Artykuły Tygodnia w Azji

Tydzień w Azji: Sprzeciw wobec wizyty Xi Jinpinga w Japonii – nowy etap w japońsko-chińskich relacjach?

Japonia, dotychczas powstrzymując się od otwartej krytyki ChRL, wobec ostatnich wydarzeń decyduje się na podjęcie odważniejszych, ale nie otwarcie konfrontacyjnych dyplomatycznych środków wobec Chin. 

Instytut Boyma 14.07.2020

Uchwalone przez Chińską Republikę Ludową 30 czerwca prawo o bezpieczeństwie narodowym w Hongkongu zakazujące działań separatystycznych pod maksymalną karą dożywotniego więzienia jest kolejnym krokiem w uzależnianiu byłej brytyjskiej kolonii od władz kontynentalnych. Prawo krytykowane za brak precyzji w definicji „działań separatystycznych”, wysokość kar oraz naruszenie autonomii Hongkongu wywołało krytyczną reakcję międzynarodowej opinii publicznej. Japonia, dotychczas powstrzymując się od otwartej krytyki ChRL, wobec ostatnich wydarzeń decyduje się na podjęcie odważniejszych, ale nie otwarcie konfrontacyjnych dyplomatycznych środków wobec Chin. 

Zaplanowana na wiosnę, a przesunięta ze względu na epidemię, wizyta Xi Jinpinga w Japonii była efektem stopniowo ocieplających się dyplomatycznych relacji między dwoma krajami od 2017 roku. Jeżeli wizyta doszłaby do skutku, byłby to pierwszy raz od ponad dekady, gdy głowa państwa ChRL złożyła oficjalną wizytę w Japonii. Jednak ostatnie działania ChRL wobec Hongkongu sprawiły, iż wizyta przewodniczącego KPCh stanęła pod znakiem zapytania. Przygotowany na początku lipca dokument, pod którym podpisali się politycy związani z wydziałem spraw zagranicznych, przedstawił opinię, iż członkowie rządzącej partii LDP (Partia Liberalno Demokratyczna) „są zmuszeni, by wezwać do odwołania” planowej wizyty Xi Jinpinga. Według pierwotnej wersji dokumentu członkowie partii bezpośrednio „wzywali do odwołania” wizyty, ale po interwencji Sekretarza Generalnego LDP Toshihiro Nikaia, mającego bliskie związki z Chinami, wydźwięk deklaracji został osłabiony. Podobnie Takeo Kawakami – polityk z frakcji Nikaia – ostrzegał przed „zniszczeniem japońsko-chińskich relacji, które zostały wybudowane ciężką pracą naszych poprzedników”. Dodatkowo ważność deklaracji osłabiła jej degradacja z partyjnej rezolucji na wspólne oświadczenie poszczególnych członków partii.

Wybuch pandemii w początkowym etapie stworzył okazję do dyplomatycznego zbliżenia obu państw. Odpowiadając na medyczne zapotrzebowanie, japońska strona tylko w lutym wysłała do Chin 380 tys. par rękawiczek, 150 tys. kombinezonów ochronnych oraz 75 tys. goggli, termometrów i antyseptyków – gest, który został odwzajemniony miesiąc później. W innym solidarnościowym geście, LDP zdecydowało o odliczeniu 5 tys. jenów (ok. 150 zł) od pensji każdego parlamentarzysty, a następnie przekazanie sumy na pomoc Chinom w walce z koronawirusem. Prochińską narrację japońskiego rządu artykułował Nikai – „Dla Japonii wybuch epidemii w Chinach jest niczym oglądanie cierpienia krewnego lub sąsiada”. Podtrzymanie korzystnych relacji było równie ważne dla strony chińskiej – tak jak zwraca uwagę Kazuki Nakamura z The Diplomat, gdy premier Shinzo Abe wypowiedział się na antenie japońskiej telewizji o chińskim „pochodzeniu” wirusa – kwestię tabu dla chińskiego rządu – zazwyczaj wrażliwe na krytykę Chiny tym razem powstrzymały się od zademonstrowania swojego niezadowolenia, wyrażając nawet zrozumienie dla wypowiedzi Abe ze względu na japońsko-amerykańskie relacje.

Chociaż wprowadzenie prawa o bezpieczeństwie spotkało się z krytyką ze strony zachodnich państw, Japonia początkowo ograniczała się do „wyrażenia zaniepokojenia”. Inaczej niż Stany Zjednoczone, które zastosowały sankcje wobec Chin w odpowiedzi na wprowadzenie prawa o bezpieczeństwie, Japonia – tak jak reszta Europy – wstrzymała się od podjęcia twardych środków. Nie podpisała również ogłoszonego 28 maja wspólnego oświadczenia Stanów Zjednoczonych, Australii, Wielkiej Brytanii i Kanady potępiającego działania Chin. Powściągliwość w Tokio w krytyce Pekinu częściowo tłumaczą ekonomiczne zależności. Mówiąc o niskim prawdopodobieństwie ekonomicznego odwrotu Japonii od Chin, Andrea A. Fischetti i Antoine Roth z Tokyo Review podkreślają korzystne warunki rozwoju sektora turystycznego dzięki chińskim turystom oraz oczekiwania japońskich firm wobec poszerzenia udziałów na chińskim rynku. 

