Plastikoza – wstydliwy problem Korei Południowej

W Korei panuje szalona „plastikoza”.  Przybyszom z Europy ciężko tego nie zauważyć. Plastik jest wszędzie, poczynając od plastikowych gadżetów, opakowań, rurek, torebek, kubków… to tylko część problemu. Kraj, który lubi chwalić się ekologicznymi innowacjami i technologiami, ma poważny ekologiczny kryzys, którego nie może dłużej ignorować.

Korea, trzeci na świecie konsument plastiku?

Według danych opublikowanych przez EUROMAP (Europe’s Association for Plastics and Rubber Machinery Manufacturers) obejmującym 63 kraje, zużycie plastiku w przeliczeniu na jednego mieszkańca w Korei jest trzecim najwyższym, po Belgii i Tajwanie (2016). Według danych szacunkowych na 2015 rok konsumpcja plastiku (obejmująca tworzywa sztuczne min. PVC, PE, PP, PS, żywicy PET, ABS, SAN, PA i PC) na jednego mieszkańca w Korei wynosiła aż 132,7 kg. Dla porównania niżej znalazła się Ameryka (93,8),  Polska (71,4 kg), Japonia (65,8 kg), Chiny (57,9 kg), Indie (10 kg), Kenia (8 kg) czy Etiopia (1,9 kg). Tajwan i Belgia, z zużyciem 141,9 kg i 170,9 kg, zajęły niechlubne pierwsze miejsca w rankingu.

Pomimo prób zredukowania ilości używanego plastiku wystarczy jedna wycieczka do supermarketu, by zdać sobie sprawę, że na pozbycie się plastiku nie ma szans. Nawet pojedyncze warzywa bywają owinięte szczelnie w folie lub zamknięte w plastikowym pudełku. Jak przyznał pewien mieszkaniec Seulu w rozmowie z magazynem Hankyoreh, jedząc jeden posiłek dziennie, pod koniec tygodnia wygeneruje całą torbę plastikowych odpadów (Lee, 2019a).  Szacuje się, że Koreańczyk zużywa ok. 420 plastikowych toreb rocznie (Lee, 2019a).  W Unii Europejskiej średnia wynosi ok 175 (Surfrider, 2018).

Problemem nie jest wyłącznie wysokie zapotrzebowanie na plastik, ale również jego utylizacja. Jeszcze do niedawna Korea wysyłała większość swojego zużytego plastiku do Chin. Rocznie, bagatela, ok. 200 tysięcy ton. Jednak Państwo Środka przestało przyjmować śmieci od bogatych krajów (szokując tym nie tylko USA, ale również Koreę). Należy dodać, że Chiny rezygnowały ze skupu koreańskich materiałów stopniowo, w przypadku Korei od 2017 roku, aż do kwietniu tego roku kiedy wycofały się ostatecznie.  Głównym powodem była toksyczność i niska jakość skupowanych śmieci. Teoretycznie wysyłany jest materiał, który ma nadawać się do recyklingu, jednak często jest on wysoce zanieczyszczony. W Korei niesegregowanie śmieci jest karane wysoką grzywną. Jednak wystarczy przejść się po koreańskich blokowiskach, by zobaczyć jak „swobodnie” wielu mieszkańców podchodzi do segregacji. W Chinach protestowały też społeczności lokalne, mające dosyć rosnącego zanieczyszczenia.

Obecna sytuacja powoduje dla Korei dalekie komplikacje. Choć część śmieci sprzedawana jest do biedniejszych krajów Azji Południowo-Wschodniej, przede wszystkim na Filipiny i do Tajlandii, to skupowane są również przez lokalnych utylizatorów. Zazwyczaj nielegalnie, po cenach niższych niż rynkowe. Najbardziej spektakularny efekt tych działań widać w Uiseong (w prowincji Gyeongsangbuk), gdzie wyrosły śmieciowe gór. W ciągu ostatnich pięciu lat, życie mieszkańców regionu stało się nie do zniesienia.  Lokalny rząd rozpoczął przydział masek, które jednak nie chronią przed toksynami, a jedynie przed pyłem. Praktycznie całkowicie zniknęła zieleń. Według koreańskiego Ministerstwa Środowiska ilość nielegalnych odpadów w 2014 r. w Korei wynosiła ok. 70 000 ton, obecnie, ponad 1,2 miliona ton (Lee S., 2019b). Kryzys śmieciowy stał się faktem.

