Artykuły Tygodnia w Azji

Tydzień w Azji: Okoliczności odejścia premiera Abe

O potencjalnej rezygnacji spekulowano jeszcze przed pierwszymi wizytami premiera w szpitalu, zwiastującymi jego odejście z powodu silnego nawrotu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – choroby, która oficjalnie wymusiła na Abe rezygnację z premierostwa w 2007 roku.

Instytut Boyma 07.09.2020

Zdjęcie: Foreign, Commonwealth & Development Office, Prime Minister Shinzo Abe of Japan receives a military Guard of Honour in London, 10 January 2019, Creative Commons, https://www.flickr.com/photos/foreignoffice/46013379884/

Gdy w 2007 r. Abe Shinzo po zaledwie 7 miesiącach urzędowania ustępował ze stanowiska premiera, pozostawił po sobie chaos w rządzie i zamęt w Partii Liberalno Demokratycznej (LDP), która dwa lata później poniosła miażdżącą porażkę z rąk opozycji. Abe, który w międzyczasie stał się najdłużej urzędującym premierem w historii kraju, doprowadzając LDP do zwycięstwa w wyborach 2012, 2014 i 2017 r., ponownie oddaje władzę w czasach kryzysu. Mimo niepowodzeń w zarządzaniu kryzysem epidemicznym, rzucających cień na ostatni rok premierostwa, przemyślane i dobrze rozegrane usunięcie się z urzędu złagodziło tegoroczne niepowodzenia.

O potencjalnej rezygnacji spekulowano jeszcze przed pierwszymi wizytami premiera w szpitalu, zwiastującymi jego odejście z powodu silnego nawrotu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego – choroby, która oficjalnie wymusiła na Abe rezygnację z premierostwa w 2007 roku. Wysokie poparcie dla rządu oscylujące wokół 60%, w trakcie pandemii spadło w okolice 30% – granicy, której przekroczenie w Japonii jest sygnałem budzącym wewnątrzpartyjne naciski na zmianę szefa rządu. 

Mimo stosunkowo szybkiej reakcji na zetknięcie z nieznanym wirusem, niskiego wskaźnika zakażeń na tle innych krajów i tylko 1139 odnotowanych zgonów, rodzima opinia publiczna oceniła reakcję rządu najgorzej z większości państw. Rząd był krytykowany za późne wprowadzenia stanu zagrożenia ogłoszonego 7 kwietnia, brak wprowadzenia konkretnych obostrzeń, przerzucenie odpowiedzialności na samorządy i nierzeczowe komunikaty. Kontrapunktem dla Abe stała się Koike Yuriko – gubernator Tokio, stawiająca na ostrzejsze obostrzenia i rzeczową, częstą komunikację z tokijczykami. W efekcie tokijski samorząd cieszył się ponad 70% poparciem, podczas gdy jedynie 10% oceniało działania rządu pozytywnie. 

Co więcej, w podejściu premiera dopatrywano się priorytetyzowania gospodarki nad zdrowie publiczne oraz bagatelizacji zagrożenia w celu przeprowadzenia Igrzysk Olimpijskich za wszelkę cenę. Przyczyn braku zaufania do rządu w kwestii rzetelnego informowania o stanie pandemii można szukać w zatajaniu newralgicznych informacji o katastrofie elektrowni atomowej w Fukushimie w 2011 roku – wydarzeniu, po którym zaufanie do japońskich mediów publicznych znacząco spadło.

Innym problem okazały się skandale wizerunkowe – projekt premiera obejmujący wysłanie każdemu gospodarstwu domowemu pary masek – przezwany „Abenomasuku” – spotkał się z rozczarowaniem społeczeństwa oczekującego konkretnych działań, które tylko pogłębiły się wraz dostawami wadliwych, brudnych i spleśniałych masek do domów Japończyków. Krytyka premiera nasiliła się wraz z odebraną jako „skok na sądy” planowaną reformą przedłużającą wiek emerytalny prokuratorów, co miałoby umożliwić przejęcie urzędu prokuratora generalnego przez przychylnego Abe Kurokawę Hiromu. Projekt upadł wraz z aresztowaniem Kurokawy w związku z hazardem, wywołując kolejny skandal. 

