Azja Południowo-Wschodnia

„Zachowanie twarzy” w dyplomacji ASEAN

(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.

Instytut Boyma 07.01.2021

Deepak Nair (2020) Saving face in diplomacy: A political sociology of face-to-face interactions in the Association of Southeast Asian Nations, European Journal of International Relations 25(3): 672–697.

„Zachowanie twarzy” (facesaving) w relacjach politycznych regionu Azji i Pacyfiku jest dość szeroko opisane w literaturze. Najogólniej, „zachowanie twarzy” rozumie się to jako sposób kształtowania relacji społecznych poprzez przestrzeganie określonych zasad, m.in. okazywanie szacunku osobom starszym, wyżej w hierarchii zawodowej czy nieprzedstawianie kogoś w niekorzystny sposób, w tym unikanie publicznej krytyki. W kontekście wschodnioazjatyckim, „zachowanie twarzy” wyjaśnia się za pomocą czynnika kulturowego, który to ma świadczyć o wyjątkowości tego regionu. Z politycznego punktu widzenia ma to znaczenie, gdyż dyplomaci czy urzędnicy dbają o swoje relacje poprzez ochronę swojego wizerunku, zaś otwarta krytyka jest źle widziana.

Deepak Nair, bazując na pracach Erving Goffmana i Pierre Bourdieu, analizuje jak „zachowanie twarzy” jest kształtowane przez ASEAN przy uwzględnieniu trzech czynników, jakimi są: źródła, skutki i zmienność. Te trzy zmienne wskazują na to, dlaczego określony wzór kształtowania relacji społecznych występuje, jaki ma wpływ na dyplomację oraz dlaczego wzory zachowań mogą się różnić od siebie. D. Nair wykorzystuje dane z badań terenowych, aby dojść do wniosków, że zasada „zachowania twarzy” związana jest raczej ze spuścizną autorytaryzmu raczej niż z kulturą regionu, a także, że praktyki związane z komunikacją „zachowania twarzy” pozwalają na zachowanie zasady równości, tworzą dobre relacje (diplomatic kinship) oraz pozwalają unikać konfliktów między dyplomatami (s. 673–674).

Na podstawie badań jakościowych, w tym kilkunastu miesięcy uczestniczenia w spotkaniach z dyplomatami regionu, badacz dochodzi do wniosku, że praktyka „zachowania twarzy” nie jest cechą szczególną relacji dyplomatycznych, a elementem kodu społecznego, w ramach którego przestrzega się pewnych zasad. D. Nair przekonuje, że nie jest to związane z „kulturą azjatycką”, a ze spuścizną i dziedzictwem autorytaryzmu, w ramach którego wytworzono wzór zachowań umożliwiający minimalizowanie i unikanie konfliktów. Ze względu na okoliczności powstawania ASEAN, a także różnorodność polityczną i kulturową członków organizacji, nieformalność i przyjazność w relacjach została z czasem zinstytucjonalizowana w postaci tzw. sposobu ASEAN (ASEAN Way) (s. 674, 683–686).

Zachowania „ratujące twarz” różnią się między sobą w zależności od sytuacji. Są mniej wymagające w nieformalnych sytuacjach i bardziej sformalizowane w oficjalnych spotkaniach. W formalnych sytuacjach zwraca się m.in. uwagę na to, że: nie krytykuje się innych w publiczny sposób, nie ujawnia się nieporozumień w obecności zewnętrznych dyplomatów, w sytuacji spornej proponuje się przerwę lub zaczyna kolejny punkt spotkania, unika się używania nieformalnych zwrotów czy że sekretariat ASEAN pełni funkcję pośrednią, tzn. odbywa spotkanie wstępne przed właściwym (s. 686).

Szczegółowe obserwacje pozwalają wyjaśnić jak funkcjonują dyplomaci, jakimi „technikami” się posługują, aby trzymać się zasad współpracy, a także pozwalają D. Nairowi skonkludować, że w istocie „zachowanie twarzy” nie jest typowo azjatyckim rozwiązaniem, bowiem jego różne warianty funkcjonują w innych organizacjach (s. 691–692).

Anna Grzywacz

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Laureatka konkursów Narodowego Centrum Nauki oraz stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców (2022–2025). Jej zainteresowania naukowe: stosunki międzynarodowe w Azji Południowo-Wschodniej, ASEAN, średnie potęgi i polityka dyskursywna.

czytaj więcej

Tydzień w Azji #52: Szczyt 17+1 w Pekinie, czyli dlaczego polskie władze powinny tam pojechać

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #323: To już nie jest tylko konflikt regionalny. Europa wielkim nieobecnym, największym zwycięzcą Chiny

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #326: Chiny chcą rozdawać karty w regionie. Rzucają wyzwanie Rosji i USA

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #49: Izraelskie innowacje w walce z koronawirusem

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #146: Fujitsu opracowuje technologię śledzenia kosmicznych odpadów

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #180: Indyjski start-up zainwestuje prawie miliard dolarów w elektromobilność

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Paweł Behrendt dla portalu 9DASHLINE o historii sporu na Morzu Południowochińskim

W swoim artykule Paweł Behrendt opisuje historię sporu na Morzu Południowochińskim na przestrzeni XX wieku. Tekst ukazał się w języku angielskim na portalu poświęconym sytuacji politycznej w regionie Indo-Pacyfiku - 9DASHLINE

Tydzień w Azji #254: Indyjski Sąd Najwyższy zdecydował. Kaszmir bez autonomii

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Coronavirus (COVID-19) outbreak and emerging contractual claims

With China one of the key players in the global supply chain, supplying major manufacturing companies with commodities, components and final products, the recent emerging outbreak of Coronavirus provides for a number of organizational as well as legal challenges.

