W regionie Azji Wschodniej tatuaże zwyczajowo kojarzą się z działalnością przestępczą lub formą kary. Motyw ten pojawia się chociażby w legendzie o generale Yue, który to porzucił pole bitwy i wrócił do domu. W ramach kary, jego własna matka wytatuowała na jego plecach znaki “盡忠報國” (jin zhong bao guo); “[powinieneś] służyć państwu z najwyższą lojalnością”. Co jednak w sytuacji, kiedy tatuaże są ważną częścią kultury dla grupy mniejszościowej, a inne jej elementy takie jak język czy tradycyjne struktury społeczne powoli zanikają?
Z problemem tym zetknęli się rdzenni mieszkańcy Tajwanu. Z uznawanych obecnie szesnastu plemion, siedem posiada tradycje związane z tatuowaniem. W przeszłości stanowiły one ważny element rytuałów wchodzenia w dorosłość czy też formę ochrony przed złymi duchami, stanowiąc tym samym przeciwieństwo dominujących w regionie kultur chińskiej i japońskiej. Silne wpływy konfucjanizmu obecne w nich odbierają negatywnie nie tylko tatuaże, ale i wszystkie inne trwałe modyfikacje ciała. I choć sytuacja powoli ulega zmianie, to zakazy wstępu do onsenów dla osób z tatuażami czy oficjalne bany na pokazywanie tatuaży w chińskiej telewizji dalej są powszechne. Sztuka tatuażu rdzennej ludności Tajwanu ucierpiała przede wszystkim w okresie zintensyfikowanej przymusowej asymilacji od końca XIX wieku do końca XX wieku. Wraz z początkiem japońskiej okupacji rytualne tatuaże zostały zakazane, choć część osób dalej tatuowała się w ukryciu. Mimo zakończenia okupacji w 1945 roku, zaledwie dwa lata później rozpoczął się okres znany w historii wyspy jako Biały Terror – najdłuższy w historii stan wojenny na świecie. Wraz z nim powrócił nie tylko zakaz tatuowania, ale i przymusowa sinizacja; zakazano także używania rodzimych języków, nawet w prywatnych rozmowach [1]. To właśnie w tym okresie wiele elementów rdzennych kultur wyspy przepadło bezpowrotnie. Mimo trwających obecnie starań o przywrócenie do użytku dawnych języków mniejszościowych, ze względu na migrację i rozproszenie rdzennych społeczności jest to coraz trudniejsze. Dodatkowo, język mandaryński dalej stanowi lingua franca wyspy i to on używany jest w pracy czy szkole. By nauczyć się własnego języka, ludność rdzenna musi np. wrócić do swojej rodzinnej wioski.
Przeczytaj więcej: Walka o dom, która trwała 27 lat. Historie rdzennych Tajwańczyków #2
Mimo tych trudności, młodzi rdzenni Tajwańczycy gotowi są do walki o przetrwanie swoich kultur. A jeśli trudno o zachowanie języka czy kontynuowanie dawnych struktur społecznych, to czemu nie skupić się właśnie na sztuce tatuażu, póki wytatuowana starszyzna jeszcze żyje i może przekazać im swoją wiedzę? Przykładem może być tutaj Cudjuy Patjidres, tatuator pochodzący z jednego z plemion z grupy Paiwan. Już jako dorosły człowiek przypadkowo zobaczył on zdjęcie wytatuowanego wojownika, a po krótkiej inspekcji zauważył, że strój mężczyzny wyglądał identycznie jak strój noszony przez mężczyzn ze społeczności Paiwan. W ten oto sposób dowiedział się on o tradycji tatuowania swojego ludu, a jego celem stało się zachowanie tego elementu kultury Paiwan i przekazanie go następnym pokoleniom [2]. Patjidres podchodzi do sztuki tatuażu z najwyższym szacunkiem i przestrzega tradycyjnych rytuałów towarzyszących tatuowaniu, jak np. składanie ofiar. Przed przejściem do pracy rozmawia on także z osobą tatuowaną, by upewnić się czy wykonywany wzór jest dla niej stosowny. Rozmawia on także z członkami jej rodziny oraz plemienia, gdyż dla ludu Paiwan tatuaże są symbolem pozycji w plemieniu oraz odzwierciedleniem charakteru i osiągnięć jednostki.
