4 listopada bieżącego roku władze Islamskiej Republiki Iranu świętowały 40-lecie przejęcia ambasady USA w Teheranie, a przedstawiele irańskich władz odsłonili nowe antyamerykańskie murale, które zdobią były budynek ambasady, przemianowany na „Muzeum Arogancji”. Trudno o bardziej symboliczny obraz irańsko-amerykańskich relacji, które mimo wielu prób normalizacji od lat pozostają niezwykle napięte. Po wypowiedzeniu przez administrację prezydenta USA Donalda Trumpa umowy nuklearnej z Iranem (JCPOA) oraz wzrostu liczby incydentów w Zatoce Perskiej (w tym zestrzelenia amerykańskiego drona oraz ataku na saudyjską rafinerię ropy naftowej w Bukajk) coraz częściej pojawiają się spekulacje o możliwości przerodzenia się regionalnych tarć w pełnoskalowy konflikt.
Co o rozwoju relacji amerykańsko-irańskich sądzą zaproszeni przez nas paneliści? Poniżej prezentujemy zbiór najważniejszych punktów z ich wypowiedzi.
Ambasador Krzysztof Płomiński
– Stosunki USA-Iran to w pewnym sensie stała wojna.
– Jednym z celów polityki USA na Bliskim Wschodzie jest bezpieczeństwo Izraela, a w tym względzie deklaracje Teheranu, nawet jeśli częściowo niemające pokrycia w rzeczywistości, budzą niepokój części elit Waszyngtonu.
– Rozwinięcie przez Iran arsenału nuklearnego doprowadziłoby do zrównoważenia sił na Bliskim Wschodzie.
– Konfrontacja USA-Iran będzie mieć charakter niebezpośredni, będzie się rozgrywać na obszarach trzecich, takich jak Irak, Syria, Jemen.
– Iran kieruje się w pewnej mierze doświadczeniami innych państw: będzie bronił posiadanych przez siebie i rozwijanych narzędzi militarnych, bo wie, że wyzbycie się ich mogłoby oznaczać klęskę.
– Prawdopodobieństwo amerykańsko-irańskiego konfliktu militarnego zwiększają naciski Izraela, Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratów Arabskich.
– Mimo deklarowanej przez USA jak i Iran niechęci wobec wojny, trzeba pamiętać, że państwo przyparte do muru i stojące tym samym w obliczu kryzysu polityczno-społecznego może uciec się do trudnych do zdefiniowania środków.
– Bliski Wschód wyróżnia się negatywnie względem innych regionów tym, że nie załatwia się tam problemów drogą dyplomatyczną; jedne konflikty przeradzają się szybko w kolejne, co sprzyja eskalacji wrogości.
–Pełnoskalowa konfrontacja militarna jest w najbliższym czasie mało możliwa, aczkolwiek jakiś form odwetu nie można wykluczyć.
Łukasz Przybyszewski, analityk Ośrodka Badań Azji
– Do konfliktu interesów Waszyngtonu i Teheranu prowadzi między innymi ścieranie się wizji obu stron dotyczących ich sfer wpływów w regionie. Jednym z celów Teheranu jest wypchnięcie USA z Zatoki Perskiej, co od pewnego czasu Iranowi częściowo zaczyna się udawać, ale w ograniczonym zakresie.
– Dla Iranu obszary Iraku i Syrii stanowią strategiczną głębię, która zapewnia większą elastyczność oraz zwiększa zakres możliwości oddziaływania na regionalnych rywali.
– Teheran dąży do niepowstrzymanego rozwoju cywilnego programu nuklearnego, ponieważ potrzeby energetyczne Iranu rosną.
– Trzeba pamiętać, że każde liczące się dziś regionalne mocarstwo na Środkowym Wschodzie ma własny program nuklearny.
– Iran nie ma powodu, by doprowadzić do normalizacji stosunków z USA. Teheran na pewno nie przystąpi do nowego czy rozszerzonego JCPOA, jeśli miałby być w takim porozumieniu stroną słabszą.
