Chiny

Szczyt think tanków 17+1 w Lublanie, czyli czy Polska ma strategię wobec Chin?

6. edycja szczytu think tanków dotycząca 17+1 odbyła się 4 września w słoweńskiej Ljubljanie. Została zorganizowana we współpracy Chińskiej Akademii Nauk Społecznych i IEDC Bled School of Management, który stawia sobie za cel kształtowanie kadry menedżerskiej z naciskiem na wymiar etyczny biznesu. W szczycie wzięli również udział Minister Edukacji i wicepremier Słowenii Jernej Pikalo oraz były prezydent kraju Danilo Turk.

Instytut Boyma 11.11.2019

W tym roku dominowały trzy główne tematy wymienione poniżej, z których każdemu poświęcono osobny panel. Trzeba zaznaczyć, że ze względu na ich równoczesność, opisany zostanie jedynie trzeci panel, w którym miałam możliwość uczestniczyć:
(a) współpraca w ramach 17+1 i jej kompatybilność ze współpracą na linii UE-Chiny;
(b) ocena obecnego stanu 17+1 i omówienie współpracy w zakresie rolnictwa, innowacji, cyfryzacji i energetyki;
(c) przyszłość współpracy 17+1 w latach 2020-2025.

W cieniu konfrontacji Pekin-Waszyngton

W stosunku do poprzednich edycji (Skopje 2018 i Pekin 2017) silniej można było odczuć napięcie związane ze sporem handlowym na linii Pekin-Waszyngton i planowaną budową sieci komórkowej 5G w różnych krajach europejskich, w czym swój udział planował Huawei.

Wypowiedzi chińskich przedstawicieli były dosyć asertywne, szczególnie przemówienie Zhao Baige, szefowej ciała doradczego partii w sprawach Pasa i Szlaku (BRI). Zdaniem mówczyni inicjatywa BRI ma przyczynić się do poprawy zarządzania wspólnymi problemami świata (global governance) i wprowadzić ulepszenia do systemów zarządzania. Jednym z kluczowych narzędzi do poprawy globalnej sytuacji ma być szeroko zakrojona współpraca w zakresie zaawansowanych technologii.

Odniosła się także do ogólnej sytuacji międzynarodowej, zwracając szczególną uwagę na potrzebę multilateralizmu. Na celowniku, choć nie bezpośrednio, znalazła się obecna administracja amerykańska, której działania jej zdaniem potęgują napięcie na linii Pekin-Waszyngton. To do USA odniosła się Zhao Baige, kiedy powiedziała, że: żaden kraj nie może kontrolować całego świata.

Zhao Baige podczas przemówienia wspominała okres swoich studiów na Uniwersytecie Cambridge. Zaznaczyła, że w czasach swojej młodości, udając się z profesorem Huang Pingiem (absolwent LSE i kierownik badań nad 17+1 w CASS) do British Museum, z bólem serca spoglądała na wywiezione z Chin eksponaty. Tą opowieść sprzed kilkudziesięciu lat można odczytać jako pewne nawiązanie i resentyment wobec polityki kolonialnej Wielkiej Brytanii, a współcześnie do wydarzeń rozgrywających się w Hong Kongu.

 

Czy mówimy o tym samym?

Do ciekawej wymiany zdań nastąpiło podczas trzeciego panelu poświęconego przyszłości 17+1. Przy omawianiu formatu współpracy wspomniany został jego aspekt polityczny. Jednak ambasador Huo Yuzhen, która pełni rolę specjalnego reprezentanta dla współpracy między Chinami, a Europą Środkową, stwierdziła, że 17+1 w ogóle nie jest związane z polityką. Jednak z perspektywy siedzących na sali ekspertów i pracowników naukowych fakt zapraszania co roku głów państw siedemnastu krajów regionu i podpisywania z nimi tzw. Guidelines ma wydźwięk polityczny. Pani Huo Yuzhen jednak temu zaprzeczyła.

Po dłuższej wymianie zdań doszliśmy do porozumienia podczas rozmowy z chińskimi i zachodnimi uczestnikami wydarzenia po zakończonym panelu. Otóż „aspekt polityczny” zostało zrozumiane przez stronę chińską jako inicjatywa posiadająca ambicje oddziaływania politycznego w regionie, jakby Chiny kierowały się ukrytą agendą podporządkowania sobie regionu. Właśnie temu stanowisku Chińczycy stanowczo zaprzeczyli. Była to ciekawa wymiana zdań pokazująca na wielu poziomach trudności z porozumieniem się w wielu sprawach między partycypującymi w 17+1 stronami.

