Tajwan zamieszkuje 16 odrębnych kulturowo grup Aborygenów: Amis, Atayal, Bunun, Hla’alua, Kavalan, Kanakanavu, Paiwan, Puyuma, Rukai, Saisiyat, Sakizaya, Seediq, Tao, Thao, Tsou i Truku. W sumie to trochę ponad 600 tysięcy osób, lub ok. 2,5% populacji wyspy. A przynajmniej tak twierdzi lokalny rząd. W rzeczywistości liczba ta może wynosić nawet ponad 980 tysięcy.
Spośród wymienionych powyżej grup, tylko jedna zaliczana jest do tzw. Pingpu 平埔 – “ludzi z płaskowyżu”. Pozostałe, nazywane zbiorczo Gaoshan 高山, zamieszkują natomiast trudniej dostępne, górskie tereny. Mimo wprowadzenia kilkunastu różnych przepisów stanowiących krok w kierunku pluralistycznego podejścia i zwiększonego samostanowienia Aborygenów w przeciągu ostatnich trzech dekad, liczne grupy rdzenne dla Tajwanu wciąż walczą o oficjalne uznanie. Zgodnie z wyrokiem nr. 17 Sądu Konstytucyjnego z dnia 28 października 2022 roku o oficjalne uznanie mogą starać się grupy etniczne, które zachowały własną kulturę i zwyczaje, posiadają materialne dowody oraz oficjalne zapiski dowodzące ich odrębności etnicznej. Co ważne, jedynie oficjalnie uznane grupy mogą starać się o wsparcie finansowe od rządu, pozwalające np. na budowę ośrodków czy muzeów pozwalających na zachowanie ich kultury i języka. I choć zapis wydaje się być sensowny, to stanowi spory problem właśnie dla przedstawicieli Pingpu.
Zamieszkiwane przez nich nizinne tereny na zachodzie i południu wyspy podlegały większym i znacznie silniejszym wpływom zewnętrznym od samego początku kolonialnej historii Tajwanu. Za przykład niech posłuży nam Makatao – grupa, która oryginalnie zamieszkiwała nizinę Chianan w okolicy Kaohsiungu, a w późniejszym czasie emigrowała w okolice dzisiejszego Pingtungu. Choć istnieją historyczne dowody na ich istnienie i pochodzenie, jak np. XVII-wieczne zapiski holenderskich marynarzy, to legalnie Makatao nie mogli zostać uznani przez… brak odrębności kulturowej. Lata kolonizacji znacząco wpłynęły na ich język, który zaczął mieszać się z językami napływowymi, a później został kompletnie zdominowany przez japoński i mandaryński. Mimo starań członków społeczności, póki co udało odtworzyć się jedynie kilka piosenek w języku Makatao. W podobny sposób utracone zostały stroje ludowe oraz inne tzw. materialne elementy kultury. W tym przypadku częściowo zachowały się jedynie tradycyjne hafty, skrupulatnie odtwarzane i przekazywane dalej przez młodych członków plemienia. Na tej podstawie odszukano kilka elementów strojów ludowych i podjęto próbę ich odtworzenia, po raz pierwszy ukazaną publicznie w 2018 roku. Kolejną przeszkodą było błędne uznanie Makatao za podgrupę innej społeczności – Siraya. Przez lata błędnie twierdzono, że Siraya, Makatao oraz Taivoan to jedna grupa, posługująca się tym samym językiem. Prowadzone jednak w ostatnich latach badania nad językami austronezyjskimi Tajwanu dowiodły, iż są to trzy, oddzielne języki pomimo częściowego podobieństwa w słownictwie i gramatyce. Dowiedziono również, że między grupami istnieją wyraźne różnice społeczno-kulturowe w m.in. budownictwie, życiu rodzinnym, metodach polowania czy hierarchii społecznej.
Największym problemem był jednak brak świadomości samych członków społeczności co do ich pochodzenia. Dla większość z nich pierwszym językiem jest mandaryński lub tajwański. Także w kwestii wyglądu nie różnią się oni znacząco od Hanów oraz innych grup z Chin kontynentalnych, łatwo więc o pomyłkę. Pan Qian-ming, jeden z aktywistów pracujących nad odrestaurowaniem kultury Makatao, przez pierwsze 30 lat swojego życia uważał się za osobę pochodzenia Han. Prawdę odkrył, dzięki przypadkowo znalezionej książce opisującej Tajwan za czasów dynastii Qing. W szczególności zainteresował go fragment o Pingpu i kiedy zapytał swoją ciotkę o historię ich rodziny, ta niechętnie potwierdziła, iż są oni fanzai 番仔 – potomkami “barbarzyńców”. Znak fan 番 oznacza bowiem w języku mandaryńskim barbarzyńcę; już od czasów dynastii Qing Aborygenów określano pejoratywnie jako shengfan 生番, “surowi barbarzyńcy”, a dosłownie “dzikusy”, lub shufan 熟番 co możemy przetłumaczyć jako “ugotowanych barbarzyńców”, czyli zasymilowanych Aborygenów. Potwierdzał to także znak shu 熟 znajdujący w rejestrze rodzinnym Pan Qian-minga z czasów japońskiej okupacji. Mimo początkowego szoku, postanowił on jednak szukać dalej. Rozmawiał z lokalną starszyzną, poszukiwał książek o historii regionu, aż w końcu odnalazł on dawne badania japońskich antropologów, które opisywały społeczność Makatao, która przed laty zamieszkiwała jego rodzime strony. W przeciągu ostatnich 30 lat, społeczność rozrosła się do ok. 1800 przedstawicieli, którzy dalej poszukują i odtwarzają kolejne elementy swojej kultury. W ostatnich latach pałeczkę przejęła młodsza część społeczności, która aktywnie działa w internecie; swoimi znaleziskami i pytaniami dzielą się oni m.in. poprzez grupę na Facebooku, “Pingpu zuqun – Makadao 平埔族群 – 馬卡道”.
