
Podczas epidemii COVID-19 Chińczycy nie rezygnują z koordynowania działań stworzonego przez siebie formatu współpracy 17+1. Przedmiotem rozmów, ze względu na trudną sytuację epidemiologiczną i gospodarczą, stały się polityki i rozwiązania wprowadzone przez poszczególne państwa w tym zakresie. Odbyły się zarówno wirtualne spotkania przedstawicieli ministerstw zdrowia formatu 17+1, jak i konferencje/webinaria koordynowane przez China-CEEC Think Tank Network przy Chińskiej Akademii Nauk Społecznych (CASS). Ponadto regularnie w języku chińskim publikowane są krótkie wypowiedzi osób z regionu Europy Środkowej i Wschodniej (EŚW), które opowiadają, w jaki sposób ich kraje radzą sobie z epidemią i jej skutkami.
Podczas drugiego webinaru zorganizowanego 20 maja 2020 r. przez China-CEEC Think Tank Network obecni byli: ambasador Huo Yuzhen, koordynatorka współpracy między Chinami a EŚW z ramienia MSZ ChRL, a także środowisko akademickie i eksperckie z ChRL i EŚW. Po zaprezentowaniu oficjalnej linii propagowanej przez KPCh, odbyła się intensywna dyskusja między zaproszonymi do panelu gośćmi z EŚW.
W wielu przypadkach były w nią zaangażowane osoby, które od wielu lat biorą udział w spotkaniach think tanków współorganizowanych przez CASS z europejskimi instytucjami. Seminaria te odbywały się nie tylko w Pekinie (np. 2017 r.), ale także również w Bułgarii (2018 r.), Macedonii (2018 r.) czy Słowacji (2019 r.) przy wsparciu lokalnych instytucji i ośrodków naukowych.
Generalnie wartością dodaną tego rodzaju gremiów jest otwartość na wysłuchanie argumentów z różnych stron, różnorodność podejmowanych tematów i konfrontowanie różnych punktów widzenia. Dla środowiska naukowego i dyplomatycznego Chin stanowią one wartościową okazję do zbierania informacji na temat regionu i zrozumienia lokalnej dynamiki, podobnie jak dla nas tworzą możliwość lepszego poznania stanowiska Państwa Środka i percepcji jego działań w różnych krajach regionu.
W mojej prywatnej ocenie, jako uczestniczki tych wydarzeń od 2015 r., format współpracy między think tankami przez ostatnich pięć lat pozwalał na zakomunikowanie stronie chińskiej punktu widzenia wybranych przedstawicieli z EŚW. W ciągu ostatnich kilka lat wśród środowiska EŚW pojawiały się zarówno wypowiedzi silnie akcentujące transatlantycki punkt widzenia poszczególnych krajów, potrzebę rozmawiania o prawach człowieka, a także wyrażano sceptycyzm wobec samej idei łączenia ze sobą tak różnorodnych kulturowo i politycznie krajów 17+1. Dyskutowano oczywiście również szanse na współpracę gospodarczą, ewaluowano chińską politykę w dziedzinie infrastruktury, a także diagnozowano problemy na płaszczyźnie społecznej, politycznej i gospodarczej.
Dobór osób do panelu 20 maja 2020 r. także potwierdził, że w tym formacie rozmów zależy Chinom na otwartej dyskusji z włączeniem krytycznych uwag, konstruktywnych punktów widzenia i głosów sceptycznych. Webinar oparto o dwa panele, w których Chińczycy–gospodarze wypowiadali się na zmianę z europejskimi ekspertami, dzięki czemu utrzymano zrównoważoną strukturę spotkania. Organizatorzy przykładają uwagę do gender balance, starając się zapraszać podobną liczbę mężczyzn i kobiet.
W czasie seminarium strona chińska poruszyła między innymi następujące kwestie:
- W swoim przemówieniu ambasador Huo Yuzhen zwróciła uwagę na potrzebę zacieśnienia współpracy z think tankami, która prowadzić ma do stworzenia rekomendacji dla praktycznego rozwoju tej platformy współpracy, a także do stworzenia wspólnej strategii wobec epidemii. W tym wariancie think tanki miałyby również podjąć się pracy doradczej, aby być w stanie konsultować rządy poszczególnych państw odnośnie metod przeciwdziałania negatywnym skutkom koronawirusa. Wśród nich wymienione zostały przede wszystkim kwestie gospodarcze, ale także możliwości związane z rozwojem sektora nowych technologii i cyfryzacji: AI, 5G, Big Data, blockchainu i Internetu rzeczy (IoT).