W normalnych warunkach elektorat LDP przymykał oko na skandale związane z premierem w zamian za korzystną kondycję gospodarki. Jednak pandemia postawiła założenia „Abenomiki” w niewygodnej pozycji – próby pobudzenie krajowego popytu w czasach pandemii wysyłały sprzeczne wobec zaleceń dystansu społecznego. Rządowy program dofinansowania wewnątrzkrajowych podróży Go To Travel, mający na celu pobudzenie turystyki, został oceniony negatywnie przez ponad 70% przepytanych Japończyków. 

Pakiet reform ekonomicznych, mających ożywić japońską gospodarkę po latach minimalnego wzrostu, był sztandarowym projektem Abe w polityce wewnętrznej. Ogłoszona w czerwcu 2013 „Strategia Rewitalizacji Japonii”, nazwana od nazwiska premiera „Abenomiką”, zakładała osiągnięcie w ciągu 10 lat  wzrostu nominalnego PKB rzędu 3%. Realizacji tego zamierzenia służyć miały „trzy strzały”: złagodzenie polityki pieniężnej, wydatki fiskalne i reformy strukturalne, w tym deregulacja. Głównym wykonawcą i gwarantem łagodnej polityki monetarnej stał się nowy szef Banku Japonii, bliski współpracownik Abe, Kuroda Haruhiko, który zainicjował szeroki dopływ pieniądza na rynek. Stąd też monetarna część „Abenomiki” stała się znana jako „Kurodanomics”.

Ambitne plany zakończyły się fiaskiem. W 2013 roku na fali entuzjazmu związanego z reformami zanotowano realny wzrost PKB o 2,6%. Dalej było jednak tylko gorzej. Ani razu nie udało się osiągnąć wzrostu rzędu 2%, a w roku podatkowym 2019 odnotowano wzrost wysokości 0%. „Abenomice” nie udało się także przestawić gospodarki na zaspokajanie popytu wewnętrznego. Japonia nadal pozostaje uzależniona od eksportu. Dało to amunicję przeciwnikom Abe w łonie LDP, takim jak były sekretarz generalny partii Ishiba Shigeru. Zyskał on sporą popularność wśród partyjnych dołów i samorządowców, zarzucając rządowi troskę przede wszystkim o wielkie koncerny, a nie lokalna gospodarkę.

Zarzuty Ishiby nie są bezpodstawne. „Abenomika” została bardzo dobrze przyjęta przez giełdę i zagranicznych inwestorów, kiedy w rzeczywistości przez 7 lat „Abenomiki” realne płace pracowników spadły o ponad 3.5%. Od roku 2013 wartość tokijskiego indeksu giełdowego Nikkei wzrosła ponad dwukrotnie, osiągając wartość 23300 punktów. Z kolei zagraniczni inwestorzy tylko w roku 2013 wpompowali w japońską gospodarkę blisko 142 miliardy dolarów. Jednak z czasem i oni stracili entuzjazm. W roku 2018 zagraniczni udziałowcy sprzedali akcje japońskich firm o łącznej wartości ok. 50 miliardów jenów. Była to największa wyprzedaż od roku 1987 i szczytu japońsko-amerykańskiej wojny handlowej.

Mimo wszystko japoński biznes, a zwłaszcza giełda pozostały pozytywnie nastawione do polityki gospodarczej premiera. W piątek 28 sierpnia na wieść o rezygnacji Abe indeks Nikkei zareagował spadkiem o 2,6%, jednak w następnych dniach zaczęło się odrabianie strat. Już w poniedziałek akcje aż 90% notowanych spółek zanotowały wzrost, a do zamknięcia dnia indeks wzrósł o 2%. Na uspokojenie rynku wpłynęły dwa czynniki: zapowiedzi polityków z otoczenia Abe o kontynuacji „Abenomiki” oraz fakt, że Kuroda pozostanie na stanowisku do 2023 roku. Prezes Banku Japonii uważany jest za gwaranta kontynuacji dotychczasowej polityki monetarnej.

Niezadowolenie społeczeństwa budzą też inne poczynione w ramach “Abenomiki” deklaracje, które mimo szumnych zapowiedzi zakończyły się na poziomie pół kroków. W tej grupie znalazły się ograniczenie biurokracji, deregulacja rynku pracy i przede wszystkim zwiększenia roli kobiet w gospodarce i polityce (akcja „All women shine”). Sam premier dostarczał na tym polu słabego przykładu: w szczytowym momencie jesienią 2014 r. w skład rządu weszło pięć kobiet, co było historycznym rekordem. Dalej liczba kobiet w rządzie już tylko spadała. W ostatnim gabinecie były tylko dwie: minister spraw wewnętrznych Noda Seiko i minister sprawiedliwości Kamikawa Yōko.

