Kwartalnik Boyma – nr 3 (21)/2024

W dobie rosnącej popularności skrajnych ugrupowań politycznych w państwach politycznego Zachodu, pożądana jest refleksja nad wpływem nacjonalistycznych narracji na społeczeństwa demokratyczne. Nacjonalizm jako przekonanie, że naród stanowi podstawową jednostkę polityczną, posiadającą prawo do suwerenności politycznej i kulturowej, może przybierać umiarkowane i skrajne formy. Politycy, którzy budują swoje poparcie w oparciu o nacjonalizm, prowadzą do polaryzacji społecznej oraz wzrostu agresji w sferze publicznej. Zespół Instytutu Boyma, poprzez swoją działalność edukacyjną i popularyzatorską, stara się przeciwdziałać tym tendencjom, ukazując ich konsekwencje w innych częściach świata oraz promując prodemokratyczne postawy.

W najnowszym numerze Kwartalnika Boyma podejmujemy analizę popularnych narracji, w tym nacjonalizmu politycznego i etnicznego, wykorzystywanych przez władze państw Azji. Badamy mechanizmy promowania nacjonalistycznych postaw w społeczeństwie, cele stojące za tymi działaniami, a także ich wpływ na codzienne życie obywateli i podejmowane przez nich decyzje. Tamtejsi politycy odwołując się do argumentów nacjonalistycznych, legitymizują swoją władzę w oczach społeczeństw i tym samym odwracają uwagę od własnych błędów bądź realizują cele dyplomatyczne w relacjach z adwersarzami. Działania te mają realne konsekwencje, mając realny wpłym na poczucie bezpieczeństwa, dobrobyt społeczeństw oraz wybory życiowe, polityczne i konsumenckie jednostek.

Doktor Paweł Behrendt w swoim artykule przygląda się roli Świątyni Yasukuni – miejsca pamięci poświęconego poległym, w tym również uznanym za zbrodniarzy wojennych – w polityce japońskiej. Świątynia ta jest wykorzystywana w nacjonalistycznych narracjach partii jako narzędzie budowania poparcia wewnątrz kraju, a także jako element strategii dyplomatycznej w relacjach z Chinami. Mimo że Yasukuni odgrywa istotną rolę w zbiorowej pamięci, coraz większa część japońskiego społeczeństwa sprzeciwia się jej instrumentalnemu wykorzystywaniu do celów politycznych.

Z kolei Wiktor Nycz analizuje sposób, w jaki chiński rząd wykorzystuje antyjapońskie nastroje w polityce wewnętrznej. Autor broni tezy, że narracja związana z uwolnieniem radioaktywnej wody z elektrowni Fukushima miała na celu odwrócenie uwagi społeczeństwa od wewnętrznych problemów kraju. W tym kontekście rząd chiński tolerował, a nawet wspierał nacjonalistyczne demonstracje, używając ich do legitymizowania swojej władzy. Autor ukazuje, w jaki sposób nacjonalistyczna narracja, oparta na lękach, może służyć jako skuteczne narzędzie kontroli społecznej.

Z kolei doktor Jerzy Olędzki zwraca uwagę na przykłady użycia nacjonalistycznych narracji w polityce państw Azji Centralnej. W przypadku Kirgistanu politycy wykorzystują różnice w poziomie zamożności do pogłębiania polaryzacji społecznej, natomiast w Uzbekistanie manipulują lękiem przed utratą niepodległości w wyniku domniemanych działań separatystycznych mniejszości. W obu przypadkach nacjonalizm jest narzędziem utrzymania władzy, jednocześnie skutkując wzrostem podziałów etnicznych i nasilenia wzajemnej agresji.

W ostatnim artykule tej części Ewelina Horoszkiewicz analizuje kierunki migracji chińskich studentów, zwracając uwagę na wzrost ich liczby w Europie, co ma związek z umacniającym się chińskim nacjonalizmem oraz rosnącymi napięciami na linii USA-Chiny. Autorka zauważa, że Europa stanowi dla studentów atrakcyjną alternatywę wobec uczelni amerykańskich, jednak i tu napotykają oni przejawy rasizmu. Temat ten jest szczególnie istotny w kontekście dominacji konserwatywnych wartości w Europie oraz nasilającej się globalnej migracji.

Dodatkowo, w sekcji Varia przedstawiamy Państwu dwa artykuły o tematyce politycznogospodarczej i biznesowej. Dr Krzysztof Zalewski i Jakub Jessa omawiają nową erę polityczną w Bangladeszu. Miejsce autorytarnej premier Sheikh Hasina, zajął opozycjonista i noblista w dziedzinie ekonomii – Muhammad Yunus. Zmiana ta może otworzyć nowe możliwości w relacjach gospodarczych Bangladeszu z Chinami i USA, a także stworzyć okazję dla Polski bogatej w doświadczenie transformacji demokratycznej i gospodarki wolnorynkowej.

Magdalena Rybczyńska w swojej recenzji publikacji Devdutta Pattanaika – indyjskiego pisarza, mitologa i przedsiębiorcy – podkreśla znaczenie, jakie autor przypisuje rozróżnieniu między wewnętrznymi a zewnętrznymi źródłami motywacji liderów. Tekst ten polecamy szczególnie menedżerom, którzy w swojej działalności kładą nacisk na odpowiedzialność biznesu i przestrzeganie praw człowieka, na czym opierają strategię budowania pozytywnego wizerunku.

Share this:

czytaj więcej