W ostatnich latach wobec pogłębiających się napięć geopolitycznych i rosnącej konkurencji o wiedzę i innowacje, współpraca badawcza i akademicka stała się nie tylko narzędziem rozwoju nauki, ale także elementem strategicznym w relacjach międzynarodowych. W niniejszym wydaniu Kwartalnika Instytutu Boyma analizujemy złożoność tej współpracy na przykładach wybranych państw Azji oraz roli, jaką odgrywa Polska – zarówno jako partner, jak i obserwator globalnych procesów.
Część tematyczna: Współpraca badawcza i akademicka Polski z państwami Azji
W części głównej numeru przedstawiamy szereg tekstów podejmujących tematykę polityk naukowych, rywalizacji systemowej, bezpieczeństwa wiedzy oraz strukturalnych ograniczeń, które wpływają na charakter i skuteczność współpracy akademickiej.
Wywiad Eweliny Horoszkiewicz z prof. Marcinem Jacobym stanowi punkt wyjścia do dyskusji o systemowych deficytach w zakresie badań nad Chinami w Polsce. Kierownik Zakładu Studiów Azjatyckich Uniwersytetu SWPS wskazuje na brak dialogu ze strony decydentów politycznych ze środowiskiem naukowym. Problem braku kooperacji aktorów podejmuje także Sandra Krawczyszyn-Szczotka, która przygląda się rozbieżnościom między deklarowanymi perspektywami absolwentów kierunków azjatyckich, a realiami rynku pracy. Jej zdaniem w efekcie słabej współpracy akademii z biznesem, potencjał młodych analityków i azjatyckiego rynku e-commerce pozostaje niewykorzystany.
Następnie tekst Pawła Mazurka zajmuje się tematem sekurytyzacji nauki w kontekście rywalizacji USA i Chin. Analityk wskazuje, że międzynarodowa współpraca badawcza poddawana jest coraz silniejszym naciskom politycznym. W atmosferze wzajemnych podejrzeń wymiana badaczy, dostęp do danych i kontynuacja wspólnych projektów są coraz silniej ograniczana. Pogłębieniem tej perspektywy jest artykuł Grzegorza Glenia, który analizuje ryzyko nieświadomego wspierania chińskiego potencjału militarnego poprzez projekty akademickie realizowane w Europie. W tym przywołuje także amerykańskie i australijskie raporty, wskazujące na powiązania militarne chińskich badaczy przebywających na Zachodzie.
Uzupełnieniem tej części są obserwacje Andżeliki Serwatki dotyczące sytuacji akademickiej w Wietnamie. Według ekspertki, bariery w dostępie do globalnego świata akademickiego oraz brak podmiotowego traktowania tego państwa w sferze nauki są dowodami na utrzymujący się tam wpływ postkolonializmu. Jednocześnie zainteresowanie Wietnamu zrównoważonym rozwojem i zieloną energią stwarza pole do szerokiej współpracy z państwami Unii Europejskiej. Na koniec tekst Ady Dyndo przedstawia potencjał polskiego soft power w Indiach poprzez wykorzystanie postaci noblistki Marii Skłodowskiej-Curie. Pozycja i dokonania słynnej Polki mogą stanowić inspirację dla Indusek, masowo studiujących kierunki ścisłe, jak również budować wizerunek Polski jako atrakcyjnego partnera badawczego.
Teksty w części Varia
W sekcji Varia publikujemy teksty, które nie tylko uzupełniają główną oś tematyczną numeru, ale również oferują szerszy wgląd w społeczne, kulturowe i polityczne procesy, toczące się w regionie Azji.
Karolina Kodrzycka w dwóch reportażach o rdzennych mieszkańcach Tajwanu – społeczności Ljavek i roli bejsbolu w budowaniu tożsamości – ukazuje, jak sport, język i pamięć historyczna splatają się z kwestiami sprawiedliwości społecznej i praw mniejszości. Autorka rysuje obraz niełatwego współistnienia lokalnej tożsamości z państwowym dyskursem modernizacji i sukcesu. Natomiast Krzysztof Zalewski w swoim wstępie do książki „Indie i geopolityka Azji. Historia i teraźniejszość”, autorstwa Shivshankara Menona, przedstawia kluczowe idee indyjskiej polityki zagranicznej – w tym strategiczną autonomię – i wyjaśnia, jak Indie łączą aktywność w konkurencyjnych organizacjach międzynarodowych z konsekwentną polityką niezaangażowania. Artykuł stanowi ważne uzupełnienie debaty nad miejscem Indii w globalnym porządku politycznym.
