Tydzień w Azji: Inauguracja Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją

20 lipca br. Minister Spraw Zagranicznych Chin Wang Yi uroczyście zainaugurował otwarcie Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją. Co to oznacza w praktyce? Chińska polityka zagraniczna ma być jeszcze bardziej scentralizowana, asertywna i podporządkowana Xi Jinpingowi w realizowaniu narodowych interesów i celów ChRL (wg KPCh), w tym wielkiego renesansu narodu chińskiego. Inauguracja tego Centrum zbiega się w czasie ze zmianami w prowadzeniu polityki zagranicznej z pozycji bardziej wycofanych i konserwatywnych^[1] w ofensywną i asertywną wilczą dyplomację (战狼外交).

Działalność Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją^[2] (习近平外交思想研究中, Xi Jinping Thought on Diplomacy Research Centre) została oficjalnie zainaugurowana 20 lipca br. w Pekinie przez ministra spraw zagranicznych Wang Yi. Będzie ono funkcjonować w ramach Chińskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (CIIS, China Institute of International  Studies), które podlega Ministerstwu Spraw Zagranicznych. Zarys ideologiczny prowadzenia Centrum wpisuje się w konsekwentnie prowadzoną przez Xi Jinpinga politykę w ramach doktryny Myśl Xi Jinpinga o Socjalizmie z Chińska Charakterystyką w Nowej Erze (习近平新时代中国特色社会主义思想).

Trzeba jednak zaznaczyć, że w grudniu 2019 r. w ramach CIIS już utworzono Centrum zajmujące się zbieżnym tematem, bo nazywające się Centrum Badań nad myślą Xi Jinpinga o Dyplomacji (习近平外交思想研究中心). Informacje na temat powstania Centrum można uzyskać na oficjalnej stronie CIIS^[3]. Najprawdopodobniej Centrum już działa od końca grudnia 2019 r., jednak dopiero w lipcu 2020 r. odbyła się jego inauguracja. Przyczyn zapewne można upatrywać w burzliwym początku 2020 r. i pandemii, jednak szczegóły nie są oficjalnie znane.  Wydaje się jednak, co wynika pośrednio z przemówienia Wang Yi, że Centrum ma za zadanie umocnić pozycję Xi, możliwe także, że wpłynie na konfrontacyjny trend uprawiania wilczej dyplomacji.

Celem poniższego artykułu jest więc omówienie wybranych zagadnień z przemówienia inauguracyjnego, będącego ważnym źródłem dla lepszego zrozumienia chińskiej polityki zagranicznej. Jednocześnie należy podkreślić, że celem artykułu nie jest reprodukowanie, czy promowanie stanowiska KPCh, ale omówienie i zinterpretowanie zagadnień poruszanych w trakcie wydarzenia w związku z rosnącą rolą Xi Jinpinga.

Na marginesie trzeba zaznaczyć, że podczas wielu dyskusji wśród osób zawodowo zajmujących się Chińską Republiką Ludową nierzadko dochodzi do krytykowania badaczy, którzy omawiają chiński system polityczny, lub sposób w jaki KPCh legitymizuje swoją władzę, prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną, przez przedstawienie kluczowych mechanizmów jej działania. Uważam jednak, że omawianie i rekonstruowanie sensów zawartych w narracjach prowadzonych przez ChRL i KPCh jest potrzebne dla zrozumienia odmiennej chińskiej perspektywy. Zrozumienie nie musi oznaczać akceptacji. Nie oznacza to również tego, że z tą polityką się utożsamiamy, czy ją legitymizujemy. Podobnym bolączkom stawiali i stawiają czoła polscy i zagraniczny sinologowie w tym Bogdan Góralczyk (jego monografia Wielki Renesans była krytykowana w tym duchu) czy Donald J. Munro, który w książce pt. The Concept of Man in Contemporary China tłumaczy się z tego, że przedstawia współczesną chińską wizję człowieka próbując zrekonstruować jej uzasadnienie i rację bytu.

