Azja Południowo-Wschodnia

„Zachowanie twarzy” w dyplomacji ASEAN

(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.

Instytut Boyma 07.01.2021

Deepak Nair (2020) Saving face in diplomacy: A political sociology of face-to-face interactions in the Association of Southeast Asian Nations, European Journal of International Relations 25(3): 672–697.

„Zachowanie twarzy” (facesaving) w relacjach politycznych regionu Azji i Pacyfiku jest dość szeroko opisane w literaturze. Najogólniej, „zachowanie twarzy” rozumie się to jako sposób kształtowania relacji społecznych poprzez przestrzeganie określonych zasad, m.in. okazywanie szacunku osobom starszym, wyżej w hierarchii zawodowej czy nieprzedstawianie kogoś w niekorzystny sposób, w tym unikanie publicznej krytyki. W kontekście wschodnioazjatyckim, „zachowanie twarzy” wyjaśnia się za pomocą czynnika kulturowego, który to ma świadczyć o wyjątkowości tego regionu. Z politycznego punktu widzenia ma to znaczenie, gdyż dyplomaci czy urzędnicy dbają o swoje relacje poprzez ochronę swojego wizerunku, zaś otwarta krytyka jest źle widziana.

Deepak Nair, bazując na pracach Erving Goffmana i Pierre Bourdieu, analizuje jak „zachowanie twarzy” jest kształtowane przez ASEAN przy uwzględnieniu trzech czynników, jakimi są: źródła, skutki i zmienność. Te trzy zmienne wskazują na to, dlaczego określony wzór kształtowania relacji społecznych występuje, jaki ma wpływ na dyplomację oraz dlaczego wzory zachowań mogą się różnić od siebie. D. Nair wykorzystuje dane z badań terenowych, aby dojść do wniosków, że zasada „zachowania twarzy” związana jest raczej ze spuścizną autorytaryzmu raczej niż z kulturą regionu, a także, że praktyki związane z komunikacją „zachowania twarzy” pozwalają na zachowanie zasady równości, tworzą dobre relacje (diplomatic kinship) oraz pozwalają unikać konfliktów między dyplomatami (s. 673–674).

Na podstawie badań jakościowych, w tym kilkunastu miesięcy uczestniczenia w spotkaniach z dyplomatami regionu, badacz dochodzi do wniosku, że praktyka „zachowania twarzy” nie jest cechą szczególną relacji dyplomatycznych, a elementem kodu społecznego, w ramach którego przestrzega się pewnych zasad. D. Nair przekonuje, że nie jest to związane z „kulturą azjatycką”, a ze spuścizną i dziedzictwem autorytaryzmu, w ramach którego wytworzono wzór zachowań umożliwiający minimalizowanie i unikanie konfliktów. Ze względu na okoliczności powstawania ASEAN, a także różnorodność polityczną i kulturową członków organizacji, nieformalność i przyjazność w relacjach została z czasem zinstytucjonalizowana w postaci tzw. sposobu ASEAN (ASEAN Way) (s. 674, 683–686).

Zachowania „ratujące twarz” różnią się między sobą w zależności od sytuacji. Są mniej wymagające w nieformalnych sytuacjach i bardziej sformalizowane w oficjalnych spotkaniach. W formalnych sytuacjach zwraca się m.in. uwagę na to, że: nie krytykuje się innych w publiczny sposób, nie ujawnia się nieporozumień w obecności zewnętrznych dyplomatów, w sytuacji spornej proponuje się przerwę lub zaczyna kolejny punkt spotkania, unika się używania nieformalnych zwrotów czy że sekretariat ASEAN pełni funkcję pośrednią, tzn. odbywa spotkanie wstępne przed właściwym (s. 686).

Szczegółowe obserwacje pozwalają wyjaśnić jak funkcjonują dyplomaci, jakimi „technikami” się posługują, aby trzymać się zasad współpracy, a także pozwalają D. Nairowi skonkludować, że w istocie „zachowanie twarzy” nie jest typowo azjatyckim rozwiązaniem, bowiem jego różne warianty funkcjonują w innych organizacjach (s. 691–692).

Anna Grzywacz

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Laureatka konkursów Narodowego Centrum Nauki oraz stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców (2022–2025). Jej zainteresowania naukowe: stosunki międzynarodowe w Azji Południowo-Wschodniej, ASEAN, średnie potęgi i polityka dyskursywna.

czytaj więcej

Profilaktyka, inwigilacja i nacjonalizm – narzędzia walki z koronawirusem w Korei Południowej

Korea Południowa w ciągu ostatnich miesięcy udowodniła, że z koronawirusem radzi sobie dużo lepiej niż większość państw. Relatywny sukces sprawia, że kraj bywa określany jako modelowy przykład skutecznej walki z epidemią. Nie powinno to jednak przysłonić dużo bardziej złożonego obrazu całości.

Jak prowadzić badania społeczne w Chinach? – subiektywny przewodnik po pobycie w CASS

Mimo rosnącego zainteresowania Państwem Środka, ciągle  niewielu polskich naukowców decyduje się na prowadzenie badań za Wielkim Murem.

