
2 sierpnia 2018 roku do wiadomości publicznej dotarły informacje, jakoby na Tokijskim Uniwersytecie Medycznym miał miejsce proces fałszowania wyników kandydatów na studia medyczne. Kilka dni później uczelnia potwierdziła, że taka sytuacja rzeczywiście miała miejsce. Fałszowano wyniki kobiet tak, by nie było zbyt wielu lekarek. Według inicjatorów przestępstwa kobiety nie są na tyle godne zaufania, by być lekarzami.
Musiało minąć kilka tygodni, by media, zarówno japońskie, jak i obcojęzyczne, dowiedziały się, jaki mechanizm funkcjonował w tej szkole wyższej. Do fałszowania wyników przygotowano specjalny program, który najpierw odejmował punkty wszystkim kandydatom. Później dodawał punkty – mężczyznom, którzy do egzaminu wstępnego przystąpili pierwszy, drugi lub trzeci raz przyznawano dodatkowe 20 punktów. Mężczyznom, którzy zaliczali czwarte podejście, dodawano 10 punktów. Mężczyznom, którzy do egzaminu podchodzili piąty i kolejny raz, nie dodawano żadnych punktów. Podobnie w przypadku kobiet – im również nie przyznawano punktów (McCurry 2018).
Głównym założeniem było utrzymanie odsetka kobiet na poziomie nie większym 30% wszystkich lekarzy. Byłe władze uniwersytetu tłumaczyły swoje postępowanie troską o dobro wszystkich obywateli – ponieważ kobiety wychodzą za mąż i rodzą dzieci, korzystają z urlopów macierzyńskich, oznacza to, że nie są stabilne na rynku pracy. Brakuje osób, które mogą leczyć obywateli. Dodatkowo pieniądze przekazane na kształcenie lekarek, które niechybnie zrezygnują z wykonywania zawodu, mogą zostać przeznaczone na kształcenie godnych zaufania mężczyzn.
Władze uczelni zdają się zapomnieć, że nie każda kobieta chce lub może zostać matką.
Afera na uniwersytecie medycznym skłoniła Ministerstwo Edukacji Japonii do przeprowadzenia ogólnokrajowego badania innych kierunków medycznych. W trakcie prowadzenia dochodzenia japoński rząd zdecydował się nie ujawniać, które placówki dopuściły się przestępstw, udzielając im jednak wskazówki, że powinny ujawnić się wobec opinii publicznej. W ten sposób postąpił np. Uniwersytet Showa, gdzie miał miejsce podobny proceder fałszowania wyników. Uniwersytet Juntendō natomiast zobowiązał się do powołania komisji, która sprawdzi zasadność oskarżeń kierowanych w kierunku placówki. 10 grudnia 2018 roku władze Juntendō przyznały, iż rzeczywiście stosowano inne progi punktowe dla kobiet i mężczyzn podczas rozmowy kwalifikacyjnej. Wśród uzasadnień znalazło się stwierdzenie, że „kobiety mają bardziej rozwinięte umiejętności komunikacyjne, więc miał być to sposób pomocy mężczyznom [podczas rozmowy]” (Yajima, 2018). Ta argumentacja szybko wywołała krytykę środowiska psychologów. Stwierdzili oni, że pod płaszczykiem argumentacji naukowej administracji uczelni kryje się jawna dyskryminacja ze względu na płeć.
Kolejną szkołą wyższą, która przyznała się do dyskryminacji kandydatów ze względu na płeć, jest Uniwersytet Kitasato. Władze uczelni zapowiedziały utworzenie specjalnej, bezstronnej komisji, która ma zająć się rozwiązywaniem problemu. Do podobnych procederów przyznały się też uniwersytety medyczne w Iwate, Kanazawie i Fukuoce.
W końcowym raporcie, opublikowanym 14 grudnia 2018, Ministerstwo Edukacji w Japonii podaje, że wśród 81 badanych medycznych szkół wyższych, aż 9 dopuszczało się fałszowania wyników. Dodatkowo jeden z uniwersytetów, St. Marianna University School of Medicine podejrzewany o podobne praktyki nie przyznaje się do zarzutów i odmawia powołania bezstronnej komisji według wskazówek ministerstwa. Ponadto badanie wykazało, że w ponad 10 medycznych szkołach wyższych miały miejsce różne sposoby wpływania na wyniki rekrutacji – od zaznaczania, którzy kandydaci są spokrewnieni z absolwentami czy pracownikami uczelni, aż do tworzenia specjalnych list kandydatów poleconych przez stowarzyszenia absolwenckie.
