Publicystyka

Rozwój potencjału okrętów eskortowych Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej

Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł

Instytut Boyma 18.10.2021

Chiny od początku lat 90. wprowadziły do służby wiele nowych typów okrętów nawodnych głównych klas pozyskanych za granicą oraz zbudowanych przez własny przemysł, w tym duży niszczyciel oraz kilka typów niszczycieli i fregat. Te nowe jednostki oraz ich liczebność demonstrują znaczny postęp modernizacji Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej (MWChALW). Są również wyznacznikiem zmian koncepcyjnych w zakresie zadań stawianych marynarce wojennej i planowanego zasięgu jej działań.

Przełom XX i XXI wieku był okresem zmian koncepcyjnych dla chińskiej marynarki wojennej. Jej trzon w tym czasie stanowiły niszczyciele i fregaty opracowane w latach 70. i 80., wzorowane na projektach radzieckich. Odpowiadały one zadaniom stawianym marynarce wojennej w poprzednich latach, a więc obronie własnego wybrzeża i wspieraniu działań sił lądowych. Nowymi okrętami wcielonymi do służby na przełomie wieków były pozyskane z Rosji niszczyciele typu Sowriemiennyj (projekt 956) oraz zbudowane w Chinach typy 052 (w kodzie NATO Luhu) i 051B (w kodzie NATO Luhai). Te okręty odpowiadały założeniom strategii aktywnej obrony bliskich mórz wdrażanej od lat 80. W tej koncepcji marynarka wojenna uzyskała większe znaczenie strategiczne – miała działać bardziej niezależnie i mieć określone własne geograficzne granice operacyjne tj. 1) pierwszy łańcuch wysp (rozciągający się od Wysp Kurylskich przez Wyspy Japońskie, Archipelag Riukiu, Tajwan, Filipiny aż do Borneo oraz morza wewnątrz tego obszaru (tj. Morze Żółte, Morze Wschodnio- i Południowochińskie); 2) obszary morskie przylegające do zewnętrznych wybrzeży tego łańcucha wysp oraz obszary północnego Pacyfiku.

Pierwsze dwa niszczyciele wspomnianego typu Sowriemiennyj zostały wprowadzone do służby odpowiednio w 1999 i 2000 roku, a w 2005 i 2006 roku dwa kolejne okręty ulepszonej wersji Sowriemiennyj II, oznaczonej 956EM. Jednostki te zostały wyposażone w zaawansowane, naddźwiękowe, rosyjskie pociski przeciwokrętowe 3M80E Moskit (w kodzie NATO SS-N-22 Sunburn) o maksymalnym zasięgu 120 km. Chińskie konstrukcje wprowadzane do służby w tym okresie to wspomniane już niszczyciele typu 052 i 051B oraz fregaty typu 053H2G i 053H3 (w kodzie NATO Jiangwei I i Jiangwei II) również zaczęły być wprowadzane do służby od lat 90-tych. Okręty te są znacznie większe niż odpowiadające im starsze typy, co oznacza, że mogą przenosić więcej uzbrojenia i sprzętu elektronicznego.

Jednak już w latach 90. strategia aktywnej obrony bliskich mórz zaczęła być uznawana za niewystarczającą dla zabezpieczenia chińskich interesów. Przede wszystkim chodzi tu o bezpieczeństwo gospodarcze ChRL – większość surowców naturalnych dla chińskiej gospodarki jest dostarczana drogą morską, tak samo znaczna część wytworzonych w Chinach towarów jest eksportowana tą drogą. Także rozwój ekonomiczny, technologiczny i naukowy zaczął stwarzać większe możliwości rozbudowy chińskiego potencjału morskiego. To z kolei pozwoliłoby siłom morskim rozszerzyć ich zasięg operacyjny do drugiego łańcucha wysp, który rozciąga się od północnej Japonii po Mariany Północne, Guam i dalej na południe. Już w 1988 r. przywódca ChRL Deng Xiaoping i głównodowodzący MWChALW Liu Huaqing wyznaczając główne cele rozwoju Marynarki Wojennej, wskazali, że do roku 2020 obszar jej operacji powinien sięgać drugiego łańcucha wysp. W grudniu 2001 r. sekretarz generalny KPCh i przewodniczący ChRL Jiang Zemin stwierdził, że kontynuując wdrażanie strategia aktywnej obrony bliskich mórz, chińska marynarka wojenna powinna „w dłuższej perspektywie zwracać uwagę na wzmocnienie dalekomorskich zdolności obronnych i operacyjnych”. Po tym, jak Hu Jintao zastąpił Jianga w 2002 r., podkreślił również potrzebę „stopniowego przejścia do obrony dalekomorskiej, zwiększając możliwości dalekomorskich operacji manewrowych” (Saunders, Yung, Swaine, Yang, 2011).