Tydzień w Azji #109: Unijny handel. Chiny wysforowały się przed peleton. Na stałe?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #225: Chiny wpadły we własne sidła. Odpuszczą, czy będą walczyć o zachowanie twarzy?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Polski producent wysokich technologii rozwija sprzedaż w Japonii

Na rynku japońskim szczególnie ważna jest dla nas obecność dużej liczby firm chemicznych. Nie widzą one w nas jedynie dostarczyciela niebieskich kropek kwantowych, ale firmę, która opracowała unikalną technologię wytwarzania nanomateriałów oraz tuszów na nich bazujących - z Arturem Podhorodeckim, prezesem firmy QNA Technology S.A., rozmawia Jakub Kamiński

Azjatech #104: Chiński fenomen wideo na rynku e-commerce pod lupą partii

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #196: Wietnamska gospodarka rośnie jak na drożdżach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Rolnictwo i doradztwo – Uzbekistan może być ciekawym kierunkiem

Polska i Uzbekistan mają szansę na pogłębienie współpracy w dziedzinie rolnictwa. Dotyczy to edukacji wyższej i certyfikacji produktów, eksportu i produkcji w Uzbekistanie maszyn rolniczych, jak i wdrażania technik pozwalających na oszczędność wody.

Tydzień w Azji #257: Pakistan przed trudnymi wyborami

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Globalne wyzwania ekologiczne i premiera Kwartalnika Boyma 1(3)/2020

Zapraszamy na premierę trzeciego numeru Kwartalnika Boyma oraz debatę związaną z problematyką ochrony środowiska w Azji. WeWork, Mennica Legacy Tower, ul. Prosta 20, 3 lutego, godzina 18:00.

“Komarze gmachy” Tajwanu

Wraz z końcem stanu wojennego na Tajwanie w 1987 roku, rząd postawił sobie za punkt honoru promocję lokalnej kultury, jednocześnie wspierając wzrost gospodarczy wyspy. W ostatnich latach mocno inwestowano także w infrastrukturę poza Tajpej, które przez ostatnie dekady przysłowiowo “zasysało” środki publiczne oraz talent, zostawiając resztę wysypy w tyle. Przez ostatnie 40 lat plany te […]

Tydzień w Azji #82: Indie wprowadzają platformę transparentnego opodatkowania

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Polska firma produkuje w Indiach w krainie „dobrego Maharadży”

W czasie II wojny światowej maharadża Digvijaysinhji otoczył w swych włościach opieką polskie sieroty ewakuowane ze Związku Radzieckiego. Od kilku lat polska firma MB Pneumatyka produkuje nieopodal podzespoły samochodowe z lokalnymi partnerami.

Procesy w najwyższych kręgach władzy w Kazachstanie

Na rok po tragicznych wydarzeniach styczniowych w Kazachstanie procesy karne obejmują coraz większą liczbę wysoko postawionych przedstawicieli władzy i biznesu z czasów prezydenta Nursułtana Nazarbajewa, jak i jego następcy.

Rozwój potencjału okrętów eskortowych Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł

AzjaTech#1: Jak wykorzystać sztuczną inteligencję w edukacji?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy m.in. o wykorzystaniu sztucznej inteligencji w indyjskim systemie edukacji, nowej metodzie syntezowania amoniaku w Japonii oraz najnowszych wydarzeniach związanych z chińskim gigantem Huawei.

Tydzień w Azji #264: Chiny wyłożyły karty na stół. Mówią o pobudzeniu gospodarki i szykowaniu się na wojnę

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #155: Chiny wystrzeliły satelitę komunikacji kwantowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

„Nieistniejąca epidemia” w Korei Północnej: wnioski dotyczące ostatniego posiedzenia Najwyższego Zgromadzenia Ludowego

Oficjalnie nie potwierdzono przypadków zachorowań na koronawirusa w Korei Północnej. Zainteresowanie obserwatorów budzi fakt, że podczas Najwyższego Zgromadzenia Ludowego 12 kwietnia 2020 roku zdecydowano się na przegłosowanie ustawy o wirtualnej edukacji w tym państwie.

Książka „The Role of Regions in EU-China Relations” w wolnym dostępie

Zapraszamy do pobrania wersji elektronicznej książki pod redakcją dr Tomasza Kamińskiego. Ta anglojęzyczna pozycja opisująca rolę jednostek samorządowych w relacjach Unii Europejskiej z Chinami stanowi kolejną książkę umieszczoną w wolnym dostępie na naszej stronie

Azjatech #124: Rekordowy lot chińskiego drona

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #63: Eksporterzy ropy w Eurazji cierpią na wojnie cenowej na rynku ropy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #255: Organizacja, w której bryluje Rosja, coraz potężniejsza.

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Książka “Krewetka między wielorybami. Półwysep Koreański w polityce mocarstw” w wolnym dostępie

Zapraszamy do pobrania wersji elektronicznej książki dr Oskara Pietrewicza, poświęconej Półwyspowi Koreańskiemu. Jest to kolejna pozycja wydawnictwa Asian Century udostępniona do przeczytania w wolnym dostępie.