Rozwój sił desantowych Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Ważnym elementem chińskich sił morskich są okręty desantowe. Zapewniają one możliwość przerzutu sił lądowych do potencjalnego regionu działań oraz ich bezpośredniego wsparcia i zaopatrywania. Dzięki temu stanowią jedno z najważniejszych narzędzi projekcji siły przez Chiny. Ma to szczególne znaczenie w kontekście dwóch kwestii: potencjalnego siłowego rozwiązania kwestii Tajwanu oraz możliwości prowadzenia działań wojskowych z dala od własnego wybrzeża. Flota desantowa obejmuje wielozadaniowe okręty desantowe (przeznaczone do transportu żołnierzy, pojazdów i śmigłowców), które są głównym elementem współczesnych sił desantowych ChRL, a także okręty transportowe, zaopatrzeniowe i pomocnicze odgrywające niemniej znaczącą rolę w prowadzeniu działań ekspedycyjnych.

Od lat 90. Chiny mniej więcej podwoiły nośność swojej floty okrętów desantowych. W 1996 roku Marynarka Wojenna Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (MWChALW) posiadała w sumie 54 jednostki desantowe różnych typów, z których wiele było już przestarzałych. 13 z nich stanowiły amerykańskie okręty typu LST-1 zbudowane w latach 1942-1945, a średni wiek floty desantowej wynosił ponad 22 lata. Na przełomie XX i XXI wieku MWChALW nie posiadała dużych wielozadaniowych okrętów desantowych. Głównymi jednostkami jakimi wtedy dysponowała były okręty średniej wielkości takie jak: typ 073II (w kodzie NATO Yudao) o pełnej wyporności 1460 ton; typ 073III (Yudeng) – 1850 ton; typ 072 (Yukan)- 4170 ton; oraz typ 072II (Yuting I) – 4800 ton.

Do 2015 roku chińska flota desantowa powiększyła się do 89 jednostek. Także średni wiek jednostek desantowych spadł, ponieważ starsze okręty były stopniowo wycofywane, a na ich miejsce wprowadzano nowe typy większych jednostek o większej nośności i zasięgu. W 2007 roku do służby wszedł pierwszy okręt desantowy-dok typu 071 (Yuzhao) o wyporności pełnej 25000 ton, przewyższając pod tym względem wszystkie wcześniejsze jednostki i dorównujący amerykańskim okrętom desantowym typu San Antonio. Okręty typu 071 mogą przewozić do czterech nowych poduszkowców desantowych typu Yuyi oraz cztery lub więcej śmigłowców, a także pojazdy opancerzone i żołnierzy na długich dystansach.

25 września 2019 r. został zwodowany pierwszy uniwersalny okręt desantowy (okręt desantowy-dok, śmigłowcowiec) nowego typu 075 (Yushen). Do służby wszedł 23 kwietnia 2021 r. Jego wyporność jest szacowana na 30000 do 40000 ton, w porównaniu z 41000 i 45000 ton w przypadku okrętów desantowych typów Wasp i America US Navy. Chiny zwodowały drugą jednostkę tego typu  22 kwietnia 2020 r., a trzecią 29 stycznia 2021 r. Typ 075 jest największym okrętem desantowym w chińskiej marynarce wojennej. Posiada pokład startowy na całej długości kadłuba i hangary dla śmigłowców, gdzie może ich pomieścić do 30 sztuk. Może też przewozić 1200 żołnierzy. W lipcu 2020 r. pojawiły się informacje, że Chiny mogą planować budowę pierwszego z nowego typu okrętów desantowych, nazwanego przez obserwatorów typ 076, który byłby wyposażony w elektromagnetyczne katapulty startowe i aerofiniszery, które zapewniłyby mu zdolność do wspierania operacji przez stałopłaty (prawdopodobnie drony klasy UCAV) i uczyniły go bardziej podobnym do lotniskowca.