Mimo to w ostatnich miesiącach można zaobserwować podjęcie odważniejszych kroków w relacjach z chińskim rządem, o czym pisałam tutaj. Japonia była jednym z 8 państw, które w bezprecedensowym ruchu 7 maja zwróciły się do WHO o przyznanie Tajwanowi statusu obserwatora w Światowym Zgromadzeniu Zdrowia – ruch ostatecznie zablokowany przez Pekin. Również w japońskim bluebooku w edycji z 2020 roku Tajwan awansował do rangi „wyjątkowo kluczowego partnera”, a w notce znalazł się niespotykany wcześniej zapis o konsekwentnym wsparciu Japonii dla nadania statusu obserwatora WHO wyspie. Napięcie na linii Tokio-Pekin podnoszą działania Japonii, zachęcające inwestorów z Hongkongu do przeniesienia się na wsypy. Odwagi japońskiemu rządowi dodaje również proklamowany sukces w opanowaniu epidemii – Yusaku Yoshikawa na łamach The Diplomat opisuje atmosferę upojenia zwycięstwem, jaka nastąpiła wśród części konserwatywnych polityków odwołujących się nawet do „wyższości Japończyków” lub nazwania obecnego stanu „japońskim cudem”.

Warte uwagi jest także zbliżenie Japonii i Australii, która po wezwaniu do przeprowadzenia międzynarodowego śledztwa wobec źródła pandemii, została ukarana sankcjami ekonomicznymi ze strony Chin. Podczas czwartkowego (09.07) wirtualnego szczytu Japonia-Australia, premier Shinzo Abe oraz premier Scott Morrison wyrazili „głębokie zaniepokojenie” wprowadzeniem prawa o bezpieczeństwie narodowym; podkreślili potrzebę uczestnictwa Tajwanu w obradach WHO jako obserwatora oraz skrytykowali jakiekolwiek działania mające zamiar naruszać status quo Morza Południowochińskiego i Wschodniochińskiego.

Partia Liberalno Demokratyczna nie jest monolitem, ale środowiskiem podzielonym na frakcje o określonej orientacji politycznej. Dotychczas frakcja Nikaia opowiada się za blokowaniem bardziej konsekwentnych kroków, które mogłoby sabotować wybudowaną współpracę z Chinami. Tak jak w przypadku relacji z Koreą Południową, od czasu objęcia stanowiska premiera przez Shinzo Abe, polityka zagraniczna Japonii względem sąsiadów charakteryzuje się pragmatyzmem i realną oceną wyzwań płynących z ambicji poszczególnych państw. W obliczu nadszarpniętego wizerunku Chin na arenie międzynarodowej oraz stopniowej rewaluacji stanowiska G7 wobec Chin na bardziej krytyczny, Japonia może zdecydować się na odważniejsze kroki w relacjach japońsko-chińskich.

Zdjęcie: Pixabay

Karolina Zdanowicz

Ekspert ds. Japonii. Studentka drugiego stopnia filologii japońskiej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W latach 2018/2019 odbyła roczne stypendium rządowe MEXT na Nara Joshi Daigaku w Japonii. Do jej głównych zainteresowań badawczych należą powojenne kino japońskie oraz współczesna kultura masowa.

czytaj więcej

Azjatech #154: Dżinsy z odpadów po produkcji piwa. Japoński browar testuje nowe możliwości

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

USA-Iran: wojna czy pokój?

Dlaczego od prawie 40 lat Teheran i Waszyngton nie potrafią wypracować modus vivendi? Czy istnieje realne ryzyko wybuchu irańsko-amerykańskiej wojny? Serdecznie zapraszamy na dyskusję o stosunkach irańsko-amerykańskich do biura WeWork przy ul. Kruczej 50 w poniedziałek 4 listopada o godz. 18:00.

Tydzień w Azji #25 : Internet made in China

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Connected Mobility Report

Risk and oppportunities for self-driving vehicles. Exploring global regulations and security challenges in the future of connected vehicles. The report was co-produced by Boym Institute and 9DASHLINE.

Tydzień w Azji #151: Niemcy mają utwardzić stanowisko wobec Rosji i Chin

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Are Polish Universities Really Victims of a Chinese Influence Campaign?