Odkąd parlament zamknął sesję zwyczajną 17 czerwca, premier Abe unikał dłuższych wystąpień publicznych, jak i nie pojawiał się na cotygodniowych, pozasesyjnych obradach. Kolejne podejrzenia wzbudziły szpitalne wizyty premiera. Mimo zapewnień sekretarza gabinetu premiera i jego prawej ręki zarazem Sugi Yoshihide o dobrym stanie zdrowia szefa rządu, 28 sierpnia na zwołanej konferencji prasowej Abe złożył rezygnację z zajmowanego urzędu. W przemowie premier sugerował, że zwlekał z ogłoszeniem decyzji aż do skompletowania nowego pakiet antykoronawirusowego, ogłoszonego tego samego dnia. W skład pakietu wchodzi zwiększenie do zimy możliwości testowania do 200 tys. testów na dobę oraz zagwarantowanie szczepionek dla wszystkich obywateli wysp do pierwszego kwartału 2021 roku. Odejście premiera przypada na koniec drugiej fali epidemii, moment przestoju przed podjęciem bardziej agresywnych kroków.

Po ogłoszeniu rezygnacji ocena gabinetu premiera poszybowała w górę o 12 punktów procentowych. Inaczej niż w 2007 roku, Abe nie podjął się rekonstrukcji rządu przed odejściem, zostawiając zmiany przyszłemu następcy, którego wybór także pozostawił wewnątrzpartyjnym rozgrywkom. Chociaż LDP będzie głosować nad wyborem następcy dopiero 14 września, przyszły premier został już de facto wybrany. Dzięki poparciu wpływowych partyjnych frakcji, większość głosów trzyma w ręku bliski współpracownik premiera Suga Yoshihide, który jest uważany za przyszłego kontynuatora „Abenomiki”, przynajmniej do czasu kolejnych wyborów, które muszą zostać przeprowadzone do 22 października przyszłego roku. Przewiduje się, że główną misją premierostwa Sugi będzie opanowanie kryzysu pandemicznego. Nowy premier ma zostać wybrany przez parlament już 17 września.

Autorzy: Karolina Zdanowicz, Paweł Behrendt

czytaj więcej

The North Korean nuclear dismantlement and the management of its nuclear wastes

Evidence suggests that North Korea stores its high-level nuclear waste (HLW) in liquid form in tanks on the same site where it is made, and has not invested in infrastructure to reduce, dentrify, or vitrify this waste. However, this is just the tip of the iceberg, one of many aspects of the North Korean nuclear waste problem.

Azjatech #208: Azja Wschodnia kolebką innowacyjności

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Workshop – Liberalism vs authoritarianism: political ideas in Singapore and China

We cordially invite you to a workshop session “Liberalism vs authoritarianism: political ideas in Singapore and China”. The workshop is organized by Patrycja Pendrakowska and Maria Kądzielska at the Department of Philosophy, University of Warsaw on ZOOM.

Azjatech #142: Pakistan pomoże Turcji zbudować myśliwiec następnej generacji?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Patrycja Pendrakowska panelistką w debacie „Politics of Power and Disinformation” w Karpaczu

Prezes Instytutu Boyma Patrycja Pendrakowska uczestniczyła w tegorocznym, XXX Forum Ekonomicznym w Karpaczu.

Forbes: Xi Jinping, Putin i polskie 5G. Korzyści dla Polski płynące z chińskiego rynku to mit

W obliczu wojny w Ukrainie i deklaratywnie „neutralnej”, ale w praktyce często przychylnej Moskwie polityce Chin coraz większą wagę należy przykładać do doboru partnerów handlowych.

Tydzień w Azji #20: Niepewna przyszłość trzeciej gospodarki świata

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy o wygranych przez BJP wyborach parlamentarnych w Indiach, wyzwaniach dla nowego rządu i perspektywach współpracy międzynarodowej.

RP: Korea Południowa, czyli ciastko z fasoli może być słodkością

Południowokoreański cud gospodarczy to szansa dla polskich eksporterów. Jak przygotować się do wejścia na południowokoreański rynek? Warto poznać panujące tam trendy, które promieniują na całą Azję Wschodnią.