Swego rodzaju urzeczywistnieniem tej idei, ale też poligonem doświadczalnym dla daleko idących planów rozwoju sił morskich są operacje antypirackie w Zatoce Adeńskiej. Pierwszy chiński zespół został wysłany do udziału w takiej misji w grudniu 2008 roku i składał się z dwóch niszczycieli i okrętu zaopatrzeniowego. Ten schemat utrzymywał się w początkowych tego typu misjach gdzie wysyłano zazwyczaj dwie jednostki bojowe (niszczyciele lub fregaty) i jedną zaopatrzeniową. Najczęściej były to okręty niedawno wprowadzone do służby, zatem udział w takiej misji dawał również możliwość sprawdzenia ich realnych możliwości.

Pod względem operacyjnym zaczęto kłaść nacisk na konkretne kwestie związane z operacjami na bliskich i dalekich morzach, czego przykładem jest opracowanie koncepcji małej grupy bojowej, co oznacza formację nawodnych i podwodnych okrętów głównych klas o różnym przeznaczeniu, ale o podobnej szybkości i zwrotności. Taka grupa powinna opierać się na komplementarności funkcji poszczególnych okrętów tj. dowodzenia, rozpoznania, obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnych i nawodnych oraz walki elektronicznej. Taka grupa może wypełniać wszechstronne misje dla realizowania celów politycznych, a kilka takich grup można skoordynować do zwalczenia dużej grupy bojowej przeciwnika poprzez stwarzanie zagrożenia z wielu kierunków i utrudnianie określenie własnych zamiarów operacyjnych oraz uzyskanie przewagi liczebnej.

Od początku XXI wieku chińska marynarka wojenna realizuje szeroko zakrojony program budowy okrętów nawodnych, wprowadzając do służby nowe niszczyciele i fregaty. Okręty te znacznie poprawiły możliwości obrony przeciwlotniczej, zwalczania okrętów podwodnym i nawodnych oraz pozwalają stopniowo rozszerzać obszar działania poza zasięg lądowych systemów obrony powietrznej i przeciwokrętowych. W latach 2004-2015 Chiny wprowadziły do służby osiem niszczycieli wyposażonych w pociski klasy woda-powietrze o zasięgu 100 km lub większym. Do tych okrętów należą typ 052C (w kodzie NATO Luyang II) i typ 052D (Luyang III), oba wyposażone w pociski HQ-9 i typ 051C (Luzhou) wyposażony w rosyjski system S-300 Rif.

Wszystkie główne chińskie niszczyciele i fregaty są też wyposażane w zaawansowane pociski przeciwokrętowe. Pięć niszczycieli typu 052C ma system YJ-62 o zasięgu 280 km podczas gdy typ 052D jest wyposażona w nowe wystrzeliwane pionowo naddźwiękowe pociski przeciwokrętowe YJ-18 o zasięgu 178 km. Typ 052D posiada również nowe uniwersalne wyrzutnie rakietowe pionowego startu (VLS), które mogą wystrzeliwać pociski przeciwlotnicze oraz przeciwokrętowe, a także rakietotorpedy. Warto również zwrócić uwagę na liczbę nowo budowanych okrętów – do końca 2020 r. do użytku oddano 16 niszczycieli typu 052D oraz 30 fregat typu 054A (Jiangkai II), jednocześnie planując wprowadzenie kolejnego typu fregaty.

Jednymi z najnowszych nabytków chińskiej floty są niszczyciele (klasyfikowane niekiedy jako krążowniki) typu 055 (w kodzie NATO Renhai), których wyporność, według doniesień prasowych z marca 2021 roku, ma wynosić ponad 12 000 ton (Xuanzun, 2021). Dla porównania, amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga  i niszczyciele typu Arleigh Burke wypierają odpowiednio około 10100 ton i 9300 ton, podczas gdy niszczyciele typu Zumwalt wypierają około 15 600 ton. Jego główne uzbrojenie, oprócz m.in. działa kalibru 130 mm i wyrzutni torped, stanowi 112 komór VLS. Amerykańskie krążowniki typu Ticonderoga mają 122 komory VLS, a niszczyciele typu Arleigh Burke mają ich 96. Pierwszy okręt Typ 055 wszedł do służby 12 stycznia 2020 roku, około dwa i pół roku po jego zwodowaniu. Drugi i trzeci okręt tego typu podniosły banderę odpowiednio w marcu i kwietniu 2021 roku. Na wejście do służby oczekuje jeszcze 5 okrętów tego typu.

