W ostatnich latach wobec pogłębiających się napięć geopolitycznych i rosnącej konkurencji o wiedzę i innowacje, współpraca badawcza i akademicka stała się nie tylko narzędziem rozwoju nauki, ale także elementem strategicznym w relacjach międzynarodowych. W niniejszym wydaniu Kwartalnika Instytutu Boyma analizujemy złożoność tej współpracy na przykładach wybranych państw Azji oraz roli, jaką odgrywa Polska – zarówno jako partner, jak i obserwator globalnych procesów.
Część tematyczna: Współpraca badawcza i akademicka Polski z państwami Azji
W części głównej numeru przedstawiamy szereg tekstów podejmujących tematykę polityk naukowych, rywalizacji systemowej, bezpieczeństwa wiedzy oraz strukturalnych ograniczeń, które wpływają na charakter i skuteczność współpracy akademickiej.
Wywiad Eweliny Horoszkiewicz z prof. Marcinem Jacobym stanowi punkt wyjścia do dyskusji o systemowych deficytach w zakresie badań nad Chinami w Polsce. Kierownik Zakładu Studiów Azjatyckich Uniwersytetu SWPS wskazuje na brak dialogu ze strony decydentów politycznych ze środowiskiem naukowym. Problem braku kooperacji aktorów podejmuje także Sandra Krawczyszyn-Szczotka, która przygląda się rozbieżnościom między deklarowanymi perspektywami absolwentów kierunków azjatyckich, a realiami rynku pracy. Jej zdaniem w efekcie słabej współpracy akademii z biznesem, potencjał młodych analityków i azjatyckiego rynku e-commerce pozostaje niewykorzystany.
Następnie tekst Pawła Mazurka zajmuje się tematem sekurytyzacji nauki w kontekście rywalizacji USA i Chin. Analityk wskazuje, że międzynarodowa współpraca badawcza poddawana jest coraz silniejszym naciskom politycznym. W atmosferze wzajemnych podejrzeń wymiana badaczy, dostęp do danych i kontynuacja wspólnych projektów są coraz silniej ograniczana. Pogłębieniem tej perspektywy jest artykuł Grzegorza Glenia, który analizuje ryzyko nieświadomego wspierania chińskiego potencjału militarnego poprzez projekty akademickie realizowane w Europie. W tym przywołuje także amerykańskie i australijskie raporty, wskazujące na powiązania militarne chińskich badaczy przebywających na Zachodzie.
Uzupełnieniem tej części są obserwacje Andżeliki Serwatki dotyczące sytuacji akademickiej w Wietnamie. Według ekspertki, bariery w dostępie do globalnego świata akademickiego oraz brak podmiotowego traktowania tego państwa w sferze nauki są dowodami na utrzymujący się tam wpływ postkolonializmu. Jednocześnie zainteresowanie Wietnamu zrównoważonym rozwojem i zieloną energią stwarza pole do szerokiej współpracy z państwami Unii Europejskiej. Na koniec tekst Ady Dyndo przedstawia potencjał polskiego soft power w Indiach poprzez wykorzystanie postaci noblistki Marii Skłodowskiej-Curie. Pozycja i dokonania słynnej Polki mogą stanowić inspirację dla Indusek, masowo studiujących kierunki ścisłe, jak również budować wizerunek Polski jako atrakcyjnego partnera badawczego.
Teksty w części Varia
W sekcji Varia publikujemy teksty, które nie tylko uzupełniają główną oś tematyczną numeru, ale również oferują szerszy wgląd w społeczne, kulturowe i polityczne procesy, toczące się w regionie Azji.
Karolina Kodrzycka w dwóch reportażach o rdzennych mieszkańcach Tajwanu – społeczności Ljavek i roli bejsbolu w budowaniu tożsamości – ukazuje, jak sport, język i pamięć historyczna splatają się z kwestiami sprawiedliwości społecznej i praw mniejszości. Autorka rysuje obraz niełatwego współistnienia lokalnej tożsamości z państwowym dyskursem modernizacji i sukcesu. Natomiast Krzysztof Zalewski w swoim wstępie do książki „Indie i geopolityka Azji. Historia i teraźniejszość”, autorstwa Shivshankara Menona, przedstawia kluczowe idee indyjskiej polityki zagranicznej – w tym strategiczną autonomię – i wyjaśnia, jak Indie łączą aktywność w konkurencyjnych organizacjach międzynarodowych z konsekwentną polityką niezaangażowania. Artykuł stanowi ważne uzupełnienie debaty nad miejscem Indii w globalnym porządku politycznym.