Przeczytaj więcej: Co łączy plemienne imiona z bejsbolem? Historie rdzennych Tajwańczyków #1
Renesans tradycyjnych tatuaży na wyspie spotyka się jednak z trudnościami. Choć Tajwan jest zdecydowanie mniej konserwatywny niż Chiny czy Japonia, to tatuaże dalej nie cieszą się tu popularnością i często postrzegane są w sposób negatywny. Zarówno te współczesne, jak i tradycyjne, będące elementami kultury plemiennej, bywają przeszkodą np. w znalezieniu pracy – z czym wielu rdzennych Tajwańczyków ma problem i bez modyfikacji ciała. Spędza to sen z powiek młodym osobom z rdzennymi korzeniami. Z jednej strony czują one potrzebę podkreślenia swojego pochodzenia i pragną zachować własną kulturę; z drugiej jednak, nie chcą one przekreślić swoich szans na zdobycie pracy, tym bardziej wiedząc, jak bardzo zacięty jest tajwański rynek.
Przeczytaj więcej: W poszukiwaniu własnej kultury. Historie rdzennych Tajwańczyków #3
W swoich rozmowach z rdzennymi aktywistami usłyszałam jednak o dość kreatywnym sposobie na rozwiązanie tego problemu. A są nim… tymczasowe tatuaże wykonywane np. henną. Podobno cieszą się one wśród młodego pokolenia coraz to większą popularnością. Czy pozwoli to na zachowanie dawnej sztuki bez szwanku dla rozwoju kariery na rynku pracy? W tak multikulturowym społeczeństwie jakim jest Tajwan, gdzie istnieje ogromna grupa dominująca, pomysł ten zdaje się być naprawdę ciekawy. Być może jest to sposób, który pomógłby w odtworzeniu innych tradycji tatuażu na całym świecie.
Przeczytaj więcej: “Komarze gmachy” Tajwanu
[1] W. Chen, Disciplining Taiwan: The Kuomintang’s Methods of Control during the White Terror Era (1947- 1987), “Taiwan International Studies Quarterly”, 2008, str. 203.
[2] “Skindigenous” sezon 2, odcinek 4, reż. Kelly.
Poniższy tekst powstał w trakcie stażu Karoliny Kodrzyckiej w Instytucie Boyma.
Karolina Kodrzycka Ukończyła studia licencjackie z Kulturoznawstwa (specjalizacja Kultura Dalekiego Wschodu) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obecnie studiuje na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu na kierunku Modern China Studies. Stypendystka Huayu Enrichment Scholarship w roku akademickim 2021/2022, dzięki któremu odbyła 9-cio miesięczny kurs j. mandaryńskiego na National Taiwan Normal University. Zwyciężczyni konkursu tłumaczeniowego podczas drugiej edycji festiwalu “Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu”, w ramach którego we współpracy z dr. Maciejem Szatkowskim przełożyła na j. polski sztukę “China Dream” autorstwa Sun Huizhu i Fei Chunfang. Obecnie przebywa na wymianie uczelnianej na National Sun Yat-sen University w Kaohsiungu. Interesuje się folklorem, folkloryzmem oraz popkulturą krajów chińskojęzycznych, w szczególności Tajwanu. Bliskie są jej także tematy związane z feminizmem, sytuacją kobiet oraz prawami mniejszości seksualnych w regionie Azji Wschodniej.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Tydzień w Azji #165: Rosja ma cichych sprzymierzeńców. Sankcje mają za nic
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
San zhong zhanfa czyli Trzy Wojny. Działania hybrydowe po chińsku
Działania w sferze kognitywnej staje się coraz istotniejszym i powszechniejszym elementem niekinetycznych działań militarnych. Państwa i inni aktorzy polityczni świadomie manipulują sposobem, w jaki postrzegane są ich działania oraz działania ich sojuszników i przeciwników przez rządy i społeczeństwa innych aktorów sceny międzynarodowej.
