W regionie Azji Wschodniej tatuaże zwyczajowo kojarzą się z działalnością przestępczą lub formą kary. Motyw ten pojawia się chociażby w legendzie o generale Yue, który to porzucił pole bitwy i wrócił do domu. W ramach kary, jego własna matka wytatuowała na jego plecach znaki “盡忠報國” (jin zhong bao guo); “[powinieneś] służyć państwu z najwyższą lojalnością”. Co jednak w sytuacji, kiedy tatuaże są ważną częścią kultury dla grupy mniejszościowej, a inne jej elementy takie jak język czy tradycyjne struktury społeczne powoli zanikają?
Z problemem tym zetknęli się rdzenni mieszkańcy Tajwanu. Z uznawanych obecnie szesnastu plemion, siedem posiada tradycje związane z tatuowaniem. W przeszłości stanowiły one ważny element rytuałów wchodzenia w dorosłość czy też formę ochrony przed złymi duchami, stanowiąc tym samym przeciwieństwo dominujących w regionie kultur chińskiej i japońskiej. Silne wpływy konfucjanizmu obecne w nich odbierają negatywnie nie tylko tatuaże, ale i wszystkie inne trwałe modyfikacje ciała. I choć sytuacja powoli ulega zmianie, to zakazy wstępu do onsenów dla osób z tatuażami czy oficjalne bany na pokazywanie tatuaży w chińskiej telewizji dalej są powszechne. Sztuka tatuażu rdzennej ludności Tajwanu ucierpiała przede wszystkim w okresie zintensyfikowanej przymusowej asymilacji od końca XIX wieku do końca XX wieku. Wraz z początkiem japońskiej okupacji rytualne tatuaże zostały zakazane, choć część osób dalej tatuowała się w ukryciu. Mimo zakończenia okupacji w 1945 roku, zaledwie dwa lata później rozpoczął się okres znany w historii wyspy jako Biały Terror – najdłuższy w historii stan wojenny na świecie. Wraz z nim powrócił nie tylko zakaz tatuowania, ale i przymusowa sinizacja; zakazano także używania rodzimych języków, nawet w prywatnych rozmowach [1]. To właśnie w tym okresie wiele elementów rdzennych kultur wyspy przepadło bezpowrotnie. Mimo trwających obecnie starań o przywrócenie do użytku dawnych języków mniejszościowych, ze względu na migrację i rozproszenie rdzennych społeczności jest to coraz trudniejsze. Dodatkowo, język mandaryński dalej stanowi lingua franca wyspy i to on używany jest w pracy czy szkole. By nauczyć się własnego języka, ludność rdzenna musi np. wrócić do swojej rodzinnej wioski.
Przeczytaj więcej: Walka o dom, która trwała 27 lat. Historie rdzennych Tajwańczyków #2
Mimo tych trudności, młodzi rdzenni Tajwańczycy gotowi są do walki o przetrwanie swoich kultur. A jeśli trudno o zachowanie języka czy kontynuowanie dawnych struktur społecznych, to czemu nie skupić się właśnie na sztuce tatuażu, póki wytatuowana starszyzna jeszcze żyje i może przekazać im swoją wiedzę? Przykładem może być tutaj Cudjuy Patjidres, tatuator pochodzący z jednego z plemion z grupy Paiwan. Już jako dorosły człowiek przypadkowo zobaczył on zdjęcie wytatuowanego wojownika, a po krótkiej inspekcji zauważył, że strój mężczyzny wyglądał identycznie jak strój noszony przez mężczyzn ze społeczności Paiwan. W ten oto sposób dowiedział się on o tradycji tatuowania swojego ludu, a jego celem stało się zachowanie tego elementu kultury Paiwan i przekazanie go następnym pokoleniom [2]. Patjidres podchodzi do sztuki tatuażu z najwyższym szacunkiem i przestrzega tradycyjnych rytuałów towarzyszących tatuowaniu, jak np. składanie ofiar. Przed przejściem do pracy rozmawia on także z osobą tatuowaną, by upewnić się czy wykonywany wzór jest dla niej stosowny. Rozmawia on także z członkami jej rodziny oraz plemienia, gdyż dla ludu Paiwan tatuaże są symbolem pozycji w plemieniu oraz odzwierciedleniem charakteru i osiągnięć jednostki.