Z kolei tekst Ani Minasyan przygląda się perspektywom prozachodniego kursu Armenii – kraju balansującego między Eurazjatycką Unią Gospodarczą a aspiracjami europejskimi. Autorka wskazuje, że decyzje polityczne często motywowane są potrzebą wewnętrznej legitymizacji władzy, a nie realnymi możliwościami geostrategicznymi. Zwieńczeniem sekcji jest tekst Pawła Jaskuły, który analizuje struktury władzy w Uzbekistanie, zwracając uwagę na rolę rodziny prezydenckiej i bliskich elit w systemie gospodarczym kraju. Artykuł ten stanowi cenne studium przypadku, obrazujące mechanizmy klientelizmu i ich wpływ na rozwój ekonomiczny w warunkach niedemokratycznych.
Niniejszy numer Kwartalnika stanowi próbę diagnozy aktualnych barier w zakresie współpracy badawczej i akademickiej Polski z państwami Azji, a także sformułowania przydatnych rekomendacji. Współcześnie nauka podlega dynamicznym procesom uwarunkowanym przez politykę, bezpieczeństwo, tożsamość i wartości. Choć sytuacja ta stwarza wiele wyzwań, współpraca naukowa z Azją to także ogromny potencjał rozwoju i budowania pomostów międzykulturowych. Mamy nadzieję, że prezentowane teksty staną się impulsem do dalszych badań oraz debat nad strategią Polski w zakresie relacji naukowych z państwami Azji.
Życzymy dobrej lektury,
Instytut Boyma
Kwartalnik Boyma – nr 1 (23)/2025
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Tydzień w Azji #186: Laos wpadł w pułapkę chińskiego zadłużenia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Od pewnego już czasu administracja amerykańska podejmuje wysiłki na rzecz wzmacniania wielostronnej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa wśród swoich sojuszników na Indo-Pacyfiku.
Jakub WitczakAzjatech #137: Ciekłe złoto i śmierdzący problem. Oto pomysł na „zero waste” w nawozach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Jak po pandemii może zmienić się przestrzeń wokół nas?
Wielu dziennikarzy, ekspertów i naukowców na całym świecie publikuje obecnie szereg artykułów, opracowań dotyczących tego jak po epidemii może się zmienić się przestrzeń wokół nas. Trudno przewidzieć przyszłość, ale warto wsłuchiwać się w głosy próbujące zdiagnozować czekające nas wyzwania. To właśnie one podpowiadają nam jakie mogą być trendy w zakresie planowania przestrzennego i budownictwa.
Magdalena Sobańska-CwalinaTydzień w Azji #175: Największy eksporter LNG i węgla robi zielony zwrot
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Chińczycy tracą w Polsce wpływy polityczne. Czy warto nadal z nimi współpracować?
W 2012 r. z inicjatywy Pekinu rozpoczęto spotkania reprezentantów ChRL z ich odpowiednikami w państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Dziesięć lat później kolejne stolice wycofują się jednak ze współpracy w tym formacie. Do Wilna, które odeszło w zeszłym roku, dołączyły ostatnio Tallin i Ryga
Patrycja PendrakowskaPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Patrycja Pendrakowska na seminarium „17 plus czy minus 1: o współpracy Europy Środkowej z Chinami”
Wydarzenie odbędzie się w formule on-line za pośrednictwem platformy Zoom, w środę 16 grudnia o godzinie 12:00.