The Chinese Influence Campaign can allegedly play a dangerous role at certain Central European universities, as stated in the article ‘Countering China’s Influence Campaigns at European Universities’, (...) However, the text does ignore Poland, the country with the largest number of universities and students in the region. And we argue, the situation is much more complex.

Azjatech #148: W Chinach przyznano pierwsze licencje na autonomiczne taksówki

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #119: Rok konfliktu Pekin-Canberra. Czy Chiny przestrzeliły?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #48: Uzbekistan krajem 2019 roku. Reformy kuszą międzynarodowych graczy

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: AUKUS. W Azji kształtuje się nowy ład

Ameryka w ten sposób dokonuje realnego zwrotu w stronę Azji, pociągając za sobą najbardziej zaufanych aliantów. Gra toczy się nie tylko o kwestie bezpieczeństwa, ale też o ład gospodarczy i supremację technologiczną

Instytut Boyma na PAIH Forum Biznesu 2024

Prezes Instytutu Boyma Krzysztof Zalewski wziął udział w panelu eksperckim „Indie – wyzwania i szanse dla polskiego biznesu”, który odbył się w ramach konferencji PAIH forum biznesu 2024.

RP: Konsekwencje konfliktu w Ukrainie dla gospodarki Indii

Ze względu na strategiczne relacje łączące Indie i Rosję, New Delhi nie potępi agresora ani nie przystąpi do reżimu sankcji koordynowanych przez Waszyngton. Jednak nie znaczy to, że wojna jest dla Indii obojętna.

Debata o Morzu Południowochińskim – fotorelacja

11 lipca odbyła się debata na temat przyszłości Morza Południowochińskiego organizowana wspólnie z Instytutem Socjologii UW.

Nicolas Levi na konferencji Asian-European Forum 2021: Przyszłość Należy do Azji

22 kwietnia o godz. 14:15 analityk Instytutu Boyma Nicolas Levi, weźmie udział panelu dyskusyjnym “Przenikanie kultur, czyli jak Wschód łączy się z Zachodem. Globalizacja kultur dziś i perspektywy na przyszłość”.

Tydzień w Azji #31: Jak dochodzić do prawidłowych danych o gospodarce ChRL

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Forbes: Dlaczego warto rozmawiać z weterynarzem, czyli historia indyjskiego króla szczepionek

Pod względem liczby dawek produkowanych preparatów Serum Institute of India nie ma sobie równych w branży. 1,5 mld szczepionek rocznie trafia do prawie 170 państw świata. Dwie trzecie dzieci na Ziemi zaszczepiono preparatami indyjskiej firmy...

Forbes: Koronawirus testuje chińską służbę zdrowia. Jak ona wygląda w praktyce?

Kontrast między rozwojem chińskiej gospodarki a poziomem opieki medycznej w Państwie Środka jest porażający. Epidemia koronowirusa z Wuhan być może zmusi chińskie władze do inwestycji w powszechną opiekę medyczną. Na reformie służby zdrowia skorzystałoby nie tylko chińskie społeczeństwo, ale również zachodni biznes

RP: Adamed Pharma międzynarodowym graczem

Od początku działalności firmy należy promować nastawienie na internacjonalizację. Funkcjonujemy w warunkach gospodarki światowej i to w tej skali powinniśmy mierzyć własny sukces – mówi Paweł Roszczyk, członek zarządu, dyrektor zarządzający Adamed Pharma SA.

Współpraca włosko-azjatycka: instytucje kulturalne

Historia stosunków dyplomatycznych Włoch z krajami azjatyckimi. Przegląd włoskich instytucji kulturalnych zajmujących się tematami azjatyckimi, ze szczególnym uwzględnieniem Japonii, Korei Południowej i Chin.

Azjatech #28: Strefa innowacji środowiskowych i technologii w regionie Aralu

Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

Tydzień w Azji #147: Tadżykistan – nowy partner polskiego biznesu?

Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.

How China uses its narratives on the Russo-Ukrainian war to court the Global South

Three years after Russia’s full-scale invasion of Ukraine, it is entirely clear that this conflict has irrevocably changed the geopolitical landscape both in Europe and beyond and its repercussions will be felt far beyond the battlefield for years to come.

Ewolucja stosunku głównych amerykańskich partii politycznych wobec Chin. Ku ogólnonarodowej antychińskiej mobilizacji?

Obserwacja działań polityków dwóch najważniejszych partii w Stanach Zjednoczonych wskazuje na stopniowe kreowanie się wspólnej percepcji Chin, jako jednego z głównych zagrożeń dla interesów USA na świecie.

Fake newsy i farmy trolli w służbie trzeciej wojny światowej: debata wokół dokumentu Superwizjer TVN i artykułu w Newsweeku

17 grudnia zapraszamy Państwa do wzięcia udziału w autorskiej debacie na podstawie reportaży wcieleniowych Anny Sobolewskiej i Katarzyny Pruszkiewicz.