Przeczytaj więcej: Co łączy plemienne imiona z bejsbolem? Historie rdzennych Tajwańczyków #1
Renesans tradycyjnych tatuaży na wyspie spotyka się jednak z trudnościami. Choć Tajwan jest zdecydowanie mniej konserwatywny niż Chiny czy Japonia, to tatuaże dalej nie cieszą się tu popularnością i często postrzegane są w sposób negatywny. Zarówno te współczesne, jak i tradycyjne, będące elementami kultury plemiennej, bywają przeszkodą np. w znalezieniu pracy – z czym wielu rdzennych Tajwańczyków ma problem i bez modyfikacji ciała. Spędza to sen z powiek młodym osobom z rdzennymi korzeniami. Z jednej strony czują one potrzebę podkreślenia swojego pochodzenia i pragną zachować własną kulturę; z drugiej jednak, nie chcą one przekreślić swoich szans na zdobycie pracy, tym bardziej wiedząc, jak bardzo zacięty jest tajwański rynek.
Przeczytaj więcej: W poszukiwaniu własnej kultury. Historie rdzennych Tajwańczyków #3
W swoich rozmowach z rdzennymi aktywistami usłyszałam jednak o dość kreatywnym sposobie na rozwiązanie tego problemu. A są nim… tymczasowe tatuaże wykonywane np. henną. Podobno cieszą się one wśród młodego pokolenia coraz to większą popularnością. Czy pozwoli to na zachowanie dawnej sztuki bez szwanku dla rozwoju kariery na rynku pracy? W tak multikulturowym społeczeństwie jakim jest Tajwan, gdzie istnieje ogromna grupa dominująca, pomysł ten zdaje się być naprawdę ciekawy. Być może jest to sposób, który pomógłby w odtworzeniu innych tradycji tatuażu na całym świecie.
Przeczytaj więcej: “Komarze gmachy” Tajwanu
[1] W. Chen, Disciplining Taiwan: The Kuomintang’s Methods of Control during the White Terror Era (1947- 1987), “Taiwan International Studies Quarterly”, 2008, str. 203.
[2] “Skindigenous” sezon 2, odcinek 4, reż. Kelly.
Poniższy tekst powstał w trakcie stażu Karoliny Kodrzyckiej w Instytucie Boyma.
Karolina Kodrzycka Ukończyła studia licencjackie z Kulturoznawstwa (specjalizacja Kultura Dalekiego Wschodu) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obecnie studiuje na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu na kierunku Modern China Studies. Stypendystka Huayu Enrichment Scholarship w roku akademickim 2021/2022, dzięki któremu odbyła 9-cio miesięczny kurs j. mandaryńskiego na National Taiwan Normal University. Zwyciężczyni konkursu tłumaczeniowego podczas drugiej edycji festiwalu “Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu”, w ramach którego we współpracy z dr. Maciejem Szatkowskim przełożyła na j. polski sztukę “China Dream” autorstwa Sun Huizhu i Fei Chunfang. Obecnie przebywa na wymianie uczelnianej na National Sun Yat-sen University w Kaohsiungu. Interesuje się folklorem, folkloryzmem oraz popkulturą krajów chińskojęzycznych, w szczególności Tajwanu. Bliskie są jej także tematy związane z feminizmem, sytuacją kobiet oraz prawami mniejszości seksualnych w regionie Azji Wschodniej.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Forbes: Wszystkie role Tenzina Gjaco. Nowego Dalajlamy nie będzie?
„Miłość to brak oceniania”. „Szczęście to nie jest gotowy produkt. To skutek Twoich działań”. (...). Jeśli wy, wasi rodzice lub dziadkowie byliście hipisami lub przynajmniej słuchaliście Bitelsów, znacie prawdopodobnie któryś z tych cytatów od wczesnej młodości.
Krzysztof ZalewskiPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #45: Tajwan szykuje się do wyborów a Chiny oskarżone o ingerencję
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #184: Alibaba do podziału. To może być pogrzeb chińskiego giganta
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #101: Chiński rok 2020. Centrum świata przesuwa się nad (Indo)Pacyfik
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości
RP: Azja Centralna – jak biznes robią tam Brytyjczycy?
Azja Centralna, choć odgrywa istotną rolę w światowej geopolityce, nadal nie jest postrzegana w wielu państwach jako rynek opłacalnych inwestycji. Również polscy przedsiębiorcy operują tam w niewielkim stopniu.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji #343: W Japonii trwa cicha rewolucja. Tokio zmieni kurs i dołączy do kryptogorączki?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Forbes: Nowy azjatycki tygrys. Jak rozwijają się nowe technologie w Wietnamie
Wietnam przechodzi intensywną transformację cyfrową, stając się nie tylko coraz istotniejszym hubem dla start-upów i nowych technologii w krajach Azji Południowo-Wschodniej, ale także rozwijając sektor usług dla biznesu. Te zmiany są możliwe dzięki dostępności stosunkowo dobrze wykształconej i taniej kadry...