Główną przeszkodą w komunikacji są trudności w podejmowaniu dyskusji dotyczących wartości, ideologii i systemów politycznych. Kiedy tylko rozpoczyna się rozmowa o transparentności chińskich przedsiębiorstw czy modelu zarządzania eksportowanego przez Pekin do krajów trzecich, jest ona szybko kończona formułą: to wewnętrzna sprawa Chin i krajów-gospodarzy.

Pekin będzie musiał się zmierzyć z trudnymi pytaniami i podjąć otwartą dyskusję. Na dłuższą metę chowanie głowy w piasek będzie miało odwrotny skutek, czego efektem jest mierzalny wzrost antychińskich nastrojów w wielu regionach świata. Chiny, aby nie budzić konsternacji na poziomie globalnym i budować swoją pozycję na arenie międzynarodowej w sposób zrównoważony, powinny znaleźć sposób na podjęcie dialogu na trudne tematy. W przeciwnym razie ich działania na coraz szerszą skalę będą blokowane, tak jak w przypadku głośnego pod koniec sierpnia amerykańskiego zaangażowania w wycofanie się ze sprzedaży ukraińskiego producenta silników samochodowych Motor Sicz chińskim kupcom.

Czy Polska ma strategię wobec Chin?

Z perspektywy polskiej najtrudniejszym elementem układania relacji z Chinami jest brak konkretnej strategii wobec Pekinu. Nie wykluczam, że istnieje, przygotowana przez wytrawnych dyplomatów, ale obecnie chyba leży w jednej z ministerialnych szuflad. Trudno nazwać strategią wyczekiwanie i niezajmowanie stanowiska.

Z jednej strony poszczególne ministerstwa i spółki skarbu państwa inwestują wiele w rozwijanie kontaktów gospodarczych ze Wschodem, niestety często z marnym skutkiem, tak jak w przypadku jabłek. Z drugiej strony na płaszczyźnie politycznej sygnały są niejednolite – zaczynając od opowiedzenia się po stronie USA w sprawie cyberbezpieczeństwa i 5G, po ciepłe przyjęcia chińskich polityków wysokiego szczebla w Warszawie.

Z jednej strony dominuje w analitycznych ośrodkach politycznych silnie krytyczne podejście do Chin, z drugiej strony co roku podpisywane są choćby kolejne wspólne stanowiska w sprawie 17+1, tzw. Guidelines. Silnie krytykowane są chińskie inwestycje w Europie i związane z nimi niebezpieczeństwo rozszerzania wpływów i nietransparentności systemu chińskiego, a Polska Agencja Inwestycji i Handlu zabiega o kapitał inwestycyjny (z Chin?), chwaląc się odnoszonymi sukcesami. Nie ma chińskich inwestycji – to źle, chińskie inicjatywy nie działają i nie przynoszą Polsce obiecanych fruktów. Są chińskie inwestycje – to źle, przynoszą ze sobą chiński model zarządzania i potencjalnie niosą ze sobą chińskie wpływy polityczne. Kolejny Instytut Konfucjusza, dofinansowanie od chińskich instytucji czy podpisanie umów między uczelniami? – to źle, ponieważ to narzędzie chińskich wpływów politycznych. Z drugiej strony światowej renomy uczelnie takie jak LSE przyjmują środki z Chin na renowację londyńskich sal, organizują w Pekinie szkoły letnie, a także coroczną uroczystość wręczenia dyplomów dla chińskich studentów z Londynu. Chyba warto politykę wobec Chin przemyśleć, od nowa sformułować i skoordynować.

Można założyć kilka scenariuszy budowania relacji z Chinami. na przykład silną krytykę Pekinu za prowadzoną politykę wewnętrzną i w związku z tym podjęcie decyzji o wyjściu z chińskich inicjatyw regionalnych i globalnych. Wówczas kierując się etycznością należałoby również zdecydować się na zminimalizowanie kontaktów z innymi państwami niedemokratycznymi bądź nie w pełni przestrzegającymi praw człowieka czy zasad liberalnych, np. z Arabią Saudyjską (mimo istotnych braków w przestrzeganiu praw człowieka USA mają z tym państwem dobre relacje). Szereg państw, które można tu wymienić jest bardzo długi, i niestety może się wydawać, że nie doniosła kwestia wartości i praw człowieka ma tu znaczenia. To Chiny ze względu na swoje wzrastające znaczenie, wpływy gospodarcze i oddziaływanie w przestrzeni międzynarodowej, bliskość z Rosją i konkurencyjność wobec USA  zostały umieszczone w centrum uwagi. 