– Iran najprawdopodobniej byłby skłonny do rozmów w chwili, gdy perspektywy ekonomiczne będą ewidentnie ukazywały koniec recesji i stabilizację.
– Irańska gospodarka nie jest już typem rentierskiej, bowiem ropa naftowa stanowi obecnie z grubsza 20 proc. PKB i 8,3 proc. budżetu publicznego. Od zeszłego roku przychody do budżetu z tytułu podatków przewyższyły przychody z tytułu ropy naftowej.
– Irańska branża węglowodorowa sukcesywnie odchodzi od dominacji eksportu tych nośników energetycznych i zaczyna szeroko rozwijać przetwórczość.
– Sankcje USA nie okazały się tak dotkliwe, jak początkowo zapowiadano. Wbrew pozorom Iran jest dość odporny na tego typu działania, a szczególnie wtedy, gdy Rosja i Chiny pomagają Iranowi np. obchodzić system wymiany informacji bankowej SWIFT.
– Obecnie otwarty konflikt na pełną skalę jest mało prawdopodobny. Stany Zjednoczone nie chcą dać się sprowokować do pełnej wojny, inwazji, bo to byłaby dla nich strategiczna pułapka.
– Wojna USA z Iranem toczy się zasadniczo od czasu rewolucji, choć przez lata 80-te USA za większe zagrożenie postrzegały możliwość inwazji sowieckiej na Iran. Dopiero z początkiem lat 90-tych stało się jasne, że USA straciły jakąkolwiek chęć czy nadzieję na poprawę relacji z Iranem. USA nakładały na Iran sankcje w zależności od charakteru rozwoju relacji Teheranu m.in. z Moskwą, Pekinem oraz Pjongjangiem, a także w odpowiedzi na charakter rozwoju społeczno-ekonomicznego w Iranie. 40 lat sankcji nie daje Iranowi powodów do zaufania.
Antoni Jakubowski, analityk Instytutu Boyma
– W gospodarce Iranu ogromną rolę odgrywają podmioty blisko związane z aparatem państwa. Im bardziej Iran jest izolowany gospodarczo, tym wieksze korzyści mogą one odnosić.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Azjatech #150: Chiny kontra Starlinki Elona Muska
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #46: Systemy promieniowania UV dezynfekują autobusy w Chinach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #194: Chińczycy testują płatność przy pomocy skanu dłoni
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Prezydent Tokajew zapowiada nowy program rozwoju gospodarczego Kazachstanu
W grupie kluczowych obszarów objętych programem znalazł się m.in. proces demokratyzacji systemu władzy z uwzględnieniem pogłębienia decentralizacji, reformy społeczne ukierunkowane na kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego, rozwój nauki i szkolnictwa oraz reformy gospodarcze, których fundamentem miała stać się dywersyfikacja branżowa i wielowektorowość polityki zagranicznej.
Jerzy OlędzkiWywiad: Chiny na rynku e-commerce jako bieżące wyzwanie dla Unii Europejskiej
Wywiad z dr. Aleksandrą Musielak - doktor nauk prawnych, absolwentką Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Wydziału Prawa Uniwersytetu Warwick, ekspertką Konfederacji Lewiatan ds. nowych technologii oraz rynku cyfrowego i telekomunikacyjnego.
Adrian ZwolińskiAzjatech #193: Nowe aplikacje właściciela Tiktoka debiutują w USA
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Gulnora Karimowa – koniec marzeń, koniec nadziei
Gulnora Karimowa, córka byłego prezydenta Uzbekistanu Islama Karimowa, znów znalazła się w centrum uwagi mediów. Uzurpująca sobie pozycję następcy swojego ojca, który przez 27 lat bezwzględnie rządził republiką, Gulnora poniosła spektakularną porażkę w realizacji swoich nadmiernych ambicji.
Jerzy OlędzkiFrom quantity to quality. Demographic transition in China – interview with Prof. Lauren Johnston
What we observe in China is a population reduction strategy paired with the socio-economic transition. In my view it’s not a crisis, but it is a very challenging transition.