- Yang Jiemin, dyrektor Shanghai Institutes of International Studies, podkreślił, że świat po koronawirusie będzie chaotyczny, a USA i Chiny straciły szansę na to, żeby współpracować, ze względu na upolitycznienie epidemii. Dodał także, że Chiny muszą zaakceptować to, że pod względem politycznym Europa znajduje się bliżej USA niż Chin. Zauważalny był również zwrot w stronę włączenia do 17+1 aspektów związanych ze zdrowiem publicznym.
Ze względu na to, że webinar miał charakter zamknięty wypowiedzi europejskich gości zostały ujęte zbiorczo. W trakcie spotkania pojawiało się wiele głosów, niektóre wypowiedzi były również silnie związane z sytuacją gospodarczą i polityczną państwa, z którego pochodził gość. Europejscy goście zwrócili uwagę na kilka spraw i zjawisk:
- Zwrócono uwagę na to, że trzeba przeprowadzić ewaluację prowadzonych na Bałkanach projektów infrastrukturalnych prowadzonych z zaangażowaniem Chin. Były to pierwsze inwestycje infrastrukturalne o tej skali prowadzone w regionie przez chińskie przedsiębiorstwa. Potrzebne są badania i studia, które uwzględnią nie tylko aspekty finansowe, ale również konsekwencje społeczne i polityczne.
- W trakcie epidemii Chiny nie zawsze skutecznie starały się budować swój pozytywny wizerunek, wspierając poszczególne kraje w przeciwdziałaniu COVID-19 i leczeniu. Jednak de facto większa część chińskiej pomocy to była sprzedaż sprzętu medycznego, a nie darowizny. Kolejnym problemem, który zaważył na wizerunku Chin były sprawy związane ze sprzedażą materiałów medycznych nie spełniających lokalnych wymogów. Jednocześnie w dyskusji wskazano, że nie jest to jedynie wina Chin, gdyż w niektórych państwach zakupy sprzętu wiązały się z korupcją, lub przejęciem przetargów przez dopiero co powstałe firmy powiązane z establishmentem politycznym danego państwa. Wspomniano również o negatywnym na wizerunek Państwa Środka konfrontacjach/kłótniach między chińskimi i amerykańskimi, a także europejskimi dyplomatami.
- Zaznaczono także, że poszczególnym państwom EŚW nie musi zależeć na przełożeniu chińskich doświadczenie zmagań z koronawirusem. Dla Europejczyków równie ważne są sposoby poradzenia sobie z wirusem Korei Południowej, Izraela czy Tajwanu. Zdaniem niektórych ekspertów należało przedyskutować to czy chiński model rozwoju jest kompatybilny z sytuacją polityczną w EŚW i w tym sensie Chiny powinny przemyśleć swoje założenia.
- Jeden z analityków wysunął postulat, że ważnym elementem w kierunku większej transparentności dla inwestycji chińskich w regionie byłoby upublicznienie informacji związanych z umową na budowę połączenia kolejowego Budapeszt-Belgrad. W tej sprawie można negatywnie oceniać środowisko pro-Orbanowskie na Węgrzech, którego jeden z czołowych biznesmenów ma odpowiadać za budowę tego połączenia. Jednak, na co zwrócono uwagę, dla interesu chińskiego sensownie byłoby wywrzeć presję na Budapeszt, aby warunki umowy zostały upublicznione. Dzięki temu Chiny mogłyby zyskać wizerunkowo przez starania o zachowanie transparentności.
- Niektórzy z europejskich przedstawicieli przy podsumowaniu wydarzeń związanych z epidemią we własnych krajach zwrócili uwagę na fakt, że epidemia sprzyja arbitralnemu ustanawianiu praw przez obozy rządzące m.in. w grupie Wyszehradzkiej. Z kolei przedstawiciele z państw bałtyckich podkreślili, że podczas epidemii koronawirusa nie zanotowano, tak jak w przypadku niektórych państw EŚW, erozji demokracji.
- Jak wskazał ekspert z Łotwy, nadbałtycki kraj wybrał w ciągu ostatnich lat pragmatyczny sposób współpracy z Chinami skupiony przede wszystkim na wymiarze gospodarczym. Tym, co w pewnym momencie sprawiło, że relacje z Chinami uległy ochłodzeniu, były kwestie bezpieczeństwa. Państwa nadbałtyckie nie są bowiem same, a ich procesy decyzyjne przeprowadzane są wspólnie z międzynarodowymi organizacjami, których są członkami. Rozmowa przeniosła się również na tematy związane z cyberbezpieczeństwem wobec wprowadzenia standardu sieci komórkowej 5G. Wiele krajów “17”, w tym Łotwa I Estonia, stawiają sprawę jasno opowiadając się za współpracą w tym zakresie z USA, jako regionalnym gwarantem bezpieczeństwa.
