Tajwan zamieszkuje 16 odrębnych kulturowo grup Aborygenów: Amis, Atayal, Bunun, Hla’alua, Kavalan, Kanakanavu, Paiwan, Puyuma, Rukai, Saisiyat, Sakizaya, Seediq, Tao, Thao, Tsou i Truku. W sumie to trochę ponad 600 tysięcy osób, lub ok. 2,5% populacji wyspy. A przynajmniej tak twierdzi lokalny rząd. W rzeczywistości liczba ta może wynosić nawet ponad 980 tysięcy.
Spośród wymienionych powyżej grup, tylko jedna zaliczana jest do tzw. Pingpu 平埔 – “ludzi z płaskowyżu”. Pozostałe, nazywane zbiorczo Gaoshan 高山, zamieszkują natomiast trudniej dostępne, górskie tereny. Mimo wprowadzenia kilkunastu różnych przepisów stanowiących krok w kierunku pluralistycznego podejścia i zwiększonego samostanowienia Aborygenów w przeciągu ostatnich trzech dekad, liczne grupy rdzenne dla Tajwanu wciąż walczą o oficjalne uznanie. Zgodnie z wyrokiem nr. 17 Sądu Konstytucyjnego z dnia 28 października 2022 roku o oficjalne uznanie mogą starać się grupy etniczne, które zachowały własną kulturę i zwyczaje, posiadają materialne dowody oraz oficjalne zapiski dowodzące ich odrębności etnicznej. Co ważne, jedynie oficjalnie uznane grupy mogą starać się o wsparcie finansowe od rządu, pozwalające np. na budowę ośrodków czy muzeów pozwalających na zachowanie ich kultury i języka. I choć zapis wydaje się być sensowny, to stanowi spory problem właśnie dla przedstawicieli Pingpu.
Zamieszkiwane przez nich nizinne tereny na zachodzie i południu wyspy podlegały większym i znacznie silniejszym wpływom zewnętrznym od samego początku kolonialnej historii Tajwanu. Za przykład niech posłuży nam Makatao – grupa, która oryginalnie zamieszkiwała nizinę Chianan w okolicy Kaohsiungu, a w późniejszym czasie emigrowała w okolice dzisiejszego Pingtungu. Choć istnieją historyczne dowody na ich istnienie i pochodzenie, jak np. XVII-wieczne zapiski holenderskich marynarzy, to legalnie Makatao nie mogli zostać uznani przez… brak odrębności kulturowej. Lata kolonizacji znacząco wpłynęły na ich język, który zaczął mieszać się z językami napływowymi, a później został kompletnie zdominowany przez japoński i mandaryński. Mimo starań członków społeczności, póki co udało odtworzyć się jedynie kilka piosenek w języku Makatao. W podobny sposób utracone zostały stroje ludowe oraz inne tzw. materialne elementy kultury. W tym przypadku częściowo zachowały się jedynie tradycyjne hafty, skrupulatnie odtwarzane i przekazywane dalej przez młodych członków plemienia. Na tej podstawie odszukano kilka elementów strojów ludowych i podjęto próbę ich odtworzenia, po raz pierwszy ukazaną publicznie w 2018 roku. Kolejną przeszkodą było błędne uznanie Makatao za podgrupę innej społeczności – Siraya. Przez lata błędnie twierdzono, że Siraya, Makatao oraz Taivoan to jedna grupa, posługująca się tym samym językiem. Prowadzone jednak w ostatnich latach badania nad językami austronezyjskimi Tajwanu dowiodły, iż są to trzy, oddzielne języki pomimo częściowego podobieństwa w słownictwie i gramatyce. Dowiedziono również, że między grupami istnieją wyraźne różnice społeczno-kulturowe w m.in. budownictwie, życiu rodzinnym, metodach polowania czy hierarchii społecznej.
