Uchwalone przez Chińską Republikę Ludową 30 czerwca prawo o bezpieczeństwie narodowym w Hongkongu zakazujące działań separatystycznych pod maksymalną karą dożywotniego więzienia jest kolejnym krokiem w uzależnianiu byłej brytyjskiej kolonii od władz kontynentalnych. Prawo krytykowane za brak precyzji w definicji „działań separatystycznych”, wysokość kar oraz naruszenie autonomii Hongkongu wywołało krytyczną reakcję międzynarodowej opinii publicznej. Japonia, dotychczas powstrzymując się od otwartej krytyki ChRL, wobec ostatnich wydarzeń decyduje się na podjęcie odważniejszych, ale nie otwarcie konfrontacyjnych dyplomatycznych środków wobec Chin.
Zaplanowana na wiosnę, a przesunięta ze względu na epidemię, wizyta Xi Jinpinga w Japonii była efektem stopniowo ocieplających się dyplomatycznych relacji między dwoma krajami od 2017 roku. Jeżeli wizyta doszłaby do skutku, byłby to pierwszy raz od ponad dekady, gdy głowa państwa ChRL złożyła oficjalną wizytę w Japonii. Jednak ostatnie działania ChRL wobec Hongkongu sprawiły, iż wizyta przewodniczącego KPCh stanęła pod znakiem zapytania. Przygotowany na początku lipca dokument, pod którym podpisali się politycy związani z wydziałem spraw zagranicznych, przedstawił opinię, iż członkowie rządzącej partii LDP (Partia Liberalno Demokratyczna) „są zmuszeni, by wezwać do odwołania” planowej wizyty Xi Jinpinga. Według pierwotnej wersji dokumentu członkowie partii bezpośrednio „wzywali do odwołania” wizyty, ale po interwencji Sekretarza Generalnego LDP Toshihiro Nikaia, mającego bliskie związki z Chinami, wydźwięk deklaracji został osłabiony. Podobnie Takeo Kawakami – polityk z frakcji Nikaia – ostrzegał przed „zniszczeniem japońsko-chińskich relacji, które zostały wybudowane ciężką pracą naszych poprzedników”. Dodatkowo ważność deklaracji osłabiła jej degradacja z partyjnej rezolucji na wspólne oświadczenie poszczególnych członków partii.
Wybuch pandemii w początkowym etapie stworzył okazję do dyplomatycznego zbliżenia obu państw. Odpowiadając na medyczne zapotrzebowanie, japońska strona tylko w lutym wysłała do Chin 380 tys. par rękawiczek, 150 tys. kombinezonów ochronnych oraz 75 tys. goggli, termometrów i antyseptyków – gest, który został odwzajemniony miesiąc później. W innym solidarnościowym geście, LDP zdecydowało o odliczeniu 5 tys. jenów (ok. 150 zł) od pensji każdego parlamentarzysty, a następnie przekazanie sumy na pomoc Chinom w walce z koronawirusem. Prochińską narrację japońskiego rządu artykułował Nikai – „Dla Japonii wybuch epidemii w Chinach jest niczym oglądanie cierpienia krewnego lub sąsiada”. Podtrzymanie korzystnych relacji było równie ważne dla strony chińskiej – tak jak zwraca uwagę Kazuki Nakamura z The Diplomat, gdy premier Shinzo Abe wypowiedział się na antenie japońskiej telewizji o chińskim „pochodzeniu” wirusa – kwestię tabu dla chińskiego rządu – zazwyczaj wrażliwe na krytykę Chiny tym razem powstrzymały się od zademonstrowania swojego niezadowolenia, wyrażając nawet zrozumienie dla wypowiedzi Abe ze względu na japońsko-amerykańskie relacje.
Chociaż wprowadzenie prawa o bezpieczeństwie spotkało się z krytyką ze strony zachodnich państw, Japonia początkowo ograniczała się do „wyrażenia zaniepokojenia”. Inaczej niż Stany Zjednoczone, które zastosowały sankcje wobec Chin w odpowiedzi na wprowadzenie prawa o bezpieczeństwie, Japonia – tak jak reszta Europy – wstrzymała się od podjęcia twardych środków. Nie podpisała również ogłoszonego 28 maja wspólnego oświadczenia Stanów Zjednoczonych, Australii, Wielkiej Brytanii i Kanady potępiającego działania Chin. Powściągliwość w Tokio w krytyce Pekinu częściowo tłumaczą ekonomiczne zależności. Mówiąc o niskim prawdopodobieństwie ekonomicznego odwrotu Japonii od Chin, Andrea A. Fischetti i Antoine Roth z Tokyo Review podkreślają korzystne warunki rozwoju sektora turystycznego dzięki chińskim turystom oraz oczekiwania japońskich firm wobec poszerzenia udziałów na chińskim rynku.