 

Utrata regionalnej perspektywy

Obecnie dyskusje o 17+1 straciły regionalny charakter rozmawiania o potrzebach państw Europy Środkowo-Wschodniej, Bałkanów i nowo dołączonego członka, czyli Grecji. Dyskutuje się o wielkiej polityce i sporach na linii Waszyngton-Pekin. Z punktu widzenia młodego pokolenia wychowanego w okresie optymizmu związanego z dołączeniem Polski do UE w 2004 r., zastanawiająca jest ograniczona obecność UE w tych dyskusjach. Co ciekawe temat planu Junckera czy Euro-Asia Connectivity Strategy podnoszą przede wszystkim Chińczycy zainteresowani dobrymi relacjami z Brukselą.

Z perspektywy polskiej wypracowanie silnej regionalnej i unijnej strategii wobec Chin powinno być jednym z nadrzędnych celów polityki zagranicznej w obecnej sytuacji globalnej. Jednak w całym regionie EŚW to rozmowy o Waszyngtonie i amerykańskich wpływach są dużo żywsze, a z pola widzenia powoli traci się wizję dyskusji nad wspólnym programem rozwojowym dla naszego regionu. Dyskusje dotyczą przede wszystkim interesów poszczególnych państw w relacjach z Waszyngtonem, Pekinem czy Unią Europejską.

Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 2/2019

Patrycja Pendrakowska

Założycielka i wiceprezes zarządu Instytutu Boyma oraz analityk polityki zagranicznej i gospodarki Chin. Z ramienia Instytutu zajmuje się relacjami UE-ASEAN w ramach projektu EANGAGE koordynowanego przez KAS Singapore oraz metodą Betzavta z Instytutem Adama na rzecz Pokoju i Demokracji w Jerozolimie. Jest jednym z członków założycieli rady biznesowej WICCI w Indiach-UE z siedzibą w Bombaju. Koordynowała także transkulturową grupę badawczą dot. Inicjatywy Pasa i Szlaku zorganizowaną przez Leadership Excellence Institute Zeppelin. Jest doktorantką na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie, gdzie prowadzi badania nad filozofią polityczną w Chinach. Ukończyła studia licencjackie na Wydziale Sinologii, Socjologii i Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim oraz posiada dwa tytuły magistra prawa finansowego oraz etnografii i antropologii kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.

czytaj więcej

Tydzień w Azji: K-pop, K-culture, K-money. Jak Korea z sukcesem sprzedaje produkty swojej kultury

W środę 15 października na południowokoreańskiej giełdzie (KOSPI) po raz pierwszy zanotowana została spółka Big Hit Entertainment. Jest to największa agencja muzyczna specjalizująca się w gatunku K-pop, czyli koreańskiej muzyce popularnej. 

Tydzień w Azji #100: Państwo ma ważną rolę do odegrania w kreowaniu czempionów. Tak to robią w Korei

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości

Azjatech #63: Google for India 2020, czyli 10 mld USD na rozwój gospodarki cyfrowej w Indiach

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Pandemia przyspieszyła zamknięcie Chin. Jak dekada Xi Jinpinga zmieniła drugą gospodarkę globu

Jeśli pandemiczne ograniczenia mogą być symbolem samoizolacji Chin, to ostra retoryka w polityce zagranicznej świadczy o coraz mniej skrywanych agresywnych planach wobec sąsiedztwa.

Tydzień w Azji: Wielka migracja, czyli Rosja i Azja Centralna w obliczu koronawirusa

Czarne chmury gromadzą się nad milionami imigrantów zarobkowych w Rosji. Kryzys gospodarczy spowodowany koronawirusem i spadkiem ceny ropy uderzy mocno w główne źródła zatrudnienia ludności napływowej z republik Azji Centralnej

Czas ekologicznych wyzwań

Inicjatywy i programy o charakterze stricte proekologicznym, jakkolwiek przychylnie przyjęte przez rządy i środowiska naukowe republik Azji Centralnej, nie doczekały się wymiernych efektów w postaci rzeczywistego wpływu na procesy gospodarcze, zwłaszcza w kwestii gospodarowania zasobami. Wciąż niestety, w państwach określanych wspólnym mianem emerging markets, dominuje bowiem aksjomat podporządkowania kwestii ekologicznych zapewnieniu stałego rozwoju ekonomicznego.

Forbes: Trzeci światowy rynek gospodarki cyfrowej? Młode Indie płacą Paytm i idą na giełdę

Indie przechodzą gwałtowną rewolucję w gospodarce cyfrowej. Pozostając jednym z liderów usług informatycznych, rozwijają własne produkty konsumenckie.

