Analizy

Indonezja jako promotor demokracji – spójność wizerunku

Artykuł jest polskojęzyczną i skróconą wersją artykułu: Democracy in Indonesian Strategic Narratives. A New Framework of Coherence Analysis, Journal of Current Southeast Asian Affairs 2020, no. 2.

Instytut Boyma 14.04.2020

Wzrost znaczenia Indonezji, nie tylko w regionie Azji i Pacyfiku, jest zauważalny przynajmniej od pierwszych demokratycznych wyborów w tym państwie, czyli od 2004 roku. Konsolidacja demokracji sprawiła, że Indonezja zaczęła wykorzystywać swoje doświadczenia w polityce zagranicznej – rzeczywiście „czynnik demokratyczny” jest relatywnie często analizowany w literaturze (zob. np. Acharya 2014; Karim 2017; Rüland 2017).

Indonezja, jako promotor demokracji, jest krytykowana za nieefektywność (lub ograniczoną efektywność) swoich inicjatyw, szczególnie w kontekście organizowania Forum Demokracji na Bali (Bali Democracy Forum, BDF). Badania w tym zakresie dotyczą przede wszystkim intencji działań dyplomacji indonezyjskiej (dlaczego promowana jest demokracja) oraz jak Indonezja jest oceniana jako promotor demokracji (np. Weatherbee 2013; Poole 2015). W mojej pracy zwracam uwagę na inny, narracyjny, aspekt wizerunku Indonezji analizując czy wizerunek Indonezji jako promotora demokracji jest spójny? Spójność wizerunku może być badana przy użyciu różnych podejść analitycznych. W tym artykule wykorzystana jest koncepcja narracji strategicznych.

Czym są narracje strategiczne?

Badaczem, który rozpoczął badania nad wykorzystaniem „narracji” był Lawrence Freedman (2006). Uważał on, że narracje można wykorzystać, aby przekonać innych o słuszności i zasadności podejmowanych decyzji militarnych. Kilka lat później grupa badaczy, Alister Miskimmon, Laura Roselle i Ben O’Loughlin (2014; 2017), zaproponowała całościowy sposób badania narracji strategicznych. Badacze uznali m.in., że narracje są tworzone na trzech poziomach: (1) systemowym, (2) tożsamościowym, (3) problemowym, zaś konstrukcję można badać trójstopniowo (tworzenie, projekcja, odbiór). Narracje są „strategiczne” bowiem są zaplanowane i kontrolowane, a ich tworzenie jest świadome (Ibidem).

James Pamment (2013) zauważył, że strategiczne narracje służą podmiotowi stosunków międzynarodowych m.in. w kreowaniu pożądanego wizerunku. W pewnym uproszczeniu, narracja pomaga stworzyć opowieść, która ma przekonać inne podmioty, że działania w polityce podejmowane przez podmiot tworzący narracje są właściwe. Jeśli mają być one przekonujące, powinny być spójne. Jednak badania spójności narracji strategicznych nie są rozwinięte (por. van Noort 2018). W tej pracy, spójność analizowana jest poprzez analizę „deklaratywnej” części polityki zagranicznej (założenia polityki zagranicznej oraz wypowiedzi najważniejszych polityków indonezyjskich z lat 2005–2018).

Demokracja w założeniach polityki zagranicznej

Pewne zasady polityki zagranicznej Indonezji się nie zmieniają – są to niezależność i aktywność (politik luar negera bebas–aktif). Zasady te są różnie interpretowane, ale zawsze obecne. Po 2004 roku założenia polityki zagranicznej Indonezji przedstawiono kilka razy. Priorytetowo traktuje się współpracę w ramach ASEAN, dyplomację ekonomiczną czy budowę przywódczej roli w regionie Azji i Pacyfiku, ale w dokumentach poruszono również kwestię demokracji. W dokumencie Direction of Indonesian Foreign Policy (2009) wpisano „ukształtowanie bardziej pozytywnego wizerunku Indonezji poprzez rozwój demokracji i praw człowieka, a także ochronę dziedzictwa kulturowego”. Zapisano również wspieranie procesów demokratyzacji w Azji oraz potrzebę „promowania pozytywnego wizerunku” Indonezji. W innym dokumencie (długoterminowym planie rozwoju na lata 2005–2025) zapisano potrzebę „promowania kompatybilności islamu z demokracją na podstawie doświadczeń indonezyjskich”[1] oraz „wzmocnieniu wizerunku Indonezji jako państwa demokratycznego z większością muzułmańską” (Programs…, 2009). Od 2014 roku, czyli objęcia władzy przez Joko Widodo, kwestia demokracji nie jest poruszana w dokumentach omawiających cele polityki zagranicznej. Oznacza to, że Indonezja traktuje promocję demokracji w kategoriach pragmatycznych, pomaga ona wzmocnić „wizerunek” Indonezji jako odpowiedzialnego podmiotu w stosunkach międzynarodowych, a także wizerunek ten powinien być wzmacniany poprzez odwoływanie się do własnych doświadczeń, w tym elementu religijnego.