- Przedmiotem rozmów była również postępująca dezinformacja ze strony państw nieliberalnych. Rozsiewane są różnorodne plotki i spiskowe teorie, które prowadzą do wzrostu poczucia zagrożenia. W tej sferze może być jednak trudno wypracować wspólną politykę z Chinami ze względu na różnice w systemach politycznych.
- Jedna z osób zasugerowała, że tym, co pomoże Chińczykom w budowaniu swojego wizerunku jako transparentnego podmiotu, będzie zapraszanie do webinarów dyplomatów z Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Jednocześnie trzeba zaznaczyć, że do wielu innych spotkań organizowanych poza internetem zapraszani są obserwatorzy z instytucji UE i Białorusi, którzy nie są członkami 17+1.
- Jedna z osób stwierdziła, że sensownym rozwiązaniem byłoby przeniesienie rozmów z Chinami do formatu 27+1, czyli Chin i Unii Europejskiej. Chińczycy zwrócili jednak uwagę, że nie chcieliby z rozmów wyłączać krajów nie będących w UE, czyli Albanii, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Macedonii Północnej i Serbii.
Podsumowując, w trakcie epidemii Chiny prowadzą aktywne działania mające na celu wymianę informacji i doświadczeń w ramach formatu 17+1. Wnioski z rozmów stanowią istotne informacje na temat dynamiki wewnątrzunijnej przed przygotowywanym jesienią w Lipsku (Niemcy) szczytem Unii Europejskiej z Chinami.

Patrycja Pendrakowska Założycielka i wiceprezes zarządu Instytutu Boyma oraz analityk polityki zagranicznej i gospodarki Chin. Z ramienia Instytutu zajmuje się relacjami UE-ASEAN w ramach projektu EANGAGE koordynowanego przez KAS Singapore oraz metodą Betzavta z Instytutem Adama na rzecz Pokoju i Demokracji w Jerozolimie. Jest jednym z członków założycieli rady biznesowej WICCI w Indiach-UE z siedzibą w Bombaju. Koordynowała także transkulturową grupę badawczą dot. Inicjatywy Pasa i Szlaku zorganizowaną przez Leadership Excellence Institute Zeppelin. Jest doktorantką na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie, gdzie prowadzi badania nad filozofią polityczną w Chinach. Ukończyła studia licencjackie na Wydziale Sinologii, Socjologii i Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim oraz posiada dwa tytuły magistra prawa finansowego oraz etnografii i antropologii kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
czytaj więcej
Kwartalnik Boyma – nr 3 (13)/2022
W najnowszym Kwartalniku Boyma pochylamy się nad zagadnieniami dobrego zarządzania i wpływów Rosji w Azji Centralnej, a także nad rozwojem sieci kolejowych na Bliskim Wschodzie. Obok tego opisujemy nasz udział w Women Economic Forum w Indiach, a także promujemy kurs metody Betzavta.
Zmiany na Jedwabnym Szlaku: dokąd zmierza Azja Centralna? [nagranie + fotorelacja]
Debata Instytutu Boyma poświęcona miejscu Azji Centralnej w światowej gospodarce i możliwościach Polski zaistnienia w tym regionie odbyła się w poniedziałek 28 października 2019 w Warszawie.
Azjatech #83: Huawei szykuje rewolucję w fotografii mobilnej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Kontrowersje związane z japońskimi podręcznikami do historii
W drugiej połowie XX i na początku XXI wieku jedną z kwestii powodujących napięcia między Japonią a innymi krajami azjatyckimi była historia okupacji i kolonizacji, a konkretnie podejście do nich współczesnych japońskich elit politycznych. Kontrowersje dotyczyły także podręczników szkolnych, które opisywały historię Japonii w sposób okrojony. Pomijały niewygodne dla Japończyków fakty, takie jak między innymi masakra w Nankinie, kwestia "pocieszycielek" i okrucieństwa popełnione przez wojska japońskie podczas inwazji na Chiny i wojny na Pacyfiku.
Wiktor NyczTydzień w Azji #177: Nowa rola kobiet w izraelskim wojsku?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Adam Institute for Democracy & Peace – Crowdfunding Campaign December 2020
Democracy in Israel is in crisis. And if we don't educate for democracy, it just won't exist. It's that simple. The actual teaching of democracy, on the other hand, isn't so simple. It requires experience, theoretical and practical knowledge and the flexibility to adapt to our ever-changing reality.