W planach Ministerstwa Edukacji jest przygotowanie regulacji, których celem jest zapewnienie rzetelności postępowania rekrutacyjnego. Uniwersytety zostały również poinstruowane, by dokonać ewaluacji procesu przyjmowania kandydatów na pozostałych kierunkach, nie tylko medycznych. Bardzo bolesnym dla uniwersytetów rezultatem całej sytuacji jest decyzja ministra edukacji Masahiko Shibayamy o zmniejszeniu corocznych subsydiów dla uniwersytetów do zera. Dotknie to nie tylko Uniwersytetu w Tokio, ale również siedmiu innych prywatnych uniwersytetów, gdzie miała miejsce dyskryminacja kandydatów ze względu na płeć.
Jakie są pozostałe efekty? Przede wszystkim dymisja dotychczasowych władz Tokijskiego Uniwersytetu Medycznego. Kolejnym rektorem uczelni została Yukiko Hayashi. To pierwsza kobieta na tym stanowisku, które objęła z początkiem października 2018 roku. Trudno jednak tej rewolucyjnej decyzji nie postrzegać w kategorii próby uspokojenia opinii społeczeństwa. Pojawiły się również głosy, że Hayashi to tylko marionetka, a jej powołanie to część większego planu, który ma skończyć się jej niepowodzeniem.
Kolejną inicjatywą jest pomysł zadośćuczynienia osobom, które w wyniku fałszerstwa nie zostały przyjęte na studia w latach 2017 i 2018. Jeśli taka będzie ich wola, będą mogły uczestniczyć w zajęciach od kolejnego roku akademickiego. Liczba tych osób wynosi łącznie 101, 32 osoby odrzucone w kwalifikacji w roku 2017, 69 w 2018. Nie wiadomo, ile kobiet przyjmie taką propozycję. Według pierwszych informacji 24 kandydatki, którym nie udało się dostać na studia w roku 2006 lub później, żądają od uniwersytetu zadośćuczynienia w łącznej wysokości ponad 7,5 milionów jenów (ok. 260 tysięcy złotych). W marcu 2019 roku 33 niedoszłe studentki złożyły pozew zbiorowy, domagając się zadośćuczynienia w wysokości 130 milionów jenów (ok. 4,5 miliona złotych). To pierwszy pozew złożony w tej sprawie przez pokrzywdzone kandydatki. Ich średnia wieku wynosi 24 lata.
Niepokojące jest wysokie prawdopodobieństwo występowania podobnych fałszerstw na innych uniwersytetach w Japonii – mowa nie tylko o dyskryminacji ze względu na płeć, ale także o przyjmowaniu kandydatów w zamiana za łapówki, a także ulgowe traktowanie dzieci absolwentów tychże uczelni.
Mimo niezwykłego rozwoju w wielu dziedzinach Japonia wciąż pozostaje krajem, w którym rola kobiety bardzo często ogranicza się do dbania o domowe ognisko i wychowywanie dzieci. Mimo iż w ostatnich latach coraz więcej mam pracuje, zazwyczaj jest to praca dorywcza, na część etatu – taka, która nie przeszkodzi im w zajmowaniu się dziećmi. Dopiero trwa wprowadzanie w Japonii urlopów wychowawczych dla ojców czy w ogóle możliwości wzięcia dnia wolnego z powodów rodzinnych. Coraz więcej firm japońskich widzi jednak sensowność wprowadzania tego rodzaju praktyk. Jest to ważne, gdyż Japonia ciągle mierzy się z problemem starzejącego się społeczeństwa i walczy o wzrost przyrostu naturalnego. Jednakże sytuacje takie, jak na Tokijskim Uniwersytecie Medycznym, nie sprawią, że kobiety częściej decydować się będą na dziecko. Według wielu badań kobiety najchętniej decydują się na posiadanie potomstwa wtedy, gdy mają stabilną sytuację zawodową i możliwości rozwoju. Informacje płynące do nas z Japonii w ciągu ostatniego roku pokazują, że w Kraju Kwitnącej Wiśni sprawy nie mogłyby objąć bardziej antagonistycznego kierunku.
12 kwietnia 2019 roku do skandalu na Tokijskim Uniwersytecie Medycznym nawiązała Chizuko Ueno. Ueno została poproszona o wygłoszenie mowy otwierającej nowy rok akademicki na Uniwersytecie Tokio. W swoim przemówieniu mówiła o dyskryminacji ze względu na płeć w szkołach wyższych, ale także w całym życiu studentek. Mimo dość pesymistycznych wniosków zawartych w przemowie, Ueno zauważyła, że uniwersytety się zmieniają – sam fakt, że kobieta została poproszona o otwarcie roku akademickiego jest tego znakiem.