Wyraźnie widać, że siły nawodne chińskiej marynarki wojennej poczyniły znaczące postępy. O ile jeszcze w 2003 roku tylko około 14% niszczycieli i 24% fregat można było uznać za nowoczesne, zdolne do prowadzenia operacji defensywnych i ofensywnych przeciwko nowocześnie uzbrojonemu przeciwnikowi, o tyle już w 2015 roku liczby te wzrosły do 65% i 69%. Chińska marynarka wojenna nadal rozwija swoje możliwości stopniowo rozszerzając swój zasięg operowania poza Azję Wschodnią dążąc do uzyskania trwałej zdolności do działania na coraz dłuższych dystansach.

Typ okrętu Rok
  2000 2005 2010 2015 2020
Projekt 956 Sowriemiennyj I 2 2 2 2 3
Projekt 956EM Sowriemiennyj II 1 2 2 2
Typ 051 16 16 12 7 2
Typ 052 2 2 2 2 2
Typ 051B 1 1 1 1 1
Typ 052B 2 2 2 2
Typ 051C 2 2 2
Typ 052C 2 2 6 6
Typ 052D 3 16
Typ 055 1
Razem niszczyciele 21 26 25 27 36

Zestawienie liczby niszczycieli Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020 (Holmes, 2018).

Typ okrętu Rok
  2000 2005 2010 2015 2020
Typ 053 31 31 28 16 10
Typ 053H2G 4 4 4
Typ 053H3 6 10 10 10 8
Typ 054 2 2 2 2
Typ 054A 7 19 30
Razem fregaty 41 47 51 47 50

Zestawienie liczby fregat Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo Wyzwoleńczej w latach 2000-2020.

Grzegorz Gleń

Stażysta w Instytucie Boyma. Absolwent Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Obecnie doktorant na tej uczelni. W 2019 r. uczestnik programu Global Governance Summer School na National Chengchi University w Tajpej. Zainteresowania badawcze obejmują stosunki międzynarodowe w regionie Azji i Pacyfiku a zwłaszcza kwestie bezpieczeństwa militarnego w tym obszarze. Prywatnie interesuje się historią i językami obcymi.

czytaj więcej

Zrobieni w dżucze. Recenzja książki „North Korea’s juche myth” B.R. Myersa

Nowa książka B.R. Myersa reklamowana była pochlebną recenzją Christophera Hitchensa. Podobnie, jak słynny neoateista Myers znany jest ze swojego ostrego języka, stanowczych i kontrowersyjnych tez, błyskotliwych spostrzeżeń oraz świetnego pióra. Wszystko to w najlepszej odsłonie ukazuje najnowsza książka badacza Korei Północnej: North Korea’s juche myth. Myers rozpoczyna swoją pracę, od krytyki innych ekspertów tematu. Zarzuca […]

Komunikacja międzykulturowa: jak rozmawiać, żeby się porozumieć?

Jak rozmawiać z partnerami z innych kręgów kulturowych? Spotkanie Instytutu Boyma poświęcone komunikacji międzynarodowej z partnerami z Azji odbędzie się 3 października 2019 r. o godzinie 18:00.

Ósmy król Rzymu. Xi Jinping z wizytą we Włoszech

Najważniejszą informacją mijającego miesiąca dotyczącą Azji była chińska wizyta w Europie.

Forbes: Chińczycy chcieli skorzystać na brexicie. Będą musieli obejść się smakiem

Pekin zakładał, że w obliczu brexitu dojdzie do zbliżenia gospodarczego i politycznego między Londynem a Państwem Środka. Szansę na to Chiny upatrywały w potrzebie zastrzyku inwestycyjnego nad Tamizą w związku z rozluźnieniem relacji Londynu z kontynentem.

Tydzień w Azji #180: Sri Lanka przeżywa najgorszy kryzys w historii. Piekło może jednak dopiero nadejść

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Konferencja „30 lat nawiązania stosunków dyplomatycznych między Kazachstanem i Polską”

30 września 2022 r. dr Magdalena Sobańska-Cwalina wzięła udział w  konferencji naukowo-praktycznej pt. 30 lat nawiązania stosunków dyplomatycznych między Kazachstanem i Polską.