Sekcja I: Przedstawienie myśli Xi Jinpinga o dyplomacji jako integralnej części Myśli Xi Jinpinga o Socjalizmie z Chińska Charakterystyką w Nowej Erze

Omówienie sekcji pierwszej jest bardzo interesujące ze względu na fragment stwierdzający, że dyplomacja jest manifestacją woli państwa:

首先，习近平外交思想是习近平新时代中国特色社会主义思想的有机组成。外交是国家意志的集中体现, 外交工作是中国特色社会主义事业的重要组成部分。^[4]

First, Xi Jinping Thought on Diplomacy is an integral component of Xi Jinping Thought on Socialism with Chinese Characteristics for a New Era. As diplomacy is the comprehensive manifestation of the will of the state, China’s diplomatic work is an integral part of our cause of socialism with Chinese characteristics^[5].

Fragment dotyczący manifestacji woli państwa ma na celu pokazanie, że KPCh realizuje racjonalność państwa i ma poparcie wśród społeczeństwa. Samo wyrażenie woli państwa wiąże się zachodnią filozofią nowożytną, koncepcją państwa z Zasad filozofii prawa Hegla, którego to dzieło jest intensywnie czytane i interpretowane w ramach funkcjonującej w Pekinie szkoły partyjnej.

Na marginesie warto zaznaczyć, że na przykład profesor Qi Weiping z East China Normal University od lat prowadzi rozważania nad relacją między wolą, państwem, a działaniem partii politycznej. Argumentuje on, w myśl zachodniej filozofii politycznej, że partia polityczna i państwo to dwa odrębne byty. Podczas gdy partia polityczna to organizacja utworzona przez grupę ludzi w oparciu o wspólny cel, to państwo stanowi wspólnotę społeczną oparta na interesach wszystkich ludzi. Qi Weiping argumentuje, że generalnie opinie czy działania partii politycznych nie stają się wolą państwa, jednak jego zdaniem współczesne działanie KPCh odstaje od tej reguły, ponieważ KPCh realizuje interes narodowy Chin.^[6] Co więcej, w ustroju socjalistycznym o chińskiej specyfice propozycje partii mogą stać się wolą kraju zgodną z logiką historii i odpowiadać na potrzeby rzeczywistości (中国特色社会主义制度下，党的主张能成为国家意志符合历史的逻辑和满足现实的需要)^[7].

Sekcja II: Myśl Xi Jinpinga zawiera w sobie najważniejsze osiągnięcia marksizmu w dziedzinie dyplomacji XXI w.

Sekcja ta jest niezwykle ciekawa i trzeba ją postrzegać w kontekście zsinizowanej formy marksizmu (马克思主义中国化), a także obecnych w ChRL pod rządami Mao ambicjach politycznych do eksportu rewolucji i promocji maoizmu poza własnymi granicami. Jest to temat niezwykle szeroki, jednak często pomijany na rzecz przedstawiania Chin w imię dengowskiej idei taoguang yanghui. Oczywiście była ona jak najbardziej aktualna, jednak wątki marksistowsko-leninowskie, a także maoistowskie są do dziś silnie obecne w mediach państwowych. Ponadto można argumentować, że wspólnota losów ludzkości stanowi element wizji rozwoju dziejów w duchu sinizowanego marksizmu. Na marginesie chciałabym poruszyć jedną bardzo ważną sprawę pokazującą jak bardzo myślenie marksistowskie o rozwoju ludzkości wraz z myślą Xi Jinpinga jest obecne wśród chińskich intelektualistów. Poniżej fragment z jeszcze nie opublikowanego artykułu mojego autorstwa:

Efemeryda zsinizowanego marksizmu i myśli Xi Jinpinga, czyli lekarstwo na przyszłość?

„Interesującym esejem przedstawiającym współczesną chińską perspektywę na sinizację marksizmu jest tekst Wu Xiaoming (2019), w którym przedstawia on nie tylko rozwój sinizacji marksizmu, ale także łączy go z jego współczesną rolą w odrodzeniu Chin. Autor przedstawia sinizację marksizmu jako dynamiczną koncepcję rozwijającą się w czasie, dostosowującą do uwarunkowań, a także jako formę modernizacji państwa. Marksizm w chińskim wydaniu postrzega więc jako ideologię współgrającą z praktycznym aspektem procesów modernizacyjnych państwa. Co więcej, Xu argumentuje, że sinizacja marksizmu, którą utożsamia z socjalizmem z chińską charakterystyką (中国特色社会主义), ma istotne znaczenie dla świata, ponieważ Chiny mają szansę stworzyć cywilizację ponad formułę nowoczesnego państwa kapitalistycznego (现代-资本主义文 明):