Azjatech #77: Indyjska Jio Platforms chce budować z Amerykanami własną infrastrukturę sieci 5G

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

„Śmierć generała Sulejmaniego to deklaracja wojny”

Śmierć generała Ghosema Sulejmaniego to prawdopodobnie najważniejszy polityczny zamach XXI w., który jeszcze bardziej komplikuje niezwykle napiętą sytuację w regionie Bliskiego Wschodu. To także wizerunkowa porażka władz w Teheranie, która nie będzie jednak łatwa do wykorzystania dla administracji Donalda Trumpa.

Tydzień w Azji#18: Nie tylko Huawei. Czy świat podzieli technologiczna żelazna kurtyna?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy o konkurencji o dominację w świecie infrastruktury cyfrowej, sukcesie polskiego piwa w Korei Południowej, wyborach w Indonezji i konsekwencjach wyborów w Australii oraz napływie inwestycji zagranicznych do Kazachstanu.

Tydzień w Azji #309: Chiński szok w niemieckiej gospodarce. Kolejne gałęzie przemysłu na „liście gatunków zagrożonych”

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: 2020 – wyjątkowy rok dla kinematografii Korei Południowej

Historia kinematografii koreańskiej liczy 100 lat i sięga roku 1919, kiedy po raz pierwszy pokazano koreański film „Walka o sprawiedliwość”. W sto lat później kino koreańskie może mówić o światowym sukcesie swoich filmów.

Północnokoreańska loteria wojownicza i co dalej?

W ostatnim czasie sytuacja geopolityczna Korei Północnej gwałtownie się pogorszyła pod wpływem retoryki prezydenta Stanów Zjednoczonych – Donalda Trumpa. Celem tego komentarza jest przedstawienie nietuzinkowego obrazu potencjalnego zjednoczenia Korei w świetle polityki amerykańskiej nowego przywództwa tego państwa. Władze amerykańskie, które poprzez zjednoczenie Półwyspu Koreańskiego mogłyby wysłać oddziały armii Stanów Zjednoczonych na aktualną granicę chińsko-północnokoreańską.

Kwartalnik Boyma – nr 2 (16)/2023

Zachęcamy do lektury najnowszego wydania naszego kwartalnika dotyczącego spraw Azji w coraz bardziej azjatyckim świecie i refleksji nad tym, czemu współpraca Polski z tą dynamiczną gospodarczo i ważną politycznie częścią świata jest zaniedbywana.

OZE w Chinach: rola sektora w ochronie środowiska i bezpieczeństwie energetycznym

Niniejszy artykuł ma na celu wprowadzenie do  polityki energetycznej ostatnich lat  w Chinach w kontekście odnawialnych źródeł energii oraz roli OZE w budowaniu bezpieczeństwa ChRL.

Azjatech #59: Technologie pomagają w zarządzaniu miastem

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #274: Coś bardzo niepokojącego dzieje się w Chinach. Oni zwykle widzą pierwsi. Już reagują

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #82: Indie wprowadzają platformę transparentnego opodatkowania

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Jak wygląda sytuacja unijnych MŚP na zagranicznych rynkach?

Jak wynika z danych Eurostatu mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) stanowiły w Unii Europejskiej 99 proc. liczby firm importujących i 98 proc. firm eksportujących w każdym roku w okresie od 2017 do 2022 r.

Recenzja książki “Wojna o pieniądz”, czyli finansowa historia świata oczami Chińczyka

“Wojna o pieniądz”, pozwala przyjrzeć się postrzeganiu Chińczyków na finansową historię świata i ich przyczynowo-skutkowym wpływie na formowanie imperiów. Ukazuje, jak ważne jest analizowanie rozwiązań państw, które stały się mocarstwami. To wartościowa lekcja dla polskich decydentów.

Azjatech #192: Nowe oblicze globalnej wojny chipowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #133: Ładowanie smartfona tylko raz w tygodniu? Innowacyjny projekt Samsunga i IBM

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #132: Talibowie z wizytą w Chinach. Co mogą ugrać Chińczycy?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Nowy blask Samarkandy. Jak Uzbekistan otwiera się na świat

Nowy prezydent Uzbekistanu liberalizuje gospodarkę i przyczynia się do polepszenia współpracy w sąsiedztwie. Na nowej polityce Taszkientu mogą zyskać nie tylko mieszkańcy regionu, ale również przedsiębiorcy zagraniczni, którzy będą w stanie umiejętnie wykorzystać reformy w Azji Centralnej i zminimalizować ryzyka związane z działalnością na tamtejszym trudnym rynku