Gospodarka

Napięcie na linii Japonia i Korea Południowa wpłynie na świat technologii

Historyczne zaszłości pomiędzy Koreą Południową i Japonią wkraczają na obszar handlu. Japonia wprowadziła restrykcje handlowe przy eksporcie trzech technologicznych produktów. Korea reaguje bojkotem japońskich produktów.

Instytut Boyma 23.07.2019

W zglobalizowanym i nacjonalizującym się świecie handel coraz częściej staje się narzędziem walki politycznej. Japonia ogłosiła, że od 4 lipca japońscy eksporterzy wysyłający niektóre produkty do Korei Południowej nie będą już mogli korzystać z uproszczonej ścieżki pozwolenia. Oznacza to, że eksport tych produktów będzie możliwy dopiero po uzyskaniu zezwolenia, co może trwać do 90 dni. Pozwolenie będzie musiało być udzielane osobno na każdy kontrakt. Uprzednio zezwolenia na eksport umożliwiały bezproblemowy eksport danego produktu przez trzy lata[1]. Co więcej, Japonia jeszcze w obecnym miesiącu może także wykreślić Koreę Południową z tzw. białej listy państw, co doprowadzi do utrudnienia wymiany handlowej również innych produktów objętych rządową kontrolą[2].

Spotkanie przedstawicieli Japonii i Korei Południowej w japońskim ministerstwie gospodarki. Źródło: AP

Przedstawiciele obu państw spotkali się ze sobą w piątek 12 lipca, by przedyskutować wprowadzenie restrykcji handlowych przez Japonię. Podczas trwającego ponad pięć godzin spotkania japońska strona wyjaśniła podstawę takiej decyzji. Obie strony nie zmieniły swoich stanowisk. Japonia nie wyraża także chęci do wznowienia rozmów, co na chwilę obecną źle wróży dalszym rozstrzygnięciom. Termin publicznego przedstawiania uwag dotyczących usunięcia Korei Południowej z białej listy upływa 24 lipca. Od tego dnia rząd Shinzo Abe może podjąć taką decyzję. Południowokoreański minister przemysłu powiedział, że koreańska strona została poinformowana, że taka decyzja nastąpi.

Tokio uważa, że nie jest to działanie protekcjonistyczne, a sprawa bezpieczeństwa narodowego, które nie podlega dyskusji. Oficjalnym powodem zaostrzenia polityki handlowej względem Korei jest oskarżenie o niewłaściwe użytkowanie tych materiałów, włącznie z przekazaniem ich Korei Północnej. Ta z kolei mogła użyć tych materiałów do rozwoju programu nuklearnego i rakietowego. Zdaniem japońskich urzędników w ciągu ostatnich trzech lat podobne transporty popłynęły również do Chin i Iranu[3]. Japonia nie przedstawiła jednakże żadnych dowodów, z kolei przedstawiciele Korei Południowej zaprzeczają tym oskarżeniom. Nieoficjalnie, czemu Japończycy zaprzeczają, może to być odwet za zeszłoroczny wyrok południowokoreańskiego sądu. Ma on zezwalać na przejmowanie aktywów japońskich przedsiębiorstw jako rekompensatę za zmuszanie do pracy przez Japonię podczas II Wojny Światowej. Dodatkową przyczyną mogą być odbywające się 21 lipca wybory do wyższej izby japońskiego parlamentu i zwrócenie się ku części nacjonalistycznie nastawionych wyborców.

Korea Południowa wezwała Japonię do zniesienia restrykcji. Hong Nam-ki, minister gospodarki i finansów powiedział, że są one sprzeczne z zasadami Światowej Organizacji Handlu (WTO). Sprawa ma być przedyskutowana na spotkaniu Rady Generalnej WTO odbywającym się w dniach 23-24 lipca. Prezydent Moon Jae-in spotkał się z kilkudziesięcioma przedstawicielami firm, które ucierpią wskutek działań Japonii i zapowiedział udzielenie niezbędnego wsparcia. Władze Korei Południowej zastanawiają się także nad możliwością odwetu, jeśli restrykcje zostaną utrzymane przez dłuższy czas.