„Stulecie poszukiwań chińskiego modelu składa się w zasadzie z dwóch procesów: modernizacji i sinizacji marksizmu. Chiński proces modernizacyjny założył fundamentalne połączenie się z marksizmem, ponieważ modernizacyjny projekt musi być ugruntowany w socjalistycznej rewolucji, która na przestrzeni historii zaadoptowała kierunek Nowej Demokracji. To jest zsinizowany marksizm, bez ustanku ewoluujący i rozwijający się w procesie historycznym chińskiej modernizacji, który wytworzył też istotną więź z tą praktyką. Obecna forma tego marksizmu, czyli socjalizm z chińską charakterystyką, objawia się jako posiadający historyczne znaczenie dla świata, ponieważ wielkie odrodzenie chińskiego narodu oznacza nie tylko to, że Chiny staną się zmodernizowaną potęgą, ale także, że wieńcząc zadanie modernizacyjne, są aktywnie otwarte na możliwość powstania nowej cywilizacji przekraczającej model nowoczesno-kapitalistyczny” (Wu 2019, s. 3)^[8].

中国道路的百年探索是现代化与马克思主义中国化的双重金程。中国的现代化进程 之所以与马克思主义建立起本质的关联，是因为这一现代化事业必须经由一场社会革命来 为之奠基，而这场革命历史地采取了新民主主义-社会主义的定向。与中国的现代化实践 建立起本质联系的，是在这一历史性实践中不断生成和发展的中国化马克思主义。这种马 克思主义的当今形态———中国特色社会主义之所以发现出一种“世界历史意义”，是你为 中华民族的伟大复兴不仅在于中国将成为一个现代化强国，而且还在于:它在完成其现代 化任务的同时，正积极地开启出一种新文明类型(超越现代-资本主义文明)的可能性。

Powyższy artykuł stanowi bardzo cenne dzieło nie tylko dla poznania współczesnej chińskiej filozofii politycznej, ale również dla sposobu poznania metod pragmatycznej recepcji dziedzictwa zachodniej filozofii. W dalszych częściach artykułu pojawia się bowiem między innymi myśl inspirująca się Hobbesem, że obecna cywilizacja łącząca nowoczesność z kapitalizmem, to w zasadzie wojna wszystkich przeciw wszystkim.

Nawiązanie do Marksa i produkcji

Kolejnym ważnym elementem w tej sekcji jest nawiązanie do procesów globalizacyjnych przez pryzmat bazy i nadbudowy i stosunków produkcji. Ciekawym elementem jest to, że w swoim przemówieniu Wang Yi nie odwołuje się do schedy maoizmu. Warto przypomnieć, że choćby w eseju z 1937 roku pt. „O praktyce” Mao podkreślał, że aktywność człowieka w procesie produkcji jest pierwotna i determinuje wszystkie pozostałe czynności. Odwołując się więc do konkretnych mechanizmów KPCh nawiązuje przede wszystkim do źródła i interpretacji marksistowskich, a nie do zastanych koncepcji z czasów poprzednich przywódców. Może to wskazywać na konsekwentną próbę budowania wizerunku Xi Jinpinga na zmodernizowanym fundamencie pomijając tradycję maoistowską. Jest to tylko spekulacja. Trzeba jednak zauważyć, że pod koniec przemówienia Wang Yi wspomniał zarówno o marksizmie-leninizmie, myśli Mao, dengizmie, jak i teorii trzech reprezentacji.

Sekcja III: Myśl Xi Jinpinga o dyplomacji rozwija i wzbogaca chińską kulturę

W tej sekcji pojawiają się uwagi dotyczącego tego, że myśli Xi Jinpinga o dyplomacji uaktualnia i wzbogaca tradycyjną chińską kulturę z duchem czasu i postępem ludzkości. Dyplomacja wraz z tradycyjną chińską kulturą działa na rzecz promocji wspólnoty losów ludzkości korzystając z koncepcji takich jak dobro powszechne (common good) i uniwersalny pokój (universal peace) w wersji angielskiej. W oryginalnej wersji chińskiej są to pojęcia: „天下为公”、“世界大同”. Niestety wersja angielska nie oddaje w pełni zakorzenienia tej sekcji w ideach wywodzących się z chińskiej filozofii. Jedynie lektura oryginału umożliwia właściwe zrozumienie sekcji trzeciej.

