Klimat / Środowisko

Tłumaczenie niewytłumaczalnego, czyli polski przekład raportu klimatycznego

Czy sunącą wciąż siłą rozpędu machinę międzynarodowego procesu klimatycznego da się zatrzymać i naprawić na czas?

Instytut Boyma 23.01.2023

Nie sposób nie docenić wysiłku, jaki zespół naukowców pod przewodem prof. Szymona Malinowskiego włożył w przekład „Podsumowania dla Decydentów” drugiej części szóstego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), udostępniony polskim czytelniczkom i czytelnikom w grudniu zeszłego roku. Nie sposób też przecenić pracę włożoną w sam raport: jak stwierdza w komunikacie zespół doradczy ds. kryzysu klimatycznego Polskiej Akademii Nauk, Zmiana Klimatu 2022. Zagrożenia, adaptacja i wrażliwość

„podkreśla współzależność klimatu, ekosystemów i różnorodności biologicznej oraz systemów społeczno-gospodarczych, a także lepiej niż wcześniejsze raporty IPCC integruje wiedzę z zakresu nauk przyrodniczych, społecznych i ekonomicznych. Oceny zagrożeń i ryzyk związanych z antropogeniczną zmianą klimatu, jak również adaptacji do tej zmiany, zostały dokonane w kontekście trendów zmian innych niż klimatyczne, takich jak utrata różnorodności biologicznej, niezrównoważona konsumpcja zasobów naturalnych, degradacja powierzchni lądów i ekosystemów, szybka urbanizacja, zmiany w strukturze demograficznej ludności, wzrost nierówności społecznych i ekonomicznych oraz pandemia.” (PAN, 2022)

Ale też nie sposób już chyba żywić przekonanie, że międzynarodowy proces klimatyczny spełnił lub może jeszcze spełnić pokładane w nim nadzieje. Od roku 1990 ukazało się pięć raportów przeglądowych IPCC, obecnie dobiegają końca prace nad zwieńczeniem szóstego. Od roku 1995 odbyło się też dwadzieścia siedem szczytów klimatycznych COP. Naukowcy – by użyć wyświechtanej frazy – biją na alarm, że „jeśli aktualne emisje gazów cieplarnianych nie spadną gwałtownie, perspektywy rozwoju dostosowującego się do zmiany klimatu staną się coraz bardziej ograniczone, w szczególności jeśli poziom ocieplenia 1,5°C zostanie przekroczony w bliskiej przyszłości” (IPCC, 2022b: 36). Tymczasem poziom gazów cieplarnianych w atmosferze wciąż rośnie, nasilają się ekstremalne zjawiska pogodowe, niebezpieczeństwo przekroczenia granic planetarnych eskaluje, a górę biorą partykularne interesy. Przykładem tego ostatniego jest choćby fakt, że tegoroczny COP28 zorganizowany zostanie w bogatych ropą naftową Zjednoczonych Emiratach Arabskich pod przewodnictwem szefa koncernu naftowego Abu Dhabi National Oil Company.

Wedle optymistycznej interpretacji, na którą zwraca uwagę Jakub Wiech, Emiraty chcą w ten sposób zerwać z wizerunkiem kraju opierającego swój rozwój tylko na paliwach kopalnych (2023). Celniej sprawę skwitował jednak Bill McGuire, który porównuje całą sytuację do organizowania konferencji onkologicznej przez przemysł tytoniowy (2023). Sektor paliw kopalnych dokonuje oto na naszych oczach wrogiego przejęcia procesu klimatycznego, a „zrywanie z wizerunkiem” to nic innego, jak greenwashing, w ramach którego hasła o zaangażowaniu koncernów naftowych w energię odnawialną są tylko środkiem do zgoła innego celu.