Na restrykcjach ucierpi przemysł technologiczny

Produkty, na które nałożono restrykcje, używane są do wytwarzania półprzewodników oraz płaskich ekranów. Są to: gaz fluowodorowy, fluorowany poliamid oraz fotorezyst —  niezwykle ważne materiały dla koreańskich przedsiębiorstw technologicznych. Fluorowany poliamid jest używany przy wytwarzaniu elastycznych ekranów OLED, takich jak we wkrótce wprowadzanym na rynek Samsung Galaxy Fold. Fotorezyst w formie cienkiej warstwy jest używany do odtwarzania wzoru obwodu na podłożu półprzewodnika. Fluorowodór jest niezbędny do procesu wytwarzania półprzewodników i do czyszczenia krzemu. Wszystkie te produkty są jednak używane nie tylko w przemyśle cywilnym, ale także militarnym i jako takie podlegają przepisom regulującym w ramach wielostronnego systemu kontroli eksportu. Fluorowany poliamid znalazł się na liście dóbr podwójnego zastosowania Porozumienia Wassenaar ze względu na szerokie użycie w przemyśle lotniczym i elektronicznym. Na tej samej liście znajduje się fotorezyst. Fluorowodór jest prekursorem gazów paralityczno-drgawkowych i jest używany przy produkcji sarinu. Z tego względu został umieszczony na liście Grupy Australijskiej.

Ze względu na zaawansowanie technologiczne japońskich producentów tych produktów, bardzo trudno jest znaleźć na świecie producentów gwarantujących równie wysoką jakość. Przykładowo produkcja najnowocześniejszych półprzewodników wymaga gazu czystego w 99,999%, którego produkcję Japonia kontroluje w około 80-90%. Bez tych materiałów nie będą w stanie produkować m.in. kości pamięci DRAM, mikroprocesorów czy ekranów OLED. Samsung i SK Hynix kontrolują około 70% światowej produkcji pamięci DRAM. Ta pierwsza firma produkuje około 90% produkcji ekranów OLED. Z kolei układy scalone stanowią około 1/5 całego południowokoreańskiego eksportu. Według szacunków Societe Generale, koreańskie firmy zależą w ponad 90% od importu z Japonii fluorowanego poliamidu i fotorezystów, z kolei w przypadku gazu fluorowodorowego ta zależność wynosi 44%.

Co interesujące, decyzja podjęta przez Japonię wcale nie musi się w krótkim okresie mocno odbić na najważniejszych południowokoreańskich firmach. W związku z problemami w handlu międzynarodowym i zmniejszającym się popytem na produkty wysokiej techniki takie jak smartfony, firmy technologiczne zwiększały zapasy swoich produktów. Koszty ich utrzymywania zmniejszały potencjalne zyski tych firm. Ponadto niekorzystna sytuacja na rynku międzynarodowym doprowadziła do zmniejszenia się cen kości pamięci. Zmniejszenie się ich podaży na rynku poskutkuje wzrostem cen, na czym skorzysta cały sektor. Jednakże im dłużej nałożone restrykcje będą utrzymywane, tym większa szansa na mocne zaszkodzenie południowokoreańskim producentom (przy założeniu nieprzyznawania licencji). To z kolei przełoży się na kondycję sektora technologicznego na całym świecie.