Pierwsze z nich wywodzi się z Liji, czyli Księgi rytuałów z Pięcioksięgu konfucjańskiego, chodzi tu o fragment 大道之行也, 天下为公. Samo pojęcie można przetłumaczyć na wiele sposobów 天下为公 na przykład jako „świat przynależy do wszystkich”/„świat jest dobrem publicznym” jak sugeruje Krzysztof Gawlikowski^[9]. W kontekście zastosowania tego pojęcia do myśli Xi Jinpinga można by ewentualnie przetłumaczyć jako: „cała ludzkość jako jedna wspólnota”, a całe wyrażenie jako Kiedy nastało Dao, cała ludzkość stała się jedną wspólnotą. Nie upieram się przy takim tłumaczeniu, jest ono robocze i wymaga konsultacji, mam nadzieję jednak, że oddaje sens i kontekst tego pojęcia w klasycznej filozofii chińskiej.

Warto zaznaczyć, że samo pojęcie 天下 nastręcza wielu problemów. Istotna z tego punktu widzenia jest na przykład książka Dominika Mierzejewskiego pt. „Między pragmatyzmem a konfucjańską moralnością. Dezideologizacja retoryki chińskiej polityki zagranicznej w okresie reform”, w której uzasadnia on różnice w percepcji, tłumaczeniu i aktualizacji pojęć wywodzących się z chińskiej filozofii:

„Chińska wizja świata (tianxia), która tworzy chińską tożsamość, zdecydowanie rożni się od kategorii europejskiego państwa suwerennego. W tym zakresie interesująca jest analiza przedstawiana przez pekińskiego filozofa Zhao Tingyanga. System międzynarodowy nie jest niszczony przez państwa upadające, lecz przez fakt upadku świata jako takiego. Taki upadek wynika z braku odpowiedniej koncepcji rozwoju globalnego oraz braku reorientacji zachodniego systemu myślenia. Potocznie przyjmuje się, iż tianxia oznacza „wszystko pod niebem”, lub też jest tłumaczone jako „wszystko pod kopułą niebios”, jednak według Zhao Tingyanga winno być interpretowane jako „ludzkość” oraz „światowe instytucje”. Takie rozumowanie wpisuje się w chińskie podejście do świata, które nie wyklucza „innego”, gdyż nie ma potrzeby samookreślenia. W systemie tianxia głównym celem jest przekształcenie „rozproszonych podmiotów” w jeden „wspólny”, który nie tworzy barier”(Mierzejewski 2013, s. 73).

Kolejne pojęcie 世界大同 odnosi się do wielkiej światowej harmonii i wpisuje się w utopijne wizje idealnego społeczeństwa. Trzeba zaznaczyć, że datong 大同, czyli wielka harmonia podobnie jak 天下为公 również pojawia się we wspomnianej już Księdze rytuałów. Następnie ideę tę próbował zaktualizować do sytuacji politycznej i społecznej Chin znany intelektualista i polityk Kang Youwei. W tej koncepcji wywodzącej się z klasycznej filozofii chińskiej ludzie funkcjonują w ramach harmonijnej wspólnoty realizującej ich potrzeby. W kształtowaniu koncepcji wspólnoty losów ludzkości pojawia się również narracja o wielkiej światowej harmonii, współcześnie zdaje się tworzącej hybrydę ze zsinizowanym marksizmem i myślą Xi, która ma na celu stworzenie nowego równego świata opartego na wartościach komunistycznych. Temat ten jest niezwykle szeroki i tutaj został jedynie zasygnalizowany.

Sekcja IV: Myśl Xi Jinpinga nad dyplomacją kontynuuje rozwój dyplomatycznych teorii Nowych Chin

Przede wszystkim jako novum myśli Xi Jinpinga przedstawione jest zdecydowane postawienie na rozwój wspólnoty losów ludzkości. Wskazane są również najważniejsze regiony wdrażania tej myśli- sąsiednie państwa regionu i Afryka. Podkreślony jest również, przynajmniej z litery, emancypacyjny aspekt polityki Xi, to znaczy w formie deklaratywnej, przeciwstawiający się hegemonii, kolonizacji i polityce siły. Ponadto zaznaczona jest waga przykładana do dbałości o suwerenność państw i zasad integralności terytorialnej. Warto zaznaczyć na marginesie, że interpretacja tych kwestii leży w kompetencjach KPCh, toteż w sporach z innymi państwami na Morzu Południowochińskim o wyspy Spratly i Paracelskie, Pekin uznaje, że są to chińskie tereny, a pozostałe państwa uzurpują sobie prawo do ich posiadania. Podobnie wygląda sprawa autonomii Hongkongu, który to Chiny postrzegają jako swoją część i wprowadzają tam prawo według recepty Pekinu (nowe prawo o bezpieczeństwie narodowym). Z drugiej strony takie postawienie spraw jest również krytyką niektórych działań Stanów Zjednoczonych, na przykład inwazji na Irak, której Chiny były zagorzałym przeciwnikiem.

