Wpływ COVID-19 na rozwój technologii w Chinach

Od czasu ogłoszenia programu Made in China 2025 w maju 2015 roku, Chiny aspirują na pozycję światowego lidera w dziedzinie nowych technologii. Z ,,fabryki świata”, gdzie zlokalizowana jest ogromna część zakładów produkujących części i komponenty w globalnym łańcuchu dostaw, stają się promotorem innowacyjnych rozwiązań technologicznych. To w Chinach, gdzie powstają firmy konkurujące na światowym rynku takie jak Baidu, Tencent, Alibaba, Huawei czy Xiaomi i skąd niemal co dzień wychodzą kolejne nowinki, jest dziś zlokalizowany globalny przemysł technologiczny. Pojawienie się wirusa COVID-19 stało się motorem rozwoju w tej branży i przyczyniło się do powstania urządzeń i robotów, które do dziś pozostawały jedynie w sferze futurystycznych wizji. 

Państwo Środka w walce z koronawirusem wykorzystało narzędzia technologii cyfrowej takie jak sztuczna inteligencja, big data oraz przetwarzanie danych w chmurze. Giganci informatyczni udostępniają do publicznej informacji opracowane algorytmy, naukowcy publikują wyniki swoich badań, a lekarze dzielą się wiedzą na temat skutecznych praktyk radzenia sobie z wirusem. To właśnie nowe technologie odegrały istotną rolę w sukcesie Chin w walce z koronawirusem, jakim można nazwać powstrzymanie rozprzestrzeniania się wirusa w kraju i powrót do ,,normalnego” życia w zaledwie trzy miesiące od zidentyfikowania pierwszego przypadku wewnątrz państwa.

Aplikacje jako kompendium wiedzy o koronawirusie

Chiński Tencent, jedna z największych firm internetowych i technologicznych, miał w tym swój duży udział. Stworzony przez nią komunikator i portal społecznościowy Wechat przyczynił się do rozpowszechniania wiedzy i poszerzania świadomości na temat zagrożeń związanych z koronawirusem, a także właściwych praktyk dotyczących ochrony osobistej. Wśród tzw. miniprogramów oferowanych przez aplikację znalazły się takie, które udostępniają informacje dotyczące statystyk zachorowalności na całym świecie. Z kolei stworzony przez Tencent tzw. ,,Health Code” służy do rejestrowania stanu zdrowia i historii podróży danej osoby. Na tej podstawie przydzielona zostaje odpowiednia kategoria ryzyka (kolor czerwony, żółty i zielony oznaczają stopień prawdopodobieństwa, iż dana osoba jest zarażona), która weryfikowana jest przy wejściu do miejsc użytku publicznego jak supermarkety, biura i transport miejski. We współpracy z Chińskim Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom powstał także specjalny system kodów QR dedykowany uczniom w celu kontrolowania ich stanu zdrowia, statusu pobytu oraz umożliwienia im i ich rodzicom wstępu na teren szkoły.[1]

Z kolei chińska wyszukiwarka Sogou uruchomiła funkcję pozwalającą sprawdzić czy w okolicy znajdują się osoby z potwierdzonym zakażeniem koronawirusem, a także monitorować sytuację w całym kraju w czasie rzeczywistym.[2] Alibaba, rywal firmy Tencent na rynku technologicznym, stworzył platformę Dingtalk. Aktualnie służy ona również wymianie informacji pomiędzy pracownikami medycznymi w kraju i zagranicą, którzy mogą dzielić się swoim doświadczeniem w leczeniu koronawirusa.[3] Wechat, we współpracy z Devpost, Facebook i Microsoft, zachęca programistów z całego świata do pracy nad rozwiązaniami technologicznymi mogącymi wspomóc walkę z COVID-19.

Edukacja, kultura i rozrywka online

W związku z epidemią koronawirusa przedszkola, szkoły i uczelnie w Chinach zostały zamknięte. Naprzeciw wyzwaniu wyszła firma Baidu wraz ze swoją platformą udostępniającą dokumenty i e-booki Baidu Wenku. Oferuje ona bezpłatne materiały do nauki online uczniom i nauczycielom szkół podstawowych i średnich, dostęp do tysięcy kursów dla studentów uczelni wyższych, materiały video przygotowywane przez wykładowców prestiżowych szkół w Pekinie, a także organizuje lekcje prowadzone przez certyfikowanych nauczycieli w formie wsparcia materiałów dydaktycznych.[4] Jednocześnie publiczna telewizja CCTV News emituje na swojej stacji lekcje, a platforma Dingtalk umożliwia nauczycielom prowadzenie zajęć online.[5]