Lauren JohnstonChińskie prace nad wojskowym wykorzystaniem sztucznej inteligencji
Intensywna modernizacja i chęć dorównania siłom zbrojnym Stanów Zjednoczonych sprawiły, że w Chinach rośnie zainteresowanie militarnym zastosowaniem futurystycznych technologii.
Paweł BehrendtTydzień w Azji #77: Uzbecki sektor bankowy szuka międzynarodowego wsparcia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #174: Afganistan jest jak beczka prochu. Talibowie tracą kontrolę
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #266: Indie zawarły przełomowy pakt z ważnymi partnerami Unii Europejskiej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #261: Polska musi zawalczyć o lepsze relacje z piątą gospodarką świata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Program staży w Instytucie Studiów Azjatyckich i Globalnych im. Michała Boyma
Instytut Boyma uruchamia program staży dla studentów, wychodząc naprzeciw prośbom i oczekiwaniom związanym ze skromną ofertą staży finansowanych ze środków publicznych w ośrodkach analitycznych/centrach badawczych w Polsce.
Azjatech #209: Sąsiad Chin staje się nowym potentatem w branży gier
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #179: To odkrycie może stworzyć nową surowcową potęgę. Olbrzymie złoża
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Chiny kształcą najwięcej na świecie studentów w naukach ścisłych, technologicznych, inżynierii i matematyce (STEM). To niewątpliwie dobry trend dla nowoczesnej gospodarki, zwłaszcza w obliczu technologicznych ambicji Pekinu.
Paweł BehrendtRP: Dlaczego Wietnam staje się ciekawym miejscem dla inwestycji produkcyjnych?
W Azji rodzi się nowa architektura handlu. Firmy poszukujące lokalizacji do inwestycji produkcyjnych powinny wziąć pod uwagę Wietnam z uwagi na jego członkostwo w wielostronnych umowach handlowych RCEP i CPTPP i obowiązujące porozumienie (FTA) z UE.
Krzysztof ZalewskiTaiwanese Perceptions of Russia’s Ukraine war
Since the invasion of Ukraine, the Taiwanese government remained committed to its position of condemnation for Russia, humanitarian support for Ukraine, and deep appreciation and admiration for the Ukrainian people’s will to defy power, resist aggression, and defend their nation.
Kuan Ting ChenTydzień w Azji #216: Wyczekiwany przełom na linii Korea Południowa – Japonia
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Sprawozdanie z pobytu w Korei (5-10 listopada 2019)
Między 5 a 9 listopada 2019 przebywałem w Korei Południowej, gdzie miałem zaszczyt wygłosić referat pt. The case of North Korean women who worked in Poland between 2000 and 2018: an empirical study podczas szóstej edycji konferencji TPIC (Trans-Pacific International Conference).
Nicolas LeviW poszukiwaniu własnej kultury. Historie rdzennych Tajwańczyków #3
Tajwan zamieszkuje 16 odrębnych kulturowo grup Aborygenów: Amis, Atayal, Bunun, Hla’alua, Kavalan, Kanakanavu, Paiwan, Puyuma, Rukai, Saisiyat, Sakizaya, Seediq, Tao, Thao, Tsou i Truku. W sumie to trochę ponad 600 tysięcy osób, lub ok. 2,5% populacji wyspy. A przynajmniej tak twierdzi lokalny rząd. W rzeczywistości liczba ta może wynosić nawet ponad 980 tysięcy. Spośród wymienionych […]
Karolina KodrzyckaAzjatech #203: Kazachstan wprowadza elektroniczny system kontroli przepływu towarów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Już wkrótce: Targi China Homelife 2019
Już wkrótce, 29 maja 2019 roku, w Nadarzynie w hali PTAK Expo rozpoczną się największe w Europie Środkowo-Wschodniej targi: China Homelife 2019. Polska jako ważny punkt na planie Nowego Jedwabnego Szlaku stanowi dla Chińczyków istotne miejsce do nawiązywania relacji biznesowych.