Sekcja V: Myśl Xi Jinpinga nad dyplomacją polepsza i przekracza teorie stosunków międzynarodowych

W tej sekcji krytykowane są wybrane idee dotyczące stosunków międzynarodowych takie jak na przykład gra o sumie zerowej. Przedstawione jest również przekonanie zgodnie z którym należy poszukiwać nowego języka i metod dla stosunków międzynarodowych – warto w tym kontekście zapoznać się z artykułem Xiao Rena z 2020 r., który dotyczy chińskiej szkoły myślenia o stosunkach międzynarodowych, pt. „Grown from within: Building a Chinese School of International Relations”. Istotnym elementem rozwoju chińskiej szkoły jest aspiracja chińskich badaczy do produkowania wiedzy a nie jej konsumowania^[10]. Wobec tego można się spodziewać, że Chiny postawią na tworzenie własnych teorii do opisywania przemian zachodzących na świecie. Wówczas przewidzieć można ich implementację, możliwe że najbardziej podatne na te wpływy staną się państwa tzw. Globalnego Południa.

Kontekst i wnioski

Silne i asertywne Chiny walczą o utrzymanie swojej regionalnej pozycji w relacjach z najbliższymi sąsiadami (Japonia, Indie i państwa ASEAN), a także prowadząc w pierwszej połowie bieżącego roku intensywną „dyplomację maseczkową” w czasie pandemii COVID-19. Szczególnie znamienne były tegoroczne zdarzenia w Ladakhu, gdzie na granicy indyjsko-chińskiej doszło do tajemniczego starcia między obiema armiami, a także działania ChRL w regionie Morza Południowochińskiego. Działania Pekinu są krytykowane nie tylko przez Stany Zjednoczone, ale także przez państwa Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Warto także odnotować, że Chiny starają się konsekwentnie rozszerzać swoje wpływy na przykład przez zainaugurowanie w lipcu bieżącego roku formatu 5+1 (Azja Centralna + Chiny), mającego na celu pogłębienie relacji ze swoimi zachodnimi sąsiadami. Waszyngton obawia się nie tylko rosnącej dominacji Pekinu w regionie i dalszej konsolidacji władzy Xi Jinpinga, ale również praktycznego ograniczenia autonomii Hongkongu. Rozwijanie Centrum poświęconego myśli Xi Jinpinga i dyplomacji ma na celu wzmocnienie stanowiska KPCh w sprawach polityki zagranicznej i budowania-potwierdzania autorytetu Xi Jinpinga wśród elit politycznych ChRL.

W konfrontacyjnych czasach Pekin stara się zjednywać i wzmacniać więzi z państwami, z którymi relacje bilateralne znajdują się na obiecującym poziomie. Na nowego sprzymierzeńca w dobie COVID-19 wyrasta Kazachstan, który w ciągu ostatnich miesięcy znacząco zwiększył eksport do Państwa Środka. Warto zaznaczyć, że to Kazachstan również był miejscem, gdzie ogłoszono Inicjatywę Pasa i Szlaku – gospodarcze, polityczne a wreszcie dyplomatyczne narzędzie w rękach KPCh.

Niektórzy komentatorzy spraw międzynarodowych, w tym Earl Wang uważają, że w obliczu tendencji do centralizacji władzy przez Pekin, Bruksela nie ma innego wyboru, jak tylko zjednoczyć się w celu wypracowania wspólnej polityki unijnej wobec Chin. Takiej nie udało się jednak stworzyć w ciągu ostatnich kilkunastu lat ze względu na rozbieżność interesów gospodarczych i politycznych. Chiny natomiast skutecznie wykorzystują te rozbieżności i konsekwentnie jednoczą swoje siły budując silnie scentralizowaną politykę zagraniczną ze sprecyzowanymi ambicjami, np. uruchomieniem Inicjatywy Pasa i Szlaku. Konsensusu nie udało się również ustalić w sprawie pojedynczych palących problemów takich jak sytuacja na Morzu Południowochińskim.