Mimo to w ostatnich miesiącach można zaobserwować podjęcie odważniejszych kroków w relacjach z chińskim rządem, o czym pisałam tutaj. Japonia była jednym z 8 państw, które w bezprecedensowym ruchu 7 maja zwróciły się do WHO o przyznanie Tajwanowi statusu obserwatora w Światowym Zgromadzeniu Zdrowia – ruch ostatecznie zablokowany przez Pekin. Również w japońskim bluebooku w edycji z 2020 roku Tajwan awansował do rangi „wyjątkowo kluczowego partnera”, a w notce znalazł się niespotykany wcześniej zapis o konsekwentnym wsparciu Japonii dla nadania statusu obserwatora WHO wyspie. Napięcie na linii Tokio-Pekin podnoszą działania Japonii, zachęcające inwestorów z Hongkongu do przeniesienia się na wsypy. Odwagi japońskiemu rządowi dodaje również proklamowany sukces w opanowaniu epidemii – Yusaku Yoshikawa na łamach The Diplomat opisuje atmosferę upojenia zwycięstwem, jaka nastąpiła wśród części konserwatywnych polityków odwołujących się nawet do „wyższości Japończyków” lub nazwania obecnego stanu „japońskim cudem”.
Warte uwagi jest także zbliżenie Japonii i Australii, która po wezwaniu do przeprowadzenia międzynarodowego śledztwa wobec źródła pandemii, została ukarana sankcjami ekonomicznymi ze strony Chin. Podczas czwartkowego (09.07) wirtualnego szczytu Japonia-Australia, premier Shinzo Abe oraz premier Scott Morrison wyrazili „głębokie zaniepokojenie” wprowadzeniem prawa o bezpieczeństwie narodowym; podkreślili potrzebę uczestnictwa Tajwanu w obradach WHO jako obserwatora oraz skrytykowali jakiekolwiek działania mające zamiar naruszać status quo Morza Południowochińskiego i Wschodniochińskiego.
Partia Liberalno Demokratyczna nie jest monolitem, ale środowiskiem podzielonym na frakcje o określonej orientacji politycznej. Dotychczas frakcja Nikaia opowiada się za blokowaniem bardziej konsekwentnych kroków, które mogłoby sabotować wybudowaną współpracę z Chinami. Tak jak w przypadku relacji z Koreą Południową, od czasu objęcia stanowiska premiera przez Shinzo Abe, polityka zagraniczna Japonii względem sąsiadów charakteryzuje się pragmatyzmem i realną oceną wyzwań płynących z ambicji poszczególnych państw. W obliczu nadszarpniętego wizerunku Chin na arenie międzynarodowej oraz stopniowej rewaluacji stanowiska G7 wobec Chin na bardziej krytyczny, Japonia może zdecydować się na odważniejsze kroki w relacjach japońsko-chińskich.
Zdjęcie: Pixabay
Karolina Zdanowicz Ekspert ds. Japonii. Studentka drugiego stopnia filologii japońskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2018/2019 odbyła roczne stypendium rządowe MEXT na Nara Joshi Daigaku w Japonii. Do jej głównych zainteresowań badawczych należą powojenne kino japońskie oraz współczesna kultura masowa.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Paweł Behrendt dla portalu 9DASHLINE o historii sporu na Morzu Południowochińskim
W swoim artykule Paweł Behrendt opisuje historię sporu na Morzu Południowochińskim na przestrzeni XX wieku. Tekst ukazał się w języku angielskim na portalu poświęconym sytuacji politycznej w regionie Indo-Pacyfiku - 9DASHLINE
Paweł BehrendtAzjatech #48: Jak walczyć z epidemią i nie naruszać prywatności?
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Coronavirus (COVID-19) outbreak and emerging contractual claims
With China one of the key players in the global supply chain, supplying major manufacturing companies with commodities, components and final products, the recent emerging outbreak of Coronavirus provides for a number of organizational as well as legal challenges.
Azjatech #13: Nowa metoda walki z malarią
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #9: Pierwszy na świecie zakład produkujący syntetyczną benzynę z gazu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #211: Gracze komputerowi jak atleci. Igrzyska Azjatyckie rozdają im medale
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
China’s geopolitical interests in Kyrgyzstan – wykład
Serdecznie zapraszamy na wykład "China’s geopolitical interests in Kyrgyzstan" 20 lutego o godzinie 18:00 przy ul. Prostej 20. Wykład odbędzie się w języku angielskim i zostanie poprowadzony przez Taalaigul Usonovę z Kirgistanu.
Tydzień w Azji #53: Tajwan chce umowy o wolnym handlu z USA
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Długi koniec Imperium. Azja Centralna żegna się z Rosją?
Dla Władimira Putina niespodziewaną konsekwencją wojny w Ukrainie jest spadek znaczenia Rosji w Azji Centralnej. W autorytarnych państwach tego regionu nie należy się raczej spodziewać demokratycznej odwilży, ale rewizji stosunków łączących je z Moskwą – jak najbardziej.
Zespół Instytutu BoymaZwroty, wzloty i upadki. Japońska tarcza, czyli jak bronić się przed atakiem rakietowym?