Z kolei tekst Ani Minasyan przygląda się perspektywom prozachodniego kursu Armenii – kraju balansującego między Eurazjatycką Unią Gospodarczą a aspiracjami europejskimi. Autorka wskazuje, że decyzje polityczne często motywowane są potrzebą wewnętrznej legitymizacji władzy, a nie realnymi możliwościami geostrategicznymi. Zwieńczeniem sekcji jest tekst Pawła Jaskuły, który analizuje struktury władzy w Uzbekistanie, zwracając uwagę na rolę rodziny prezydenckiej i bliskich elit w systemie gospodarczym kraju. Artykuł ten stanowi cenne studium przypadku, obrazujące mechanizmy klientelizmu i ich wpływ na rozwój ekonomiczny w warunkach niedemokratycznych.
Niniejszy numer Kwartalnika stanowi próbę diagnozy aktualnych barier w zakresie współpracy badawczej i akademickiej Polski z państwami Azji, a także sformułowania przydatnych rekomendacji. Współcześnie nauka podlega dynamicznym procesom uwarunkowanym przez politykę, bezpieczeństwo, tożsamość i wartości. Choć sytuacja ta stwarza wiele wyzwań, współpraca naukowa z Azją to także ogromny potencjał rozwoju i budowania pomostów międzykulturowych. Mamy nadzieję, że prezentowane teksty staną się impulsem do dalszych badań oraz debat nad strategią Polski w zakresie relacji naukowych z państwami Azji.
Życzymy dobrej lektury,
Instytut Boyma
Kwartalnik Boyma – nr 1 (23)/2025
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
RP: Rok 2024 może stać się okresem nowego otwarcia w relacjach Polski z Uzbekistanem
Już od marca br. pasażerowie PLL LOT będą mogli latać z Warszawy do Taszkentu - stolicy Uzbekistanu. Ułatwi to współpracę gospodarczą i turystykę.
Magdalena Sobańska-CwalinaTydzień w Azji: Wyboista droga współpracy – Chiny eskalują napięcie w Azji Centralnej
Polityka ChRL wobec republik Azji Centralnej od wielu lat ukierunkowana jest na budowanie pozytywnych relacji, rozszerzanie współpracy w wielu obszarach i dbałość władz Państwa Środka o unikanie poczucia chińskiej dominacji wśród mieszkańców regionu...
Jerzy Olędzki„Dokąd zmierza Hongkong?” – spotkanie z Adrianem Zwolińskim
Protesty w Hongkongu przyciągają spojrzenia z całego świata - nie tylko prezydenta Trumpa. Jaki los czeka Hongkong? Czemu problemy ekonomiczne i prawne są kluczowe dla każdego ze scenariuszy? Czym jest „problem 2047 roku” i jaki ma związek z obecnymi wydarzeniami? Na te pytania odpowiemy podczas spotkania z naszym ekspertem Adrianem Zwolińskim.
Forbes: Idee na użytek władz. Jak Chiny budują swoje opowieści o świecie
Promocja chińskiej myśli politycznej leży w interesie Komunistycznej Partii Chin. Dzięki tworzeniu nowych pojęć władza wzmacnia przekaz tworzący opowieść o sukcesie Państwa Środka. To ułatwia zaś pozyskiwanie kolejnych partnerów i budowanie relacji, czyli tzw. guanxi
Patrycja PendrakowskaRP: Targi międzynarodowe w Uzbekistanie znów na żywo
Uzbekistan stopniowo znosi obostrzenia związane z pandemią. Teraz przyszedł czas na przywrócenie działalności branży targowo-wystawienniczej.
Magdalena Sobańska-CwalinaKsiążka “Krewetka między wielorybami. Półwysep Koreański w polityce mocarstw” w wolnym dostępie
Zapraszamy do pobrania wersji elektronicznej książki dr Oskara Pietrewicza, poświęconej Półwyspowi Koreańskiemu. Jest to kolejna pozycja wydawnictwa Asian Century udostępniona do przeczytania w wolnym dostępie.
„Obyś była matką tysiąca synów” – status kobiety w społeczeństwie indyjskim
Konstytucja Indii z 1950 roku wprowadziła zasadę równości szans płci, która przyznaje kobietom i mężczyznom takie same prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Dlaczego zatem prawie czterdzieści procent dziewczynek w wieku 15-17 lat nie uczęszcza do szkół, wciąż kultywuje się zwyczaj przekazywania posagu a prenatalna selekcja płci to nadal ogromny społeczny problem?