Największym problemem był jednak brak świadomości samych członków społeczności co do ich pochodzenia. Dla większość z nich pierwszym językiem jest mandaryński lub tajwański. Także w kwestii wyglądu nie różnią się oni znacząco od Hanów oraz innych grup z Chin kontynentalnych, łatwo więc o pomyłkę. Pan Qian-ming, jeden z aktywistów pracujących nad odrestaurowaniem kultury Makatao, przez pierwsze 30 lat swojego życia uważał się za osobę pochodzenia Han. Prawdę odkrył, dzięki przypadkowo znalezionej książce opisującej Tajwan za czasów dynastii Qing. W szczególności zainteresował go fragment o Pingpu i kiedy zapytał swoją ciotkę o historię ich rodziny, ta niechętnie potwierdziła, iż są oni fanzai 番仔 – potomkami “barbarzyńców”. Znak fan 番 oznacza bowiem w języku mandaryńskim barbarzyńcę; już od czasów dynastii Qing Aborygenów określano pejoratywnie jako shengfan 生番, “surowi barbarzyńcy”, a dosłownie “dzikusy”, lub shufan 熟番 co możemy przetłumaczyć jako “ugotowanych barbarzyńców”, czyli zasymilowanych Aborygenów. Potwierdzał to także znak shu 熟 znajdujący w rejestrze rodzinnym Pan Qian-minga z czasów japońskiej okupacji. Mimo początkowego szoku, postanowił on jednak szukać dalej. Rozmawiał z lokalną starszyzną, poszukiwał książek o historii regionu, aż w końcu odnalazł on dawne badania japońskich antropologów, które opisywały społeczność Makatao, która przed laty zamieszkiwała jego rodzime strony. W przeciągu ostatnich 30 lat, społeczność rozrosła się do ok. 1800 przedstawicieli, którzy dalej poszukują i odtwarzają kolejne elementy swojej kultury. W ostatnich latach pałeczkę przejęła młodsza część społeczności, która aktywnie działa w internecie; swoimi znaleziskami i pytaniami dzielą się oni m.in. poprzez grupę na Facebooku, “Pingpu zuqun – Makadao 平埔族群 – 馬卡道”.
Ich ciężka praca przez ostatnie 30 lat nie poszła na marne. W październiku 2024, Makatao złożyli wniosek o przyznanie im oficjalnego statusu rdzennych mieszkańców wyspy przed Radą ds. Rdzennej Społeczności, który został zaakceptowany. Przedstawiciele plemienia liczą, że zostanie on zweryfikowany do czerwca tego roku i pozwoli Makatao na otwarcie placówek poświęconych zachowaniu i ochronie ich kultury.
Przeczytaj więcej: Co łączy plemienne imiona z bejsbolem? Historie rdzennych Tajwańczyków #1
Przeczytaj więcej: Walka o dom, która trwała 27 lat. Historie rdzennych Tajwańczyków #2
Karolina Kodrzycka Ukończyła studia licencjackie z Kulturoznawstwa (specjalizacja Kultura Dalekiego Wschodu) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obecnie studiuje na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu na kierunku Modern China Studies. Stypendystka Huayu Enrichment Scholarship w roku akademickim 2021/2022, dzięki któremu odbyła 9-cio miesięczny kurs j. mandaryńskiego na National Taiwan Normal University. Zwyciężczyni konkursu tłumaczeniowego podczas drugiej edycji festiwalu “Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu”, w ramach którego we współpracy z dr. Maciejem Szatkowskim przełożyła na j. polski sztukę “China Dream” autorstwa Sun Huizhu i Fei Chunfang. Obecnie przebywa na wymianie uczelnianej na National Sun Yat-sen University w Kaohsiungu. Interesuje się folklorem, folkloryzmem oraz popkulturą krajów chińskojęzycznych, w szczególności Tajwanu. Bliskie są jej także tematy związane z feminizmem, sytuacją kobiet oraz prawami mniejszości seksualnych w regionie Azji Wschodniej.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
Współpraca Instytutu Boyma z Forbes Polska
Analitycy Instytutu Boyma od niedawna mają przyjemność współpracować z redakcją polskiego wydania magazynu Forbes. Poniżej prezentujemy listę naszych artykułów.
Tydzień w Azji #152: Putin jedzie do Indii. Przyjaźń na każdą pogodę?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #190: 100 gigabitów na sekundę. Azja przygotowuje się na 6G
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
1 lutego zakończył się trzynasty kongres Komunistycznej Partii Wietnamu. Owiane tajemnicą zgromadzenie, na którym 1,600 partyjnych delegatów co pięć lat wybiera nowe kierownictwo i wytycza przyszły kurs kraju, jest najważniejszym politycznym wydarzeniem w Wietnamie.