Demokracja w przemowach politycznych

Susilo Bambang Yudhoyono był pierwszym demokratycznie wybranym prezydentem. Sprawował tę funkcję przez dziesięć lat. Sam Yudhoyono, jak i ministrowie spraw zagranicznych jego kadencji, czyli Hassan Wirajuda (2001–2009) i Marty Natalegawa (2009–2014), używali terminu demokracja relatywnie często i na różnych forach. Co do zasady, system demokratyczny przedstawiany był w kategoriach wartości, ale zdarzało się, że i pragmatycznych – jako ważny element pomagający budować wizerunek odpowiedzialnego państwa. W latach 2004–2014, oprócz wydarzeń promujących demokrację, temat ten najczęściej był poruszany podczas spotkań Ruchu Państw Niezależnych (Non-Aligned Movement, NAM). W przemowach, demokracja najczęściej omawiana była w kontekście ekonomicznym, religijnym i współpracy międzynarodowej. Znaczenie tego systemu omawiane jest najczęściej w kontekście Azji i Pacyfiku, z podkreśleniem, że demokratyzacja jest trudnym, długotrwałym procesem, który nie może być narzucany. Kolejną cechą charakterystyczną przemów tego okresu jest odwoływanie się do doświadczeń Indonezji, w tym podkreślanie czynnika religijnego, tolerancji i znaczenia różnorodności w rozwoju społecznym, gospodarczym i politycznym.

Joko Widodo i minister spraw zagranicznych od 2014 roku, Retno Marsudi, zdecydowanie rzadziej poruszają temat demokracji w swoich wystąpieniach. J. Widodo odnosił się do kompatybilności systemu demokratycznego z islamem na forum BDF oraz Organizacji Współpracy Islamskiej (Organization of Islamic Cooperation, OIC), ale jest politykiem mniej aktywnym niż S. B. Yudhoyono i mierzy się z krytyką związaną ze spadkiem jakości demokracji, która nasiliła się po objęciu przez J. Widodo urzędu prezydenta (zob. Power, 2018). Retno Marsudi porusza znaczenie systemu demokratycznego podobnie jak S. B. Yudhoyono, odnosi się do transformacji politycznej Indonezji, znaczenia otwartej debaty o demokracji, tolerancji, ale i porusza kwestię pomijaną przez jej poprzedników – wpływ młodzieży i kobiet na rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Spójność wizerunku Indonezji jako promotora demokracji

Analiza porównawcza narracji o demokracji w założeniach polityki zagranicznej, a także przemowach politycznych z lat 2003–2018 wskazuje, że wizerunek Indonezji jako promotora demokracji jest generalnie niespójny, choć z wyjątkami. Niespójność wizerunku można podzielić na dwie kategorie: (1) między założeniami a przemowami politycznymi; (2) w ramach przemów politycznych (zob. wykres 1).

W ramach tej pierwszej kategorii zauważalne jest, że: (1) promowanie demokracji zostało wpisane jako element poprawiający wizerunek i relacje Indonezji przede wszystkim z państwami Zachodu, zaś przemowy polityczne kierowane są w głównej mierze do tzw. państw Południa (państw rozwijających się); (2) założenia polityki zagranicznej koncentrują się wokół „wizerunku” promotora demokracji i potrzeby „promowania” demokracji, co wskazuje na to pragmatyczne (i instrumentalne) rozumienie demokracji, choć w przemowach politycznych obecne są dwa podejścia – demokracja jako element wizerunku oraz demokracja jako wartość sama w sobie. W drugiej kategorii niespójność pojawia się: (1) w liczbie przemów poruszających znaczenie demokracji – S. B. Yudhoyono i ministrowie spraw zagranicznych jego kadencji debatowali na ten temat znacznie częściej niż J. Widodo i R. Marsudi; (2) J. Widodo rzadko włącza temat demokracji do swych przemów, i jeśli to robił to w kontekście religijnym (szerzej Grzywacz, 2020).

Narracje strategiczne są również spójne w zakresie: (1) ochrony koncepcji otwartego dialogu na temat znaczenia systemu demokratycznego; (2) kompatybilności islamu z systemem demokratycznym; czy (3) podkreślania doświadczenia indonezyjskiego w zakresie transformacji politycznej.

Niniejszy materiał znajdą Państwo Kwartalniku Boyma nr – 4/2020

Przypisy:

[1] Cel ten został wpisany w punkcie dotyczącym wzmocnienia relacji z Europą i Amerykami.