Nie chodzi jedynie o to, czy jakikolwiek decydent weźmie sobie do serca lekturę podsumowania raportu. Chodzi przede wszystkim o to, że konferencje klimatyczne stały się międzynarodowym rytuałem medialnym, w ramach którego praca naukowców to zaledwie pretekst dla wpływowych graczy do budowania wizerunku, PR-owych manipulacji i załatwiania interesów. Z kolei geopolityczne ruchy w kierunku niezależności energetycznej mogą przynieść pozytywny rezultat klimatyczno-ekologiczny, ale nie muszą: skoro to nie osiągnięcie tego właśnie rezultatu jest ich głównym celem, lokalną niezależność (pozornie) opłacać się będzie budować globalnym kosztem. Coraz głośniejszym ostrzeżeniom naukowców i aktywistów posłuch dawany jest tylko deklaratywnie. Może wydawać się to niewytłumaczalne, biorąc pod uwagę, jak mocne są dowody naukowe stojące za tymi ostrzeżeniami i jak poważne będą konsekwencje niewłaściwych lub niewystarczających działań – ale gdy uświadomić sobie przemożną atrakcyjność krótkoterminowych zysków czerpanych z podtrzymywania polityczno-gospodarczego status quo, niewytłumaczalnym być przestaje.

Publikacja tej części raportu w lutym zeszłego roku zbiegła się z napaścią Rosji na Ukrainę i w rezultacie została zepchnięta z nagłówków (Juraszek, 2022). Towarzyszący jej komunikat prasowy IPCC nieświadomie zwrócił uwagę na jeszcze jeden problem. Czytamy w nim otóż (za tekstem raportu), że dowody naukowe na zagrożenie, jakie zmiana klimatu stanowi dla ludzkiego dobrostanu oraz zdrowia planety są jednoznaczne, a dalsze opóźnienia w globalnych działaniach na rzecz zapobieżenia tym zagrożeniom sprawią, że stracimy ostatnią szansę zapewnienia sobie bezpiecznej przyszłości – zarazem jednak komunikat przyznaje w przypisie, że pandemia spowodowała kilkumiesięczne opóźnienie w pracach nad raportem (IPCC, 2022a). Innymi słowy: raport nawołujący, by nie opóźniać koniecznych działań, sam został opóźniony. Ironia jest tutaj tym tragiczniejsza, że pandemia, która opóźniła publikację raportu, opóźniła też działania, do których raport nawołuje: pomimo głośnych zapowiedzi proklimatycznych inicjatyw, w latach 2020 i 2021 zaledwie ułamek funduszy na popandemiczną odbudowę w krajach odpowiedzialnych za ponad 80% globalnych emisji został przeznaczony na redukcję tych ostatnich (Nahm, Miller i Urpelainen, 2022).

Po kolejnym nieudanym szczycie klimatycznym COP25 w roku 2019 William Nordhaus stwierdził, że jeśli drużyna sportowa przegrywa dwadzieścia pięć rozgrywek z rzędu, pora zmienić trenera (2020). Nordhaus rozwiązania upatruje w „klubie klimatycznym”, czyli koalicji państw zdecydowanych na podjęcie koniecznych działań w celu redukcji emisji oraz gotowych na karanie krajów w klubie nieuczestniczących, co pozwoliłoby uniknąć problemu „jazdy na gapę”, leżącego u podstaw klęski dotychczasowego modelu. Z kolei McGuire proponuje, by zamiast odgrywać co roku ten sam medialny cyrk, wprowadzić mniejsze, stałe grupy negocjacyjne, bez rozgłosu zajmujące się poszczególnymi problemami, gdzie przedstawiciele największych emitentów pracowaliby ramię w ramię z reprezentantami najbardziej dotkniętych i narażonych społeczności, mając mandat do uzgadniania wiążących decyzji (2023).

Ale czy sunącą wciąż siłą rozpędu machinę międzynarodowego procesu klimatycznego da się zatrzymać i naprawić na czas? Paul Rogers obawia się, że dopiero, kiedy duże miasto w bogatym kraju padnie ofiarą sprowadzonej zmianą klimatu nagłej katastrofy pogodowej, śmierć tysięcy ludzi i zniszczenia sięgające miliardów dolarów wymuszą odpowiednio radykalne działania systemowe (2023). Dla sił czerpiących największe zyski ze status quo ostrzeżenia – i tłumaczenia – to za mało.