W tym roku na rzeczony uniwersytet przyjęto 2558 mężczyzn i 567 kobiet (Masutani, 2019). W roku 2018 współczynnik zdawalności wynosił dla mężczyzn 9%, a dla kobiet 2,9%. W roku 2019 współczynnik zdawalności kobiet przekroczył 20% i był wyższy od współczynnika mężczyzn o niemal pół punktu procentowego (Tanaka, 2019).
Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 1/2019
Przypisy:
Yajima, Daisuke (2018). 2 more medical schools admit to rigging exams against females, http://www.asahi.com/ajw/articles/AJ201812110050.html, doa: 11.12.2018
Masutani, Fumio (2019) Sexist thinking is everywhere, even at Todai, new intake warned. http://www.asahi.com/ajw/articles/AJ201904130027.html, doa: 14.04.2019
Tanaka, Chisato (2019) Women pass scandal-hit Tokyo Medical University’s entrance exam at higher rate than men. https://www.japantimes.co.jp/news/2019/05/21/national/women-pass-scandal-hit-tokyo-medical-universitys-entrance-exam-higher-rate-men/#.XQKoFhb7TIU, doa: 13.06.2019
McCurry, Justin (2018) Tokyo medical school admits changing results to exclude women. https://www.theguardian.com/world/2018/aug/08/tokyo-medical-school-admits-changing-results-to-exclude-women?CMP=fb_gu doa: 11.12.2018

Magdalena Pająk Analityk ds. Japonii. Absolwentka Instytutu Lingwistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego. Zainteresowana neurolingwistycznymi aspektami przetwarzania pisma ideograficznego, a także feminizmem i sytuacją osób LGBT.
czytaj więcej
Recenzja książki “Wojna o pieniądz”, czyli finansowa historia świata oczami Chińczyka
“Wojna o pieniądz”, pozwala przyjrzeć się postrzeganiu Chińczyków na finansową historię świata i ich przyczynowo-skutkowym wpływie na formowanie imperiów. Ukazuje, jak ważne jest analizowanie rozwiązań państw, które stały się mocarstwami. To wartościowa lekcja dla polskich decydentów.
Mateusz MoczyńskiRP: Indie wspierają inwestycje produkcyjne. Mogą na tym skorzystać i polskie firmy
Rządowi Indii zależy na ściągnięciu do kraju inwestycji produkcyjnych. Tworzy więc bodźce dla rozwoju fabryk na Subkontynencie Indyjskim. Polskie przedsiębiorstwa eksportujące do Indii coraz częściej decydują się na wytwarzanie w tym kraju.
Krzysztof ZalewskiPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #71: Morski wyścig zbrojeń. Chiny jak Związek Radziecki?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Członkowie Instytutu Boyma w „Podróży bez Paszportu”
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania wystapień członków Instytutu Boyma, którzy gościli w programie Mateusz Grzeszczuka - "Podróż bez Paszportu", prowadzonym na platformie Youtube.
Współpraca Instytutu Boyma z Forbes Polska
Analitycy Instytutu Boyma od niedawna mają przyjemność współpracować z redakcją polskiego wydania magazynu Forbes. Poniżej prezentujemy listę naszych artykułów.
Tydzień w Azji #94: Ekologiczna ofensywa Uzbekistanu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kryzys kina niezależnego w Korei?
W 2015 roku za sprawą sukcesów takich blockbasterów jak Weteran (베테랑, Ryoo Seung-wan ) i Zabójstwo (암살, Choi Dong-hoon) Korea po raz kolejny pobiła swój rekord przychodów w box office. W zeszłym roku padł również rekord w historii kraju pod względem wyprodukowanych filmów. W seulskiej fabryce snów powstało aż 1208 obrazów. Kolejne rekordy sprawiają wrażenie dynamicznego […]
Roman HusarskiWyjaśnienie skandalu państwowego funduszu w Malezji, w który uwikłany jest były premier tego kraju, jest kluczowe dla wiarygodności obecnie rządzących w Kuala Lumpur. (...) Warto jednak podkreślić międzynarodowy zakres śledztw i postępowań, który łączy wiele instytucji finansowych. Pokazuje, jak chęć zysku sprzyja nieprzestrzeganiu prawa i procedur w nawet najbardziej renomowanych bankach i funduszach świata
Andrzej AndersWywiad: Perspektywy i bariery polsko-chińskiej współpracy badawczej
Prof. Marcin Jacoby w rozmowie z Eweliną Horoszkiewicz opowiada o niespełnionych nadziejach związanych z unijnym projektem China Horizons, a także barierach skutkujących niewykorzystanym potencjałem ekspertów w Polsce.