Waldemar JaszczykWywiad: Perspektywy i bariery polsko-chińskiej współpracy badawczej
Prof. Marcin Jacoby w rozmowie z Eweliną Horoszkiewicz opowiada o niespełnionych nadziejach związanych z unijnym projektem China Horizons, a także barierach skutkujących niewykorzystanym potencjałem ekspertów w Polsce.
Ewelina HoroszkiewiczRP: Kazachstan stawia na MSP. Również polskie
Najmocniejszy gospodarczo kraj w Azji Centralnej chce postawić na małe i średnie firmy. To one mają stanowić trzon nowego modelu gospodarczego.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji #153: Korea Południowa myśli o nowym bloku gospodarczym
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Patrycja Pendrakowska uczestniczką XXX Forum Ekonomicznego w Karpaczu
Jednym z paneli, w którym brała udział prezes Instytutu Boyma była debata "Dokąd zmierza polski eksport po pandemii?", organizowana przez "Rzeczpospolitą"
Patrycja PendrakowskaPrzegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Rosja wobec załamania systemu bezpieczeństwa w Azji Centralnej
Atak Rosji na Ukrainę niesie za sobą konsekwencje w sferze międzynarodowego bezpieczeństwa nie tylko dla praktycznie całej Europy, ale również Azji, zwłaszcza dla tej jej części, w której rosyjskie wpływy są wciąż silne. Takim obszarem jest bez wątpienia Azja Centralna.
Jerzy OlędzkiTydzień w Azji: Inauguracja Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją
20 lipca br. Minister Spraw Zagranicznych Chin Wang Yi uroczyście zainaugurował otwarcie Centrum Badań Myśli Xi Jinpinga nad Dyplomacją. Co to oznacza w praktyce?
Patrycja PendrakowskaTydzień w Azji #141: Szczepionka ważniejsza niż arsenał atomowy. Chińczycy wiedzą, co robią
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #209: Chiny uderzą w czuły punkt Zachodu. Mści się uzależnienie
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Azjatech #28: Strefa innowacji środowiskowych i technologii w regionie Aralu
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
To nasza wojna. Co dalej po klęsce w Afganistanie?
Polacy byli w Afganistanie przez prawie 19 lat. Zaangażowaliśmy wiele środków, ponieśliśmy duże straty. Teraz musimy skupić się w pierwszym rzędzie na ograniczeniu skutków katastrofy i znalezieniu jej przyczyn.
Krzysztof ZalewskiKorea Północna w walce z COVID-19
Rząd Korei Północnej nie przywykł do tego, by się tłumaczyć światu zewnętrznemu ze swoich działań. Według oficjalnej propagandy, jak do tej pory w KRLD nie było żadnej ofiary śmiertelnej spowodowanej głośnym wirusem COVID-19. (...) Milczenie Pjongjangu nie oznacza jednak, że nie wiemy nic na temat tego co się dzieje.
Roman HusarskiTydzień w Azji #88: Gwiazdy sportu i fitnessu wspierają kampanię premiera Modiego
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #189: Kryzys na chińskim rynku nieruchomości rozlewa się na inne sektory
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji #57: Problemy polskiej strategii promocji gospodarczej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Paweł Behrendt w rozmowie z cyklu Zoom na Świat „Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?”
Serdecznie zapraszamy do wysłuchania rozmowy z cyklu Zoom na Świat "Indo-Pacyfik. Czy będzie wojna?", w której wziął udział analityk Instytutu Boyma, Paweł Behrendt.
Tydzień w Azji #132: Talibowie z wizytą w Chinach. Co mogą ugrać Chińczycy?
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
„Zachowanie twarzy” w dyplomacji ASEAN
(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.
Anna GrzywaczForbes: W koreańskich czebolach pałeczkę przejęła nowa generacja. I chce wyznaczać globalne trendy
Południowokoreańskie czebole dokonują właśnie istotnej reorientacji swej aktywności biznesowej. Starają się przy tym jak najskuteczniej wpisać w trendy rozwoju technologii przyszłości. Te wyzwania spoczywają na barkach nowego pokolenia liderów.
Andrzej PieniakAzjatech #88: Takiej stalowni jeszcze na świecie nie było
Azjatech to cotygodniowy przegląd najważniejszych informacji o innowacjach i technologii w krajach Azji, tworzony przez zespół analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.