Rząd chiński podjął decyzję o tymczasowym zamknięciu miejsc turystycznych i widokowych. Zgodnie z zaleceniami Chińskiej Narodowej Administracji ds. Dziedzictwa Kulturowego (China’s National Cultural Heritage Administration) wiele muzeów i galerii przeniosło swoją działalność do Internetu. Dzięki temu Chińczycy mogą z domu podziwiać wiele historycznych zabytków Pałacowego Muzeum w Zakazanym Mieście (aktualnie otwartym, lecz przyjmującym zaledwie 1/16 zwiedzających dziennie w porównaniu z sytuacją sprzed koronawirusa), Mauzoleum Cesarza Qinshihuanga, czy Muzeum Masakry Nankińskiej.[6] Słynna pekińska galeria sztuki M WOODS postanowiła zaprezentować swoją aktualną wystawę za pośrednictwem platform Weibo, Wechat, Instagram i Facebook.[7]

W duże tarapaty popadły księgarnie, które w ostatnich latach odzyskując swoją popularność stały się miejscem modnym i kultowym. Aktualnie sprzedaż książek spadła o nawet 80%, a ograniczenia w gromadzeniu się ludzi i organizowaniu zbiorowych eventów uniemożliwiły im nadrobienie strat. W wyniku tego chińska sieć księgarni OWSpace postanowiła poszerzyć swoją ofertę online, gdzie transmituje na żywo rekomendacje książek, dyskusje panelowe i czytania literackie. Co więcej, klienci mogą podzielić się swoimi uczuciami na koncie Wechat, a w odpowiedzi pracownicy księgarni wyślą im książkę pasującą do nastroju danej osoby.[8]

Święto Nowego Chińskiego Roku zawsze było okresem wzrostu dla branży gier. Przedłużone wakacje w związku z wybuchem epidemii koronawirusa miały pozytywny wpływ na ilość czasu i pieniędzy przeznaczonych na gry na urządzeniach mobilnych, komputerach i konsolach. Jednak zamknięcie miejsc publicznych, prywatnych biznesów, ograniczenie transportu i możliwości organizowania imprez zbiorowych miało negatywny wpływ na działalność kafejek internetowych i poskutkowało odwołaniem wielu wydarzeń e-sportowych.[9]

Roboty, drony i maszyny pomocą w zachowaniu dystansu społecznego

Firmy biometryczne SenseTime i Megvii opracowały kamery termiczne, które w połączeniu z funkcją rozpoznawania twarzy są w stanie zlokalizować osobę o podwyższonej temperaturze.[10] Firmy MMC (MicroMultiCopter), DJI i XAG produkują drony wyposażone w sprzęt służący  do dezynfekcji miast i obszarów pozamiejskich, jak również pomiaru temperatury ciała. Niektóre z nich mają zamontowaną kamerę i głośnik, przez który policja może komunikować się z pieszymi nie stosującymi się do przepisów o obowiązku noszenia maski.[11][12] Z kolei firma z Chengdu wyposażyła służby porządkowe w hełmy alarmujące, gdy w zasięgu 5 metrów znajdzie się osoba z gorączką.[13] Firma Pudu Technology przystosowała swoje roboty, wykorzystywane dotychczas w cateringu, do rozwożenia leków pacjentom w celu zminimalizowania kontaktu pomiędzy ludźmi.[14] Natomiast stworzony przez Baidu autonomiczny pojazd Apollo dostarcza żywność lekarzom będącym na pierwszej linii frontu. [15]

Znana w Chinach firma przewozowa Didi zorganizowała bezpłatny przewóz  dla 17 tys. osób pracujących w szpitalach w Wuhan, Szanghaju, Pekinie, Xiamen i Ningbo. Wkrótce planuje utworzyć tzw. ,,zespoły wsparcia medycznego” w kolejnych miastach.[16] W czasie epidemii jazda windą może narazić osoby z niej korzystające na przekazanie sobie wirusa. Chińska firma telekomunikacyjna Huawei we współpracy z Wanglong Intelligence opracowała system zdalnego sterowania windami. Użytkownik aplikacji, za pośrednictwem Bluetooth lub funkcji rozpoznawania twarzy, może zamówić najbliższą windę na wybrane piętro. Po wejściu do windy nie ma już dalszej potrzeby obsługiwania windy. [17]