Trudna japońsko-koreańska przeszłość

Japońsko-południowokoreańskie relacje nigdy nie należały do łatwych. Największy cień położyła jednak japońska aneksja Półwyspu Koreańskiego w latach 1910-45. Setki tysięcy Koreańczyków zostało wysłanych do Japonii do pracy niewolniczej w tamtejszych przedsiębiorcach.  Kolejne setki tysięcy kobiet zostały zmuszone do bycia seksualnymi niewolnicami na użytek japońskiej armii, m.in. podczas wojny w Chinach. Japonia uważa, że obustronny traktat z 1965 roku, normalizujący stosunki dyplomatyczne, rozstrzygnął wszystkie dzielące oba państwa kwestie. Uwzględniał on kwotę 300 mln USD przekazaną Korei przez Japonię jako reparację, nic jednak nie przekazując poszkodowanym Koreańczykom. Ta trudna przeszłość do dziś wpływa na procesy polityczne i ekonomiczne w obu krajach.

W zeszłym roku sąd najwyższy w Korei Południowej stwierdził, że m.in. japońskie Nippon Steel, Sumitomo Metal i Mitsubishi muszą zrekompensować Koreańczykom zmuszanie do pracy. Po tym, jak odmówiły one udzielenia rekompensat, prawnicy reprezentujący byłych przymusowych pracowników zajęły aktywa japońskich firm. W odpowiedzi japoński rząd wezwał Koreę Południową do dwustronnych rozmów i zażądał przedstawienia satysfakcjonującego obie strony rozwiązania podczas szczytu G20 odbywającego się pod koniec czerwca w Kioto. Rząd Korei Południowej nie odpowiedział ani na prośbę o rozmowy, ani na żądanie przedstawienia rozwiązania. 18 lipca minął termin wyznaczony przez Japonię, dotyczący wyznaczenia niezależnego sędziego arbitrażu pomiędzy obiema stronami, co jest zgodne z postanowieniem traktatu z 1965 roku. Następnego dnia japoński minister spraw zagranicznych Taro Kono wezwał koreańskiego ambasadora do ministerstwa, by wyrazić swój sprzeciw. Spotkanie miało burzliwy charakter, włącznie z wybuchem złości japońskiego ministra[4]. W związku z tym zapowiedział, że wprowadzi „niezbędne środki” przeciwko Korei Południowej, bez wytłumaczenia czym te środki miałyby być.

Kilka miesięcy temu napięcie wróciło także w związku z kwestią tzw. kobiet do towarzystwa (comfort women). W grudniu 2015 roku oba kraje doszły do porozumienia, które miało rozwiązać tę kwestię. Jednakże w grudniu zeszłego roku rząd Moon Jae-ina rozwiązał fundację, która miała udzielać rekompensat poszkodowanym koreańskim kobietom z japońskich pieniędzy. Według koreańskiego rządu decyzja ta miała „pomóc ofiarom odzyskać honor i godność”. Tym samym porozumienie między obiema stronami przestało niemalże istnieć.

Reakcja w Korei i przyszłość obustronnych relacji

Nałożone przez Japonię restrykcje handlowe doprowadziły do wzburzenia koreańskiej opinii publicznej. W mediach społecznościowych zaczęła się oddolna akcja bojkotu produktów i usług japońskich marek. Koreańska organizacja Korean Supermarkets Alliance zrzeszająca ponad 23 tys. sklepów ogłosiła czasowe wstrzymanie sprzedaży produktów pochodzących z Japonii. Do akcji dołączyło się także kilkadziesiąt tysięcy innych sklepów.[5] Po stronie konsumentów chęć przyłączenia się do bojkotu wyraża 67% respondentów[6]. Masowo odwoływane są również wyjazdy do Japonii. 61% Koreańczyków oskarża japoński rząd o doprowadzenie do napięcia pomiędzy oboma krajami.

