Publicystyka

Kolejne rozmowy USA-Chiny: droga do utrzymania stabilności?

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem.

Instytut Boyma 01.09.2024

W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem. Mimo raczej symbolicznego charakteru wydarzenia, dwustronne rozmowy stanowią ważną deklarację wysłaną przez Pekin i Waszyngton.

 

Relacje Stanów Zjednoczonych i Chińskiej Republiki Ludowej w ostatnich latach nie układają się najlepiej i bez przesady można powiedzieć, że prostsze jest wymienienie punktów zapalnych między oboma państwami niż kwestii, w których panuje między nimi zgoda. Podejmowane są oczywiście próby poprawy stosunków między dwoma najsilniejszymi państwami na Indo-Pacyfiku (jak i zapewne na całym globie), lecz na ich drodze stają często wydarzenia, które zaprzepaszczają takie wysiłki, sprawiając, że wszystko trzeba zaczynać “od nowa”. Kryzys wywołany wizytą ówczesnej przewodniczącej Izby Reprezentantów Nancy Pelosi na Tajwanie w sierpniu 2022 roku doprowadził napięte i tak relacje amerykańsko-chińskie do stanu krytycznym. Oprócz nałożenia sankcji na Pelosi czy organizacji ogromnych manewrów wojskowych wokół Tajwanu, Chiny zerwały część kanałów komunikacji wojskowej wysokiego szczebla oraz zawiesiły rozmowy dot. klimatu ze Stanami Zjednoczonymi.

W listopadzie 2022 roku podczas szczytu G20 w Indonezji doszło do pierwszego spotkania Joe Bidena oraz Xi Jinpinga, gdzie obie strony wyraziły chęć poprawy stosunków, w tym wznowienia dialogu klimatycznego. Niestety, naruszenie przez chiński balon (przez USA określany jako szpiegowski, przez Chiny jako meteorologiczny) amerykańskiej przestrzeni powietrznej w lutym 2023 roku spowodowało regres dwustronnych relacji, a sekretarz stanu USA Antony Blinken odwołał swoją podróż do Pekinu. Pewien postęp w bilateralnych stosunkach nastąpił dopiero w listopadzie 2023 roku ponownie na marginesie szczytu G20 w San Francisco. Przywódcy obu państw zdecydowali m.in. o wznowieniu komunikacji wojskowej wysokiego szczebla, rozmów telefonicznych dowódców poszczególnych teatrów działań, ustanowieniu grupy roboczej do zwalczania handlu narkotykami oraz współpracy w zakresie sztucznej inteligencji.

Od szczytu w San Francisco relacje między Pekinem a Waszyngtonem idą w dobrym kierunku, mimo wzajemnych oskarżeń o destabilizację sytuacji międzynarodowej oraz trwającą wciąż wojną handlową. Na szczęście nie doszło do tej pory do żadnego większego incydentu czy wydarzenia obarczonego ryzykiem cofnięcia stosunków do punktu wyjścia. W kwietniu 2024 roku z opóźnioną o rok wizytą do Chin udał się Antony Blinken, odbywając rozmowy m.in. z Xi Jinpingiem. Była to pierwsza wizyta amerykańskiego sekretarza stanu w Chinach od 2018 roku. Natomiast w maju br. sekretarz obrony USA Lloyd Austin spotkał się w Singapurze w ramach konferencji Shangri-La Dialogue z chińskim ministrem obrony Dong Junem.

Za kolejny krok naprzód można uznać ostatnią podróż doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake’a Sullivana, który w dniach 27-29 sierpnia 2024 roku wziął udział w spotkaniach z przedstawicielami chińskiego rządu oraz KPCh. Sullivan rozmawiał z Xi Jinpingiem oraz Wangiem Yi, który stoi na czele chińskiej dyplomacji zarówno jako Dyrektor Biura Centralnej Komisji Spraw Zagranicznych KPCh oraz minister spraw zagranicznych. Choć było to już piąte spotkanie Wanga i Sullivana od maja 2023 roku, warto podkreślić, że poprzednia wizyta w Chinach amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego miała miejsce osiem lat temu tj. w 2016 roku. Według informacji opublikowanych na stronie Białego Domu, Wang oraz Sullivan odbyli “szczere, merytoryczne i konstruktywne dyskusje na temat szeregu kwestii dwustronnych, regionalnych i globalnych”. Dyskutowano o dotychczasowych postępach oraz dalszej kooperacji w zakresie zwalczania produkcji i przemytu narkotyków, komunikacji wojskowej oraz bezpieczeństwa i ryzyka związanego ze sztuczną inteligencją. Omówiono także następne kroki przy kontynuacji repatriacji nieudokumentowanych migrantów oraz współpracy organów ścigania.