Podsumowanie i wnioski

Zarówno rozwój wiedzy w zakresie nauk medycznych jak i postęp technologiczny spowodowały, że podczas, gdy od wybuchu epidemii SARS w 2002 roku potrzebny był rok na odtworzenie jego genomu, w 2020 roku  wystarczył zaledwie miesiąc na odkodowanie genomu wirusa COVID-19. W dobie pandemii koronawirusa wiele firm chińskich wprowadza innowacyjne rozwiązania technologiczne, które mają za zadanie pomóc w walce z nim. Bezdotykowe usługi doręczania paczek, drony dezynfekujące i kontrolujące przestrzeń publiczną, aplikacje pozwalające na śledzenie sytuacji epidemiologicznej w okolicy służą zapewnieniu bezpieczeństwa obywateli chińskich jak i zwiększeniu efektywności walki z koronawirusem. Rozwój technologii w dziedzinie edukacji online, usług transportowych czy branży gamerskiej mogą na stałe zmienić nawyki konsumentów. Potrzeba szybkiego dostępu do danych i automatyzacji procesów może spowodować jeszcze większą koncentrację na rozwoju sprzętu sieciowego i komunikacyjnego, a to potencjalnie może doprowadzić do przyspieszonego wdrożenia sieci 5G w krajach europejskich.

W innych krajach azjatyckich, takich jak Singapur czy Korea Południowa, znalazły zastosowanie rozwiązania podobne do chińskich. Pozwalają one zlokalizować osoby z potwierdzonym zakażeniem, informować odpowiednie służby o opuszczeniu miejsca odbywania kwarantanny, a także alarmować osoby, które znalazły się w ich pobliżu. Według badań Atlantic Council’s GeoTech Center to Azjatyckie Tygrysy, czyli Singapur, Japonia i Korea Południowa, są tymi krajami, których przewidywany rozwój technologiczny w kolejnych 2-5 latach będzie największy. Wzmożone prace w związku z koronawirusem będą dotyczyły takich dziedzin jak przyszłość pracy, medycyna i bioinżynieria, łańcuchy dostaw, dane i sztuczna inteligencja. Państwo Środka jest tym krajem, który w dużym stopniu skupia się na ostatniej kategorii. W chińskiej gospodarce, w większym stopniu kontrolowanej przez rząd i skupiającej większą władzę w rękach przywódcy niż ma to miejsce w państwach Zachodu, można łatwiej, szybciej i bardziej efektywnie wdrożyć innowacje w zakresie sztucznej inteligencji i zintegrować je ze społeczeństwem.[18] Technologie, które aktualnie powstają pod wpływem wybuchu koronawirusa mogą stanowić podstawę do budowy maszyn, które w przyszłości znajdą swoje zastosowanie na większą skalę, zostaną skomercjalizowane i wykorzystane w życiu codziennym.

Praktyki monitorowania trasy poruszania się indywidualnych osób, rozbudowywanie systemu identyfikacji biometrycznej i gromadzenie danych mogą budzić niepokój związany z przestrzeganiem prawa do prywatności i ochrony danych osobowych szczególnie w środowiskach zachodnich. Jednak należy zwrócić uwagę, że w tak odmiennym w kategorii skali, tak różnym politycznie, systemowo i kulturowo kraju postrzeganie tego zagadnienia jest odmienne. Po pierwsze, wielu Chińczyków jest gotowych podjąć kompromis by skorzystać z wszelkich środków, które zapewnią bezpieczeństwo ich zdrowiu i życiu. Po drugie, w Państwie Środka tożsamość społeczna jest głęboko zakorzeniona w kulturze (Liu, Li, Yue 2010). Wspólne dobro i ochrona społeczeństwa (wyrażająca się w koncepcji 大同 ,,datong” filozofii chińskiej) jest ważnym czynnikiem i leży w interesie każdej jednostki (Chen 2014). Po trzecie, jak wynika z badań przeprowadzonych przez Cary Wu (adiunkta na Uniwersytecie York) i sfinansowanych przez federalną agencję Kanadyjski Instytut Badań nad Zdrowiem, zaufanie społeczeństwa do działań władz, przede wszystkim na szczeblu centralnym, utrzymywane jest na wysokim    poziomie.[19]

Aktualny kryzys może przyczynić się do postawienia sektora zdrowia publicznego na priorytetowym miejscu w projektach budżetów gospodarek świata na kolejne lata. Powinien zwrócić uwagę na potrzebę rozwoju projektów zarządzania kryzysowego i wzmocnienia współpracy niezależnych instytucji międzynarodowych w tym zakresie. Dzięki czemu będziemy lepiej przygotowani na podobne zagrożenia w przyszłości.

Niniejszy materiał znajdą Państwo w Kwartalniku Boyma nr – 5/2020

Ewelina Horoszkiewicz Analityk Instytutu Boyma ds. Chin. Absolwentka Contemporary China Studies na Uniwersytecie Renmin w Pekinie. Do jej zainteresowań należą tematy nacjonalizmu, feminizmu i migracji we współczesnych Chinach. Posługuje się językiem chińskim. Ukończyła również sinologię i zarządzanie na Uniwersytecie Warszawskim.