Z Michałem Wójcikiem, Dyrektorem Departamentu Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej (DWM MGMiŻŚ), rozmawiał Krzysztof M. Zalewski.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji: Inauguracja Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją
20 lipca br. Minister Spraw Zagranicznych Chin Wang Yi uroczyście zainaugurował otwarcie Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją. Co to oznacza w praktyce?
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji: 2020 – wyjątkowy rok dla kinematografii Korei Południowej
Historia kinematografii koreańskiej liczy 100 lat i sięga roku 1919, kiedy po raz pierwszy pokazano koreański film „Walka o sprawiedliwość”. W sto lat później kino koreańskie może mówić o światowym sukcesie swoich filmów.
Wioletta MałotaLikwidacja kolonii polskiej na terenie Mandżurii (północno-wschodnich Chin)
Pani Łucja Drabczak - Polka urodzona w Harbinie, dzieciństwo spędziła w Chinach. Do Polski powróciła w wieku 10 lat. Jest autorką książki "Moje Chiny... Wspomnienia z dzieciństwa". Skontaktowała się z nami, aby przekazać wyjątkowe rodzinne wspomnienia związane z opuszczeniem Mandżurii w 1949 roku.
Patrycja Pendrakowska na seminarium „17 plus czy minus 1: o współpracy Europy Środkowej z Chinami”
Wydarzenie odbędzie się w formule on-line za pośrednictwem platformy Zoom, w środę 16 grudnia o godzinie 12:00.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #255: Organizacja, w której bryluje Rosja, coraz potężniejsza.
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Swatanie po indyjsku. Jak współcześni Indusi kojarzą się w pary
W Indiach mówi się, że istnieją dwa rodzaje małżeństw: zwykłe i z miłości. Jeżeli wierzyć statystykom, w największym państwie subkontynentu aranżowanych jest aż 90 proc. związków matrymonialnych. Indie to także kraj o jednym z najniższych wskaźników rozwodów na świecie...
Iga BielawskaAzjatech #202: Chińskie firmy zbrojeniowe ruszają po nowych klientów. Ucierpieć może głównie Rosja
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Zmiana na stanowisku Prezydenta USA będzie miała ogromny wpływ także na sytuację wielu pozostałych państw świata, w których Amerykanie odgrywają ważną rolę. Nie inaczej jest w przypadku Korei Południowej, gdzie zarówno rządzący jak i świat biznesu przygotowują się do nowego formatu relacji z największym mocarstwem świata.
Andrzej PieniakKwartalnik Boyma – nr 2 (16)/2023
Zachęcamy do lektury najnowszego wydania naszego kwartalnika dotyczącego spraw Azji w coraz bardziej azjatyckim świecie i refleksji nad tym, czemu współpraca Polski z tą dynamiczną gospodarczo i ważną politycznie częścią świata jest zaniedbywana.
Azjatech #185: Adidas otwiera w Chinach stadion wykonany ze starych butów
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #135: Tajwańskie startupy w Las Vegas
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Kazachstan stawia na MSP. Również polskie
Najmocniejszy gospodarczo kraj w Azji Centralnej chce postawić na małe i średnie firmy. To one mają stanowić trzon nowego modelu gospodarczego.
Jerzy OlędzkiKwartalnik Instytutu Boyma – nr 2/2019
Zapraszamy Państwa do lektury drugiego wydania Kwartalnika Boyma – czasopisma inicjującego debatę na istotne tematy związane z Azją Centralną, Azją Południową, Azją Południowo-Wschodnią i Azją Wschodnią.
Gra w Platona. Z Uki Maroshek-Klarman na temat metody “Betzavta” rozmawia Patrycja Pendrakowska
Wywiad z Uki Maroshek-Klarman - Dyrektorką Naukową Instytutu Adama dla Demokracji i Pokoju w Izraelu, twórczynią metody "Betzavta", która została stworzona z myślą o podwyższeniu partycypacji ludzi w społeczeństwie i ułatwieniu rozwiązywania konfliktów.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #311: Chcą „odbudować” jezioro, które obecnie jest pustynią
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
AzjaTech#4: Uzbekistan inwestuje w innowacyjność
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy m.in. o działaniach proinnowacyjnych w Uzbekistanie oraz współpracy firm chińskich i amerykańskich.
Niepokój w Azji Centralnej po zakończeniu amerykańskiej interwencji w Afganistanie
Spodziewane od kilku lat ostateczne wycofanie wojsk amerykańskich z Afganistanu stanie się faktem 11 września 2021 roku. Pozostawienie tego kraju w samodzielnym zarządzaniu przez rząd w Kabulu spowodowało gwałtowny wzrost niepokoju w Azji Centralnej...
Jerzy Olędzki