Podczas rozmów dotknięto także tradycyjnie kwestii spornych na Indo-Pacyfiku, w których Pekin i Waszyngton mają całkowicie odmienne zdania. W kontekście sporu na Morzu Południowochińskim, z jednej strony, Wang stwierdził, że Chiny podejmują działania mające na celu ochronę swojej suwerenności oraz praw morskich nad wyspami zlokalizowanymi w obrębie akwenu. Z drugiej, Sullivan podkreślił zaniepokojenie Stanów Zjednoczonych destabilizują aktywnością Chin skierowaną przeciwko legalnym filipińskim operacjom morskim. Podobnie, wzajemne zarzuty oraz ostrzeżenia padły w kontekście polityk handlowych prowadzonych przez oba państwa czy też kwestii Tajwanu oraz stabilności w Cieśninie Tajwańskiej. W amerykańskim oświadczeniu, Sullivan zaznaczył potrzebę utrzymania pokoju w Cieśninie, podczas gdy Wang zaakcentował, że USA powinny zmaterializować swoje zobowiązanie do niepopierania niepodległości wyspy i zaprzestać zaopatrywać Tajwan w sprzęt wojskowy.

Mimo istnienia różnic oraz wielopłaszczyznowej rywalizacji między Waszyngtonem a Pekinem, obu mocarstwom zależy tak naprawdę na stabilnym zarządzaniu owym współzawodnictwem oraz utrzymaniu nawet napiętych stosunków poniżej progu bezpośredniej konfrontacji zbrojnej. Decydenci chińscy i amerykańscy są świadomi, że dialog, spotkania oraz otwarte kanały komunikacji polityczno-wojskowej stanowią niezbędne narzędzie do osiągnięcia oraz utrzymania takiego stanu rzeczy. Jednocześnie, spotkania, takie jak rozmowy Sullivana z Wangiem, dają obu stronom platformę do artykułowania swoich interesów, obaw oraz oczekiwań wobec siebie nawzajem. Pozwalają one w sposób powolny, ale systematyczny także odbudowywać podstawowe zaufanie oraz pogłębiać współpracę na polach, takich jak zmiany klimatu czy sztuczna inteligencja.

Tak jak można było się spodziewać, w trakcie wizyty amerykańskiego doradcy ds. bezpieczeństwa narodowego w Chinach nie doszło do żadnych przełomowych decyzji czy zaskakujących deklaracji. Nie znaczy to jednak, że spotkania przedstawicieli obu państw nie wnoszą nic do dwustronnych relacji oraz społeczności międzynarodowej. Fakt przeprowadzenia kolejnych rozmów jest zademonstrowaniem przez Waszyngton i Pekin woli naprawy wzajemnych stosunków oraz sygnałem wysłanym do innych państw, że oba mocarstwa zainteresowane są deeskalacją napięć. Ważnym elementem wizyty było omówienie planów rozmowy między dowódcami teatrów wojsk – ze strony amerykańskiej byłoby to dowództwo Indo-Pacyfiku (INDOPACOM), ze strony chińskiej południowego (Morze Południowochińskie) i wschodniego (Tajwan) teatru działań. Jako że Amerykanie od dłuższego czasu dążą do przeniesienia rozmów ze szczebla politycznego na poziom dowódców wojskowych w regionie, zgodę obu stron na połączenie wideo można już uznać za pewien sukces, mimo że nie ustalono jeszcze konkretnej daty,

Wizytę Jake’a Sullivana należy także postrzegać jako przygotowywanie gruntu pod kolejne spotkanie Biden-Xi. W najbliższym czasie prawdopodobnie obaj przywódcy odbędą rozmowę telefoniczną. Krążą również spekulacje, że jeszcze przed końcem kadencji w styczniu 2025 roku Joe Biden odwiedzi Chiny, gdzie spotkałby się z sekretarzem generalnym KPCh. Biden jest jedynym prezydentem amerykańskim od czasu Jimmy’ego Cartera, który nie postawił nogi na chińskiej ziemi w czasie sprawowania urzędu (obecna głowa państwa była już w Chinach, lecz przed objęciem stanowiska prezydenta w 2021 roku – co ciekawe, pierwszą podróż do Chin Biden odbył w 1979 roku jako senator stanu Delaware, spotykając się z ówczesnym przywódcą Deng Xiaopingiem).