Błoga nieświadomość

Skala koreańskich zanieczyszczeń sięga zresztą daleko poza Półwysep. Już w 1987 roku badania odpadków zgromadzonych przez ptaki na Alasce wykazało, że w większości był to plastik pochodzenia japońskiego i koreańskiego (Azzarello, Van Vleet, 1987). Morze Żółte i Wschodnie otaczające Koreę wypełnione jest mikroplastikiem, który oddziałuje destrukcyjnie na wszystkie wodne formy życia (Lee et al., 2013). W efekcie toksyczne odpady trafiają również do organizmów ludzkich – na talerzu (Thompson, Moore, Vom Saal, & Swan, 2009).

Przy tym wszystkim większość koreańskich znajomych, których zapytałem o plastik, nie tylko zazwyczaj bagatelizuje problem, ale uważa, że Korea radzi sobie coraz lepiej. To złudzenie ma swoje podstawy. Po pierwsze, na przestrzeni lat, Korea usprawniła system sprzątania śmieci. W latach 90. zagracone ulice były normą. Dzięki prawu, które nakazuje podawać napoje w wielorazowych naczyniach, jeżeli nie bierze się na wynos, sprzed wielu lokali zniknęły stosy jednorazowych kubków. Po drugie, w ostatnim czasie rząd rozpoczął kilka inicjatyw, by odpowiedzieć na problem.

Korea w styczniu tego roku zakazał użycia plastikowych toreb. Prawo dotyczy jednak tylko największych supermarketów. W mniejszych sklepach czy na tradycyjnych targowiskach  wciąż korzysta się z plastikowych, czarnych toreb. W obliczu problemów, Ministerstwo Środowiska zaostrzyło w maju przepisy w celu zmniejszenia ilości odpadów z tworzyw sztucznych o połowę i podniesienia krajowego współczynnika recyklingu z 34 do 70 procent do 2030 roku. Według organizacji zajmujących się ekologią w Korei m.in. Greenpeace Korea, to zdecydowanie za wolno. Temat całkowitego zakazu plastikowych rurek i jednorazowych plastikowych kubków, również został odsunięty w czasie. Brakuje też w Korei porządnych kampanii, takich jak np. w Singapurze, odnośnie konsekwencji nadużywania plastiku i zachęty do jego redukcji.

Ciekawe propozycje pojawiają się również ze strony koreańskiego środowiska naukowego. Produkt ma wejść w życie już w przyszłym roku. Hwang Sung-yeon z Korea Research Institute of Chemical Technology przedstawił nowe eko-torby zrobione z pancerzy… krabów. Choć pomysł ten pojawił się już wcześniej, koreański produkt ma być bardziej wytrzymały od innych i w pełni

rozkładać się w ciągu sześciu miesięcy. Po tych przykładach widać, że powoli świadomość społeczna rośnie, jednak wciąż realizowana jest kropla w morzu potrzeb. Warto też dodać, że mała Korea ma niezwykle wysoką produkcję CO2, według International Energy Agency jest pod tym względem siódma na świecie (Union of Concerned Scientists, 2019).

Sprawdzian dla Korei

Problem nadmiernej produkcji plastiku i kryzys śmieciowy to kolejne wyzwanie, obok czystości powietrza, któremu Korea będzie musiała stawić czoła w najbliższym czasie. Ekologiczne kwestie nie dotyczą jedynie samej Korei, ponieważ plastikowe odpady wygenerowane na półwyspie zanieczyszczają

pobliskie wody, a Chiny wraz z coraz to kolejnymi państwami Azji Południowo Wschodniej, jak Wietnam, Malezja czy Indonezja, odmawiają dalszego przyjmowania śmieci. Kluczowym dla zmiany sytuacji na lepsze wydaje się wzrost świadomości społeczeństwa oraz odgórne rozwiązania rządu.

Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 3/2020

Roman Husarski Absolwent filmoznawstwa i studiów dalekowschodnich Uniwersytetu Jagiellońskiego. Obecnie doktorant w Instytucie Religioznawstwa UJ. W ramach wymiany bilateralnej rok 2019/2020 spędza jako student Chonbuk National University w Korei Południowej.Jego obszar pracy naukowej obejmuje: politologię religii, mitotwórczy charakter kina, ideologię Korei Północnej oraz szeroko rozumianą koreanistykę. W roku akademickim 2016/2017 w ramach stypendium uczestniczył w rocznej wymianie z Hankuk University w Seulu. Prywatnie pasjonat Azji Południowo-Wschodniej i nauki języków obcych. Prowadzi bloga wloczykij.org.