Przypisy:

IPCC. (2022a). Press Release. Pobrane z: https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/downloads/press/IPCC_AR6_WGII_PressRelease-English.pdf [dostęp: 21.01.2023].

IPCC. (2022b). Zmiana Klimatu 2022. Zagrożenia, adaptacja i wrażliwość. Podsumowanie dla Decydentów. Tłum. Szymon Malinowski, Aleksandra Kardaś, Jacek Pniewski, Anna Sierpińska, Iwona Wagner. Pobrane z: https://pan.pl/wp-content/uploads/2022/12/Zalacznik_Raport_IPCC_cz2.pdf [dostęp: 21.01.2023].

Juraszek, D. (2022). Ziemia w ogniu. Liberté!. Pobrane z: https://liberte.pl/ziemia-w-ogniu/ [dostęp: 21.01.2023].

McGuire, B. (2023). Let’s face reality. Fossil fuel interests have destroyed the Cops – we need something new. The Guardian. Pobrane z: https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/jan/16/fossil-fuel-destroyed-cops-un-compromised-cop28 [dostęp: 21.01.2023].

Nahm, J.M., S.M. Miller, J. Urpelainen. (2022). G20’s US$14-trillion economic stimulus reneges on emissions pledges. Nature 603. Pobrane z: https://www.nature.com/articles/d41586-022-00540-6 [dostęp: 21.01.2023].

Nordhaus, W. (2020). The Climate Club. How to Fix a Failing Global Effort. Foreign Affairs. Pobrane z: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-04-10/climate-club [dostęp: 21.01.2023].

PAN. (2022). Komunikat zespołu doradczego ds. zmian klimatu na temat drugiej części 6 Raportu IPCC. Pobrane z: https://pan.pl/blog/komunikat-zespolu-doradczego-ds-zmian-klimatu-na-temat-drugiej-czesci-6-raportu-ipcc/ [dostęp: 21.01.2023].

Rogers, P. (2023). Will the weather eventually provoke radical action on climate? openDemocracy. Pobrane z: https://www.opendemocracy.net/en/extreme-weather-events-global-north-climate-crisis-action/ [dostęp: 21.01.2023].

Wiech, J. (2023). Prezes naftowego giganta szefem szczytu klimatycznego COP28. Energetyka24. Pobrane z: https://energetyka24.com/ropa/wiadomosci/prezes-naftowego-giganta-szefem-szczytu-klimatycznego-cop28 [dostęp: 21.01.2023].

Dawid Juraszek

Ekspert ds. globalnych problemów środowiskowych. Autor książki "Antropocen dla początkujących. Klimat, środowisko, pandemie w epoce człowieka". Doktorant Uniwersytetu w Maastricht (ekokrytyka poznawcza), absolwent filologii angielskiej, przywództwa w oświacie, zarządzania środowiskiem i stosunków międzynarodowych. Pisał m.in. dla Dwutygodnika, Liberté!, Krytyki Politycznej, Gazety Wyborczej, Polityki, Newsweeka, Ha!artu, Lampy, Focusa Historia, Podróży i Poznaj Świat, a także dla licznych publikacji w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Australii, Kanadzie, Irlandii i Nowej Zelandii. Od kilkunastu lat pracuje w chińskim szkolnictwie wyższym.

czytaj więcej

Tydzień w Azji #29: Pesymizm chińskich konsumentów

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Zjednoczenie oczami Złego Chłopca

Ludzie zawodzą nad moimi filmami, bo odsłaniają „genitalia”, które wszyscy chcą schować. Kim Ki Duk Temat zjednoczenia Korei Południowej i Północnej na trwale gości w dyskursie politycznym i społecznym Półwyspu Koreańskiego. Nic nie wskazuje na to, by rozdzielony naród miał się w najbliższym czasie połączyć, ale artyści nie dają zapomnieć społeczeństwu o ciągle aktualnym problemie. […]

Krzysztof Zalewski panelistą w debacie Nowej Konfederacji „Dylemat indyjskiej potęgi: sojusz z Chinami czy USA?”

Krzysztof Zalewski uczestniczył w debacie zorganizowanej przez Dział Azjatycki Nowej Konfederacji.