Rozmowy Sullivana z Wangiem oraz spotkanie z Xi stanowią kontynuację “dobrej passy” w relacjach amerykańsko-chińskich od szczytu z San Francisco z listopada ubiegłego roku. Nie były to rozmowy przełomowe, lecz stanowią kolejny wyraz woli Waszyngtonu i Pekinu do odpowiedzialnego zarządzania “rywalizacją wielkich mocarstw”, co jest szczególnie ważne w kontekście de facto permanentnie napiętych relacji na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, w Cieśninie Tajwańskiej czy na Półwyspie Koreańskim. Tylko w przeciągu ostatnich kilkunastu dni doszło do kolejnego incydentu filipińsko-chińskiego w rejonie spornych Wysp Spratly oraz pierwszego w historii naruszenia przez samolot chińskich sił zbrojnych japońskiej przestrzeni powietrznej. Dlatego tak samo jak w okresie zimnej wojny po kryzysie kubańskim z 1962 roku gdy funkcjonował “czerwony telefon” między Kremlem a Białym Domem, kluczowe znaczenie obecnie ma, aby kanały komunikacji oraz dialogu między Waszyngtonem a Pekinem pozostawały otwarte. Nie należy się łudzić – takie rozmowy nie rozwiążą kwestii Tajwanu czy sporów terytorialnych na Morzu Południowochińskim, ale mogą przeciwdziałać przekształceniu się pojedynczych incydentów w coś znacznie gorszego.

Jakub Witczak

Koordynator Projektów w Instytucie Boyma. Student stosunków międzynarodowych na Uniwersytecie Warszawskim. Członek Forum Młodych Dyplomatów oraz założyciel koła naukowego Koło Państw Obszaru Pacyficznego. Zainteresowania badawcze obejmują bezpieczeństwo transatlantyckie, bezpieczeństwo międzynarodowe na Indo-Pacyfiku, międzynarodowe stosunki wojskowe, politykę bezpieczeństwa Japonii, Tajwan, relacje chińsko-amerykańskie oraz historię stosunków międzynarodowych w Azji i Pacyfiku.

TAGI: /

czytaj więcej

Zanieczyszczenie wód w Chinach

(...) Chyba każdy zna obrazki z zamglonego smogiem Pekinu którymi zwykły zasypywać nas media – szare niebo nad Chinami i tłumy w maseczkach antysmogowych. Niewiele jednak mówi się o zanieczyszczeniu rzek w Państwie Środka. Dlaczego? Być może dlatego, że problem jest bardziej skomplikowany niż może się wydawać, a odpowiedzialność za jego powstanie spoczywa nie tylko na Chińczykach, ale i na wielkich zachodnich graczach.

Azjatech #111: Nawigacja niesatelitarna dla japońskich pojazdów autonomicznych

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Polski producent wysokich technologii rozwija sprzedaż w Japonii

Na rynku japońskim szczególnie ważna jest dla nas obecność dużej liczby firm chemicznych. Nie widzą one w nas jedynie dostarczyciela niebieskich kropek kwantowych, ale firmę, która opracowała unikalną technologię wytwarzania nanomateriałów oraz tuszów na nich bazujących - z Arturem Podhorodeckim, prezesem firmy QNA Technology S.A., rozmawia Jakub Kamiński

Tydzień w Azji #129: Wyścig o wietnamski rynek LNG. Amerykańskie zostają w tyle

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #260: Piąta gospodarka świata ucieka Polsce. Można to jednak zmienić

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Paliwo ze stepów. Czy państwa Azji Centralnej ruszą na ratunek Europie?

Wybuch wojny w Ukrainie wywołał kryzys energetyczny w Europie, uwidaczniając zależność państw Unii od dostaw węgla, gazu i ropy naftowej z Rosji.