Ewelina HoroszkiewiczRP: Najważniejsze negocjacje handlowe Unii w erze cyfrowej – układ UE-Indie
Umowy między Unią Europejską a Indiami w dziedzinie handlu, ochrony inwestycji i systemu oznaczeń geograficznych dla produktów to najważniejsze obecnie układy tego typu negocjowane przez Komisję Europejską w imieniu 27 państw unijnych.
Krzysztof ZalewskiRP: Jaki wpływ będzie miała umowa RCEP na polskich przedsiębiorców?
Od 1 stycznia br. działa największa na świecie strefa wolnego handlu. W miarę znoszenia ceł i barier pozataryfowych między jej uczestnikami w następnych dekadach będzie ona miała coraz większy wpływ na globalną wymianę i światowe łańcuchy produkcyjne.
Krzysztof ZalewskiForbes: Australijskie wybory. Wątpliwy prezent na platynowy jubileusz Elżbiety II
Nowy rząd lewicy na antypodach obiecuje wiele zmian. Nieco niespodziewanie i tylnymi drzwiami wróciła jednak zapomniana sprawa ustroju: czy Australia stanie się republiką?
Krzysztof ZalewskiAzjatech #226: Księżyc zdobyty, teraz Słońce. Tak rośnie kolejna potęga kosmiczna
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Dr Magdalena Sobańska-Cwalina przeprowadziła wywiad z Amal Isaevą. Opowiedziała ona m.in. o swoim udziale w procesie otwierania się Uzbekistanu na świat, o tym czemu warto odwiedzić ten środkowoazjatycki kraj, a także o podobieństwach i różnicach między Polską a Uzbekistanem
Magdalena Sobańska-CwalinaAzjatech #39: Toyota inwestuje w latające samochody z kalifornijską firmą
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Ani realny socjalizm, ani państwowy kapitalizm. W poszukiwaniu modelu rozwojowego Azji Centralnej
Autor prezentowanej publikacji podjął się trudnego zadania identyfikacji korelacji między kierunkami zmian ustrojowych a ich wpływami na wektory przemian gospodarczych.
Jerzy OlędzkiForbes: Rok 2022. Co na nas czeka w Azji na styku gospodarki i polityki?
Pandemia dobitnie pokazała, że należy spodziewać się rzeczy pozornie niespodziewanych. Sygnały ostrzegające przed gwałtowną zmianą często pojawiają się z dużym wyprzedzeniem. Podobnie jednak jak z wróżbami wyroczni delfickiej, stają się zrozumiałe dopiero po fakcie. Dokąd zaprowadzą nas obserwowane obecnie trendy w przyszłym roku?
Paweł BehrendtEkologiczne i energetyczne dylematy Azji Centralnej
Zmiany klimatyczne uderzają nie tylko w system ekologiczny całej planety, ale również w społeczeństwa i gospodarki. Azja Centralna jest modelowym przykładem regionu, który doświadcza praktycznie każdego rodzaju skutków zmian klimatu.
Jerzy OlędzkiTime for a new normal – enhancing Europe’s military profile in the Indo-Pacific in 2025
2024 witnessed a notable stepping up of Europe’s military profile in the Indo-Pacific. Building on these developments, 2025 should be a year of continuation, bringing even more defence engagement of European states with their Indo-Pacific partners.
Jakub WitczakAzjatech #194: Chińczycy testują płatność przy pomocy skanu dłoni
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azja Centralna: nowe energetyczne rozdanie
Sytuacja energetyczna Azji Centralnej w teorii jest dobra. Bogactwo zasobów naturalnych gazu i ropy w Kazachstanie, Turkmenistanie i Uzbekistanie oraz system rzeczny umożliwiający pozyskiwanie energii z hydroelektrowni w Kirgistanie i Tadżykistanie wydają się wystarczające dla zapewniania regionowi bezpieczeństwa energetycznego.
Jerzy OlędzkiAzjatech #125: Młode kobiety w Uzbekistanie wykluczone cyfrowo
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Czy Korytarz Środkowy będzie remedium na problemy dystrybucyjne? Co z Polską?
Wojna na Ukrainie wymusiła zmianę szlaków dystrybucyjnych biegnących przez Rosję i Ukrainę z Europy Zachodniej do Azji Centralnej i Chin. Dla polskich firm dodatkowym utrudnieniem jest ograniczenie ruchu na przejściach granicznych z Białorusią.
Jerzy Olędzki