Nie jest jeszcze pewne, czy konflikt handlowy przeniesie się również na inne gałęzie współpracy pomiędzy oboma państwami. Korea Południowa zapowiedziała, że rozważy odnowienie paktu o dzieleniu się informacjami wojskowymi z Japonią. Jeśli sytuacja nie ulegnie zmianie na lepsze, może to wpłynąć niekorzystnie na współpracę dwóch amerykańskich sojuszników. Jedną z możliwości rozstrzygnięcia spotu jest zaangażowanie w sprawę właśnie USA. O ile jeden z amerykańskich urzędników odpowiedzialnych za politykę w obszarze Azji Wschodniej wykluczył możliwość włączenia się w spór Amerykanów, o tyle Donald Trump wyraził swoją gotowość do mediacji.[7]

Korea Południowa jest trzecim najważniejszym puntem odbioru japońskich produktów. Z punktu widzenia Korei, Japonia jest drugim najważniejszym źródłem towarów płynących do tego kraju. Korea od roku 2004 może korzystać z uproszczonych procedur eksportowych z Japonii. Decyzja o usunięciu z białej listy oznaczałaby powrót do zasad utrzymujących się do 2003 roku. Byłaby to pierwsza taka decyzja Japonii w historii.

Przypisy:

[1] http://www.cistec.or.jp/english/export/Overview4th.pdf

[2] http://www2.jiia.or.jp/en/article_page.php?id=25

[3] https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-07-12/japan-south-korea-to-meet-on-export-curbs-rattling-ties

[4] https://www.japantimes.co.jp/news/2019/07/20/national/politics-diplomacy/taro-kono-rips-seoul-refusal-wartime-labor-panel-65-pact-calls-ambassador-extremely-rude/

[5] https://www.wsj.com/articles/boycott-of-everything-japanese-mushrooms-across-south-korea-11563461208

[6] http://www.koreatimes.co.kr/www/nation/2019/07/120_272185.html

[7] https://www.japantimes.co.jp/news/2019/07/20/national/politics-diplomacy/trump-says-hes-ready-mediate-japan-south-korea-row-asked/

Maksym Gdański

Analityk ds. Filipin, gospodarki Chin i regionu Azji Południowo-Wschodniej. Absolwent studiów licencjackich z ekonomii i stosunków międzynarodowych w Szkole Głównej Handlowej, gdzie będzie kontynuował karierę naukową. Zainteresowania: stosunki polityczne i gospodarcze w rejonie Morza Południowochińskiego ze szczególnym uwzględnieniem Filipin, gospodarka chińska, chińsko-amerykańskie relacje gospodarcze. Wielbiciel literatury faktu poświęconej relacjom społecznym w krajach rozwijających się.

czytaj więcej

Energetyka, rolnictwo, infrastruktura. Kazachstan stawia na rozwój

Kazachstan jest uznawany za lidera „zielonej transformacji” w regionie Azji Centralnej i przedstawiany również w Europie jako przykład dynamicznych zmian proekologicznych i skutecznej polityki w tym zakresie.

Azjatech #103: Chipowy kryzys dotknął gigantów rynku

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: W koreańskich czebolach pałeczkę przejęła nowa generacja. I chce wyznaczać globalne trendy

Południowokoreańskie czebole dokonują właśnie istotnej reorientacji swej aktywności biznesowej. Starają się przy tym jak najskuteczniej wpisać w trendy rozwoju technologii przyszłości. Te wyzwania spoczywają na barkach nowego pokolenia liderów.

List z Instytutu Adama w Jerozolimie

Ten list jest częścią naszej serii Głosy z Azji. Dzielimy naszą platformę z dr Uki Maroshek-Klarman, która pełni funkcję Dyrektora Wykonawczego w Instytucie Adama ds. Demokracji i Pokoju w Jerozolimie, w Izraelu.

Patrycja Pendrakowska gościem audycji „Dekonstrukcja” w radiu TOK.FM

Rozmowa stanowiła próbę odpowiedzenia na pytanie jak kształtować relacje Zachodu z Chinami oraz czy różnice pomiędzy tymi dwoma blokami cywilizacyjnymi umożliwiają ich harmonijne współistnienie.