Patrycja PendrakowskaKorea Północna – kraina jednorożców i niedomówień
Korea Północna wydaje się być jednym z najbardziej medialnych krajów całego Dalekiego Wschodu. W tym przypadku magazyny informacyjne mają ułatwione zadanie – zazwyczaj nie trzeba się specjalnie przejmować uczciwością dziennikarską, wszystkie chwyty są dozwolone. Obecnie odbiorcy nie tylko przywykli do fantastycznych newsów z najbardziej zamkniętego kraju świata, ale też rzadko wykazują potrzebę krytycznego myślenia w […]
Roman HusarskiEuropejski Kongres Samorządów IX w Mikołajkach
Podczas kongresu w Mikołajkach poruszymy sprawę strategii i ewaluacji polskiej polityki zagranicznej. Materiały do pobrania.
Dlaczego nie rozumiemy polityki zagranicznej Indii?
Wystąpienie dr Krzysztof M. Zalewskiego, prezesa Instytutu Boyma, dla Forum Młodych Dyplomatów.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #18: Chińczycy stworzyli najbardziej zaawansowaną aplikację do tzw. „deepfake”
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #310: BRICS rośnie w siłę, a Rosja zaciera ręce. Tak Putin chce omijać sankcje
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
China Homelife 2019: podsumowanie
W dniach 29-31 maja 2019 r. w Nadarzynie k. Warszawy odbyła się już ósma edycja targów China Homelife & China Machinex. Była to jednocześnie trzecia edycja targów organizowana w podwarszawskim Nadarzynie. China Homelife zgromadziło ponad 1700 chińskich wystawców i prawie 10000 odwiedzających.
RP: Uzbekistan – nowe zachęty do zatrudniania osób z niepełnosprawnościami
Uzbekistan zaczyna wspierać aktywizację zawodową osób z niepełnosprawnościami. Międzynarodowi, w tym polscy, inwestorzy mogą liczyć na umiarkowane wsparcie finansowe w przypadku zatrudnienia osób z niepełnosprawnościami.
Magdalena Sobańska-CwalinaRP: Czy handel z antypodami będzie łatwiejszy?
Po podpisaniu 9 lipca br. porozumienia handlowego między Nową Zelandią a Unią Europejską do wejścia w życie negocjowanego od pięciu lat układu brakuje jeszcze tylko zgody parlamentów Europejskiego i Nowej Zelandii.
Krzysztof ZalewskiFake newsy i farmy trolli – streszczenie spotkania
W dniu 17 grudnia br. w siedzibie Instytutu Boyma odbyła się autorska debata na podstawie reportaży wcieleniowych Anny Sobolewskiej i Katarzyny Pruszkiewicz. Dziennikarki przedstawiły w jaki sposób wygląda praca w przemyśle dezinformacji, a także wyjaśniły jak tworzenie manipulowanych i opłacanych wypowiedzi w Internecie może wpłynąć na opinię publiczną.
Ewelina HoroszkiewiczTydzień w Azji #269: Sukcesu nie było. Echa wizyty kanclerza Niemiec w Chinach
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Sukces w walce z pandemią może okazać się furtką do przynajmniej częściowego wyjścia z narzuconej dyplomatycznej próżni.
Karolina ZdanowiczOn conflict in the Middle East: Malik Dahlan’s Letter to President Isaac Herzog
This letter has been included into our Voices From Asia series, as we consider it a significant addition to the ongoing discussion surrounding the ongoing conflict in the Middle East.
Malik DahlanTydzień w Azji #85: Indie mogą zdetronizować Chiny na rynku wartym 90 mld dol.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #102: Japończycy testują pierwszą na świecie mobilną klinikę zasilaną ogniwami paliwowymi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Szczyt think tanków 17+1 w Lublanie, czyli czy Polska ma strategię wobec Chin?
6. edycja szczytu think tanków dotycząca 17+1 odbyła się 4 września w słoweńskiej Ljubljanie. Została zorganizowana we współpracy Chińskiej Akademii Nauk Społecznych i IEDC Bled School of Management, który stawia sobie za cel kształtowanie kadry menedżerskiej z naciskiem na wymiar etyczny biznesu. W szczycie wzięli również udział Minister Edukacji i wicepremier Słowenii Jernej Pikalo oraz były prezydent kraju Danilo Turk.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #141: Szczepionka ważniejsza niż arsenał atomowy. Chińczycy wiedzą, co robią
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.