W tej układance niemałą rolę może odegrać Polska jako największy członek mechanizmu współpracy 17+1. Format ten był w przeważającej mierze podejrzliwie traktowany zarówno przez Brukselę i Berlin. Format 17+1 opisywano jako inspirowane przez Chiny działanie mające na celu podział UE, z drugiej strony jako szansę na pogłębienie bilateralnej współpracy z Pekinem dla mniejszych państw EŚW. Pragmatycznie oceniając sytuację trzeba zaznaczyć, że dzięki zintensyfikowaniu relacji w ciągu ostatnich kilku lat Polska zdobyła unikalne doświadczenie dotyczące sposobów w jaki ChRL rozbudowuje swoje kontakty i realizuje swoje cele w relacjach regionalnych i bilateralnych. Polska ma również szansę na pozytywny wkład w próby jednoczenia pozycji UE korzystając z wypracowanych kanałów kontaktu w sprawie Chin z państwami EŚW. Dzięki temu Warszawa może wywierać dodatkowy wpływ i przekonywać Budapeszt do przyjęcia na forum unijnym bardziej asertywnej polityki względem ChRL.

Działanie nowo założonego Centrum poświęconego dyplomacji ma opierać się na dwóch filarach ideologicznych „wspólnocie losów ludzkości” (人类命运共同体) i „nowym rodzaju relacji międzynarodowych” (新型国际关系). Najbliższe lata zweryfikują realny wpływ Centrum. Na obecnym poziomie nie wiadomo, czy zostało ono założone przede wszystkim ze względu na wewnętrzną potrzebę umacniania władzy, wizerunku i autorytetu Xi Jinpinga, czy będzie odgrywać aktywną rolę w budowaniu chińskiej wizji stosunków międzynarodowych i ich wprowadzania w życie. Na marginesie trzeba zaznaczyć, że w Chinach wiele obszarów życia publicznego funkcjonuje już w ideologicznych ramach wyznaczonych przez przewodniczącego ChRL i sekretarza generalnego KPCh. Promowane są na przykład: „myśl Xi Jinpinga o sprawach zagranicznych” (习近平外交思想) czy „myśl Xi Jinpinga o wzmocnieniu wojska” (习近平强军思想).

Z drugiej strony nie jest tajemnicą, że niektóre aspekty uprawiania polityki przez Xi mają również swoich przeciwników w Chinach. Uważają oni, że Xi Jinping trzyma w swoich dłoniach nieproporcjonalnie rozległą władzę. Dodatkowo pojawiają się głosy, że premier Li Keqiang jest w konflikcie z przewodniczącym ze względu na podrzędną rolę, którą pełni w systemie. Są to jedynie pogłoski, jednakże warto wprowadzić je do tych rozważań. W tym wariancie tworzenie kolejnych centrów badań nad myślą Xi Jinpinga w różnych formach jest raczej narzędziem polityki wewnętrznej, odzwierciedlającym postępujące rozszerzanie wpływów Xi. Tym razem tym kolejnym bastionem stają się dyplomacja i stosunki międzynarodowe.

Patrycja Pendrakowska Założycielka i wiceprezes zarządu Instytutu Boyma oraz analityk polityki zagranicznej i gospodarki Chin. Z ramienia Instytutu zajmuje się relacjami UE-ASEAN w ramach projektu EANGAGE koordynowanego przez KAS Singapore oraz metodą Betzavta z Instytutem Adama na rzecz Pokoju i Demokracji w Jerozolimie. Jest jednym z członków założycieli rady biznesowej WICCI w Indiach-UE z siedzibą w Bombaju. Koordynowała także transkulturową grupę badawczą dot. Inicjatywy Pasa i Szlaku zorganizowaną przez Leadership Excellence Institute Zeppelin. Jest doktorantką na Uniwersytecie Humboldta w Berlinie, gdzie prowadzi badania nad filozofią polityczną w Chinach. Ukończyła studia licencjackie na Wydziale Sinologii, Socjologii i Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim oraz posiada dwa tytuły magistra prawa finansowego oraz etnografii i antropologii kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.