Bibliografia:

Acharya, A. (2014). Indonesia Matters: Asia’s Emerging Democratic Power. Singapore: World Scientifics.

Direction of Indonesian Foreign Policy. (2009). Pobrane z: www.kemlu.go.id/en/kebijakan/landasan-visi-misi-polugri/Pages/Direction-of-Indonesian-Foreign-Policy.aspx (10.10.2018).

Freedman, L. (2006). The Transformation of Strategic Affairs. London: International Institute for Strategic Studies.

Grzywacz, A. (2020). Democracy in Indonesian Strategic Narratives. A New Framework of             Coherence Analysis. Journal of Current Southeast Asian Affairs 2, s. 1–20. DOI:            10.1177/1868103420903594.

Karim, M. F. (2017). Role conflict and the limits of state identity: the case of Indonesia in              democracy promotion. The Pacific Review 30(3), s. 385–404.

Liow, J. C. (2018). Can Indonesia fulfill its aspirations to regional leadership? W: G.       Rozman. J. C. Liow (red.), International Relations and Asia’s International                 Relations and Asia’s Southern Tier. ASEAN, Australia, and India (s. 175–188). Singapore: Springer Nature.

Miskimmon, A., O’Loughlin, B., Roselle, L. (2014). Strategic Narratives: Communication Power and the New World Order. New York: Routledge.

Miskimmon, A., O’Loughlin, B., Roselle, L. (red). (2017). Forging the World: Strategic    Narratives and International Relations. Ann Arbor: University of Michigan Press.

Pamment, J. (2013). Strategic narratives in US public diplomacy: a critical geopolitics.   Popular Communication: The International Journal of Media and Culture 12(1), s.    48–64.

Poole, A. (2015), The foreign policy nexus: national interests, political values and identity.            W: C. Roberts. A. Habir. L. Sebastian (red.), Indonesia’s Ascent: Power, Leadership, and the Regional Order (s. 155–176). Basingstoke, Hampshire: Palgrave Macmillan.

Power, T. P. (2018). Jokowi’s authoritarian turn and Indonesia’s democratic decline. Bulletin        of Indonesian Economic Studies 54(3), s. 307–338.

Programs, direction, policies, and strategies of the Ministry of Foreign Affairs (2009).   Pobrane z: www.kemlu.go.id/en/kebijakan/landasan-visi-misi-polugri/Pages/Programs,-Direction,-Policies,-and-Strategies-of-The-Ministry-of-Foreign-Affairs.aspx             (10.10.2018).

Rüland, J. (2017). Democratizing foreign-policy making in Indonesia and the democratization        of ASEAN: a role theory analysis. TRaNS: Trans-Regional and -National Studies of   Southeast Asia 5(1): s. 49–73.

Van Noort, C. E. (2018). The strategic narratives of the BRICS: a coherent story? PhD    Thesis,University of Otago, New Zealand.

Weatherbee, D. (2013). Indonesia in ASEAN. Vision and Reality. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

Anna Grzywacz

Doktor nauk społecznych w zakresie nauk o polityce, adiunktka w Instytucie Studiów Politycznych PAN. Laureatka konkursów Narodowego Centrum Nauki oraz stypendium Ministra Edukacji i Nauki dla wybitnych młodych naukowców (2022–2025). Jej zainteresowania naukowe: stosunki międzynarodowe w Azji Południowo-Wschodniej, ASEAN, średnie potęgi i polityka dyskursywna.

czytaj więcej

Relacja Macieja Lipińskiego z trzeciej edycji International Seminar on Belt and Road Initiative and Energy Connectivity

Program obejmował również udział w VIII Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego w Pekinie oraz Warsztacie Zrównoważonego Rozwoju Korporacyjnego i Innowacyjnego Zarządzania w Szanghaju.

Azjatech #135: Tajwańskie startupy w Las Vegas

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Za zmiany klimatu płacimy wszyscy. Będą reparacje klimatyczne bogatej Północy dla biednego Południa?

Maj w Europie Północnej i Wschodniej był w tym roku raczej chłodny. Często w takich sytuacjach, kiedy nauka i statystyka wydają się przeczyć codziennym doświadczeniom, zapominamy o długotrwałych i stałych przeobrażeniach, jakie wymuszą globalne zmiany klimatu

Azjatech #129: Południowokoreański precedens Google

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Dlaczego walka z korupcją w Kirgistanie nie będzie łatwa

Od momentu jesiennych wyborów parlamentarnych w Kirgistanie wydarzenia w tym kraju regularnie opisywane są przez wiodące media światowe i portale specjalistyczne zajmujące się polityką czy też dyplomacją. Kolejne w ciągu ostatnich kilkunastu lat „przemeblowanie polityczne” w Biszkeku może rodzić nadzieję na obniżenie poziomu korupcji w tej centralnoazjatyckiej republice. Czy jednak istnieją mocne podstawy ku temu aby patrzeć optymistycznie na zapowiedziane przemiany? Co podpowiadają nam dotychczasowe doświadczenia Kirgistanu i teorie naukowe?