Paweł BehrendtTydzień w Azji #244: Izrael czy Hamas? Te kraje bardzo starają się nie potępić żadnej ze stron
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Zmiany w Japonii. Niektórzy będą pracować do 80. roku życia
Wedle ciągle silnego stereotypu Japończycy pracują całe życie w jednej firmie. Przez lata był to zresztą typowy wzór kariery w kulturze, w której lojalność wobec pracodawcy stanowi ważną wartość społeczną. Rynek pracy w Kraju Kwitnącej Wiśni jednak ostatnio dość dynamicznie się zmienia
Paweł BehrendtAzjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Indie wspierają inwestycje produkcyjne. Mogą na tym skorzystać i polskie firmy
Rządowi Indii zależy na ściągnięciu do kraju inwestycji produkcyjnych. Tworzy więc bodźce dla rozwoju fabryk na Subkontynencie Indyjskim. Polskie przedsiębiorstwa eksportujące do Indii coraz częściej decydują się na wytwarzanie w tym kraju.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #313: Chińczycy w natarciu. DeepSeek to nie jest ich ostatnie słowo
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #127: Singapurska wyspa poligonem doświadczalnym technologii 5G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Paweł Behrendt w rozmowie z cyklu Zoom na Świat „Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?”
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania rozmowy z cyklu Zoom na Świat "Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?", w której wziął udział analityk Instytutu Boyma, Paweł Behrendt.
Azjatech #107: W 2 godziny z Tokio do Nowego Jorku przez orbitę Ziemi
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #205: Mazda wraca do silników z tłokiem obrotowym
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #132: Roboty dostarczają zakupy pod drzwi mieszkań w Korei Południowej
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Patrycja Pendrakowska panelistką w debacie „Politics of Power and Disinformation” w Karpaczu
Prezes Instytutu Boyma Patrycja Pendrakowska uczestniczyła w tegorocznym, XXX Forum Ekonomicznym w Karpaczu.
Patrycja PendrakowskaRP: Jak chronić znaki towarowe i wzory w Indiach?
Polskie firmy, dla których Indie są często największym rynkiem w Azji Południowej powinny tam chronić swoją własność intelektualną. Znaki towarowe (trademark) i wzory przemysłowe (design) należy rejestrować w indyjskich instytucjach jak najwcześniej.
Krzysztof ZalewskiAzjatech #106: Koreańczycy chcą dać drugie życie akumulatorom samochodów elektrycznych
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Likwidacja kolonii polskiej na terenie Mandżurii (północno-wschodnich Chin)
Pani Łucja Drabczak - Polka urodzona w Harbinie, dzieciństwo spędziła w Chinach. Do Polski powróciła w wieku 10 lat. Jest autorką książki "Moje Chiny... Wspomnienia z dzieciństwa". Skontaktowała się z nami, aby przekazać wyjątkowe rodzinne wspomnienia związane z opuszczeniem Mandżurii w 1949 roku.
Tydzień w Azji #333: Chiny coraz śmielej wchodzą w role mediatora. Europa powinna się temu przyjrzeć
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
RP: Indie – wysyłajmy polskie koncentratory pod Taj Mahal
W Indie uderzyła druga w tym kraju fala zakażeń koronawirusem. Całkowita liczba oficjalnie zarejestrowanych przypadków zbliża się do 22 mln od początku pandemii, a dzienny przyrost zachorowań przekracza 400 tys.
Krzysztof ZalewskiOkrągły stół: polsko-azjatycka współpraca w dziedzinie nowych technologii
Jak polskie przedsiębiorstwa z sektora nowych technologii rozwijają współpracę z Azją? Jak polskie instytucje mogą wspierać ekspansję tych firm?
Program obejmował również udział w VIII Globalnym Forum Bezpieczeństwa Energetycznego w Pekinie oraz Warsztacie Zrównoważonego Rozwoju Korporacyjnego i Innowacyjnego Zarządzania w Szanghaju.
Zespół Instytutu BoymaPodbiła jeden z najtrudniejszych rynków świata. Ma trzy rady dla polskich firm
- Na ważne spotkanie zawsze zakładałam najwyższe szpilki. To bardzo szybko regulowało mój status w sytuacjach biznesowych - mówi Agnieszka Wronkowska, która w latach 2014-2019 pracowała w Indiach jako Managing Director dla Toruńskich Zakładów Materiałów Opatrunkowych.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #121: Co się dzieje z japońskim programem szczepień?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #198: Niestabilny Afganistan nie wzmocni pozycji Rosji w Azji Centralnej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
W drugim kwartale b. r. odnotowano w tym kraju spadek PKB wysokości 3,3%, czego głównymi przyczynami są drastyczne zahamowanie eksportu oraz spadek konsumpcji gospodarstw domowych.
Andrzej Pieniak