Tydzień w Azji #97: Szczepionka z Kazachstanu? Covidowa rywalizacja w Azji Centralnej

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Analityk Instytutu Boyma Maciej Lipiński na International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity

Maciej Lipiński, analityk Instytutu Boyma bierze udział w 3 edycji International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity organizowanym przez Instytut Ekonomii Technicznej i Ilościowej Chińskiej Akademii Nauk Społecznych, a także w 8 Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego.

Tydzień w Azji #149: Litwa solą w oku Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #93: Śmierć prezesa i wizjonera końcem ery w imperium Samsunga

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #141: Szczepionka ważniejsza niż arsenał atomowy. Chińczycy wiedzą, co robią

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Korea Południowa w fazie post-COVIDOWEJ

Rząd po wygranej bitwie – zahamowaniu epidemii do marca 2020, wdraża zasady zorganizowania społecznego, aby wygrać wojnę z COVID-19, mając na uwadze prognozy wirusologów o kolejnej fali epidemii prognozowanej na jesień.

Azjatech #14: Turkmenistan chce budować „innowacyjne miasto Morza Kaspijskiego”

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Patrycja Pendrakowska na seminarium „17 plus czy minus 1: o współpracy Europy Środkowej z Chinami”

Wydarzenie odbędzie się w formule on-line za pośrednictwem platformy Zoom, w środę 16 grudnia o godzinie 12:00.

Kazachsko-białoruskie relacje w cieniu Kremla

Kazachstan i Białoruś od wielu lat stopniowo zacieśniają współpracę na płaszczyźnie politycznej, społecznej oraz gospodarczej i to coraz częściej  bez oglądania się na interesy i stanowisko Kremla.

Forbes: O możliwej wojnie. Dlaczego Tajwan to nie(zupełnie) Ukraina?

W związku z kryzysem rosyjskim u granic Ukrainy pojawiły się opinie zestawiające tę sytuację z napięciem międzynarodowym panującym w Cieśninie Tajwańskiej. Czy sytuacja wokół krajów odległych od siebie o ponad 8 tys. km jest porównywalna?

Projekt Nowy Kazachstan. Szanse i zagrożenia społeczno-polityczne

Projekt Nowy Kazachstan, przedstawiony 16 marca przez prezydenta Kasym-Żomarta Tokajewa, w założeniu ma wyznaczać kierunek zmian w polityce wewnętrznej. Wskazano w projekcie kluczowe obszary, w których planowane są zmiany. Ich przeprowadzenie powinno zdemokratyzować system władzy.

Tydzień w Azji: Kirgistan – w zaklętym kręgu politycznej niestabilności

4 października 2020 r. odbyły się w Kirgistanie wybory parlamentarne. Nic nie zapowiadało, by ich rozstrzygnięcie wywołało społeczne niezadowolenie, które przerodziło się w falę ogromnych demonstracji, a w konsekwencji unieważnienie wyniku wyborów.

Tydzień w Azji #24: Wietnam i Indie zyskają na konflikcie USA-Chiny?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze najnowsze wiadomości z regionu Azji Wschodniej i Południowej.

Byungjin – kolejna fasada Pyongyangu

„Kiyông wysłuchiwał ich egzaltowanych, skrajnie nieprzekonujących odpowiedzi i kiwał głową. Ich ślepa wiara w ideologię Chuch’e w rzeczywistości zaczęła odbierać mu własną pewność ideologiczną. Jak mogli wierzyć w nią bez cienia wątpliwości? Po przeczytaniu kilku cienkich broszurek? Niektórzy działacze twierdzili nawet, że jej siła polega na, ściśle mówiąc, łatwości zrozumienia. W przeciwieństwie do zagmatwanych i […]

Azjatech #81: Jaki los czeka Huaweia po sprzedaży Honora?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #184: Biznes szykuje się na wojnę o Tajwan. Powstają plany ewakuacji

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #126: Nieudany start rakiety początkiem nowej ery południowokoreańskiego programu kosmicznego

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Nowy cykl wydarzeń: Miejskie obserwacje Boyma

29.11 rozpoczynamy cykl spotkań poświęconych urbanistyce. Na pierwszym z nich omówimy rozwój chińskich miast - Chengdu i Kantonu.