Ich ciężka praca przez ostatnie 30 lat nie poszła na marne. W październiku 2024, Makatao złożyli wniosek o przyznanie im oficjalnego statusu rdzennych mieszkańców wyspy przed Radą ds. Rdzennej Społeczności, który został zaakceptowany. Przedstawiciele plemienia liczą, że zostanie on zweryfikowany do czerwca tego roku i pozwoli Makatao na otwarcie placówek poświęconych zachowaniu i ochronie ich kultury.
Przeczytaj więcej: Co łączy plemienne imiona z bejsbolem? Historie rdzennych Tajwańczyków #1
Przeczytaj więcej: Walka o dom, która trwała 27 lat. Historie rdzennych Tajwańczyków #2
Karolina Kodrzycka Ukończyła studia licencjackie z Kulturoznawstwa (specjalizacja Kultura Dalekiego Wschodu) na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Obecnie studiuje na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu na kierunku Modern China Studies. Stypendystka Huayu Enrichment Scholarship w roku akademickim 2021/2022, dzięki któremu odbyła 9-cio miesięczny kurs j. mandaryńskiego na National Taiwan Normal University. Zwyciężczyni konkursu tłumaczeniowego podczas drugiej edycji festiwalu “Za kulisami. Toruńskie spotkania wokół dramatu”, w ramach którego we współpracy z dr. Maciejem Szatkowskim przełożyła na j. polski sztukę “China Dream” autorstwa Sun Huizhu i Fei Chunfang. Obecnie przebywa na wymianie uczelnianej na National Sun Yat-sen University w Kaohsiungu. Interesuje się folklorem, folkloryzmem oraz popkulturą krajów chińskojęzycznych, w szczególności Tajwanu. Bliskie są jej także tematy związane z feminizmem, sytuacją kobiet oraz prawami mniejszości seksualnych w regionie Azji Wschodniej.
Więcej informacji na temat: newslettera, polityki prywatności serwisu
czytaj więcej
“Gospoda Polska” Association in Harbin 1907-1947. Part Two
Reading activity Reading Polish-language books, newspapers, and magazines was an important way to maintain national identity and to strengthen love for the homeland. In 1908, the Association began paying rent for space for a free library and reading room. The first books came from the dissolved Polish singers club „Lutnia” and from the […]
Jerzy CzajewskiRP: Guochao, czyli moda na chińskość
Po kilku dekadach zachłyśnięcia się kulturą materialną i wzorami Zachodu, obecnie w Państwie Środka popularność zyskuje „moda na chińskość”, zwana guochao lub China chick. Jak wykorzystać ten trend rynkowy?
Andrzej AndersForbes: Singapur coraz bardziej zielony. „Jadalne ogrody” w globalnym centrum finansowym
Ogródki na dachach wysokościowców, uprawy bez światła słonecznego i w dawnym więzieniu, kury w jednym z przodujących centrów finansowych świata – to bogactwo rolnictwa miejskiego w Singapurze...
Magdalena Sobańska-CwalinaWstęp Krzysztofa Zalewskiego do polskiego wydania książki "Indie i geopolityka Azji. Historia i teraźniejszość" autorstwa Shivshankara Menona
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #34: Perła Azji Środkowej wciąż nieodkryta dla polskich firm. To się może zmienić
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Instytut Boyma we współpracy z Ambasadą Republiki Kazachstanu w RP zorganizował debatę międzynarodową w formule on-line z udziałem Prezydenta RP w latach 1995-2005 r., Aleksandra Kwaśniewskiego.
Tydzień w Azji: Pandemia pogłębia napięcia między władzą centralną a samorządami
Pandemia Covid-19 zaogniła w wielu miejscach na świecie stosunki między rządami centralnymi a organami lokalnymi, a koronawirus wywołał lub nasilił ostry spór o kompetencje, pieniądze, odpowiedzialność i niezależność.
Waldemar JaszczykTydzień w Azji #263: Nowatorski projekt USA już działa. To odpowiedź na politykę Chin
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Quo vadis Armenio? Kurs na Zachód – realne szanse czy polityczna gra?