Tydzień w Azji #332: Chiny przekroczyły już punkt bez powrotu? Za wszelką cenę starają się uniknąć losu Japonii

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Północnokoreańska loteria wojownicza i co dalej?

W ostatnim czasie sytuacja geopolityczna Korei Północnej gwałtownie się pogorszyła pod wpływem retoryki prezydenta Stanów Zjednoczonych – Donalda Trumpa. Celem tego komentarza jest przedstawienie nietuzinkowego obrazu potencjalnego zjednoczenia Korei w świetle polityki amerykańskiej nowego przywództwa tego państwa. Władze amerykańskie, które poprzez zjednoczenie Półwyspu Koreańskiego mogłyby wysłać oddziały armii Stanów Zjednoczonych na aktualną granicę chińsko-północnokoreańską.

Tydzień w Azji #331: Rosyjska ropa kością niezgody Indii z Zachodem. Działania UE i USA mogą przynieść odwrotny skutek

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Wyludnia się centrum największej metropolii świata. Co to mówi o japońskiej gospodarce w czasach pandemii?

Władze Tokio poinformowały, że spadła po raz pierwszy od 26 lat liczba mieszkańców japońskiej stolicy. Jako główna przyczyna takiego obrotu spraw wskazywana jest pandemia. Stała się ona katalizatorem zachodzących już od jakiegoś czasu zmiany w podejściu Japończyków do pracy i życia prywatnego

RP: Diwali – hinduskie święto światła to w dobie cyfrowej okazja do sprzedaży

Po pandemicznym załamaniu gospodarka Indii odbija. W br. wedle prognoz „The Economist Intelligence Unit” wzrośnie o ponad 8 proc. Warto więc szukać sposobów na nawiązanie nowych relacji biznesowych. Dobrą okazją jest rozpoczynające się dziś Diwali.

Forbes: Czego nie wiemy o rewolcie w Kazachstanie?

Zamieszki w najbogatszym i jednocześnie dotychczas najbardziej stabilnym kraju Azji Środkowej były zaskakujące dla olbrzymiej większości ekspertów. Jeszcze dziwniejsze jest to, że po dwóch tygodniach od rozpoczęcia protestów tak mało wiadomo o powodach, przebiegu i skutkach kryzysu

Azjatech #144: Iphone 13 made in India

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #132: Talibowie z wizytą w Chinach. Co mogą ugrać Chińczycy?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #61: #TydzieńwAzji pod znakiem ratowania gospodarki. Jakie pakiety od rządów?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #126: Nowa umowa atomowa Kazachstanu z Chinami

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: Jak z mapy drogowej zrobić plan podróży. Co nowego wiemy po szczycie UE-Indie o wzajemnych relacjach i jak Polska mogłaby się w nie pełniej włączyć?

15 lipca w formie wideokonferencji odbył się 15. szczyt UE-Indie, zastępując przełożone w marcu z powodu pandemii spotkanie w Brukseli.

Azjatech #198: Japończycy badają, jak kontrolować deszcz

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Ryby, ropa i rozterki, czyli dziwne relacje rosyjsko-japońskie

Od grudnia ubiegłego roku rosyjskie jednostki zatrzymały sześć japońskich łodzi rybackich. Mimo napięć premier Shinzō Abe na pierwszy rzut oka zachowuje się nie jak polityk. Zamiast grać na nacjonalistycznej nucie, woli zachęcać japońskie firmy do inwestowania w rosyjski sektor energetyczny. O co chodzi w tym z pozoru dziwnym rosyjsko-japońskim tańcu?

Park Geun-hye na krawędzi

Według magazynu Korean Times w ostatnią sobotę w Seulu został pobity kolejny rekord pod względem wielkości manifestacji w historii kraju – demonstrować miało aż 1,9 miliona osób. Ta ocena różni się od policyjnej, która oszacowała ilość protestujących na 270 000. Różnice w kalkulacji nie wzięły się przez przypadek. Emocje sięgają wyżyn. Celem manifestujących jest obecna […]

TSRG 2021: The Impacts of the BRI on Europe: The Case of Poland and Germany

It is important to contribute to the understanding of what the New Silk Road can mean in economic, political, leadership and cultural terms for the European countries involved. This analysis should reveal the practical consequences of the Belt and Road Initiative for Europe in the case of Poland and Germany, as well as their respective social effects.