Tydzień w Azji #223: Wielka chińska izolacja. Przepisy antyszpiegowskie uderzą w inwestorów

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #184: Biznes szykuje się na wojnę o Tajwan. Powstają plany ewakuacji

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Chińskie prace nad wojskowym wykorzystaniem sztucznej inteligencji

Intensywna modernizacja i chęć dorównania siłom zbrojnym Stanów Zjednoczonych sprawiły, że w Chinach rośnie zainteresowanie militarnym zastosowaniem futurystycznych technologii.

Forbes: Paliwo ze stepów. Czy państwa Azji Centralnej ruszą na ratunek Europie?

Wybuch wojny w Ukrainie wywołał kryzys energetyczny w Europie, uwidaczniając zależność państw Unii od dostaw węgla, gazu i ropy naftowej z Rosji.

Azjatech #236: Indie zainwestują przeszło miliard dolarów w rozwój sztucznej inteligencji

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Nowy prezydent i stare dylematy: Co dalej z Koreą Południową?

Wybory w Korei Południowej na początku maja 2017 roku zakończyły się wygraną Mun Jae-ina. Tak jak podczas poprzednich kampanii wyborczych, ku niezadowoleniu Kim Jong-una, Korea Północna nie była głównym wątkiem wyborów. Kandydaci skupiali uwagę wyborców na tematach ekonomicznych oraz skandalu politycznym byłej prezydent Korei Południowej Park Geun-hye.

Dlaczego nie rozumiemy polityki zagranicznej Indii?

Wystąpienie dr Krzysztof M. Zalewskiego, prezesa Instytutu Boyma, dla Forum Młodych Dyplomatów.

Forbes: „China exit”. Międzynarodowi giganci przegrywają walkę o chińskiego konsumenta

W czerwcu Kindle, serwis oferujący czytniki do e-booków oraz platforma sprzedaży książek elektronicznych, ogłosiła stopniowe wycofanie się z chińskiego rynku. Decyzja platformy ze stajni amerykańskiego Amazona to już kolejny głośny „China exit” międzynarodowego giganta z branży cyfrowej.

Tydzień w Azji #26 : Globalny problem – gdzie wylądują toksyczne śmieci?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Analityk Instytutu Boyma Maciej Lipiński na International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity

Maciej Lipiński, analityk Instytutu Boyma bierze udział w 3 edycji International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity organizowanym przez Instytut Ekonomii Technicznej i Ilościowej Chińskiej Akademii Nauk Społecznych, a także w 8 Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego.

Okrągły stół: polsko-azjatycka współpraca w dziedzinie nowych technologii

Jak polskie przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii rozwijają współpracę z Azją? Jak polskie instytucje mogą wspierać ekspansję tych firm?

Tydzień w Azji #80: Inwestorzy nie boją się koronawirusa. Przynajmniej w Indiach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #114: Miasto-państwo buduje światową stolicę innowacji

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #163: Chiny rzucają wyzwanie Boeingowi i Airbusowi

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #243: Był kij, teraz Chiny szykują marchewkę dla Tajwanu

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Wizje utopii w Europie i Chinach: od konfucjanizmu i Platona do transformacji technologicznej w ChRL – kurs na Uniwersytecie Otwartym UW

Zamierzonym efektem kursu jest podniesienie kompetencji z zakresu międzykulturowej analizy dzieł filozoficzno-politycznych.

Prawa kobiet w Singapurze

The Straits Times 22 października opublikował informację o 10-tygodniowym areszcie dla mężczyzny, który szantażował swoją byłą kochankę opublikowaniem zdjęć, na których jest naga[1]. Sąd zdecydował się zatrzymać mężczyznę, któremu grozi do roku pozbawienia wolności i grzywna (choć zdarzało się wcześniej, że zasądzane było i biczowanie). Po przeczytaniu tej wiadomości można odnieść wrażenie, że prawa kobiet naprawdę są chronione.

Tydzień w Azji #161: Chiny lawirują wobec wojny na Ukrainie

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #270: Wybory na tych małych wyspach mogą zaważyć na geopolityce całego regionu

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.