Parlament armeński w pierwszym czytaniu przyjął projekt ustawy o rozpoczęciu procesu akcesyjnego do UE na początku 2025 r. Armenia jest coraz bliżej Zachodu, ale czy te kroki mają szansę przerodzić się w realne działania?
Ani MinasyanKwartalnik Boyma – nr 1 (23)/2025
W niniejszym wydaniu Kwartalnika Instytutu Boyma analizujemy złożoność tej współpracy na przykładach wybranych państw Azji oraz roli, jaką odgrywa Polska – zarówno jako partner, jak i obserwator globalnych procesów.
Drug and Road Initiative, czyli Jedwabny Szlak narkotykowy
Prezentowane opracowanie podejmuje problematykę narkobiznesu w poradzieckiej Azji Centralnej, który to region odgrywa kluczową rolę w przerzucie zakazanych substancji z Azji (głównie Afganistan) do Europy. W opracowaniu dokonano krótkiej prezentacji obszarów składających się na obraz narkobiznesu w Azji Centralnej, zwracając uwagę na produkcję i dystrybucję.
Jerzy OlędzkiRaport po spotkaniu o polsko-azjatyckiej współpracy w dziedzinie nowych technologii
Analitycy i analityczki Instytutu Boyma razem z osobami związanymi z sektorem nowych technologii oraz administracją poszukiwali wspólnie propozycji odpowiedzi na wyzwania stojące przed Polską i jej najbardziej innowacyjnymi przedsiębiorstwami. Prezentujemy wyniki pracy w formie niniejszego raportu.
Tydzień w Azji #310: BRICS rośnie w siłę, a Rosja zaciera ręce. Tak Putin chce omijać sankcje
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Tydzień w Azji: Dlaczego w dolinie rzeki Galwan atomowe mocarstwa biją się na pałki i kamienie?
Stosunki Chin i Indii cechuje z jednej strony kwitnąca współpraca gospodarcza, z drugiej zaś narastająca rywalizacja strategiczna. Ostatnie potyczki na granicy indyjsko-chińskiej dostarczyły argumentów tym w Delhi, którzy uważają Chiny za zagrożenie, a nie szansę dla rozwoju kraju.
Krzysztof ZalewskiTydzień w Azji #148: Niemcy rozpychają się w Azji Centralnej
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Polki nieczęsto staja się bohaterkami doniesień medialnych w Azji Centralnej. W lutym 2020 r. jednak było inaczej. Historia Agnieszki Pikulickiej - Wilczewskiej – dziennikarki „rozgrzała” nagłówki tamtejszych portali informacyjnych. Co ważniejsze, „między wierszami” opowiedziała wiele na temat współczesnego Uzbekistanu i roli kobiet w polityce.
Magdalena Sobańska-CwalinaJak Chiny odpowiadają na strategię Indo-Pacyfiku?
(Subiektywny) przegląd wybranych artykułów badawczych dotyczących stosunków międzynarodowych w regionie Azji i Pacyfiku publikowanych w wiodących czasopismach naukowych.
Anna GrzywaczWojny handlowe to wojny klasowe. Recenzja książki.
Jakie są przyczyny wojen handlowych i jak można im zapobiegać usiłują dociec ekonomiści Matthew C. Klein i Michael Pettis.
Paweł BehrendtAnna Grzywacz dla Third World Quarterly o polityce zagranicznej państw w kryzysie demokracji
W najnowszym wydaniu periodyku dr Anna Grzywacz dokonała analizy zmian w uprawianej polityce zagranicznej państw średnich (pod względem potencjału - middle powers), znajdujących się w kryzysie demokracji.
Anna GrzywaczTydzień w Azji #270: Wybory na tych małych wyspach mogą zaważyć na geopolityce całego regionu
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Zagłosowali – znaczenie i skutki wyborów na Tajwanie 2024
W sobotę 13 stycznia 2024 Tajwańczycy udali się do lokali wyborczych, aby zagłosować w podwójnych wyborach: prezydenckich i parlamentarnych. Tegoroczne wybory stanowiły ważny moment w historii wyspy z kilku względów.
Jakub WitczakTydzień w Azji #246: Korea Południowa buduje sojusze gospodarcze na Bliskim Wschodzie
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.
Dr Krzysztof Zalewski uczestnikiem Kigali Global Dialogue w Rwandzie
Krótka notatka i galeria zdjęć od przewodniczącego rady Fundacji Instytut Boyma, który przebywa w Rwandzie na konferencji "Kigali Global Dialogue".
Tydzień w Azji #183: Innej reakcji być nie mogło. Nacjonaliści zdominowali „cyfrowe wyżyny” Chin
Przegląd Tygodnia w Azji to zbiór najważniejszych informacji ze świata polityki i gospodarki państw azjatyckich mijającego tygodnia, tworzony przez analityków Instytutu Boyma we współpracy z Polskim Towarzystwem Wspierania Przedsiębiorczości.