Patrycja PendrakowskaBambusowa dyplomacja w Warszawie: znaczenie wizyty premiera Wietnamu
75. rocznica nawiązania stosunków dyplomatycznych, propozycja nawiązania strategicznego partnerstwa, prezydencja Polski w Radzie Unii Europejskiej, a to wszystko na tle wizyty szefa wietnamskiego rządu w Warszawie.
Andżelika SerwatkaRok świni w Chinach pod znakiem ASF
Afrykański pomór świń (ASF) to choroba wirusowa, która jest przekleństwem każdego hodowcy trzody chlewnej. Chiny, kraj o najliczniejszym pogłowiu świń, mierzą się z ogromnym problemem -wirus rozprzestrzenia się w Państwie Środka w błyskawicznym tempie. Jakie będą tego skutki dla chińskiego rolnictwa i gospodarki? Co jeszcze czeka Chiny?
Maksym GdańskiForbes: Chińczycy chcieli skorzystać na brexicie. Będą musieli obejść się smakiem
Pekin zakładał, że w obliczu brexitu dojdzie do zbliżenia gospodarczego i politycznego między Londynem a Państwem Środka. Szansę na to Chiny upatrywały w potrzebie zastrzyku inwestycyjnego nad Tamizą w związku z rozluźnieniem relacji Londynu z kontynentem.
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #70: Współpraca w ASEAN, a nie izolacja, gwarancją bezpieczeństwa żywieniowego
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich, tworzony we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #20: Niepewna przyszłość trzeciej gospodarki świata
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze piszemy o wygranych przez BJP wyborach parlamentarnych w Indiach, wyzwaniach dla nowego rządu i perspektywach współpracy międzynarodowej.
Gulnara Karimowa – anatomia upadku
Kiedyś marzyła o absolutnej władzy, dziś marzy o wolności. Tak w skrócie można streścić karierę Gulnary Karimowej, starszej córki nieżyjącego już prezydenta Uzbekistanu, Islama Karimowa, która chciała zostać pierwszą kobietą piastującą ten urząd, rzutką bizneswoman, a także sławną piosenkarką.
Jerzy OlędzkiRP: Pierwsze spotkanie biznesowe w Indiach
W zeszłorocznym raporcie PwC opracowanym we współpracy z PFR TFI Indie znalazły się na pierwszym miejscu wśród najbardziej obiecujących kierunków inwestycji zagranicznych dla polskich firm.
Krzysztof ZalewskiZacieśniająca się współpraca w dziedzinie bezpieczeństwa między Indiami i Japonią
Na początku maja 2025 r. ministrowie obrony Indii i Japonii ogłosili zamiar utworzenia dwustronnego ciała konsultacyjnego ds. współpracy obronnej. Jest to kolejny przejaw zacieśniającej się kooperacji indyjsko-japońskiej w dziedzinie bezpieczeństwa, która ma swoje źródło m.in. we wzroście agresywnej polityki Chin na Indo-Pacyfiku.
Jakub WitczakW Instytucie Boyma wychodzimy z nową inicjatywą, która ma na celu pokazanie aktywności tej - często mniej widocznej - połowy społeczeństwa. Będziemy pisać, o tym, co kobiety myślą, mówią i robią. Będziemy też nagłaśniać to, co kobiety badają i o czym piszą.
Tydzień w Azji #23: Długa droga do czystej wody. Kryzys i szansa w Indiach
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości. W tym numerze wiadomości z Indii, Tadżykistanu, Japonii oraz Australii.
Turkmenistan i Tadżykistan przyciągają uwagę światowych mediów. (...) Jeżeli wierzyć oficjalnym statystykom przed 30 kwietnia br. oba kraje były “wolne od wirusa”.
Magdalena Sobańska-CwalinaRP: Czas Ankary w Azji Centralnej? Co z Warszawą?
Globalny kryzys gospodarczy spowodowany pandemią a następnie agresją Rosji na Ukrainę odbił się negatywnie na gospodarkach państwa Azji Centralnej. Chce to wykorzystać Turcja, która może być mocnym konkurentem Polski podczas odbudowy Ukrainy.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji #42: Nowa (chińska) era blockchainu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #121: Co się dzieje z japońskim programem szczepień?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Zrobieni w dżucze. Recenzja książki „North Korea’s juche myth” B.R. Myersa
Nowa książka B.R. Myersa reklamowana była pochlebną recenzją Christophera Hitchensa. Podobnie, jak słynny neoateista Myers znany jest ze swojego ostrego języka, stanowczych i kontrowersyjnych tez, błyskotliwych spostrzeżeń oraz świetnego pióra. Wszystko to w najlepszej odsłonie ukazuje najnowsza książka badacza Korei Północnej: North Korea’s juche myth. Myers rozpoczyna swoją pracę, od krytyki innych ekspertów tematu. Zarzuca […]
Roman Husarski