Magdalena RybczyńskaTydzień w Azji #172: Rodzina Marcosów wraca do władzy. W tle chińskie sympatie
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
China’s geopolitical interests in Kyrgyzstan – wykład
Serdecznie zapraszamy na wykład "China’s geopolitical interests in Kyrgyzstan" 20 lutego o godzinie 18:00 przy ul. Prostej 20. Wykład odbędzie się w języku angielskim i zostanie poprowadzony przez Taalaigul Usonovę z Kirgistanu.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Społeczeństwo siwieje. Lepiej się przygotować, niż załamywać ręce
Nadchodzące dekady przeobrażą światowe miasta. W krótszej perspektywie zmiany będą spuścizną pandemii, natomiast w dłuższej – pokłosiem demografii. Trendów demograficznych prawdopodobnie nie odwrócimy, dlatego warto się zastanowić, jak przystosować otoczenie do starzejącego się społeczeństwa
Magdalena Sobańska-CwalinaProgram obejmował również udział w VIII Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego w Pekinie oraz Warsztacie Zrównoważonego Rozwoju Korporacyjnego i Innowacyjnego Zarządzania w Szanghaju.
Zespół Instytutu BoymaBezpośrednie Inwestycje Zagraniczne w Wietnamie
Dzięki ciągłemu rozwojowi gospodarczemu Wietnam przyciąga rekordową ilość Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych (BIZ). Katalizatorem tak mocnego wzrostu BIZ w Wietnamie jest nie tylko tocząca się wojna handlowa między USA a Chinami, ale i nowe porozumienia międzynarodowe.
Jakub KrólczykTydzień w Azji: 2020 – wyjątkowy rok dla kinematografii Korei Południowej
Historia kinematografii koreańskiej liczy 100 lat i sięga roku 1919, kiedy po raz pierwszy pokazano koreański film „Walka o sprawiedliwość”. W sto lat później kino koreańskie może mówić o światowym sukcesie swoich filmów.
Wioletta MałotaAzjatech #27: Izraelskie automaty do produkcji wody z powietrza ruszają na podbój Uzbekistanu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Indyjski rynek farmaceutyczny w czasie pandemii COVID-19
Masowe rozprzestrzenianie się koronawirusa sprawiło, że Indie stanęły do wyścigu z czasem, którego zwieńczeniem ma być stworzenie szczepionki na tę chorobę. Indyjski rynek farmaceutyczny może odegrać kluczową rolę w tym przedsięwzięciu.
Iga BielawskaRelacje Polska-Uzbekistan. Ponad 30 lat współpracy.
Wywiad z J.E. doktorem Bahromem Babajewem – Ambasadorem Nadzwyczajnym i Pełnomocnym Republiki Uzbekistanu w Polsce. Przeprowadziła doktor Magdalena Sobańska-Cwalina, członek zarządu Fundacji Instytut Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma
Magdalena Sobańska-Cwalina„Północnokoreańscy pracownicy w Polsce” – nagranie ze spotkania z dr Nicolasem Levim
Zapraszamy do obejrzenia nagrania ze spotkania dotyczącego raportu Nicolasa Leviego "A statistical analysis of the North Korean overseas laborers in Poland during the period 2000-2017".
Paweł Behrendt w rozmowie z cyklu Zoom na Świat „Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?”
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania rozmowy z cyklu Zoom na Świat "Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?", w której wziął udział analityk Instytutu Boyma, Paweł Behrendt.
Tydzień w Azji #330: Chiny ustawiły Unię Europejską w roli „petenta”. Ten szczyt wyraźnie to pokazał
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kim Dzong UN i jego jointy. Czy marihuana faktycznie jest legalna w Korei Północnej?
Nieustannie jesteśmy karmieni różnymi sensacyjnymi wiadomościami z Korei Północnej. Nasz wewnętrzny krytycyzm w stosunku do oryginalnych newsów zazwyczaj jest osłabiony. Łatwiej nam zaakceptować absurdalne informacje w stosunku do reżimu, który określany jest jako „szalony”, a w dodatku wyjątkowo skutecznie próbujący izolować się od reszty świata. Niestety często nawet poważne platformy informacyjne powielają niesprawdzone i wątpliwe […]
Roman HusarskiTydzień w Azji #305: Chińczycy cierpią w strategicznych dla siebie krajach. Narasta sinofobia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #271: Tak Chiny i Rosja wykorzystują konflikt Fatahu i Hamasu dla własnych celów
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.