzeum!”. W specjalnej ceremonii w marcu przywitał odzyskane dobra kulturowe.

RP: Uzbekistan – co oferuje najludniejszy kraj Azji Centralnej?

Uzbekistan jest republiką o największej populacji w Azji Centralnej. Mieszka tam 34 mln osób (2020 r.), co stanowi ponad 45 proc. ludności regionu. Potencjalnie więc dysponuje największym rynkiem zbytu, który jest jednak ograniczony relatywnie niską siłą nabywczą społeczeństwa.

Tydzień w Azji #129: Wyścig o wietnamski rynek LNG. Amerykańskie zostają w tyle

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #21: Chińskie komputery z Azji Centralnej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Niesamowity Pan Kim i jego fabryka marzeń. Recenzja książki „Kim Dzong Il. Przemysł propagandy”

W ostatnim czasie polski rynek wydawniczy przeżywa wzmożone zainteresowanie Koreą Północną. Wśród kolejnych relacji z podróży i spowiedzi uchodźców książka Paula Fischera zaskakuje swoją tematyką. Kim Dzong Il. Przemysł propagandy przybliża wciąż mało znane kino KRLD i obsesję filmową dyktatora zamkniętego kraju. Jest również pierwszym w Polsce reportażem przedstawiającym historię jednego z najważniejszych reżyserów filmowych Korei […]

Azjatech #241: Potężny problem z popularną aplikacją. Chodzi o 1,7 mld użytkowników

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #78: Liberalizacja po chińsku: pierwsza prywatna rafineria może eksportować

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: To azjatyccy Amerykanie wybiorą nowego prezydenta USA?

(...) głosowanie będzie silnie tożsamościowe – oparte bardziej na poczuciu przynależności grupowych niż rozpoznaniu własnych interesów ekonomicznych. Sztaby kandydatów zabiegają o względy dotychczas ignorowanych kategorii wyborców, w tym Amerykanów wywodzących się z Azji

Likwidacja kolonii polskiej na terenie Mandżurii (północno-wschodnich Chin)

Pani Łucja Drabczak - Polka urodzona w Harbinie, dzieciństwo spędziła w Chinach. Do Polski powróciła w wieku 10 lat. Jest autorką książki "Moje Chiny... Wspomnienia z dzieciństwa". Skontaktowała się z nami, aby przekazać wyjątkowe rodzinne wspomnienia związane z opuszczeniem Mandżurii w 1949 roku.

Azjatech #75: Sztuczna inteligencja w Indiach. Wielomiliardowy rynek zdominowany przez Zachód

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Debata o Morzu Południowochińskim – fotorelacja

11 lipca odbyła się debata na temat przyszłości Morza Południowochińskiego organizowana wspólnie z Instytutem Socjologii UW.

Tydzień w Azji #205: Japonia zwiększa wydatki na obronę i szuka na to pieniędzy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #89: Węgry otwierają się na Wschód

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Południowokoreański biznes i kultura. Jak przygotować się do spotkania?

Polskie firmy coraz częściej mają możliwość budowania relacji z południowokoreańskimi przedsiębiorcami. Pomimo zmian w ostatnich dekadach, w Korei nadal jest ważna hierarchia, wykonywane gesty i koncepcja „zachowania twarzy” w relacjach biznesowych.

Azjatech #112: Inteligentne wkładki do butów z e-gumy poprawią wyniki sportowców

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #255: Organizacja, w której bryluje Rosja, coraz potężniejsza.

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

ASEAN pod przewodnictwem Wietnamu – wnioski i perspektywy

Wietnam od lat zabiega o dynamiczną i bardziej zunifikowaną współpracę regionalną w ramach formatu ASEAN. Jednym z flagowych celów Hanoi jest utrzymanie pokoju na Morzu Południowochińskim i zabezpieczenie spornych terytoriów przed roszczeniami wysuwanymi przez Pekin.

Azjatech #47: Kazachska nauka próbuje swoich sił w walce z koronawirusem

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.