Tydzień w Azji #110: Decoupling z głową – USA szykują łańcuchy dostaw „wolnych od Chin”

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #37: Mikroinstalacje fotowoltaiczne na szybach w Korei Południowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji#16: Prezydent Chin obiecuje otwarcie, Pekin i New Delhi chcą koordynować politykę zakupów ropy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy m.in o tegorocznym Forum Pasa i Szlaku, spotkaniu V4-Japonia i nowej polityce inwestycyjnej w Uzbekistanie.

Tydzień w Azji #56: Czy klęski naturalne skłonią Australię do zmiany polityki klimatycznej?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Rewolucja, stagnacja czy powrót do przeszłości – Wyniki Trzynastego Kongresu Komunistycznej Partii Wietnamu

1 lutego zakończył się trzynasty kongres Komunistycznej Partii Wietnamu. Owiane tajemnicą zgromadzenie, na którym 1,600 partyjnych delegatów co pięć lat wybiera nowe kierownictwo i wytycza przyszły kurs kraju, jest najważniejszym politycznym wydarzeniem w Wietnamie.

Krzysztof Zalewski panelistą w debacie Nowej Konfederacji „Dylemat indyjskiej potęgi: sojusz z Chinami czy USA?”

Krzysztof Zalewski uczestniczył w debacie zorganizowanej przez Dział Azjatycki Nowej Konfederacji.

Adam Institute for Democracy & Peace – Crowdfunding Campaign December 2020

Democracy in Israel is in crisis. And if we don't educate for democracy, it just won't exist. It's that simple. The actual teaching of democracy, on the other hand, isn't so simple. It requires experience, theoretical and practical knowledge and the flexibility to adapt to our ever-changing reality.

Tydzień w Azji #262: Trzecia demokracja świata wybrała prezydenta. Unia ma problem

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Kazachstan wybrał stabilizację

Wybory parlamentarne w Kazachstanie, które odbyły się 10 stycznia, nie przyniosły istotnych zmian politycznych. Brak protestów społecznych, podobnych do Białorusi czy Rosji może wskazywać, że Kazachowie nie oczekują zmian, a przede wszystkim aktywnej polityki społecznej, kontynuacji rozwoju gospodarczego oraz stabilności rządów.

Instytut Boyma na Konferencji „Kierunek Azja – polskie szanse i biznesowy potencjał”

Wydarzenie zorganizowane 16 października przez Uczelnię Techniczno-Handlową im. Heleny Chodkowskiej i LEGALLY.SMART zostało objęte patronatem Instytutu Boyma.

Tydzień w Azji #79: Chiny łączą gaz z ropą

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Północnokoreańscy pracownicy w Polsce – spotkanie z dr Nicolasem Levim

Serdecznie zapraszamy na spotkanie autorskie z dr Nicolasem Levim 4 lipca o godzinie 18:00.

Tydzień w Azji #120: Co poszło nie tak w indyjskiej polityce walki z pandemią?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

How to deal with gender-based segregation?

Interview on the project Supporting the Economic Empowerment of Afghan Women through Education and Training in Kazakhstan and Uzbekistan. Magdalena Sobańska-Cwalina and Krzysztof M. Zalewski (The Boym Institute) in discussion with: Yakup Beris, Johannes Stenbaek Madsen, Maria Dotsenko, Gulnar Smailova,

Azjatech #129: Południowokoreański precedens Google

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: E-prowincja. Czy koronawirus może stać się szansą dla mniejszych miejscowości?

Jednym z widocznych efektów globalizacji stała się rosnąca rola dużych ośrodków miejskich i pogłębiający się dystans rozwojowy, dzielący je od mniejszych miejscowości. W wyniku pandemii ten trend może ulec spowolnieniu lub nawet odwróceniu. Między innymi dzięki upowszechnieniu się pracy zdalnej

Azjatech #173: Canon przeniesie komunikację do wirtualnej rzeczywistości

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Rośnie ryzyko inwestycyjne w Azji Centralnej

Trudny okres dla globalnej gospodarki odbił się negatywnie na gospodarkach krajów Azji Centralnej, znacząco spowalniając wzrost dwóch regionalnych „parowozów” Kazachstanu i Uzbekistanu.