Jednym z najważniejszych zadań stawianych chińskim siłom desantowym jest przeprowadzenie operacji desantowej w przypadku inwazji na Tajwan. Publicznie dostępne dokumenty chińskie opisują różne koncepcje operacyjne dotyczące inwazji na Tajwan. Jedna z nich, Połączona Operacja Lądowania na Wyspie, przewiduje złożoną operację opartą na skoordynowanych działaniach sił powietrznych, morskich, wsparcia logistycznego, i walki elektronicznej. Zakładanym celem byłoby przełamanie lub ominięcie obrony na brzegu, ustanowienie i umocnienie przyczółka, transport personelu i sprzętu do wyznaczonych miejsc lądowania oraz przeprowadzenie ataków w celu zajęcia kluczowych celów lub całej wyspy. W 2019 r. chińskie wojska przeprowadziły połączone ćwiczenia desantowe w pobliżu Tajwanu. Rozwój sił desantowych znacząco wzmocnił zdolność Chin do przeprowadzenia takiej operacji wymagającej przerzucenia przez Cieśninę Tajwańską znacznych sił. Biorąc pod uwagę całkowitą nośność floty desantowej oraz zakładając brak przeciwdziałania ze strony sił amerykańskich i tajwańskich, w ciągu siedmiu dni Chiny mogły przerzucić w sumie 6 dywizji w 1996 roku, 7 w 2003, 13 w 2010 oraz 13,5 w 2017.

Należy jednak pamiętać, że operacja desantowa na dużą skalę jest zawsze trudnym i skomplikowanym przedsięwzięciem, którego sukces zależy od przewagi powietrznej i morskiej, sprawnego przerzutu wojsk oraz ich nieprzerwanego wsparcia. Ponadto inwazja na Tajwan prawdopodobnie wywołałaby międzynarodową interwencję, zatem flota desantowa byłaby narażona na ciągłe ataki. Potencjalne koszty takiej operacji oraz skala wyzwania organizacyjnego sprawiają, że inwazja na Tajwan stanowi poważne ryzyko polityczne i militarne. Chińskie siły zbrojne są jednak w stanie przeprowadzić różne operacje desantowe w ograniczonym zakresie, poniżej progu pełnoskalowej inwazji na Tajwan. Mogą na przykład dokonać desantu na małe, zajmowane przez Tajwan wyspy na Morzu Południowochińskim, takie jak Pratas czy Itu Aba. Inwazja na średniej wielkości, lepiej bronioną wyspę, taką jak Matsu czy Kinmen, jest również w zasięgu możliwości. Taka operacja wykazałaby zdolności militarne, determinację polityczną i przyniosłaby wymierne korzyści terytorialne, jednocześnie wykazując pewną dozę powściągliwości. Jednak również wiązałaby się ze znacznym ryzykiem politycznym takim jak wzrost nastrojów niepodległościowych na Tajwanie czy reakcja społeczności międzynarodowej.

Chociaż duże okręty desantowe, takie jak typ 071 i typ 075, są niezbędne do przeprowadzania operacji desantowej w przypadku potencjalnej inwazji na Tajwan, niektórzy obserwatorzy wskazują, że Chiny budują takie okręty w równym stopniu ze względu na ich przydatność do innych działań, takich jak realizacja chińskich roszczeń terytorialnych na Morzu Południowochińskim i Wschodniochińskim, operacje HADR (pomoc humanitarna i zwalczanie skutków klęsk żywiołowych), bezpieczeństwa morskiego (takie jak działania antypirackie) oraz ewakuacji cywilów. Z politycznego punktu widzenia okręty desantowe mogą być również wykorzystywane do prowadzenia dyplomacji morskiej (tj. wizyt w zagranicznych portach i współpracy z siłami morskimi innych państw) oraz do demonstracji siły. W 2004 roku jedną z „nowych misji historycznych” wskazanych ChALW przez ówczesnego Przewodniczącego ChRL i Sekretarza Generalnego KPCh Hu Jintao było wspieranie interesów i dyplomacji chińskiej za granicą. Ewolucja strategii morskiej Chin i przejście od obrony bliskich mórz do obrony dalekomorskiej odzwierciedla zainteresowanie marynarki wojennej szerszym zasięgiem operacyjnym.