Adam Institute for Democracy & Peace – Crowdfunding Campaign December 2020

Democracy in Israel is in crisis. And if we don't educate for democracy, it just won't exist. It's that simple. The actual teaching of democracy, on the other hand, isn't so simple. It requires experience, theoretical and practical knowledge and the flexibility to adapt to our ever-changing reality.

Kurs online: „Wolność słowa, prowokowanie i mowa nienawiści oraz ich znaczenie w polskim dyskursie i krajobrazie politycznym” z dr Uki Maroshek-Klarman

Instytut Adama zaprasza do udziału w nowym kursie, przygotowanym dla uczestników z Polski, prowadzonym za pośrednictwem platformy ZOOM.

Azjatech #105: Wirtualny youtuber sposobem Netflixa na podbój Japonii

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #117: Korea chce dołączyć do militarnej czołówki świata

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

„Obyś była matką tysiąca synów” – status kobiety w społeczeństwie indyjskim

Konstytucja Indii z 1950 roku wprowadziła zasadę równości szans płci, która przyznaje kobietom i mężczyznom takie same prawa w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym. Dlaczego zatem prawie czterdzieści procent dziewczynek w wieku 15-17 lat nie uczęszcza do szkół, wciąż kultywuje się zwyczaj przekazywania posagu a prenatalna selekcja płci to nadal ogromny społeczny problem?

Tydzień w Azji #224: Żółta kartka dla premiera Modiego

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Niepokój w Azji Centralnej po zakończeniu amerykańskiej interwencji w Afganistanie

Spodziewane od kilku lat ostateczne wycofanie wojsk amerykańskich z Afganistanu stanie się faktem 11 września 2021 roku. Pozostawienie tego kraju w samodzielnym zarządzaniu przez rząd w Kabulu spowodowało gwałtowny wzrost niepokoju w Azji Centralnej...

Azjatech #157: Powódź po suszy. Czy światową gospodarkę zaleje nadprodukcja chipów?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Podsumowanie konferencji dotyczącej Morza Południowochińskiego w Hanoi

W Hanoi 6 i 7 listopada odbyła się XI edycja międzynarodowej konferencji „The 11th South China Sea International conference – Cooperation for Regional Security and Development”. (...) Jest to najważniejsze coroczne spotkanie oceniające sytuację na Morzu Południowochińskim - akwen przez który przepływa znaczna liczba towarów w handlu międzynarodowym.

Tydzień w Azji #154: „Powstanie styczniowe” w Kazachstanie jest groźne dla uranu, ropy, gazu i bitcoina

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Ekonomia konfliktów zbrojnych – czy wojna się jeszcze opłaca?

Serdecznie zapraszamy na spotkanie 26 lutego w biurze WeWork Mennica Legacy Tower, przy ul. Prostej 20. Tematem debaty będzie ekonomia konfliktów zbrojnych i to, czy w dzisiejszym świecie wojna jeszcze się opłaca.

Interview: Globalization of business, education and China: interview with prof. Chiwen Jevons Lee

A Brief Scetch : He has taught at many leading institutions around the world, such as University of Chicago, University of Pennsylvania, Tulane University in U.S., Tsinghua University, Peking University in Beijing, HKUST in Hong Kong, National University of Singapore, …

Tydzień w Azji #89: Węgry otwierają się na Wschód

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Kim Dzong UN i jego jointy. Czy marihuana faktycznie jest legalna w Korei Północnej?

Nieustannie jesteśmy karmieni różnymi sensacyjnymi wiadomościami z Korei Północnej. Nasz wewnętrzny krytycyzm w stosunku do oryginalnych newsów zazwyczaj jest osłabiony. Łatwiej nam zaakceptować absurdalne informacje w stosunku do reżimu, który określany jest jako „szalony”, a w dodatku wyjątkowo skutecznie próbujący izolować się od reszty świata. Niestety często nawet poważne platformy informacyjne powielają niesprawdzone i wątpliwe […]

Mongolia: relacja fotograficzna Pawła Szczapa

Przedstawiamy państwu serię zdjęć wykonaną przez naszego analityka i specjalistę ds. Mongolii i urban studies Pawła Szczapa. Autor stara się wiernie odzwierciedlać mongolską rzeczywistość - nie piękne turystyczne widoki, a ludzi i przestrzenie w lokalnym, surowym wydaniu. Mongolia, a zwłaszcza Ułan Bator to zderzenie dwóch rzeczywistości - nowoczesności z tradycją i historią.

Azjatech #13: Nowa metoda walki z malarią

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.