Ku wielkiemu zaskoczeniu obserwatorów 15 czerwca 2020 japoński minister obrony Tarō Kōno poinformował o anulowaniu procesu pozyskania systemu Aegis Ashore. Dwa stanowiska radarów dalekiego zasięgu miały być podstawowym elementem obrony przeciwrakietowej kraju. Co istotne, decyzja o anulowaniu projektu została ostatecznie sformalizowana 24 czerwca przez Radę Bezpieczeństwa Narodowego, co oznacza zgodę premiera oraz ministrów obrony i spraw zagranicznych.
Paweł BehrendtOblicza azjatyckiego stulecia – Dyskusja wokół Kwartalnika Boyma 4(6)/2020
Spotkanie odbędzie się we czwartek, 21 stycznia 2021 o godzinie 19:00 za pośrednictwem platformy Zoom. Do udziału w dyskusji oraz spotkaniu online z autorami i autorkami Instytutu Boyma zapraszamy wszystkich zainteresowanych.
Azjatech #46: Systemy promieniowania UV dezynfekują autobusy w Chinach
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Mongolia: relacja fotograficzna Pawła Szczapa
Przedstawiamy państwu serię zdjęć wykonaną przez naszego analityka i specjalistę ds. Mongolii i urban studies Pawła Szczapa. Autor stara się wiernie odzwierciedlać mongolską rzeczywistość - nie piękne turystyczne widoki, a ludzi i przestrzenie w lokalnym, surowym wydaniu. Mongolia, a zwłaszcza Ułan Bator to zderzenie dwóch rzeczywistości - nowoczesności z tradycją i historią.
Paweł SzczapWładze Tokio poinformowały, że spadła po raz pierwszy od 26 lat liczba mieszkańców japońskiej stolicy. Jako główna przyczyna takiego obrotu spraw wskazywana jest pandemia. Stała się ona katalizatorem zachodzących już od jakiegoś czasu zmiany w podejściu Japończyków do pracy i życia prywatnego
Paweł BehrendtCo oznacza chińska deklaracja o osiągnięciu neutralności węglowej w 2060 roku?
Podobnie jak inne kraje Azji Wschodniej, Chiny zadeklarowały plan osiągnięcia neutralności węglowej. 22 września 2020 przewodniczący ChRL Xi Jinping zapowiedział, iż Chiny planują osiągnięcie tego celu do 2060 roku, co jest pierwszą tak dalekosiężną deklaracją tego państwa w tej sprawie. Ponieważ chińskie emisje dwutlenku węgla stanowią dużą część globalnych emisji, warto przyjrzeć się tej deklaracji.
Jakub KamińskiForbes: Jeśli Chiny pójdą na wojnę, czy Europa pozostanie neutralna?
Tajwan nie jest sprawą Europy i Stary Kontynent nie da się wciągnąć w żaden konflikt wokół wyspy. Tak opinia publiczna zrozumiała przesłanie wywiadu udzielonego przez prezydenta Emmanuela Macrona w przededniu jego wizyty w Chinach.
Paweł BehrendtForbes: Czas Indopacyfiku. Tak 2021 r. przejdzie do historii
Mijające dwanaście miesięcy będziemy wspominać głównie jako okres smutku i niepokoju. Miliony ludzi opłakuje stratę swoich bliskich, którzy odeszli z powodu pandemii. Straszy kryzys klimatyczny, przejawiający się suszami, powodziami, huraganowymi wiatrami i innymi gwałtownymi zjawiskami pogodowymi. Rywalizacja Chin i USA grozi przerodzeniem się w otwarty konflikt.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #150: Największa demokracja świata przed trudnym testem
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #22: Pojazd elektryczny za 3 tysiące dolarów z Uzbekistanu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Handel ciągnie w dół gospodarki Dalekiego Wschodu
Eksport i import w większości najważniejszych gospodarek regionu maleje. Źle wróży to globalnej koniunkturze. Szczególne problemy dotyczą przemysłu elektrycznego i technologicznego.
Maksym GdańskiKolejne rozmowy USA-Chiny: droga do utrzymania stabilności?
W dniach 27-29 sierpnia 2024 roku doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA Jake Sullivan odbył wizytę w Chinach, spotykając się z chińskim ministrem spraw zagranicznych Wangiem Yi oraz sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Chin (KPCh) Xi Jinpingiem.
Jakub WitczakChińscy katolicy wychodzą z cienia? Starania Watykanu o zjednoczenie Kościoła
Kiedy w 1989 r. papież Jan Paweł II leciał z wizytą do Korei Południowej, władze chińskie nie zezwoliły na przelot nad terytorium Chińskiej Republiki Ludowej. Papieski samolot musiał wydłużyć trasę przez sowiecką przestrzeń powietrzną. Wielokrotnie podkreślane przez Ojca Świętego pragnienie nawiązania relacji Kościoła z Pekinem i przekucie jej w konkretne formy współpracy zatrzymało się na etapie nieoficjalnych działań na płaszczyźnie dyplomatycznej. 25 lat później Franciszek jako pierwszy w historii papież wysłał telegram z pozdrowieniami dla przywódcy Chin z pokładu samolotu przelatującego nad ChRL.
Sabina RakoczyAzjatech #124: Rekordowy lot chińskiego drona
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #87: Indusi odkrywają prawdziwsze oblicze Świętego Mikołaja
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.