Azjatech #25: Chiny stawiają na produkcję śmigłowców

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Zbyt duzi, by ich nie poskromić. Chiny, UE i USA chcą ograniczyć potęgę gigantów technologicznych

Rosnący w czasie pandemii wpływ gigantów technologicznych i platform cyfrowych budzi poczucie konieczności działania wśród decydentów politycznych na całym świecie. Stany Zjednoczone, Unia Europejska i Chiny szukają dróg mających na celu zmniejszenie wpływu wielkich graczy dominujących na rynku i uzyskujących zbyt duży wpływ na życie społeczne i gospodarcze

Azjatech #65: Chińska wiedza z pomocą dla domowych zwierzaków

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Xi Jinping, Putin i polskie 5G. Korzyści dla Polski płynące z chińskiego rynku to mit

W obliczu wojny w Ukrainie i deklaratywnie „neutralnej”, ale w praktyce często przychylnej Moskwie polityce Chin coraz większą wagę należy przykładać do doboru partnerów handlowych.

Ailuna Shamurzaeva Research Fellow Instytutu Boyma

Z radością ogłaszamy, że Ailuna Shamurzaeva została Research Fellow Instytutu Boyma i będzie współpracowała z naszym zespołem w maju i czerwcu 2022 r. Jej zainteresowania badawcze dotyczą ekonomii politycznej, badań nad migracją i handlu międzynarodowego.

Kurs on-line: “Conflict Resolution and Democracy”

Instytut Adama zaprasza do udziału w nowym kursie poświęconym rozwiązywaniu konfliktów i wspomaganiu procesów demokratycznych z pomocą metody Betzavta. Zajęcia prowadzone będą za pośrednictwem platformy ZOOM.

Tydzień w Azji #220: Miliarderzy wyprowadzają się z Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #177: Nowa rola kobiet w izraelskim wojsku?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #146: Fujitsu opracowuje technologię śledzenia kosmicznych odpadów

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Azjatech #26: Japońscy dostawcy podzespołów samochodowych łączą siły

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #171: Korea Południowa szykuje nowe otwarcie na Japonię

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #193: Sprężone powietrze ma pomóc w rozwoju OZE w Chinach

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji: 17+1 w dobie koronawirusa: wnioski z webinaru China-CEEC Think Tank Network

Podczas epidemii COVID-19 Chińczycy nie rezygnują z koordynowania działań stworzonego przez siebie formatu współpracy 17+1. Przedmiotem rozmów, ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną i gospodarczą, stały się polityki i rozwiązania wprowadzone przez poszczególne państwa w tym zakresie.

Podsumowanie wydarzeń w Instytucie Boyma

Chcemy by Instytut Boyma był cenną platformą do wymiany poglądów, zawierania znajomości i przede wszystkim pogłębiania wiedzy. Dlatego też podejmujemy się organizacji wielu wydarzeń: debat, wykładów, oraz konferencji.

Forbes: Społeczeństwo siwieje. Lepiej się przygotować, niż załamywać ręce

Nadchodzące dekady przeobrażą światowe miasta. W krótszej perspektywie zmiany będą spuścizną pandemii, natomiast w dłuższej – pokłosiem demografii. Trendów demograficznych prawdopodobnie nie odwrócimy, dlatego warto się zastanowić, jak przystosować otoczenie do starzejącego się społeczeństwa

Tydzień w Azji #134: Czy amerykańscy giganci cyfrowi ugną się przed indyjskim rządem?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Krytyka Polityczna: Ambasada w Pradze, czyli potrzeba systemu

W sprawie wywiadu udzielonego przez polskiego ambasadora w Pradze portalowi Deutsche Welle i następujących po nim wieściach o odwołaniu dyplomaty, opinia publiczna w Polsce zareagowała w przewidywalny sposób.

Azjatech #19: Jak niepowodzenie lądowania na Księżycu wpłynie na indyjski program kosmiczny?

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

#VoteForAunty: Kamala Harris jako pierwsza kobieta i córka imigrantów obejmie urząd wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych

Decyzją milionów Amerykanów Joe Biden z ramienia Partii Demokratycznej 20 stycznia 2021 r. zostanie zaprzysiężony na 46. prezydenta USA. Wraz z nim stery w zarządzaniu państwem przejmuje Kamala Harris.