Azjatech #64: Teraz misja, a w 2117 roku kolonia na Marsie? ZEA weszły do kosmicznej gry

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #99: Wino, węgiel, miedź. Chiński atak na Australię ostrzeżeniem dla Polski

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości

Azjatech #31: Nie tylko Huawei. Rośnie kolejny chiński gigant elektroniczny

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #132: Roboty dostarczają zakupy pod drzwi mieszkań w Korei Południowej

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

RP: Latymowicz: Polscy przedsiębiorcy coraz chętniej inwestują w produkcję w Indiach

Polskie spółki od lat eksportujące towary do Indii coraz chętniej przenoszą tam część produkcji. Mają już w Indiach lokalne kontakty, sieć dystrybutorów i klientów. Produkcja tam pozwala im zwiększyć skalę działalności - mówi dr Judyta Latymowicz.

Tydzień w Azji #159: Bliscy sojusznicy USA milczą w sprawie Ukrainy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #199: Drogi Niemiec i Chin zaczynają się rozchodzić

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Czy to nasza przyszłość? Japonia stawia na wzmocnienie bezpieczeństwa w gospodarce

Po latach zaniedbań władze Japonii opracowały sprytny plan, by bronić swojego bezpieczeństwa gospodarczego. Kontrola własności intelektualnej i technologicznej stała się priorytetem. Strategi ma przynieść wymierne korzyści i pomóc zachować przewagę nad konkurencją. Zwłaszcza chińską

Tydzień w Azji #201: Rosjanom wyrósł w Azji nowy mocny konkurent

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #183: Tajwan traci swoją krzemową tarczę ochronną?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Qing Ming Jie – tegoroczne święto zmarłych dniem żałoby narodowej w Chinach

W Chinach na 24 godziny wstrzymano działalność wszystkich miejsc związanych z rozrywką. Producenci gier zostali zobowiązani do wyłączenia serwerów na dzień żałoby, a serwisy video zapełniły się materiałami o bohaterskiej walce personelu medycznego z koronawirusem.

Azjatech #19: Jak niepowodzenie lądowania na Księżycu wpłynie na indyjski program kosmiczny?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Kurs podstaw języka chińskiego dla dorosłych

Jeżeli interesujesz się kulturą i językiem Chin, marzysz o rozpoczęciu nauki języka chińskiego i chciałabyś lub chciałbyś mile zaskoczyć partnera biznesowego o być może w końcu nadszedł TEN moment!

Patrycja Pendrakowska panelistką w debacie „Czy technologie wpędzają nas w zimną wojnę?” na Igrzyskach Wolności

Patrycja Pendrakowska uczestniczyła w tegorocznych Igrzyskach Wolności w Łodzi.

Kryzys kina niezależnego w Korei?

W 2015 roku za sprawą sukcesów takich blockbasterów jak Weteran (베테랑, Ryoo Seung-wan ) i Zabójstwo (암살, Choi Dong-hoon) Korea po raz kolejny pobiła swój rekord przychodów w box office. W zeszłym roku padł również rekord w historii kraju pod względem wyprodukowanych filmów. W seulskiej fabryce snów powstało aż 1208 obrazów. Kolejne rekordy sprawiają wrażenie dynamicznego […]

Tydzień w Azji #125: Azja Centralna wymyka się Chinom z rąk

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Życzenia bożonarodzeniowe

Wesołych Świąt i Szczęśliwego Nowego Roku!

Azjatech #162: Apple stopniowo odwraca się od Chin

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Polish-Kazakh Business Forum

An interview with Mr. Meirzhan Yussupov, Chairman of the Board of the “National Company” KAZAKH INVEST” JSC - Member of the Board of Directors of the Company

Dr Krzysztof Zalewski uczestnikiem Kigali Global Dialogue w Rwandzie

Krótka notatka i galeria zdjęć od przewodniczącego rady Fundacji Instytut Boyma, który przebywa w Rwandzie na konferencji "Kigali Global Dialogue".

Tydzień w Azji #243: Był kij, teraz Chiny szykują marchewkę dla Tajwanu

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.