Rozwijająca się flota dużych, nowoczesnych okrętów desantowych umożliwia chińskim siłom morskim prowadzenie szerokiego zakresu operacji ekspedycyjnych wszędzie tam, gdzie interesy ChRL są zagrożone, lub w celu udziału w operacjach pokojowych ONZ. Przykładami wykorzystania okrętów desantowych w takiej roli jest udział, od 2008 r., okrętów typu 071 w operacji antypirackiej w Zatoce Adeńskiej. Zapewniały one przede wszystkim wsparcie logistyczne dla innych okrętów wojennych oraz zaokrętowanych sił specjalnych, chroniących jednostki cywilne w regionie. W 2011 r. w obliczu wybuchu tzw. Arabskiej Wiosny zaistniała potrzeba ewakuacji chińskich cywilów z ogarniętych konfliktami państw, co uwidoczniło się szczególnie w Libii gdzie przebywało około 35 tys. chińskich obywateli. Do ich ewakuacji Chiny wykorzystały cywilne samoloty i statki pasażerskie wyczarterowane m.in. z pomocą Grecji i Malty. Cała operacja była dużym sukcesem, ale zwróciła uwagę na niewystarczające możliwości marynarki wojennej w zakresie ewakuacji cywilów. Wnioski zostały wyciągnięte i już w kwietniu 2015 r. okręt zaopatrzeniowy Weishanhu działający razem z jednostkami bojowymi w Zatoce Adeńskiej wsparł akcję ewakuacji cywilów chińskich oraz innych narodowości z Jemenu. Ponadto dwa okręty typu 071 – Kunlun Shan i Jinggang Shan, brały udział w poszukiwaniach samolotu Malaysia Airlines MH 370 na Oceanie Indyjskim w 2014 roku. Chiny wysłały ponadto nowoczesny okręt szpitalny na Filipiny w 2013 r. do pomocy ofiarom tajfunu.

Podsumowując, rozwój zdolności desantowych od przełomu XX i XXI wieku wpisują się w trend zmian koncepcyjnych w chińskiej marynarce wojennej. Nowe, wielozadaniowe okręty desantowe dają Pekinowi szerokie możliwość prowadzenia działań ekspedycyjnych i projekcji siły z dala od własnego wybrzeża. Rozszerzenie zasięgu operacji morskich ułatwia także prowadzenie pozamilitarnych działania wojskowych, takich jak operacje pokojowe czy niesienie pomocy humanitarnej, co pomaga w legitymizacji rosnącej globalnej pozycji militarnej ChRL. O ile potencjalna inwazja na Tajwan jest mało realna ze względu na stopień komplikacji takiej operacji i ogromne ryzyko polityczne i militarne, o tyle pokojowe wykorzystanie potencjału sił desantowych udowodniło już swoją wartość dla polityki zagranicznej Chin.

Tabela przedstawia zestawienie głównych okrętów desantowych MW ChAL-W w latach 2000-2020.

* Okret zwodowany w 2019, do służby wszedł w 2021.

Źródła: www.globalsecurity.org; www.janes.com; www.navyrecognition.com; Ronald O’Rourke, China Naval Modernization: Implications for U.S. Navy Capabilities—Background and Issues for Congress, Congressional Research Service, Updated 09.09.2021.

Grzegorz Gleń Stażysta w Instytucie Boyma. Absolwent Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie doktorant na tej uczelni. W 2019 r. uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku a zwłaszcza kwestie bezpieczeństwa militarnego w tym obszarze. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.